15e Jaargang. ZATERDAG 15 MAART 1924 No. 4409 e Sou/temt CeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling iVoor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaaL pij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL [Franco per post 1 2.95 per kwartaaL Jlet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II Dit nummer bestaat uit vijf bladen, waaronder het Geïl lustreerd Zondagblad. Cultuur-eischen V. Standsverschil. Menschen-adel en stands-eer zijn niet liet deel van enkele rijken, maar van allen, die goed vervullen de plichten van lnui slaat aldus ongeveer heeft mr. Aalberse ergens geschreven. Deze waarheid te doordringen en daar naar te regelen de waardeering van zijn mede-menschen dat is een cidtuur-eisch voor iederen mensch, die redelijk en ver standig wil handelen, en zeker van den Christen. Dat is een cultuur-edsch, die klemt met de allerdringensto noodzakelijk heid, omdat de mensch staat iu het mid denpunt der schepping, omdat de mensch, elke mensch, bestemd is, om te zijn gelijk de eenvoudige Katechismus het leert kind Gods en erfgenaam des hemels. Wie beschouwt de waarde van den mensch, in het licht der rede èn der waar heden van het Geloof, hij zal begrijpen de waarheid, die er ligt in liet bekende ge zegde: „Eén ziel is oen diocees, groot ge noeg voor een bisschop" In dit gezegde ligt voor ons open, schittert voor ons uit de waarde yan den mensoh, van eiken mensch. Aan deze beschouwing over den mensch zit als 't ware vast een verklaring van het verschil in „stand", hetwelk het maat schappelijk sa enleven, de omgang en con versatie zoo sterk beïnvloedt. Wij zetten het woord „stand" tusschen aanhalingsteekens, omdat wij dit woord hier willen verstaan, zooals het in het spraakgebruik meestal verstaan wordt. Verklaarbaar is het, dat de ontwikkeling van den geest, de geestelijke cultuur van den mensch, invloed uitoefent op do rich ting, waarin hij mede-menschen zoekt om mee om te gaan en te converseeren. Ook is het verklaarbaar, dat de stoffelijke wel stand van den mensch, zijn materieele cul tuur, een zekeren invloed daarop uitoefent, Wij zeggen „invloed uitoefenen", onidart er vele voorbeelden zijn, dat omstandighe den als de hier bedoelde ten slotte toch niet de beslissende aanwijzing in dit op zicht geven. Wat vaak gelukkig is. Wij zouden kunnen noemen drie facto ren, welke ieder maar do tweede veel minder dan de eerste en de derde weer veel minder dan de tweede een meer of min der natuurlijken invloed uitoefenen op de omgang en conversatie tusschen do" men- schen onderling. Eerstens: de godsdienst, de principieels en practiseho levens- en wereldbeschouwing, do zedolijk-godsdien- stigo cultuur. Tweedens: de ontwikkeling van verstand en gevoel, de geestelijke cul tuur. Derdens: do stoffelijke welvaart en wat daarmede gewoonlijk in het uiterlijke ieven samengaat, de materieele cultuur. Iu deze twee laatste ligt opgesloten het „stands"-versbhil. Wij, Christenen, kunnen dus dat „stands"-verschil, als een het maatschap pelijk verkeer beïnvloeden den factor werd aanvaarden. M aar en hierop willen wij den vollen nadruk leggen wij kun nen dat „stands"-verschil niet aanvaar den, zooals het zich maar al te vaak open baart in het klein-geestig en eng-hartig maatschappelijk verkeer, van een verhei- denscho samenleving. Er worden door dwazen trots en be- Jachelijken eigenwaan en ook wel door de min of meer onschuldige domheid van een zuet-denkendc massa kunstmatig „standen" gemaakt! En in een paganistiscke wanbescliaving "wordt inderdaad een verschil in „stand" Aangezien als een verschil in waarde van den mensch als mensch! Wij, die een Christelijke cultuur willen beleven, moeten ons van die opvatting van „stands"-vèrschil welen vrij te houden of ,7rij lo maken. En, als wijj Kalholiekon, trachten in •ons te doen leven do hierboven kort aan- geduido waarheden betreffende de waarde van ieder mensch en do beteekenis der feitelijk bestaande verschillen en ongelijk heden (uschen do menscben onderling, dan zal het „stands"-versckil in onze op vatting en levens-practijk behouden zijn als 't ware natuurlijk en vanzelf aange geven grenzen en afmetingen. DE VOLKENBOND. Een belangrijke dag. D,e M e m e 1 k w e s t i a opgelost. Do voorlaatste dag der acht en twintig ste raadszitting is een buitengewoon suc- tes voor de volkenbondsgedachte geworden Dank zij do onderteekening der proto collen der Hongaarscke leening door de vertegenwoordigers der kleine .entente is >hans 1»Qt volkenbondsplan tot financieelen -wederopbouw van Hongarije definitief be krachtigd, welk feit door welgekozen woor den van Hannotaux namens den raad en van den Hongaarschen gezant te Parijs gevierd werd. Een groot en eenigszins onverwacht suc ces heeft do volkenbond voorts behaald, doordat Litauen de door de volkenhonds- commissie ontworpen conventie i.z. Memel volledag goedkeurde, waarna ook de verte genwoordigers der groote mogendheden ze aanvaardden. Aldus is 't vraagstuk, dat voor de gezantenconferentie te PaTijs on oplosbaar was, door den Volkenbond tol een goede oplossing gebracht. Groote dank hiervoor werd gebracht aan de volkenbonds commissie bestaande uit den Amerikaan- schen oud-minister Norman Davis, den Zweed Hoernell en onzen landgenoot dr. A. G. Kroeller. De kwestie der kalender-hervorming. Het standpunt va n li et Va ti c a an. De Pauselijke nuntius te Bern, mgr. Maglionie, hoeft de volkenbondscommissic voor verkeerswezen in kennis gesteld van de meenning van Z. H. den Paus over de hij den volkenbond aanhangigo plannen, betreffende de kalenderhervorming. De Heilige Stoel is van oordeel, dat, al mogen er geen dogmatische kerkelijke be zwaren zijn, die zich beslist tegen de in voering van een vast tijdstip voor liet Paaschfeest verzetten, toch de wisselende datum een zóó eeuwenoude traditie is, dat het Vaticaan tot verandering in deze sleclïts zou kunnen medewerken, indien inderdaad de openbare meaning sterk op een wijziging inzake het Paaschfeest. zou aandringen en indien, op grond daarvan, het oecumenisch concilie, dat in 1926 te Rome zal plaats vinden, een advies van deze strekking geven zou. De voorstanders van kalenderhervorming in de verkeerscommissie zijn zeer tevreden dat door dit niet principieel afwijzend ant woord van Z. H. den Paus duidelijk aan gegeven is, in welke richting zij werkzaam moeten zijn. Waar bovendien cle Gricksclie patriarch to Conslantinopel zich geheel met de voor gestelde kalenderhervorming eens ver klaarde, acht men de kansen op een ver wezenlijking dier hervorming niet vermin derd. Duitschland, Het Hitler-prcces. Een dag van sensatie. De HitlervoorsteUing nam gister weer een dramatische wending. Het op sensatie beluste publiek kreeg volle waar voor zijn. geld en kwam er dus beter af dan de vo rige dagen, toen von Kahr de pijniging van het kruisverhoor te doorstaan had. Gister werd generaal von Los sow aan de belangstellende vragen van de verdediging overgeleverd. De generaal bleek echter geen katje to zijn om zonder handschoenen aan te pakken en zelfs mr. Kohl, van wien be scheidenheid niét de zwakste zijde is,moest het een paar maal tegen hem afleggen en d,e beschermende tusschenkomst van den voorzitter inroepen. Zijn Excellentie von Lossow bleek even slagvaardig te zijn als de beste advocaat. Onder het verhoor door staple hij in de rechtszaal op en,, neer, van tijd lot tijd zijn ondervragers door bijtende ironie of door het meest uitgezocht sarcasme terugjagend De generaal sloegdikwijls met zijn vuis ten op tafel en liet zich nogal eens door zijn toorn meeslepen. Tegenover Hitlér bewaarde hij echter een ijzige kalmte, hetgeen dit jongmensch huiten zichzelf bracht van kwaadheid. Von Lossow en Hitier zaten elkaar voortdurend in de haren over de waarde van hun wcderzijdsche cerowoorden. Ten slotte schreeuwde Hitier door de zaal heen dat niet hij, maar von Lossow de eenigè is, 'die zijn op 1 Mei gegeven eerewoord gebroken heeft. Zijne Excellentie, die zichtbaar de groot ste moeilo had zich te bedwingen, maakte op dat oogenblik een korio 'buigihg voor de rechters en verliet, zonder verder een woord to zeggen, de zaal, rechters, beklaag den, advocaten, publiek en boden stom van verbazing achterlatende. De voorzitter schorste de zitting voor twee uren. Nadat men weer tezamen kwam, bleek generaal von Lossow nog steeds afwezig. Hij werd daarvoor tot een boete van 10 Mark ver oordeeld en tot alle meerdere kosten, die het proces door zijn wegblijven kosten mag Bovendien werd besloten, dat Ehrhardt en admiraal von Scheer nog als getuige opgeroepen zullen worden. De a.s. verkiezingen. De rijkspresident heeft vastgesteld, dat de verkieziugen voor den rijksdag op 4 Mei zullen plaats hebben. Frankrijk. De machtigingswet vcor den Senaat. Een kleine meerderheid. Gisteren had in den Senaat de eind strijd plaats tusschen Poincaré en de op» positie-senatoren voor do tot stand koming van de machtigingswet. Tijdens de debat ten heerschte er een geheel andere afmos- pheer dan in de Kamer. De gemoederen bleven kalm en de redevoeringen waren in hoofsche termen gesteld. Men verwachtte dat Poincaré een meerderheid zou behalen van 5 a 10 stemmen. Het is iets meer ge worden, daar de machtigingswet erdoor is gekomen met 154 tegen 141 stemmen. Een meerderheid dus van 13 stemmen. Verkiezingen vcor Mei. Tijdens het debat in den senaat heeft senator de Jouvonel aan den minister-pre sident incidenteel gevraagd, of dit jaar de algemeen verkiezingen al dan niet zullen worden gehouden. Poincaré heeft daarop geantwoord: ZeW. En nog vóór Mei!. Dat is. dus vóór de rijksdagverkiezingen in Duitschland. Engeland. De dreigende iramslaking te Londen. De concurrentie der A u t o b u s s e n. Do besprekingen in verband met dc actie ouder het Londensche trampersoneel zijn gister op liet doode punt gekomen. Het is niet waarschijnlijk, dat tegen het einde der week nog tot staking zal worden over gegaan. Morgen zal een massa-meeting worden gehouden, waarop evenwel geen besluit zal worclen genomen, doch de situatie aan do leden zal worclen uiteengezel. Natuurlijk wordt al het mogelijk gedaan om een .staking te vermijden. Alleen de Londensche gemeentetram vervoert twee millioen passagiers per dag. De desorgani satie zou dus geweldig zijn. Een oplossing van het conflict wordt bemoeilijkt, doordat de tramautorilei.ten beweren slechts tot geringer loonpra es talie in staat te zijn (en- gevolge van de zeer schadelijke concurren tie der YüOrtdurcncl .in aantal toenemende omnibussen. Indien de staking mocht wor den afgekondigd, zn Vliet' publiek daarvan van tevoren in kennis worden gesteld. Een socialistische verkiezingsbelofte. Het bleek toduur. Het Lagerhuis heeft met 220 togen 201 stemmen het voorstel der liberalen ver worpen aangaande do pensioenen en non- activiteitsbepalingen van gewezen officieren De premier sprak er zijn leedwezen over uit. dat hij zich bij do verkiezingen 'had verklaard voor dezen maatregel, die, naar hij thans bespeurde, het land 13 millioen pond sterling zou kosten. De muiterij in Ierland. 1 De crisis te hoven. Hoewel de muitende officieren nog steeds in vrijheid zijn, do regeering dreigt thans met de militaire straffen, die tijdens den slaat van oorlog van kracht waren, gelooft men toch dat de Iersche regee ring de crisis te boven is. Er zal een commissie van onderzoek voor de militaire aangelegenheden worden be noemd. Een groot deel van de Iersche pers is intusschen van meening, dat de muiters een moreóle overwinning 'hebben. Hoo ernstig men den toestand inziet, blijkt wel uil liet feit, dat de Iersche lee- ning, die Zaterdag nog 99 r'° noteerde, thans tot 97^ is gedaald. Spanje; De politieke ioestand. Het einde van het d i r e c t o i tg in 't zicht? Primo de Rivera heeft tegenover pers vertegenwoordigers, bij gelegenheid van. liet G maanden bestaan van het directoire eenïge verklaringen afgelegd. Hij zeide o.a., dat hij nog steeds den steun had van het volk. Hi.i had zich thans genoodzaakt gezien, krachtige maat regelen te nemen ter verdediging van de peseta, ingevolge de onjuiste en tenden tieuze berichten over de operalies in Ma rokko. Het directoire was vast besloten, dc Ma- rokkaansclie kwestie op te lossen. De toestand der schatkist was uitmun tend. Do industrie, handel en landbouw, had den met groote moeilijkheden te kampen in verbaud met den tocestand op do wis selmarkt. Hij kondigde verder aan. dat de wet In zake de recruteering, zeer democratisch zal zijn; de actieve diensttijd ïo9. twee jaar duren. Ten slotle deelde hij mee, voornemens to zijn, do organisatie to bevorderen van partijen, welke in slaat zouden zijn he* directoire le vervangen. Deze laatste verklaring van Primo de Rivèra zal onzen lezers duidelijk worden uit de hieronder volgende passage uit een interview, dat een persvertegenwoordiger van do „Ternps" op 28 Februari j.l. mot 1 hem heeft gehad. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverfentlön 30 cent por re gek Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. :i Kleine adverlenffën, van ten hoogste 30 woorden, wahrïn betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. Primo dc Rivèra verklaarde n.l. naar aanleiding van de vraag Aan den corres pondent hoe lang De Rivère nog de lei ding A'an het directoire in handen denkt te houden, het volgende: Misschien nog zes maanden of een jaar, dat Aveet ik niet. doch zeker zoolang wij ons doel niet hebben bereikt. Als wij liet program, dat wij hebben opgesteld, ten uitvoer hebben gebracht, zullen wij het land bijeenroepen in zijn i'ertegenwoordi- gende groepen, ipiiversiteiten, industrie, handel en arbeidersstand. Om kort (e gaao, geheel Spanje, dat werkt en denkt. Wij zul len hun dan rekenschap geven van ons mandaat d.w.z. wij zu len hun Avijzen op de diensten, Avelke Avij het land hebben be- Avezen en hun verzoeken/thans hun eigen regcering te kiezen. Het is ten slotle Spanje zelf, dat (le oplossing zal .moeten vinden. Ouzo taak zal het slechts zijn, de middelen aan te gevèh tegen de oude misbruiken en parlementaire systeineen, Do menschcn zullen terug kunnen koeren doch niet de zoo schadelijke gewoonten van vroegeren tijcl. Na ons daar zullen wij A'oor zorg dragen zullen ze niet meer mogelijk zijn. Perzië. Perzië naar den republikeinschen staatsvorm. De n o o d i g c meerder h e i (1 verzeker d. Daar dc zoogenaamde hervormingspartij in do WetgeA'ende Vergadering thans de meerderheid vormt, is de premier verze kerd van den steun voor zijn liervormings- program, hetwelk den republikeinschen regooringsvorm insluit. Amerika. Neger-trek naar het Noorden. Gevaren voor het z av a r t e X a s. Het negervraagsluk in Amerika begint in den laats ten tijd meer belangwekkend to worden dan het ooit geAveest is. Hot nu toe leefde de hoofdmassa der negers in oenige Zuidelijke Staten over 'n beperkte oppervlakte samengedrongen, zoo dat de kleurlingen-kwestie slechts voor een betrekkelijk klein deel der unie „bran dend" Avas. Sinds het begin Aan den Avereldoorlog echter is een trek-bcweging onder de ne gers gekomen. In massa's trekken zij uit de Zuidelijke staten naar het Noorden en verspreiden zich over liet geheele land. Het lijkt een ware volksverhuizing. In de jaren 19151917 hebben meer dan 400.000 negens de Zuidelijke staten verla ten. Van 1920Juni 1923 .verloor de staat Georgia al oen 230.000 zijner zwarte inwo ners. In één jaar tijds, van Augustus 1922 tot Augustus 1923, zijn er. naar schatting, 500.000 negers uit do Zuidelijke staleu ge ëmigreerd. Zoo hebben in de afgeloopen acht jaren meer dan 1% millioen negers het land hunner vaderen verlaten. De be- Aveging neemt met de jaren in uitgebreid heid toe en het einde is nog niet le zien. De reden van hel heentrekken der negers is de onwaardige behandeling, die ze in het Zuiden genieten. In het Noorden Avor- den ze, Aregens hun geringer aantal, meer welwillend behandeld. Bovendien zocht meu daar overal na den oorlog naar ar beidskrachten, zoodat de negers grif werk vonden. In het Zuiden doet liet gebreek aan ar beidskrachten zich clan ook reeds gevoelen en groote stukken vruchtbaar land liggen onbeboiiAvd. Voor den, staat Georgia alleen beleckent dit een verlies van 27 millioen dollar 's jaars. Deze A'erspreiding der negers is volgens Pater A. Vath S.J., die dit. vraagstuk iu de „Katholieke Korrespondenz" bespreekt, :n ongeluk Aroor het zAvarte ras zelf een ongeluk in volkenkundig cultureel en gods dienstig opzicht. In het Zuiden zijn alle omstandigheden voor den groei van liet ras, A'oor zijn eco nomische en geestelijke ontwikkeling aan wezig. Zijn welstand en cultuur waren op hooger peil gekomen in de laatste jaren. Maar hun aanraking met do zwarten le vert het gevaar op, dat het karakter der negers bedorven wordt. BoA'endien staat te vreezen; dat met het toenemen do negerbe- volking ook in hel Noorden de rassenhaat zal ontAvaken. Het missiewerk onder de negers zal bo vendien moeilijker Avoröen, anneer zo verspreid wonen. Vele bekeerlingen drei gen in do groote steden A'an het Noordeü. verloren te gaan. Een gevecht op de. Philippijnen. ïn do-provincie L/mao heeft oen gevecht plaats gehad tusschen gendarmes en ver bannen Moros. Do iMidnrmes doodden 48 Moro's en kregen zelf voven gewonden. Het meorendecl der Mocr's ontsnapte met hun hoofdman. HET VOORNAAMSTE NEEUWSJ BUITENLAND. Het standpunt van het Vaticaan inzake de kalenderhervorming. (Volkenbond)". Een incident bij het Hitler-proces. De machtigingswet in den Franschen Se naat met een kleine meerderheid aangeno men. De rijksdagverkiezingen in Duitschland zullen plaats hebber, na de Fransche al- gemesne verkiezingen. BINNENLAND. In de toelichting op een wetsontwerp in zake bezoldiging van leden der Alp. Reken kamer, deelt de Minister van Financiën mede, dat me! 1 Mei cp de bezoldigingen van Rijkspersoneel een korting wordt toe gepast vcor gehuwden en kostwinners van aanvankelijk 5 c/°, met 1 Oct. te brengen op 10 voor de overigen aanstonds van 10 r'° De regeering wil de Vlcctwet in hst vol gend zittingjaar behandelen en kan de ver antwoordelijkheid voer lateren aanbouw1 dan was voorgesteld niet dragen. WIJ BEGINNEN IN HET TWEEDE BLAD EEN NIEUW FEUILLETON. Een verhaal van den bekenden Duitschen schrijver, Theotl. Storm, dat om de mooi* karaktertypering en spannende actie'bij zondere litteraire waarde heeft. DE MARINEBEGRUOTING. De regeering acht het nieuwe vleotplan niet in strijd met de rcgeeringsverklaring. Dc nieuwe Vlootwet zal in het zittings jaar 1924/25 werden behandeld. De re geering kan langer uitstel niet met haar verantwoordelijkheid dekken. In zijn Memorie van Antwoord aan de Tweede Kamer betreffende de Nota yan Wijziging in Hoofdstuk Marino zegt Mi nister Weslerveld, dat uit hetgeen de voor zitter van den Ministerraad bij de beant woording der sprekers over de Regeerings- verklaring in de vergadering van 15 Jan. heeft gezegd, n.l. dat het Kabinet van ge voelen blijft, dat de oorspronkelijke oplos sing van het vraagstuk der maritieme ver dediging de voorkeur zou verdiend hebben, zoomede uit dc door dien bewindsman op Febr. j.l. gedane modedecling, dai alle le den van het Kabinet de door de Kamer genomen beslissing in strijd achten met 's lands belang, duidelijk blijkt: le. dat regeering van de urgentie van zoodanige Avettelijke regeling overtuigd is; 2e. dat het Kabinet ten aanzien van zijn opvatting omtrent de urgentie eener Viool- wet nog steeds als homogeen moet worden beschouwd. Instede van haar standpunt door de in diening van de 3e Nota van Wijziging te hebben verzwakt, meent de regeering dit standpunt te hebben versterkt. Met opzet heeft de rcgecriug zich bij deze aanvraag beperkt tot materieel, be stemd voor de vlot# iu Indic. omtrent wier beteekenis voor onze internationale positie, althans bij de meerderheid der Kamer, ook in October j.l. van geen diepgaand ver schil van opvatting met do regcering is ge bleken. Toen voor de regeering vaststond, dat van een behandeling in dit zittings jaar van een nieuw ontwerp-Vlootwet niets moer zou kunnen komen, bestond er A'oor haar derhalve geen andere oplosing dan de nu gekozene. Naar haar meening komt zij daarmede niet in strijd met de regeeringsverklaring en evenmin met de werkelijke beteekenis, die aan het Kamervotum van 26 Oct. j.l. moet worden toegekend. Het treffen van maatregelen ter gene zing van het ziekteproces, dat 's lands fi nanciën door maken, is in vollen gang-; redelijke verwachting bestaat, dat die maatregelen in werking zullen zijn getre den alvorens verdere aanvragen voor nieu wen aanbouAV gedaan zullen worden. Voor een ontwijken van een beslissing omtrent een nieuw ontwerp-Vlootwet be staat voor de regeering niet de minste aanleiding. Verwacht irordt, dat de behandeling der nieuwe ontwerp-Vlootwet in het zittings jaar 1924/25 zal kunnen plaats hebben. De regcering wil onze maritieme verdo- diging niet veronachtzamen. Zij meent, dat deze aanvraag kan wor den aanvaard zoowel door hen, die be zwaar maken tegen het vastleggen van een volledig vlootplan in de wot, als door de genen die met liet oog op de financ celo consequenties van een Vlootwet do aan vaarding daarvan in liet najaar van 19-3 Aoorbarig achtten. Wat do financieele gevolgen bet relt wordt opgekomen legen de wijze waarop sommige leden deze voorgesteld hebneö Juist is daarin slechts dat de Kamej- ziek door het voteeren van den eersten termijit vastlegt voor f 21 millioen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1