15e Jaargang.
VRIJDAG 28 MAART 1924
No. 4420
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per -week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post fl 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné'a ver»
krijgbaar tegen betaling van 50 cL per kwartaal, by voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 y POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT I
Gawona advertentlSn 30 cent per regeh
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertentlSn. van ten hoogate 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver»
huur, koop en verkoop fO.50.
Dit nummer bestaat uêt dpia
bladen.
V Arbeidsgeschillen.
Ons kleine land is dezer dagen getuige
van verscheidene arbeidsgeschillen.
Hier en daar is het tot een uitbarsting
gekomen elders rommelt het nog.
Het meeat droeve van al die geschillen is
wel dat in de Twentsche te stiel-indu st rie.
Hoewel het meestal zéér moeilijk is in een
arbeidsgeschil partij te kiezen, wordt in
deze toch wel de beoordeeling vergemakke-
lijkt o.a. door dit feit, dat de Aartsbisschop
van Utrecht openlijk zijn steun heeft- gege
ven aan de uitgeslotenennatuurlijk is zulks
geschiedt na volkomen objectieve voorlich-
ting en ernstig beraad en dus ligt daar-
in een vingerwijzing voor ons allen, Katho-
jieken, waarvan wij dankbaar gebruik moe-
ten maken en welke wij practisch moe
ten benutten!
Er is de laatste dagen gelukkig meer
hoop gekomen op een bijlegging van het
geschil. Moge het waar worden!
Over het algemeen kan van de arbeids
geschillen worden gezegd, dat zij zeer vaak
voorkomen zouden worden, als beide par
tijen wat dichter bij elkaar zouden staan
en als een onberedeneerde, on-Christelijke
zelfzucht en hebzucht en onverstandige
kortzichtigheid daarbij wat naar achteren
werden gedrongen
Dan zou men elkaar ook beter verstaan.
Dan zou de arbeider klaarder inzien, dat
er omstandigheden kunnen zijn, welke een
verslechtering der arbeidsvoorwaarden
noodzakelijk maken zelfs in zijn eigen
belang.
Dan zou de werkgever helder begrijpen,
dat ook zelfs al is het noodzakelijk
den arbeider, die toch iheusch niet in over
vloed baadt, een vermindcfring van zijn
positie hard en. zwaar moet vallenEn
hij, de werkgever, zal bij nlet-noodzake-
ïijkheid daartoe zelf niet willen, overgaan;
!©u ;bij noodzakelijkheid zich verplicht ge
voelen, te trachten den arbeider daarvan
eerst te overtuigen.
Bij het dreigen van een arbeidsgeschil
hebben Katholieke arbeiders en Ka
tholieke werkgevers als zoodanig bij
zondere verplichtingen, daar op hun ge
dragingen din vooral de aandacht is ge
vestigd din is er vaak gelegenheid de
theorie van de solidariteit te toonen in de
practijk, de Christelijke beginselen van
rechtvaardigheid en naastenliefde als *t
ware apologetisch te demonstreeren
Bij de regeling der arbeidsvoorwaarden,
bij de bepaling der arbeidsverhoudingen
hebben de Katholieken, als zoodanig,
ook zware verplichtingen, ontleend aan de
verheven, mooie en strenge leer, die zij
belijden én beleven moeten.
MfiTEMLAMP
Duitschland.
Het Hitler-proces.
Eon rede van Ludendorff
en Hi 11 er.
Gisteren is het proces eindelijk afgeloo-
pen. De beklaagden hebben een laatste
woordje gezegd. Kolonel Kriebel, de mili
taire leider van den Kampfbund, protes
teerde tegen de misleidende woorden van
den Staatsanwalt, die telkens na een ge
heime zitting in het openbaar durfde ver
klaren, dat de marsch naar Berlijn niet
'bewezen was, ofschoon het daar wel dege-
lijk bewezen werd. Beklaagde merkte ver-
i. der op, zelfs in de geheime zittingen veel
jfe moeten verzwijgen, om zijn vriendon in
het noorden niet aan den Staatsanwalt uit
fo leveren.
Ludendorff wilde nan de woorden van
zijn verdediger niets toevoegen, maar over
(de völkische beweging spreken als een
,xnan, die zwaarder taak verricht heeft dan
^wie ook in deze zaal. Men ziet in hem den
man van Tannenberg en zooveel roemrijke
overwinningen, doch men kan niet zijn le
vensarbeid zien, zijn strijd sedert 1904 in
fden generalên staf voor de weerbaarheid
-tegen jaloerschheid en kortzichtigheid. Hij
'schilderde, grootendeels improviseerend en
^ditmaal zéér welsprekend, zijn rol in den
4 oorlog,en den onwil, dien zijn eischen bij de
bevolking wekken moesten, om dan tot een
^verheerlijking van de völkische beweging
f te komen. „Slechts daar trof ik mannen,
f 200 verklaarde Ludendorff, bereid het va-
f derland te redden. De wereldgeschiednls
Hegt mannen, die voor het vaderland strij
den, geen vestingstraf op, maar brengt hen
(in het Walhalla. In waarschuw luide, dat,
.^Wanneer de völkische beweging zich niet
iWoet ^oor te zetten, wij voor goed verloren
(Wn". I
Hitler hield daarop een donderrede van
'eenige uren, waarin hij zeido, dat hij de
- ^eraietiger van het Marxisme had willen
tijn.
Op 1 April zal de uitspraak zijn.
Een interpellatie betreffende hef
Direkieriurn.
In den Pruisischen staatsraad diende
de soc.-dem. fractie eèn interpellatie in,
waarbij aan de regeering wordt gevraagd,
welke stappen zij denkt te doen wegens de
eventueel© deelneming aan het voorgeno
men Direktorium, dat de rijksregeering zou
vervangen.
Mgr. Testa.
De apostolische legaat, mgr. Testa, die
in bijzondere zending het Saargebied be
reist, is te Trier aangekomen, waar hij een
bezoek bracht aan den bisschop dier stad,
mgr. Borne wasser.
Mgr. Testa heeft zijn reis in het Saarge
bied voortgezet.
To Essen is het den legaat gelukt, do
vrijlating van weer een nieuw aantal go-
vangenen door de Franschen te bewerken.
De militaire controle.
Naar men verneemt, zal do regeering op
de jongste nota inzako de geallieerde mi
litaire controle in Duitschland in dezer
voege antwoorden, dat een dergelijke con
trole niet is voorzien door het vredesver
drag en dat de regeering dientengevolge
niet kan instaan voor evenuteele conflicten
weshalve zij in overweging geeft, deze con
trole te doen uitoefenen door bemiddeling
van dón volkenhond.
Frankrijk.
De oiinistercrisls.
Een verklaring van Millerand
De „Matin" verklaart door Millerand ge
machtigd te zijn tot het publiceeren van de
volgende verklaring:
„Wat de buitenlanscho politiek betreft,
zal Frankrijk niet het Roergebied ontrui
men, voordat de schadeloosstelling geheel
is betaald.
Wat de binnenlandsche politiek aangaat,
wil Frankrijk het evenwicht in de begroo
ting herstellen, geen nieuwe leeningen uit
schrijven en géén uitgaven doen, welke
niet gedekt worden door gelijkwaardige
inkomsten.
Millerand vertrouwt er op, dat Poincaré
een nieuw ministerie zal vormen, doch ook
elk ander ministerie zou eenzelfde politiek
moeten voeren".
Poincaré neemt de opdracht
aan.
Gistermiddag zes uur heeft Poincaré aan
Millerand medegedeeld, dat hij de opdracht
tot vorming van een nieuw kabinet aan
vaardt.
Hoewel dit algemeen verwacht werd,had
toch het feit, dat de crisis langer dan ver
moed was, traineerde, groote spanning in
do wandelgangen van de Kamer verwekt.
Men gelooft, dat er op breede schaal wij
zigingen in het kabinet zullen worden ge
bracht, zoodat Poincaré met een wezenlijk
nieuw ministerie zal komen.
Voorts verwacht men, dat de Kamerzit
ting, welke op heden bepaald was niet zal
kunnen doorgaan, daar het eventueel©
nieuwe ministerie zijn program moet op
stellen.
De eerste kamerzitting zal misschien niet
•voor Zondag plaats vinden. Zondag is de
laatste gelegenheid, want voor einde Maart
moet over de voorloop ige twaalfden van de
begrooting der verhaalbare uitgaven wor
den gestemd.
De Senaat is daartoe voor Maandag bij
eengeroepen.
Poincaré de onmisbare.
De Parijsche redacteur van de „Msbd."
schrijft aan zijn blad:
Wat vandaag (Woensdag) gebeurd is,
gaat in beteekenis verre boven een minis-
tercrisis uit. Het is het begin van een pro
ces, waaruit het toekomstig politiek regime
voor Frankrijk moet geboren worden. O,
niet in den zin, dat in den staatsvorm on
middellijk een volkomen verandering zal
worden aangebracht: de vraag republiek of
koningschap is nog niet aan de orde. De
vraag is echter of de derde republiek, de
waan van het laicisisme en al wat daaruit
voortvloeit, voort zal kunnen gaan,het volk
overgeleverd te houden aan een regeer
macht, die door de eigenaardige adminis
tratieve organisatie en maconnieke machts-
verdeeling een volk een wil opdringt, die
niet de zijne is.
De Fransche officieele pers moge het
doen voorkomen, dat het gebeurde een een
voudige overrompeling zou zijn. Maar hoe
kan zij daarin gelooven, zonder de oogen te
sluiten voor het feit, dat het ministerie
sinds lang ondermijnd is en dat in de re-
geeringspartijen zelf een ontevredenheid is
gaan leven, die zich eindelijk wel uiten
moest. Consequent In haar misvatting be
weert zij, dat het terugvoeren van dit mi
nisterie naar de groene tafel in een hand
omdraaien kan geschieden. Geloove wie het
wil, maar wij betwijfelen het. Het is waar
dat Poincaré op aanringen van Millerand
zich bereid heeft getoond, opnieuw als ka
binetsformateur op te treden.
Natuurlijk, daar zit niets anders op.
Millerand en Poincaré zijn de laatste
steunpilaren van dit derde republieksregi-
me. Zij zijn het met elkaar eens 1 wat
men ook bewere. En kleine verschillen we
ten zij af te platten in het belang van het
land. Buiten hen slechts middelmatighe
den, op het oogenblik, dat Frankrijk vóór
alles een groot figuur noodlg heeft.
Welk ministerie er ook moge komen, één
ding staat voor ons vast. Als de door-en
door vermoeide, zeventigjarige Poincaré
op het oogenblik aan de kabinetsleiding
vasthoudt, dan is het alleen, omdat hij
weet dat hij het laatste steunpunt is van
het stelsel, waarvan hij. misschien te let
terlijk, de advocaat i3. Maar niet de eenige
advocaat. Want daar is ook dat deel der
rechterzijde, die sferke macht, die wij met
opzet den laatslen tijd als de Katholieke
republikeinen zijn gaan aanduiden. Wat
zal de kiezersuitspraak zijn? Zal de gewel
dig veldwinnende geestelijke beweging de
volksbeweging deen ontwaken? Zullen in
bepaalde districten de Roomsche kiezers
opkomen voor hen. die openlijk durven be
lijden? Welk een les staat dan velen te
wachten. De tijd om voor zijn verantwoor
delijkbeden op te komen nadert. Het einde
van het combinatiegekuoei kan niet anders
dan en weldadige zuivering zijn en al
moest de nieuwe dageraad aanbreken als
einde van een zeer stormigen nacht, de
stormen zouden een weldaad zijn
Engeland.
De experten en Mac Donald.
Geen invloed van de
BritseheRegeering.
Mac Donald zeide gisteren in het La
gerhuis:
„Ik wensch zondcr-eenigó reserve en ca
tegorisch te verklaren, dat de Britsche
regeering niet heeft getracht op eenigerlei
wijze invloed uit te oefenen. Zij heeft geen
vingerwijzingen gegbyen en heeft hen ook
niet willen beïnvloeden. Het eenige gevolg
van 't onderhoud, dat- ik Zaterdag met hen
hgb gehad, lij mij op de hoogte
hebben gesteld van een of twee dingen, die
zij meenden, dat ik moest weten. Zij heb
ben in het minst niet getracht raad bij mij
in te winnen, hoe zij hun verslag zouden
inrichten of iets dergelijks. De deskundi
gen zullen hun verslag uitbrengen aan de
commissie van herstel, die feitelijk de
eigenaresse is der verslagen en deze zal
rapporten doen toekomen aan alle belang
hebbende regeeringen. Zoodra dit is ge
schied, zal de Britsche regeering overgaan
tot het onderzoek er van met het oog op de
politiek- en financieele strekking en eerst
daarna zal de regeering in staat zijn zich
met de andere-regeeringen te verstaan over
een gemeenschappelijke politiek."
De verkeersstaking te Londen.
Afkondiging van den „staat
van nood" aanstaande.
In het Lagerhuis verklaarde Ramsay
Mac Donald met betrekking tot de ver
keersstaking te Londen, dat ofschoon de
werkgevers en arbeiders gisteravond wa
ren bijeengekomen en de onderhandelin
gen heden zouden voortduren, de regee
ring toch gewapend moest zijn met be
voegdheden, die noodig zouden zijn, voor
het geval de staking zich uitbreidde, of
voor het geval de behoefte van het pu
bliek een of andere bijzondere actie ver-
eischt. Een proclamatie, welke verklaart
dat de „staat van nood" bestaat, zal daar
om worden afgekondigd.
Voorzien zal worden in een specialen
transportdienst voor de ziekenhuizen. De
grooto publieke diensten moeten worden
gehandhaafd en bescherming moet worden
verleend aan degenen, die betrekkingen in
dienst van de overheid bekleeden. De re
geering zou niet optreden als een organi
satie tot het doen mislukken van de sta
king. Zij zou rekening houden met de be
hoeften van het publiek en niets doen om
het stakingsveld uit te breiden, of het ge
schil tusschen werkgevers en arbeiders te
verscherpen.
Baldwin en Lloyd George hechtten hun
goedkeuring aan de houding der regee
ring.
De actie van Moskou.
Een rede, die Bridgeman eergisteren in
het Lagerhuis heeft gehouden, in verband
met de arbeidsconflicten, heeft groot op
zien gebaard.
Bridgeman, die in het kabinet Baldwin
minister van binnenlandsche zaken was en
als zoodanig den geheimen politiedienst on
der zijn ressort had, verklaarde, dat de
actie van Moskou in vele conflicten duide
lijk waarneembaar is.
Hij waarschuwde de tegenwoordige re
geering, dat zij geen erger vijanden had
dan do communisten en de agenten van
Moskou. De resultaten van de actie dezer
personen leiden tot een vermindering van
don invloed der vakvereenigingen.
De muiterij in Ierland.
De houding der regeering.
Volgens berichten uit Dublin is de Ier-
sche regeering bereid, genoegen te ne
men met het ontslag der officieren die
aan de muiterij hebben deelgenomen, cn
zal zij, zoo dit geschiedt, aan de zaak vor
der geen gevolg geven. Deze houding
schijnt te zijn geïnspireerd door de over
weging, dat een strenger optreden niet zon
der uitwerking zou blijven op de stem
ming der bevolking en aan de regeering
wel eens bet leven zou kunnen kosten.
Enypte.
De kwestie van het Kalifaat.
E en congres te Cairo.
Een aantal Oleima's, onder wie eenige
vooraanstaande Mohammedaansche rechts
geleerden en theologen zijn te Cairo bij
eengekomen, ten einde te beraadslagen
over de huidige positie van bet kalifaat.
Zij namen een resolutie aan, waarin werd
verklaard, dat de afgezette kalief niet
meer de noodige kwaliteiten voor die func
tie bezit. Verder werd besloten tot bijeen
roeping van een Moslim-congres te Cairo
in 1925, om te beslissen wie tot kalief zal
worden benoemd.
Amerika.
Een lid eener provinciale regeering van
Canada geschorst.
Uit Toronto wordt gemeld, dat de onder
minister van do schatkist der Canadee-
sche provincie Ontario, Matthews, als zoo
danig is geschorst, na onthullingen voor
de Commissie van Toezicht op de staats
uitgaven inzake financieele transacties tij
dens het bewind van den premier Drury.
De opstand in Honduras.
Een accoordje.
Uit "Washington wordt gemeld, dat de
verschillende revolutionaire leiders in Hon
duras de handen inéén hebben geslagen
tot herstel van de orde. Zij zijn overeen
gekomen, dat Davila voorloopig als presi
dent zal optreden en dat binnenkort ver
kiezingen zullen worden gehouden.
&i8a3fiSEiai.A£gD
Koninklijke besluiten.
Burgemeester.
Bij K. B. is, met ingang van 16 April,
benoemd tot burgemeester van' Giessen-
Nieuwkerk, Peursum en Schelluinen, J.
G. Diepenhorst, met toekenning van gelijk
tijdig eervol ontslag als burgemeester van
Tholen.
De arbeidsgeschillenwet.
Wanneer te verwachten.
In haar eindverslag verklaart de com
missie van rapporteurs er prijs op te stel
len alsnog te vernemen of inderdaad de in
werkingtreding van de arbeidsgeschillen
wet tegen 1 April a.s. mag worden ver
wacht ei^ of de minister voornemens is op
grond van do bepalingen dezer wet stap
pen te doen tot tusschenkomt in het in
Twente nog steeds voortdurend geschil.
Het Spoorwegpersoneel.
Ook de andere organisaties
aanvaarden de voorstellen.
Na „St.-Raphael" hebben ook de Prot.
Chr. Bond en de Ned. Ver. de voorstellen
der directie aanvaard.
De strijd in de bouwvakken1.
De uitsluiting te Amsterdam.
Naar de Telegr. verneemt, hebben tde
Algemeen© Patroonsver., de Kath. pa
troonsorganisatie, de Grondwerkerspa-
troonsver. en de Burgerpatroonsverg'iste-
ren besloten de uitsluiting af te kondigen
voor a'lle leden dor moderne en syndica
listische organisaties van bouwvakarbei
ders te Amsterdam en voor de leden der
Heiersver. Broederschap, welke laatste
organ'satie de stakingsactie der bouwvak
arbeiders steunt.
Bij de genoemde vier patronosbotaiden
zijn pl.m. 200 patroons aangesloten.
De uitslhriting zal eveneens gelden voor
de werken der gemeente en der woning
bouwverenigingen. De daarbij geplaatste
werklieden krijgen nml. eveneens imd'ivi-
dueele contracten mét dezelfde voorwaar
den als bet nieuwe c. c. bevat voorgelegd.
De uitsluiting wordt morgen aan
gezegd en gaat reeds den Maandag daar
op in; voor zooverre individueele contrac
ten van kracht tzijn, een week later "indien
den betrokkenen geen individueel con
tract voorgelegd was.
De verwachting is, dat ten geVolge van
den uitsluitingsmaatregel Maandag a.s.
de meeste bouwwerken stil zullen 6taan;
de zgn. oi'genbouwere, die vooral in plan-
West en in do da,va-buurt vete werken on
derhanden hebben, staan buiten de uit
sluiting.
Te 's-G r a ,v e n b a g e.
Te 's-Gravenbage Is gisteren een sta-
kersvergadering gebonden, welke door
plm. 500 bouw vakarbeiders bezocht word.
Besloten is alle mogelijke pogingen in het
werk te stellen om de werklieden, die den
c 8 Yi -urendag aanvaard hebben, alsnog tot
MET VOORNAAMSTE ftSEU&S.
BUITENLAND.
In Frankrijk Is de ministercrisis nog niet
opgelost. Poincaré heeft evenwel de op
dracht tot formatie van een kabinet aatv
vaard. Er worden tamelijk greote wijzigin
gen verwacht.
De verkeersstaking te Londen. De regee-
rlng wil den „staat van nood" afkondigen.
Een vergadering van vooraanstaande
Muzelmannen heeft besloten tot een a.s.
Moslim-congres in Caïro in 1925.
De opstand in Honduras is bijgelegd.
BINNENLAND.
Mededeelingen betreffende het Eucharis
tisch Congres.
De Oorlcgsbegrooting is goedgekeurd met
4623 stemmen.
De Tweede Kamer heeft de begrootins
van Binnenlandsche Zaken verder behan
deld.
De Ned. Vereeniging en de Prot. Vereem-
ging hebben de overeenkomst met de direc
tie der Spoorwegen aanvaard.
De uitsluiting In de bouwvakken te Am
sterdam.
OMGEVING.
De Gemeenteraad van Hiüegom heeft be
sloten den Zomertijd aan te nemen.
'het neerleggen van den arbeid te bewe
gen. Een comité werd gevormd Hit de sta
kers der verschillende organisaties om
ook de ongeorganiseerden aan steunuit-
keesringén te helpen.
De postchèque- en Girodienst.
Naar de N. R. Crt. verneemt, helt do
commisste-König ten sterkste over bot
aanvaarding van het stelsel der centrali
satie. Tevens werd vernomen, dat het
nog wel drie maanden kan duren, voordat
de dienst op normale wijze hervat wordt.
Een drie-hoofdige leiding.
De Haagsche redacteur van het „Volk"
meldt, dat aan het hoofd van de P. T. T.
een directorium komt, dat als volgt zal
zijn samengesteld:
Voor den administratieven dienst mr. J.
F. van Royen, algemeen secretaris bij do
posterijen en telegrafie; voor den buiten
dienst A. P. F. Duinstee, inspecteur te
Maastricht, en voor den technisch en
dienst I. J. J. H. van Embden, hoofdin
genieur bïj de telegrafie te 's-Hertogen-
bosch.
De edelmetaalbedrijven voeren actie
tegen de Waarborgwet.
Benoemd is tot directeur van de hoo-
gere burgerschool voor meisjes te Nijme
gen de heer J. G. Deuss, directeur van de
R.-K. hoogere burgerschool te Arnhem.
De examens voor machinist en motor
drijver hij de binnenvaart zullen dit jaar
afgenomen worden te Amsterdam, Rotter
dam en Dordrecht. Aanmelding vóór 5
April aan het secretariat, Binnenkant 22,
Amsterdam. Zij die nog geen voldoende
praktijk hebben, kunnen deelnemen aan
het examen voor het „voorloopig diploma".
Tot gemeente-ontvanger te Aalten is
benoemd de heer H. J. Heesterman aldaar.
De heer G. v. d. Stoep (A.-R.) te
Pijnacker heeft bedankt als raadslid. Zijn
opvolger zal zijn de heer G. M. v. d. VaarL
Het dagelijksch bestuur der Gronin
ger Mij. van Landbouw heeft zich tot de
gemeentebesturen gewend met het ver
zoek de schooltijden aan de lagere scholen
niet nara den zomertijd, maar naar den
zonnetijd, te regelen.
De Amsterdam- '>6 wethouder voor
de Financiën de heer Wibaut heeft op een
bijeenkomst der bedrijfsdirecteuren, dat
met het oog on den financieel en toestand
der gemeente, groote kapitaals-uitgaven
vermeden moeten worden, ook al is vuor
een bepaald doel een gunstige rentabili-
teitsrekening op te zetten.
Het bestuur van de afd. Amstei3 :n
van De Hanze stelt de leden voor, hei
plaatselijk Hanz o-bureau met ingang van
1 April op te heffen en den directeur van
het bureau eervol ontslag te geven mei
ineang van 1 Oclobor.
Letteren en Kunst
Katholieke schrijvers*
Naar „Het Centrum" verneemt, wordt
op Sen Paaschdag as. te Tilburg oen on
derlinge bijeenkomst gehouden van jon
gere Katholieke schrijvers uit Holland en
Vlaanderen. Op deze bijeenkomst zullen
inleidingen worden gehouden door Wieif
Moens, Anton van Duinkerken, Gerard
Knuvelder, en door een der oudere-jonge*
ren van welke groep de leidende figuren
de bijeenkomst' znllen 'bijwónen Ir-
Feb er.