fie Jaargang
ZATERDAG 22 MAART 1924
No. 4415
Se £eidóoJve GouKant
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaaL
fcii onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post f 2.95 per kwartaaL
jlet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnee ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaaL bij voor-
nitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenliën 30 cent per reget
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertenliën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, bunr en ver
huur, koop en verkoop 0.50.
Dit nummer bestaat uit vijf
Siladen, waaronder het Geïl-
ustreerd Zondagblad.
BERICHT.
Zij, die zich met ingang van
1 APRIL a.s. wenschen te
Abonneeren op „De Leid.
sche Courant", omvangen
de voor dien datum ver
schijnende nummers gratis.
Cuüuur-eischen VI
„L'hcnr.eur aux dames".
Het' Christendom heeft de vrouw opge
kloven uit den staat van vernedering,
'Vaarm het heidendom liaar had doen neer
zinken.
Door Christelijke leer en practijk is zij
'erkend geworden als de gelijk-waardige
van den man a 11 d e r-soortig, maar g e-
dij k-waardig.
:iDo Katholieken vereéren onder de men-
selien als de eerste en do voornaamste
eenc Vrouw, de Maagdelijke Moeder van
Christus. Eu door alle eeuwen heen tot op
'den huidken dag eerbiedigen wij vele
vrouwen als de brengsters van de edelste
1 liefde-offers en de stellers van dc krachtig
ste offer-daden
Hoog staat de vrouw in do Christelijke
..leer en practijk.
Doch daar is gekomen het moderne hei-
dendotn. E11 het heeft de vrouw maar weer
al to diep neergehaald van do verheven
plaats in de samenleving en do onderlinge
.verhoudingen der menschen, waarop zij
aanspraak maakt en recht heeft
Het moderne heidendom is verschillend
ill vcrschijnings-vorm, maar hetzelfde in
wezen als het oude barbarisme.
Het hóef t verloren, of heter gezegd: weg
geworpen en vertreden den eerbied voor
de vrouw, welke de Christen-maatschappij
als een heilig pand bewaarde, en welke
deze op zulk een fijne en delicate wijze in
al haar Ievens-11ingen wist neer te leggen.
En in de plaats van dien innerlijken,
id iep-doorvoelden, eerbied voor de vrouw is
gekomen do leuze: ,.Phonnour aux dames"
(eero voor de vrouwen).
De leuze... "Want, helaas, zijn maar
ai Ie vaak de hoofse he vornjen en gepolijs
te manieren van den „gentleman", den
„lieer', een be-pleistering van ontzenuwde
gevoelens en onedele verlangens.
Helaas wordt ouder die vormen en ma
nieren maar al Ie veel gemist 'n waarachtig
respect, 'n eerlijk ontzag voor de schoone
en leere vrouwelijko deugd
Vandaar het als natuurlijke verschijn-
sel, dat het „l'honneuij aux dames" i
wordt tot een sentimenteel gedoe, een be-
«lelijke overdrijving.
1 Do cultuur vraagt van ons, dat wij
.vormen van* het „l'honneur aux,dames"
maar dan wars van die aanstelling zoo
stipt mogelijk in acht nemen. Die vormen
zijn in do samenleving inderdaad een kost
baar goed als zij tenminste een inhoud
hebben, de uitiug zijn van wat men waar
lijk meent en oprecht voelt.
Vandaar -dan ook. dat men die beleefd
heid. tenminste niet zóó als anders, zal
bewijzen aan die vrouwen, welke loonen
geen respect voor zichzelf te hebben en
dus ook geen aanspraak kunnen maken op
anderer respect
Dat laatste willen wij mot een voorbeeld
uit het da gelijk.-'he leven illustreeren. Men
zal in een volle tram opstaan voor een
dame, die geen plaats heeft een bejaar
de heer zal zijn plaats nie-P behoeven af to
staan aan een jong dametje, maar als al-
gemeen© regel is dit toch een vorm, die
.men in acht moet nemen. Doch, wanneer
daar een dame de tram binnentreedt in
'heel modern ongekleed toilet, kan van een
'heer. die zichzelf respecteert, moeilijk wor
den verlangd, dat hij voor' zoo een op
staat
In den zin, dien wij er hier aan hebben
gegeven, is het „l'honneur aux dames"
voorname culfuur-eisch.
zijn gansche ziel daarin gelegd hebben.
Een van twee dus: het. is een kunst
werk en dan is het een roomsch kunst
werk óf het is geen kunstwerk en dus
in heide gevallen niet te aanvaarden
voor onze schoone Domkerk.
Wat 'n benepenheidI Alsof in kunst
niet liggen kan de uitdrukking van voor
naam mensch-zijn en edel christen-ziju,
zonder iets specifieks Katholieks....
't Is inderdaad droevig tot welk '11 be
nepenheid verzakt de geest van het anti
papisme
V Wat 'n benepenheid!
Vanwege de afdeeling Utrecht der Her
vormde Gereformeerde Staatspartij is gis
teravond in Tivoli een zeer druk bezochte
«protesfcvergadering gehouden tegen de aan
vaarding door het collego van kerkvoogden
(der Ned. Herv. kerk aldaar van het, voor de
yGroote Kerk (0 's-Gravenhago geweigerde
glasraam van Toorop voor den Ut recht
reken dom.
Als spreker trad op dr. H. E. Grave-
feyer, Ned. Herv. predikant to Amster
dam.
i, Do spreker stelde dit dilempia:
s Zal een kunstwerk een waar kunst
werk zijn, dan moet do kunstenaar
V Pers-propagar.da,
Van de zijde van geestelijken en lèeken
wordt ons verontwaardiging geuit over de
wijze, waarop propagandisten in onze om
geving rondgaan om te ijveren voor een
Katholiek-gewestelijk dagblad, en.... de
mensclien aan le raden om niet langer het
tot nu toe voor hun gemeente en parochie
aangewezen dagblad, „De Lcidsche Cou
rant" te lezen!
Hoewel wij. doze lot ons gerichte waar
schuwing waardeeren willen wij onze
vrienden toch verzoeken, hun bevindingen
bekend te maken aan de directie van be
doeld blad, die, naar onze overtuiging, ten
slotte met ons deze wijze van propaganda
voor zijn blad zal afkeuren als ontactisch
en onpractisch en ön-Roómsch, in één
oord, als: verkeerd.
t3UIT03LAë«0
Bui'schlanü.
Het Hitler-proces.
Het requisitoir van h e t O. M.
In zijn gisteren gehouden requisitoir in
het Hitler-proces, zeide de eerste ambte
naar van het 0. M. Stenglein onder meer
hot volgende:
„I11 de gebeurtenissen, van 8 011 9 No
vember j.l. ziet men, van nationalistisch
standpunt enkele diep betreurenswaardige
feiten. Ten eerste: do splitsing in do rccht-
sclie organisatie, do harde beoordccling
van elkander, terwijl men toch slechts zéér
weinig van meening verschilt en ten twee
de, den blinden ijver van hen, die mee-
nen, dat zij het Rijk met één slag weder
kunnen oprichten. Dit geldt vooral voor
do jeugd.
De jeugd met geduld oefenen, met op
elkaar geklemde tanden. Do jeugd moet
weten te wachten, tot het gunstige moment
aanbreekt.
Al is men tegen de grondwet en al meent
men, zooals de beklaagden, terecht tegen
die grondwet te zijn, toch zijn hiermede
misdadige middelen niet gerechtvaardigd.
De grondwet van Weimar is nu eenmaal
de grondslag van het Duitsche Rijk en zij
mag niet met geweld gewijzigd of vervan
gen worden."
..Hitler's bewering, dat hoogverraad een
delict is, dat alleen ongestraft blijft, in
dien het gelukt, is van toepassing op do
beklaagden: hun poging is niet gelukt en
vandaar dit proces."
Do ambtenaar betoogde daarna, dat Hit-
Ier geheel op eigen gelegenheid heeft ge
handeld en hot Beiersclio driemanschap in
zijn plannen heeft betrokken, omdat bij
von Kahr's naam noodig had. Men mag
de drie beeren, von Kahr, von Lossow en
Seisscr, beoordeelcn, zooals men wil, de
verantwoordelijkheid ligt geheel bij de be
klaagden."
„De grondslag van dit alles" zoo be
sloot het O.M. dit deel van zijn requisitoir
„was echter enthousiasme en als niensch
kunnen wij Hitler zeer zeker onze hoog
achting niet ontzegen."
Daarna o'vorgaande tot de zaak van Lu-
dendorff, verklaarde de ambtenaar van het
O. M., dat deze, al is het waar, dat ook hij
do wetten heeft geschonden, zich steeds
had gedragen als een „gauz Deutscher
Mann". „Zijn roem als veldheer blijft on
betwist: een gróót man. Maar ook hij heeft
do wetten geschonden."
„Daartegenover staan de zuiverheid van
zijn bedoeling en do dankbaarheid, welke
het vaderland aan zijn grooten veldheer
verschuldigd is."
Daarna eischt het O.M. zooals reeds ge
meld in een deel van onze vorige oplage, te
gen Hitier 8 jaar vestingstraf wegens
hoogverraad, tegen Kriebel, Pölmer on dr.
Weber 6 jaar vestingstraf wegens mededa
derschap: tegen generaal Ludondorff 2
jaar wegens het vcrleenen van hulp bij het
hoogverraad: togen dr. Pritsch en Röhn
eveneens 2 jaar, tegen Bruetschner en Wag
ner IA jaar vestingstraf en legen luite
nant Pernet 1 jaar en 3 maanden vesting
straf, wegens hetzelfde misdrijf.
Do eiscli tegen generaal Luclendorff ver
wekte een levendige sensatie.
Hei onderzoek der experten.
H c t s c li ij n t -m i s t e 10 0 p e n v 0 0 r
D 11 i t s c h 1 a n d.
I11 politieke kringen te Berlijn licersclit
het groottfto pessimisme; men is heele-
maal niet meer te spreken over het ver-
1 loop der onderhandeliugon der deskundi
gen en men .is pijnlijk verbaasd over de
interpretatie* die deze beginnen te geven
van het hun to Berlijn voorgelegde mate
riaal.
Men meent, dat liet dagelijkscli contact
met de Fransche omgeving zijn uitwerking
niet mist. hetgeen voor zoover het de Ame
rikanen betreft, die van huis uit tegenover
dergelijke invloeden natuurlijk vreemd
staan, wel aan te nemen is.
De beurs reageert ook op de berichten
uit Parijs en is zeer lusteloos gestemd.
De havenstaking te Hamburg.
Ernstige botsingen.
Na afloop van een gisteren gehouden
vergadering van do stakende havenarbei
ders trachtte oen massa van.drie- tot vier
duizend stakende binnenstad te hereiken.
Bij de botsingen mof de politie, welke dien
tengevolge ontstonden, werd een zéér groot
aantal personen gcSvcnd, terwijl er tevens
voor zoover tot nu toe is na te gaan, één
doode is gevallen.
Dc vrije vakveresnigingen.
Een-verbod der Duits.c h 0
B i s s c li 0 p p e n.
Naar de „Kirchlic-he Anz." voor liet
aartsbisdom Keulen meldt, hebben dc Duit
sche bisschoppen op de conferentie van
Fulda besloten, dat Katholieken, die wei
geren uit de Vrije vckverOehigingén le tre
den, niet moer tot de H.H. Sacramenten
mogen worden toegelaten.
Dc Katholi ken, zegt de „Kirch. Anz.",
die, nadat zij van dit besluit kennis heb
ben genomen, ofschoon zij lid van een an
dere geoorloofde organisatie kunnen wor
den, toch lid der vrije vakverecnigingen
blijven, mogen niet meer tot de H.H. Sa
cramenten word - n toegelaten. Dat wil prac-
tisch zegec-u: zij kunnen de absolutie niet
meer ontvangen, terwijl hun de H. Com
munie moet geweigerd worden. En deze
straf treft niet alleen», de arbeiders, maar
ook beambten en arnldenaren, die lid dei-
vrije vakvcrcenig ing' n zijn.
Engeland.
De briefwisseling met Pcinearc.
I11 bevoegde kringen te Parijs en Lon
den is niets bekend van een nieuwe brief
wisseling tusschcn Ramsay Mac Donald en
Poincaré.
De trametaking in Lorden.
De staking van hef Londensche tram- en
omnibuspersoneol is hedennacht te twaalf
uur begonnen. De politie heeft maatregelen
genomen lot het handhaven van de orde.
Dc muiterij in Ierland.
Een bloedig incident te
Queenstow n.
Vier soldalen van het Vrijstaat-leger heb
ben gister met oen machinegeweer een af
deeling Brilsche soldaten onder vuur ge
nomen, die mot verlof aan wal gingen.
Naar verluidt, werden 12 soldaten en bur
gers gedood en gewond. Terwijl de aanval
lers in c-on auto ontsnapten, losten zij nog
schoten in de richting van het oorlogs
schip; Seyllie", roepende: Tobin is de lei
der der Iersche muiters.
Nader wordt nog uit Queenslown ge
meld, dat een soldaat gedood is en zeven
tien personen gewond werden, waarvan
vier levensgevaarlijk.
Rusland.
Dc Kerkvervolging.
Uit Mo;kou wordt gemeld: Het hoofd
van de kerk in Georgië Ambrosin is tot
negen jaar-gevangenisstraf veroordeeld
wegens hoogverraad. Hij had den mogend
heden, die deelnamen aan do conferentie
to Genua verzocht, de annexatie van Geor
gië door Rusland ongedaan te maken.
Twee andere geestelijken in Georgië, wer
den tot vijf jaar gevangenisstraf veroor-
dcld.
De openbare aanklager Erkomayislivili
had tegen Ambrosin den doodstraf ge-
eischt.
De herleving van den Russische?! handel.
Export van zuivelproducten,
uit S i b e 1* i
Uit de jongste statistieken betreffende
den Russischcn uitvoerhandel blijkt, dat
vooral ook dc export uit Siberië meer en
meer in omvang toeneemt. Zooals men
weet, vormden de zuivelproducten steeds
het voornaamste percentage van dien uit
voer. Terwijl in de eerste jaren van het
Sovjet-bewind, Siberië volkomen van de
buitenlandsche markten was verdwenen,
kwam er na do nederlaag van Koltsjak we
der een langzame doch geleidelijk voort
schrijdende herleving. Zoo werden in 1923
honderdduizend vaatjes Siberische boter
uitgevoerd, dat is nog iets minder dan 10
pet. van de vooroorlogsche productie.
Wat den eieren-export betreft, deze is
thans in zooverre weder toegenomen, dat
over 1923 door do Russische coöperatieve
organisaties 400 wagons eieren en pluim
gedierte naar liet buntenland werden ge
zonden. Bij deze 400 wagons zijn dus niet
begrepen de hoeveelheden, die door de
handelslichamen, welke onder directe con
trole der Sovjet-regeering staan en door
zekere gemengdo Engelsch-Russische maat
schappijen zijn uitgevoerd.
In verhand met deze herleving van den
uitvoer is een door dr. H. Fox te Londen
gehouden rede, waarin do Siberische han
del werd nagegaan, niet van belang ont
bloot. De „Manchester Guardion" publi
ceert de vcornaamsto passages uit die rede
waarvan wij lief volgende releveeren.
Na een overzicht to hebben gegeven van
de Siberische handelsmogelijkheden, wijst
dr. Fox er in 't bijzonder op, dat Siberië
als ;t ware overstroomd wordt door verte
genwoordigers van bijna allo landen, die
er op uit zijn waarborgen te verkrijgen,
dat do te verwachten stroom van producten
in de eerste plaats naar de door hem ver
tegenwoordigde landen gaat.
Daartoe zijn zij bereid geld in de zui
velindustrie te steken ten einde èn de pro
ductie op te voeren, èn dc boeren op liun
hand te krijgen, Vooral de Duitschers
voeren '11 krachtige actie en dr. Fox dringt
or daarom hij do Eugelsche handelaars op
aan, do handen uit de mouw te steken en
zich niet de kaas van liet; brood te laten
eten.
Kan -deze opwekking van dr. Fox ook
niet voor Nederland van nut zijn? vraagt
do „Tel."
Turkije.
De strijd cm het kalifaat.
De houding van Egypte.
Uit het aan den koning voorgelegde
voorstel tot bijeenrocping van een Islamie-
tische conferentie in Gaïro over het kali
faat, blijkt, dat do gevoelens in Egypte
Hoessein vijandig zijn. Een groot deel der
openbare meeni 11 g wenscht Abdul Medjid
als kalief; de officioolö wereld; is voor een
benoeming van Fooad. Naar verluidt zal
Foeads naam voortaan in do Vrijclagsehe
gebeden in alle Egyptische moskeeën den
naam van den ex-kalief vervangen.
Bengalen voor Hoessein.
De Bengaalsche kalifaat-conferentie nam
een resolutie aan beteeffende do aanvaar
ding van het kalifaat door Hoessein, waar
in wordt verklaard dat de Indische Moha-
medanen niet bc-reid zijn zich aan te slui
ten bij een beweging, welke op touw gezet
is door een enkele groep, of een enkel land,
zonder ruggespraak met de Muselmannen
over de geheelo wereld.
KET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het requisitoir van het O. M. in hel
Hitler-proces. Tegen Hitier 8 jaar en tegen
Ludendcrff 2 jaar gevangenisstraf geëischt.
De muiterij in het Iersche leger neemt
steeds toe.
Herleving van den Russischen handel.
Aan dc grens van Mantsjoerije zouden
Russische troepen worden samengetrokken.
BINNENLAND.
De Begroeting van Oorlog in de Tweed
Kamer.
Salarisverlaging van Ministers en Ka
merleden (2de blad).
De staking in de Rotterdamsche haven
is opgeheven.
Perzië.
Naar de republiek.
De Sjah in Par ij s.
Indien er iemand in Parijs is, wien de
gebeurtenissen le Teheran koud schijnen le
laten, dan is dit wel de heer Ahmed Mirza
tot dusverre sjah van Perzië van professie
Deze jonge heersdher, hij is nog maar 26
jaar, heeft er nooit een geheim van ge
maakt, dat hij zich op de Promenade des
Anglais te Nizza beter vermag te amusee
ren dan op do Maidan te Teheran. In hoe
verre hij daarin gelijk had laten wij in
het midden maar een feit is het, dat het
zeer de ontstemming wekt van allo rechl-
geaardo Perzen, die zichzelf en elkander
do vraag stellen, wat men eigenlijk aan
zulk een sjah had.
In 't kort: do Nationale Vergadering be
sloot den sjah af te zetten en de republiek
uit te roepen, althans zoo luiden de ont
vangen berichten. Maar eigenaardig is, dat
personen uit do omgeving van den-sjah zeg
gen, dat zij van zijn afzetting niets heb
ben vernomen en dat alle berichten daar
over schromelijk overdreven zijn.
Op den sjah hebben zij dan ook niet den
minsten invloed gehad. Na een. zeer aange
naam winterseizoen aan de Riviera to heb
ben meegemaakt is hij vol goeden moed
naar Parijs teruggekeerd zij het ook dat
zijn beurs iels minder rond was dan teen
hij naar de Cöto d'Azur vertrok.
China.
Het Russisch-Chineesche conflict.
In verhand met het feit, dat Japan en de
andere mogendheden tusschenbeido zullen
komen wanneer Rusland in Mantsjoerije
pinnenvalt wordt een Russische actie tegen
China onwaarschijnlijk geacht. Inmiddels
wordt uit Moskou gemeld, dat Russische
troepen worden samengetrokken aan de
grens van Manlsjoorije.
Tibet.
De vlucht van den Tasji Lama.
Op Britse li-Indisch grond
gebied aangekomen.
Tibet is het land met twee geestelijke
hoofden, van wio de een Dalaï-Lama en do
ander Tasji Lama .heet. Het is steeds een
groote twistvraag geweest wie van beiden
do heiligste is. De Tasji Lama schijnt ech
ter iets gedaan, te hebben wat hem niet al
leen de sympathie van velen zijner aan
hangers kostte maar zelfs leidde tot eer
beweging tegen hem, waardoor hij zoo
als oenigen tijd geleden reeds gemeld
gedwongen was te vluchton.
Thans is hij, naar wordt gemeld, o-
Brilsch-Indisch grondgebied aangekomen.
Er was een valscli bericht verspreid da"
hij zich naar Peking zou begeven en ter
wijl men hem in die richting zocht, spoed
de de vluchteling naar hol Zuiden.
BiHHEKLAaa
Nederland en Ruslar.d.
O p een dood jun t.
De onderhandelingen to Berlijn tuse,0hei
do vertegenwoordigers van Nederland ei
Rusland zijn op ten dood punt geëindigc
Van Piussiehe zijde werd, zooals reeds wa.
aangekondigd, do eiscli gesteld, dat Neder-
land bij bet begin van de onderhandelingen
Van Russische zijde werd, zooals reeds wa:
non. Aangezien onze vertegenwoordiger:
hiertoe niet gemachtigd waren zijn de on
derhandelingen daarop gestaakt, zonde:
dat iets over de voortzetting ervan bepaalc
is. Men heeft echter bij liet uit" elkander
gaan wederzijds meegedeeld, dat men ten
allen tijde bereid is nadere mededeelinget
van do tegenpartij in ontvangst te nemer
Van een breuk is geen sprake, maal
evenmin ziet het er naar uit, dat de onder
handelingen spoedig zullen worden herva
De RcUerdamsche havenstaking
opgeheven.
In de gisteren gehouden stakersvergade-
ring is breedvoerig gediscussieerd over he-
advies van het Stakingsoomité om, nu dt
Scheepvaartvereeniging niet bereid
eenige toezeggingen le deen, en den sla-
kers de kracht ontbreekt haar daartoe t-
dwingen, de staking zonder meer op V
heffen in het vertrouwen, dat geen ra.ncu
nemaatregelen getroffen zullen worden.
Dit advies is mot overgroóte meörderhck
aangenomen.
Beeldenstorm.
Met genoegen kan worden medegedeeld
dat de bronnen-publicatie over den Boel
denstorm. die door de redactie van li»
Historisch Tijdschrift bij voldoende doel
name in uitzicht was gesteld, thans zoo
veel steun heeft gevonden, dat tot uitgave
kan worden overgegaan. Het ligt in he
voornemen om te beginnen met de stukkei.
over den Beeldenstorm te Nijmegen. Of
schoon het aantal inleekeningen nog niec
voldoende is om de kosten te dekken, luafc
vertrouwd worden dat bij het verschijnen
van het eerste deel zich nog velen zullef
aanmelden, zoodat de uitgeefster, firms
"IV. Bergmans, Tilburg geregeld met dc
publicaties zal kunnen doorgaan. Om
streeks 1 Juli zal de eerste aflevering
verschijnen.
Het Roomsche oud-Christelijke Rome.
Naar wij vernemen, gaat Pater Hen-
drichs dezer dagen voor eenige wekef
naar de Eeuwige Stad, om, met het oog 0£
zijn cursussen voor niet-KaIholieken, cl*
talrijke getuigenissen, inschriften en sym
bolische voorstellingen, in oogcnschouw t»
nemen van het door en door Roomsch
karakter der eerste Christenheid.
Deze treffende bewijzen van do waar
lieid van het Roomsch geloof, zal hij dat
later in zijn cursussen verwerken.
«ECHTZAKEN
De telers van Riesenbocnen.
Voor de Haagscho Rechtbank is gepleit
iu do procedure tusschcn do telers var
Riesenboonen en den Staat dor Nederlan
den.
In 1917 werd door of namens den minis
ter het zaad van do Riesenboonen opgevor
derd en weggehaald als noodig voor do
voc ds elvoorzi en i ng.
