15e Jaargang.
ZATERDAG 29 MAART 1924
No. 4421
3)e Êcidóelve Sou/óa/nt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
JBvj onzo Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
(Franco per post I 2.95 per kwartaal.
(Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TIL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 y POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlenlISn 30 cent per regst
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele yan bet tarief berekend. n
Kleine advertenliën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of. gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
■pii nummer bestaak uit wijf
4>laden, waaronder het Geïl-
lustreerd Zondagblad.
DENKT OWI DE KLOK.
De Zomertijd gaat aanstaanden nacht in.
Men denke er dus aan, vanavond de
klokken, voor het naar bed gaan, reeds
EEN UUR VOORUIT te zetten.
Cultuur-eischen VJI.
De vormen.
Er zijn. personen, die de uiterlijke vor
men, de „politesse", de wellevendheid be
schouwen als van weinig of geen waarde.
Er zijn anderen, die de waarde van den
mede-mensch meten naar diens uiterlijke
manieren.
Beiden overdrijven.
"Wat de laatste overdrijving betreft,
wijzen wij er op, dat iemand, die het
uiterlijk als volledig-bepalende aanwij
zing gebruikt voor zijn beslist oordeel over
een mede-mensch, onredelijk handelt, on
billijk oordeeltdus: onbeschaafd doet.
Maar ook de eerst-bedoelden overdrij
ven.
De uiterlijke vormen der wellevendheid,
vrij van overdrijving, zich aanpassend bij-
de staat en stand van hem, die ze be
wijst, en van hem, wien zo bewezen wor
den die uiterlijke .vormen hebben in
derdaad waarde, kunnen deze althans heb-
ben, en ze zijn mede een eisch van cultuur,
oók van christelijke cultuur.
Neen, wij schatten niet hoog de waarde
1 .van die huichelachtige beleefdheden,
waarmede het mondaine verkeer als 't
ware is volgestopt voorzoover het hui
chelachtig- karakter daarvan betreft veraf
schuwen wij ze zelfs. En die onoprechte,
gelogen vormelijkheden 'brandmerken vaat
al zichzelf door een zeer sterke overdrij
ving, een voor 'n serieus mensch bespotte
lijk© en lachwekkende „vriendelijkheid"'
Doch wèl waardceren wij die beleefd
heden, welke een ware weergave zijn
van wat men oprecht bedoelt. Zijzijn in
het onderlinge verkeer een zonnige uit
straling van veel goeds en moois ze zijn
1 tegelijkertijd openbaring en aankweeking
van aangenamen omgang en vriendschap
pelijke verhoudingen.
Onze „politesse" zij vóór alles slechts
een vorm, met als kostelijken inhoud:
de goede bedoeling!
Als wij de menschen groeten, beleefd en
vriendelijk groeten dan zij het, omdat
wij waarlijk veel in hen erkennen en
waardeeren, wat goed en achtenswaardig
is; al zijn wij ook niet blind voor het mis
schien wel vele verkeerde en afstootende
Hn hun karakter en gedragingen!
Als wij bij het ontvangen of afleggen
van bezoeken zorgen, dat ons uiterlijk wel
verzorgd is. ons toilet soigneeren dan
As het, omdat wij zóó respect willen be-
wijzen aan hen, met wie wij converseeren,
mot wie wij om gaan.
Wij zijn tot op zekere hoogte en. naar
i 'gelang van de omstandigheden aan onze
mcde-menschen zelfs verplicht, krach-
lens de naastenliefde, „werk" te maken
van de verzorging van ons uiterlijk, van
ons toilet - zeer zeker voor de reinheid
yan het lichaam. Dat eischt de cultuur.
Indien wij zóó den cultuur-eiscli der
„politesse", der vormen of maniereu he
grijpen, zullen wij niet overslaan in de
uitersten van te-veel of te-weinig. Een fat
of kwast is onuitstaanbaar, maar een „on
gegeneerd" mensch is ook geen aange
naam gezelschap!Do deugcl ligt ook
hier in het midden.
Volgende week hesluiten wij onze arti
keltjes over cultuur.
BUITEMLfliai»
Duitschland.
De Rijksdagverkiezingen.
Een zee van part ij en.
Voor de a.s. Rijksdagverkiezingon hebben
alel minder dan 25. partijen eigen candi-
iatenlijstcn opgesteld. Om een voorbeeld
.to geven van de versnippering noemen wij
▼an het slaatje niet minder dan zeven z.g.
arbeiderspartijen en wel de „Deutsche Ar-
beilsuehmer Partei", de Rijnlandsche Ar
beiderspartij, de Sociaal-democrateu, de
Onafhankelijke Sociaal-democrateu, de So-
tialistische Bond (Ledebour), de Proleta
rische Partij en de Communisten. En om
ons dan volkomen te voelen alsof wij thuis
zijn, vermelden wij nog: de Christelijke
Sociale Partij, de Christelijke Volksge
meenschap, de Economische Partij, de
Grond-Hervormers, de partij van Huis- en
Grondbezitters, om van de andere partijen
welke voor Nederland niet zoo duidelijk
verstaanbare namen hebben, maar in het
■Scheel nift te spreken.
De sociale crisis.
Spoorwegstaking' in
Stuttgart
Nadat reeds in de afgeloopen week on
der de spoorwegarbeiders van 't Wurtem-
bergscke station Kornwestheim en kort
daarop ook in Ulni een partieele staking
was uitgebroken, die echter in Korn
westheim spoedig weer werd bijgelegd, zijn
thans de arbeiders van bet station Stutt
gart in staking gegaan. Ook in Korn
westheim is de staking opnieuw uitgebro
ken. De arbeiders eisch ten in den vorm
van een ultimatum van den president der
spoorwegdirectie Wurtemberg, dat deze
met hen over hun loonvorderingen cn de
vermindering van den arbeidstijd zou on
derhandelen, hetgeen de president echter
weigerde. Daarop legden de arbeiders het
werk neer. Het passagiersverkeer onder
vindt voorloopig geen stoornis.
De organisatie „Konsul".
Voor het Staatsg erec h t s'liof.
Binnenkort zal voor het staatsgerechtshof
ter bescherming van de republiek behan
deld worden de zaak tegen de bekende or
ganisatie „Konsul". Niet minder dan 38
tot 40 beklaagden, allen beschuldigd van
het vormen van geheime organisaties
zullen terechtstaan.
Onder deze beklaagden komen o.ra. voor
kapt.-lnit. Hoffmann uit Munchen, be
kend uit de zaak van den moord op Ra-
thenau, den z.g. adjudant van kapitein
Ehrhardt kapitein-luitenant Kautter, even
eens bekend uit de Rathenau-zaalc, voorts
de beide beklaagden uit deze zaak zelf,
Techow en Tillessen, die op het oogenblik
nog hun straf uitzitten.
Een van de verdedigers zal zijn de ad
vocaat Luetgebrune, dezelfde die Ludcn-
dorff in het Hitler-proces heeft verde
digd.
Hét Hitler-proces.
Een bedreiging van de
nationalisten.
„Deutsche Presse" bet zich noemende
„hoofdorgaan van het nationalistisch©
reclitsche blok in Beieren", drukte giste
ren boven aan de eerste pagina de volgen
de bedreiging af:
„Wat is onze taak, wanneer de beklaag
den worden veroordeeld? Bij een moge
lijke, doch nauwelijks te verwachten ver-
oordeeling, zullen wij het er op toeleggen,
dat zulk een, met den Dnitschen geest voor
recht onvereenigbare daad, met hartstoch
telijke kracht wórdt bestreden. Geen ge
vaar zal ons er van kunnen afhouden, de
zen plicht te vervullen, welke laak ten slot
te leiden moet tot do bevrijding van ons
volk en ons land".
In regeeringskringen onderschat men
deze bedreiging niet. Men is echter van
meening, dat hot openbaar gezag in staat
zal zijn, iedere vestverstoring in de kiem
te onderdrukken.
Inti\sschen zijn voor Dinsdag a.s.
den dag waarop bet vonnis zal worden ge
veld alle mogelijke voorzorgsmaatre
gelen genomen.
In den loop van dezen dag heeft de re
geering het verschijnen van de Völkische
bladen „Gross-Deutscliland" eu „Deutsche
Presse" voor één week verboden.
Naar verluidt zullen Von Kahr, Von
Lossow en Seisser dezer dagen met hunne
gezinnen een vacantie-reis naar Korfoe
ondernemen.
Het gerechtelijk onderzoek tegen hen is
nog niet afgeloopen, doch de justitie ziet
geen aanleiding, om te verordenen, dat zij
in het land moeten blijven.
Een later bericht meldt, dat de drie ge
noemde heeren gistermiddag reeds zijn
vertrokken.
De commissie van deskundigen.
Nu wordt bevestigd, dat Duitschland,
volgens het plan van de cornmissie-Dawes,
na een moratorium van drie jaar, jaar
lijks 2.500 millioen goud mark moet stor
ten. Het industrieele en het laiicLbouwbezit
in Duitschland zal belast worden met een
hypotheek van 10 milliard, ten behoeve
eener maatschappij, die een evenredig be
drag aan obligaties zal uitgeven. Ook zal
er een maatschappij van de Duitscho
spoorwegen gevormd worden, met een ka
pitaal van 26 milliard goud mark en met
een concessie van 50 jaar.
Frankrijk.
De Ministercrisis opgelosf.
Het nieuwe Icabin e t.
Havas seint, dat het nieuwe kabinet als
volgt is samengesteld:
Minister-president en minister van bui-
tenlandsche zaken: Poincaré; vice-presi-
dentschap en 'justitie: Lefebvre du Prey;
financiën: Marshall; handel: Loucheur;
oorlog: Maginot; openbare werken; Le
Trocquer: ouderwijs: De Jóuvonel; koloniën
Fabry; binnenlandsche - zaken: Desclves;
marine: Bokauowsky; landbouw: Capus;
arbeid: Daniel Vincent; bevrijde gebieden:
Louis Marin.
Bespreking van het nieuwe
Ministerie.
Het nieuwe ministerie maakt oogen-
schijnlijk den indruk oen zakenkabinet t©
zijn, zegt de Parijsche redacteur van de
„Msbd.", gekozen met het oog op een ver
breeding van de grondslagen oener regee-
ringsmeerderheid, daar de nieuwe func
tionarissen politiek sterker gemaskeerd
zijn.
Ten aanzien van do builenlandsche poli
tiek is er niet de minste verandering. Trou
wens, daar ging het ook niet om.
Wat echter de binnenlandsche politiek
betreft, geeft een meer diepgaande be
schouwing den indruk, dat Poincaré streeft
naar pacificatie Wat de rechterzijde be
treft: zij komt veel sterker tot uitdrukking
Marshall, Lefebvre du Prey en Marin zijn
niet alleen van onverdacht allooi, maar zij
zijn leidende Katholieke figuren van be
proefd talent. Het omgooien van liet be-
sliiur naar links is dan ook uitgebleven.
De radicalen komen or al heel slecht nf.
Voor Strauss, Sarraut, Lafont, Rio en Vi-
dal komen Henri de Jouvenel en Daniël
Vincent, dus maar twee, in de plaats. De
•Jouvenel heeft gestemd voor de hervatting
der betrekkingen met het Vaticaan en wij
meenen te welen, dat de Jouvenel niet van
plan is aan het door Berard zoo schitterend
ondernomen werk van de verbetering van
het onderwijs te tornen. Als dit zoo is, dan
zal zulks een groote geruststelling zijn,
want een van de zwaarste-verliezen is juist
dat van Bérard.
De houding van Millerand.
De linkscke pers toont groote veront
waardiging over do wijze, waarop Mille
rand zich persoonlijk in de crisis heeft
gemengd door zijn in de „Mafin" gepubli
ceerde boodschap. De „Quoticlien" spreekt
van een „schaamtelooze schending der
constitutie". De president toch heeft geen
voorkeur uit te spreken, maar oen keus le
doen, overeenkomstig de meerderheid, wel
ke in de Kamer tot uiting is gekomen. Dit
optreden is een aanslag op do republiek.
Wat verder Millerand zeido over zijn heen
gaan, wanneer in Mei het nationale blok
verslagen mocht y u-don, zoo zullen wij
hem daaraan herinneren als het^z'oover is,
verklaart de „Quotidien".
Engeland.
"De verkeerscdaking te Londen.
Gisteravond overeenstemming
bereikt.'
Gisteravond, om tien uur verscheen het
heuglijk nieuws, dat de tram- en omni
busstaking. welke aan hot publiek van dc
hoofdstad zooveel moeilijke oogenblikken
heeft bezorgd, is bijgelegd.
Do nieuwe verkeersregeling.
Het lagerhuis heeft gister in tweede le
zing het wetsvoorstel aangenomen tot stich
ling van een centraal gezag tot regeling
van het verkeer in Londen. Dit wetsvoor
stel is door de regeering ingediend op
ivensch van het hof van onderzoek, dat
zich bezig hield met het conflict, als het
beste middel tot verbetering der financieele
positie van de Londensche verkeersdien
sten, en waardoor tevens aan de wenschcn
van het personeel tot het ontvangen van
hooger loon tegemoet zou kunnen worden
gekomen.
De dreigende mijnwerksrsstaking.
Eon referendum.
De conferentie van mijnwerkersgedele-
geerden besloot gisteren tot het houden van
een referendum in de mijndistricten over
haar advies om de voorwaarden der mijn
eigenaars te verwerpen en een beroep te
doen op de regeering om een onderzoek in
te stellen naar de mijnwerkersloonen. Er
wordt opgewezeii dat dit besluit geenszins
een besluit tot staking is. Alleen wanneer
do regeering zou weigeren het gevraagde
onderzoek in te stellen, zou een referendum
worden gehouden over do vraag, of de
mijnwerkers het werk zullen neerleggen,
waartoe een' meerderheid van Iwcederdo
wordt vereischt-
Oostenrijk.
yan liet aantal ambtenaarsposlen. 100.006
dergelijke posten zouden in dat tijdperk
worden opgeheven.
Noorwegen.
Het drankverbod.
Abraham Berge, de eerste minister, heeft
verklaard dat het kabinet zal aftreden, als
het Storting het ontwerp tot intrekking van
de wet op het drankverbod mocht verwer
pen.
Polen.
Ongeregeldheden te Lodz.
Bij een botsing tusschen betoogende
arbeiders eener textielfabriek te Lodz, wel
ke het bedrijf had gestaakt, en de politie,
werden 40 personen gewond.
Griekenland.
De Grieksche repjubliek.
Deelneming der royalisten
aan het plebisciet.
De royalistische partij, welke door ge
neraal Molaxas wordt geleid, heeft beslo
ten aan de volksstemming deel te nemen.
Een radi o-b oodschap van
koning George.
De Rocmeensche bladen melden, dat Ko
ning George van Griekenland een radio
boodschap tot het Grieksche volk zal rich
ten, waarin hij zijn rechten op den Griek-
«chen troon handhaaft.
I
Turkije.
Een motie van verirouwen.
De Nationale Vergadering te Angora
heeft na een heftig en langdurig debat ten
slotte een motie van vertrouwen aangeno-'
men in het kabinet-Ismet pasja.
Amerika.
De corruptie in de Vereen. Staten
Millioenenwinsten
Sirs Stinson, de gescheiden echtgenoote
van Smith, den vriend van den procureur-
generaal Daugherty heeft een opzienba
rende verklaring afgelegd. Zij zeide, dat
een ongenoemd vriend van Daugherty en
Smith in Augustus 1922 in twee of drie
dagen een winst van 33 millioen dollar
maakte met een speculatie in aandeelen
van de Sinclair maatschappij. Daugherty
en Smith waren toen wel een weinig uit
hun humeur, omdat zij niet in die Avinst
hadden gedeeld.
Daugherty. afgetreden.
De altorney-generaal Daugherty heeft
zijn ontslag ingediend, hetwelk onmiddel
lijk door den president is aanvaard. De mi
nister heeft hiermede een verzoek van Coo-
lidge ingewilligd, daar de president 's mi
nisters aftreden had gevraagd in verband
met de weigering van den attorney-general
om aan de eiscnen van do commissie van
onderzoek uit den senaat te voldoen, welke
Daugherty heeft verklaard, dat hij alleen
treffende het smokkelen van geweren aan
de Mexicaanscho grens voor te leggen.
Daughrty heeft verklaard, dat hij alleen
uit reverentie voor het verzoek van den
president is afgetreden.
Australië.
Australië en de basis van Singapore.
De Australische eerstc-minister Bruce
heeft, sprekende in het Huis van Volksver
tegenwoordigers over de basis van Singa
pore, gezegd: Als wij niet naar Groot-Brit-
tannië kunnen uitzien om steun, moeten
wij voor onszelf zorgen.'
De spculatie in francs.
De O o s t e n r i j k s c h e bank
failliet?
Do Petit Parisien verneemt, dat de Oos-
tenrijksche bank failliet is gegaan, als ge
volg van franc-speculaties. Het passief be
draagt 12 millioen kronen.
De Oostenrijksche minister van finan
ciën heeft in den Nationalen Raad de spe
culatie in francs veroordeeld. Hij meende
echter, dat de verliezen, door de speculatie
ontstaan, veel te hoog zijn geschat. Hij
ontkende, dat de Oostenrijksche Rijksbank
aan de speculaties had meegedaan.
Hongarije.
Het herstel van Hongarije.
Bezuiniging.
Bij de nationale vergadering is een wets
ontwerp ingediend, dat voorziet in een ge
leidelijke vermindering vóór 30 Juni 1926,
HET yOÖRK.afiKSSYE HlhUJlS.
BUITENLAND.
Een nationalistisch dreigement tegen do
rechters in het Hitler-proces, als zij de
bekl. niet vrijspreken.
Het kabinet-Poincaré samengesteld.
In Engeland is de Londensche verkeen»-
staking opgeheven.
Daugherty heeft ontslag genomen.
BINNENLAND.
De R.-K. Onderwijzers-Federatie en dc
salarisverlaging (2de blad).
Do begrooting van Binnenlandsche Zaken
in de Tweede Kamer (2de blad).
LEIDEN.
De melkveehouders hebben het voorne
men om gedurende de maand April de
melk op zonnetijd af te leveren.
Het spoorwegpersoneel.
De andere organisaties,
De gisteren te Utrecht gehouden buiten
gewone algemeens vergadering van den B.
A. N. 'S. heeft na langdurige beraadslaging
waarbij de stemming om de voorgestelde
overeenkomst niet te aanvaarden overheer-
scliend wa.s, het hoofdbestuur gemachtigd
de regeling af te sluiten, mits de aangekon
digde loonskorting zal ingaan op 1 April
1924. met het oog op den datum van in
gang van de loonsverlaging van het Rijks
personeel. Moclib de directie der Ned.
Spoorwegen aan dezen wensch geen go-
volg willen geven dan zal de eindbeslissing
eerst genomen kunnen worden nadat de
leden volledig zijn voorgelicht, waartoe
thans, met het oog op den korten termijn,
geen gelegenheid waa geweest.
In de vergadering van den bondsraad
van den Neutralen Bond van Spoor- on
Tramwegpersoneel is na uitvoerige bespre
king besloten de overkomst met de direc
tie aan te gaan In de daarop volgende ge
combineerde vergadering van dc hoofdbe
sturen der spoorwegpersoneel-ovgan- a t ies
werd besloten vandaag een onderhoud met
de directie der Nederl, Spoorwegen a:.n te
vragen.
Wijziging Arbeidswet.
Arbeid in een werkplaats
door kinderen heneden
1 4-j a r i g e n 1 e e f t ij d.
Naar dc „Msb verneemt, overweegt de
minister van arbeid een wijziging der Ar
beidswet, hiertoe strekkend, dat voortaan
weltcljk geoorloofd zal wezen een kind
niet meer leerplichtig, doch nog beneden
den leeftijd van 14 jaar. arbeid in een
werkplaats te doen verrichten krachtens
een ingevolge do Nijverheidsonderwijswet
jcslotcn leerovereenkomst.
De strijd in de bouwvakken.
In sommige plaatsen is voor 19241935
een collectieve arbeidsovereenkomst geslo
ten tusschen do plaatselijke bouw vakpa
troonsorganisaties en de bouwarbeiders-
bonden. In de Vechtstreek werden de uur-
loonen met 3 cents verlangd; te Vclp is het
uurloon van de timmerlieden gebracht van
67 op G4 cents, van de opperlieden van 03
op 00 cents; te Dordrecht zijn de uuriconen
geworden: voor geschoolden 70 cents, voor
geoefenden 63 cent en voor ongeschoolden
56 cent; te Goes zijn de loonen als volgt
bepaald: 55 cent per uur voor metselaars
en timmerlieden en 42 ct. voor opperlieden.
De Algem. Nederl. Bouwarbeidersboui
had op 1 Januari jl. 14.692 leden tegen
17.93-1 op 1 Januari 192-3.
Naar schatting wordt thans in de bouw
vakken te 's-Gravenhage. door 600 man ge
staakt-, opperlieden, metselaars, grondwer
kers en timmerlieden. Ook bij enkele onge
organiseerde patroons, die den 8,'i-iirigen
arbeidsdag willen invoeren, is het werk
stilgelegd. Bij de maatschappij Louwersz.ee,
die in de Scheldestraat een werk onderhan
den "he.efb, zijn gisteren door stakers 21 man
weggehaald, bij v, d. Zijden op het Plein
1313, waar reeds gedurende 9 maanden de
4S-urige werkweek gold, lieten zich ook
?n 20-tal arbeiders tot staking bewegen.
Het collectief contract wordt ook van
toepassing gebracht op de onderaannemers.
Zoo had de heer Balm, die den bouw van
de zweminrichting in het Zuiderpark uit
voert, zijn arbeiders aangezegd, dat dc ar-
beiJsdca met. een half uur zou worden ver
lengd. Men wilde hierin niet treden, waar
op de heer Balm hun ontslag mededeelde.
Het conflict in Twente.
De 39 verbonden werkgevers, betrokken
bij het conflict in de Twentsehe textielnij
verheid, hebben het bemiddelingsvoorstel
van den directeur-generaal van den arbeid
(vermeld in een vorig nummer) met alge
meene stemmen aangenomen.
Gisteren vergaderde te Enschede het
hoofdbestuur van do ,.Ee/dracht" inet de
af de e 1 i n gs'b e s bu ren ter-bespreking van de
bemiddelingsvoorstellen-Zaalberg. De vol
gende week zullen in alle afdeelingen ver
gaderingen worden gehouden.
Bestrijding van de werkloosheid.
Dc directeur van den Rijksdienst dep
werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemid
deling te 's-Gravenhage heeft de directeu
ren dor districts- en arbeidsbeurzen uitge
nodigd tot bijwoning van een vergadering
op I April a.s in het departement van ar
beid, handel cn nijverheid te 's-Gravenhage
Do volgende punten zullen worden be
sproken:
a. De omvang van den arbeid van arbei
ders van niet-Nederlandsche nationaliteit
in Nederland.
1). De emigratie naar Canada cn lc cr-
ecnigde Staten van Amerika.
Punt b. zal worden ingeleid door den <a-
rccteur van het Informatiebureau van de
Nederlandsche Vereeniging Landverhuizing.
Tegen minderwaardige praaparaten.
Vv'ij vernemen,dat oen "wetsontwerp, hou
dend e regelen inzake de bereiding en het
afleveren van sera en vaccins cn andere
soortgelijke praeparalcn in voorbereiding
is. Do bedoeling van dit" ontwerp is min-
1 derwaardige prdacparaten te weren. j
