15e Jaaraana. DONDEfSDACS 28 FEBRUARI f924 No. 4395 9e £eidóc/lie Sou/tam' peABONNEMENTSPRIJSbedraegt bl] vooruitbeialing ,Voor Leiden 19 cent per Treek 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. (Franco per post I 2.95 per kwartaaL (Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd 'Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentlën 30 cent per regel< Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine adverientiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur eu ver huur, koop en verkoop IO.50. Dit nummer bestaat uit tarea bladen. BUITENLAND België. r Het Kabinei-Theunis treedt af. De Kam er verwerpt bet verdrag met Frankrijk. Onder buitengewone belangstelling nam •gistermiddag de Kamerzitting een aan hang. Er zou gestemd worden over het Voorgestelde Fransch—Belgische economi sche verdrag. Het verdrag werd verwer pen met 05 hemmen tegen en 79 vóór. Onmiddellijk na het tellen der stemmen stond de premier Theunis, toegejuicht goor de Iiberaicn, de verdero linkerzijde eu do meerderheid der rechterzijde op, en ver waarde het volgende: „Daar de regeering de kwestie van ver trouwen heeft gesteld in zako de aanne ming, van het FranschBelgische econo misch verdrag, zal zij na dit votum haar ontslag hij den koning indienen". Een en ander heeft gructe opwinding le Brussel vemrzaakt. Theunis begaf zich om half zes naar het paleis, waar hij den koning het ontslag van zijn kabinet aanbood. Do crisis "zal niet gemakkelijk op te lossen zijn. Het is logisch, dat de nieuwe regeering moet worden gevormd door hen, 'die Theunis hebben doen vallen, doch van ken wijzen de socialisten elko verantwoor delijkheid van de hand. Men verwacht dan ook, dat de crisis lang- zal duren. Waarschijnlijk aal de koning de kabinetsformatie opdragen aan baron II out art of aan Vandevijvere, die 'dan zullen pogen een liberaal-katholiek ministerie samen te stellen. Dit zijn intusschen slechts veronderstel 'Üngen. Qe daling van den Belgischen franc. Regeeringsmaatregelen. V Naai- de „Tel." verneemt, weigeren de groote banken te Brussel en Antwerpen Nederlandsche gulden-wissels te discon- jteeren. In den diamanthandel is daardoor eenige stagnatie ontstaan. Van deskundige zijde wordt daaromtrent iet volgende medegedeeld: In verhand met de daling van den franc- Eeeft de Belgische regeering een* aantal maatregelen genomen waarvan één tenge- tvolgo heeft, dat wissels in Nederlandsche 'guldens in België niet meer verhandelbaar zijn. Deze maatregel bestond reeds eenigen tijd maar vrijwel niemand stoorde zich er nan. Vermoedelijk ten gevolge van een wenk van de Belgische regeering wordt echter gedurende de laatste dagen deze bepaling wél gehandhaafd. Dat een en ander zeer storend werkt be- ioeft geen betoog. De Antwerpsche diamanthandelaren hebben reeds scherp geprotesteerd en zul len zoo spoedig mogelijk maatregelen ne men. Zij toch hebben de meeste 6chade van dezen maatregel, waardoor ze ge dwongen worden zaken lo doen in oen flucliieerehd betaalmiddel. Inmiddels zijn ook roods te Amsterdam de gevolgen hier- yan merkbaar. "Ui Duitschland. Het Hitier-proces. Een incident. loon gisterochtend Weber, de leider van den Bund Oberland verhoord word, ont stond een incident. De off. van justitie v .vroeg of beklaagde niet wist dat de naam ludendorff in Noord-Duitschland weinig (Weerklank vond. Hierop sprong Luden dorff op cn riep: „dat is een beleedigingl" Ook het publiek protesteerde, waarop de president het waarschuwde met de woor den: „het is hier geen schouwburg'" De indruk der zittingen van gister is dat van een wederzijdsch sparen geen "©rake is, maar dat de verdediging vast gesloten is de medeplichtigheid von von Kalir, von Lossow eu Seisser aan te too- tpen. Het systeem der verdediging schijnt ^hierin te bestaan, aan te toönen, dat de ibeklaagden overtuigd waren dat von Kahr nWilde meedoen, maar uit besluiteloosheid wachtte tot hij door de anderen voor een ;fait accompli werd gesteld. De ondervin ding zou geleerd hebben dat von Kahr ïeeds meermalen zoo handelde. De „Staats Wwall" (racht de bewijsvoering hiervoor taet gesloten deuren te doen plaats hebben 'Waartegen do verdediging heftig protes- teert. Toen de „Staatsanwalt" beweerde, flat hij i .'on Kahr's medewerker, kapitein w-orhardl, niet als getuige oproepen kon, d,'eiL3 verMijfplaats onvindbaar was, 'j adres» 0üder groote hilariteit, soor de verdediging medegedeeld. Massa-asrcsSaiies v/egens hoogverraad. De politieke afdeeling van het hoofd bureau van politic te Gleiwitz, heeft de laatste dagen 70 personen onder ernstige •verdenking van hoog- en landverraad ge arresteerd. Engeland. Toflifemende arbeidsconflicten in Engeland. De havenstaking geëindigd. In het Oosten van Londen zijn gister drio vergaderingen gehouden van nog sta kende havenarbeiders, die lid zijn van den Bond van Stuwadoors. Hierop brachten do leiders rapport uit over de Dinsdagavond met do werkgevers der Londeiische havens gehouden conferentie, waarhij de bond for meel is erkend. De vergaderingen spraken haar voldoening daarover uit en besloten hedenochtend den arbeid te hervatten, zoo dat de havenstaking nu tot het verleden behoort. Nu de bouwvakarbeiders weer. Na de havenarbeiders komen thans de bouwvakarbeiders in beweging. Zij eiscen voor het geheele land een loonsve.rhooging van 2 pence per uur. Deze eisch is gister behandeld in den loonraad voor de bouw bedrijven, waarin de werkgevers en werk nemers gelijkelijk zijn vertegenwoordigd. De vertegenwoordigers der georganiseerde bouwvakarbeiders in beweging. Zij eischen ge provincie-steden gaven te kennen an dere maatregelen lo zullen nemen, indien de bijeenkomst van den loonraad niet tot een bevredigend resultaat leidt. Dit houdt natuurlijk een bedreiging met staking in. Ook liet Londensche trampersoneel, zoowel van den tramdienst van den Graaf- sckapsraad als van de vier particuliere trammaatschappijen, eischt een loonsver- hooging van 8 shilling per week. Gemeld wordt, dat de daarover tusscken de verte genwoordigers van beide partijen gevoerde onderhandelingen, veel hoop op een min nelijke schikking bieden. Massa-ui tslui ting in de Katoen-industrie. Uit Manchester wordt aan de „Westmin ster Gazette" geseind: Een critieke toe stand is in de katoenindustrie ontstaan. Het betreft een uitsluiting,waarbij 150.000 arbeiders betrokken zijn en waardoor een half millioen man zonder werk zal komen Het conflict is ontstaan naar aanleiding van de weigering van de betreffende arbei dersvereniging om haar leden te laten werken in een fabriek te Royton, omdat daar een extra-machine staat, welker be diening niet extra gesalarieerd wordt, aangezien het 'hier nog slechts proefne mingen geldt. In een bijeenkomst van dien bond van werkgevers is thans met algemeeno stem men besloten, dat de fabrieken zullen wor den gesloten en niet heropend, alvorens de vakvereenigingen haar weigering herroe pen. Griekenland. De politieke chaos. Geen ministercrisis? In tegenstelling met de berichten over een regeeringscrisis in Griekenland meldt thans een B.T.A.-telegram uit Athene, dat de Grieksclie nationale vergadering met 233 tegen 106 stemmen een motie van ver trouwen in de regeering heeft aange nomen. Kapitein Kajikyriakos en kolonel Kon- dylis, twee extremistische republikeinen, zijn als leden der Nationale Vergadering na het aannemen van het votum van ver trouwen in de rogeering, afgetreden. Naar verluidt zullen zij trachten het le ger en de vloot te beïnvloeden ten gunste van de proclamatie der republiek. De toestand is zeer verward. Alle (republikeinsehe afgevaardigden treden af. Ingevolge de in do Nationale Vergade ring gehouden stemming over de kwestio der dynastie, hebben de repuhlikcinscho afgevaardigden zich gezamenlijk terugge trokken. De houding vanVenizelos. Dinsdag verluidde, dat Venizelos onder pressie van generaal Othonaos en kolonel Gonatas, den revolutionairen ex-premier, het voorstel zou hebben aangenomen tot het proclameeren der republiek door de nationale vergadering, onder voorbehoud van goedkeuring door oen volksstemming. Gisteren verklaarde hij ovenwol, dat deze berichten onjuist zijn en dat hij vast houdt aan den eisch, dat over de kwestio van den regeeringsvorm zal worden -beslist door een volksstemming. Noorwegen. De nieuwe Noorsche kolonie Spiibergen. In samenhang met het wetsontwerp tot ratificatie van het verdrag nopens Spits bergen heeft de Noorsche regeering bij het Storting wetsontwerpen ingediend om trent het bèstuur van en do belastinghef fing in de nieuwe arctische kolonie. De voorstellen strekken tot invoering van do Noorsche wetten, voor zoover dat mogelijk is. De hoogste ambtenaar zal de door de Noorsche regeering te benoemen direc teur van politie zijn. Het Noorsch wordt do ambtelijke taal op Spitsbergen. Nijver heid, handel en scheepvaart zullen voor elkeen open staan, jacht en visscherij zul len behoudens enkele beperkingen vrij zijn. Amerika. Dc strijd in Mexico. Tuxpan in handen der 1 rogeerin gstroepon. De Mexieaahischo regeermgstroepen heb ben Tuxpan bezet, zender daarbij op tegen stand te stuiten, aangezien de stad Maan dag reeds door do rebellen was ontruimd. Hiermede is thans het geheele oliegebied T an Mexico in handen van de regeering. Nadat de opstandelingen zich uit Tux pan hadden teruggetrokken, scheepte een aantal hunner officieren zich op 'n kleine stoomboot met bestemming naar New-Or leans in. De manschappen verspreidden zich in allerlei richtingen in de omgeving van de stad, achtervolgd door de cavalerie van de regeering. Ean Amerikaansche kruiser is naar de W 'kust van Mexico gezonden, ten ©inde aldaar de Am-rikaansclie belangen tegen do rebellen in bescherming te nemen. Eenige Amorikaansohe mijneigenaars en ingenieurs zijn onder leiding van generaal Gastro in de hoofdstad van Mexico aan gekomen, na oen reis door een groot ge bied, hetwelk in 'handen der rebellen is. Te Vera Cruz wordt oen groote leger macht van de regeering verzameld voor een aanval op Jalapa, dat door talrijke troepen van Huerta is bezet. Huerta lieeft aan zijn agenten in Ame rika een telegram gezonden, waarin hij de overwinning van do regeermgstroepen iry l- --r--"- -i^ - böurt. dat het leger van generaal Topete te fierra Blanca eeü nederlaag heeft geleden en daarbij 1000 man verloor. Het Teapot-schandaal. Een ernstige beschuldiging tegen Sinclair. De „New-York Times" publiceert een bericht uit Philadelphia, waarin wordt ge meld, dat de oud-minister van marine, Joseph Daniels, heeft verklaard, dat Sin clair zou hebben onderhandeld met Hugo Stinnes over den verkoop van stookolie, welke gereserveerd was voor uitsluitend gebruik door de Amorikaansche vloot, aan Duitschland. BINNENLAND De vondst Rijkseigendom. Olie van goede kwaliteit. Omtrent de aanboring van petroleum te Corle verneemt de „Tel." nog de volgende bijzonderheden. De Rijks Opsporingsdienst van Delfstoffen, die onder leiding van dr. P. Tesch in Oct. 1908 voor een termijn van 15 jaar voor het opsporen van delfstoffen in Nederland in het leven was geroepen, zou tegen 1 Februari van dit jaar opgehe ven worden. Men meen'de, dat ons land! voldoen dó onderzocht was en de dienst dus verder overbodig zou zijn. Bij het opsporen van steenkool en zout in den Achterhoek wer den bij de boorkernen onilamgs echter eeni ge sporen van aardolie aangetroffen en i'n verband daarmee besloot 'de regeering de opheffing van den Bijles Opsporingsdienst nog eenigen tijd uit te stellen. Zooals ge meld', heeft de aanboring succes gehad. Hoewel do aangetroffen aardolie nog niet scheikumdig is onderzocht heeft de heer Tesch' toch reeds verklaard, dat naar zijn meening de olie van goede kwali teit is. Ofschoon omtrent de vermoedelijke hóe- veelheid ter pHaatse uiteraard nog-weinig to zeggen valt met petroleum is dit ge woonlijk zeer speculatief gelooft men ifeï bevoegder plaatse, dat de aanboring niet van boteekenis ontbloot is. Wat het rijk verder zal doen de vondst is zijn eigendom is nog niet bekend. Ten einde iels naders omtrent de gewon nen olie te welen te kunnen komen, zullen, naar de „Tel." verder verneemt, verschil lende werkzaamheden aan het boorgat moeten .geschieden. Indien voldoende gel den toegestaan woTden, zal onderzocht kunnen worden in lioeverre deze olie vondst voor expM'tatie vatbaar kan zijn. In de eerste p'aais d'ent' echter te worden geconstateerd dat hier in den zin der mijn wet de Staat het vindorsrecht bezit. De eigenaar van don grónd, waaruit de olie gewonnen is. heeft zonder concessie niet .het recht ook maaT de geringste hoeveel heid te winnen. Vacature-Mr. Kolksman. De voorzitter van het centraal stembureau maakt bekend, dat do zitting van bet cen traal stembureau tot de benoemd verklaring van een nieuw lid van de Tweede Kamer der S baten-Generaal, noodig geworden door het overlijden van mr. M. J. O. M. Kolk man, zal worden gehouden op Zaterdag 1 Maart, aa., des middags te 12 uur, in het lokaal van bet gemeentebuis te 's-Graven- liage, voorheen voor de vergaderingen van den raad bestemd. De openbare zitting van bet Centraal Stembureau voor de verkiezing van leden van de Provinciale Staten van Zuid-Holland ter voorziening in de vacature in de Prov. Staten, ontstaan door heb overlijden van mir. M. J. C. M. Kolkman zal gehouden worden op Donderdag G Maart a.s., des namiddags te 4.30 uur in bet Raadhuis te 's-Gravenhage. De loonsverlaging aan het spoorweg personeel. Naar de Tel. verneemt, ligt het in de be doeling der spoorwegdirectie, daar de onder handelingen met do moderne organisatie tot geen resultaat hebben geleid onmiddellijk een geheel nieuwe loonregeling aanhangig te maken, welke behalve een verlaging der e-ilïU'isoèü, ook een niet geringe wijziging zal brengen in de onderlinge verhouding der thans bestaande regeling. Deze nieuwe loonregeling ligt reeds in concept gereed en zal, nadat het advies van cVn loonraad gehoord is, zoo spoedig moge lijk aan deal minister van waterstaat ter goedkeuring voorgelegd worden. Bekend is, dat de directie, zoo zij met de meerderheid der vakvereenigingen tot over eenstemming -zou kernen, bereid was, ar tikel 3 van bet R. D. V. intact te laten ge durende den tijd der overeenkomst, doch liet personeel dan een verklaring te laten toeken en. dat bet over de thans en voor 1024 ingevoerde loonsverlaging niet zóu proeedeeren. Het is, nu do moderne organisatie deze .-«T-i-Trtrr»- "hffpffc nffmv?rvrn-n ling van de directie, do onderhandelingen met de vakvereenigingen voort te zetten. Over de voorstellen zullen geen besprekin gen meer plaats vinden. De directie acht thans ingevolge baar schrijven van 11 dezer op alle gebied en ook ten aanzien van artikel 36 zich weer geheel vrij. De Boterwet. De Bolerwet verbiedt, in de bereidplaat- sen van boter andere vetten dan boter aan wezig te hebben. Dit. verbod maakt bet. melk handelaren, die margarine verknopen pra-c- tisoh onmogelijk, de melk die zij overhebben te karnen, hetgeen voor velen hunner aan merkelijk nadeel oplevert. In verband hiermede '.s van de zijde van meikslijters aan den M'-id en3tan.ds.raad ver zocht, stappen bij de regeering te doen ten einde bedoeld artikel der Rcterwet gewij zigd te krijgen. De minister van binnenland- sche zaken en landbouw heeft echter op eene desbetreffende vraag van den Midden- standsraad geantwoord, dat er overwegende bezwaren tegen wijziging van 'fc artikel be staan en dat de oorspronkelijke Boterwet juist met bet gewraakte artikel is aange wild omdat, in de practijk was gebleken, dat zonder een absoluut verbod van bet aanwe zig hebben van voor vervalscbing geschikte vetten in boterbereidplaatsen onderdruk king van knoeierijen niet mogelijk is. De zomertijd in het buitenland. Mon meldt uit Parijs: Volgens de Tempe is de Belgische regee ring bet er over eens dat do zomertijd op den laats ten Zaterdag van Maart moet ingaan. De regeering te Londen stelde ech ter 19 April dat is de derde Zaterdag dier maand, vlak voor Paschen, voor, wegens de stoornis die de wisseling noodzake lijk in den treinenloop brengt. Deze datum wordt vermoedelijk niet aanvaard. Technische gedelegeerden uit de drie lan den zullen zich dezer dagen; hieromtrent verstaan. Op een vraag in de Belgische Kamer heeft de minister van binnenlandsche zaken geant woord, dat bet niet mogelijk was eens en voor altijd den datum van het begin van den zomertijd in do wet vast te leggen, daar België door zijn ligging gedwongen is rekening te houden met zijn buren. Van daar dat de datum voor den ingang cn den afloop van den zomertijd beter bij konink lijk besluit, dan bij dé wet kan worden vast- NET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Kabinetscrisis in België. Het ministerie Theunis treedt af wegens het verwerpen van het voorgestelde economische verdrag met Frankrijk. Verschillende arbeidsconflicten In Enge land. Verwarde politieke toestand in Grieken land. De regeering weer niet gevallen? In Mexico schijnen de regeermgstroepen het geheele oliegebied weer in handen tf hebben. BINNENLAND. De Tweede Kamer over de onderwijs- bezuinigingen. De directie der Spoorwegen heeft een nieuwe loonregeling ontworpen. Perspectieven van zeer groote beteekenis zijn geopend door de vondst van petroleum bij Winterswijk. Melklevering naar Duitschland. De besprekingen inzake de melklevering naa-r Duitschland hebben tot resultaat ge had, dat gedurende de ïViand Maart dage lijks een gemiddelde hoeveelheid van ten- minst© 75.000 liter melk naar heb Roer gebied zal worden geleverd. Uit het bakkersbedrijf. Besprekingen. De hoofdbesturen Tan R.-K., Christel, en Neutrale Bonden van arbeiders in het bak kersbedrijf, hebben in verband met. de van patroonszijde aangeboden wijzigingsvoor stellen in de arbeidsvoorwaarden, zieh tele- grafisoh in verbinding gesteld met het hoofd bestuur van den Algemeenen Bond van ar beiders in het bakkersbedrijf tot een be- epreking op Zaterdag 1 Maart a-.a., ten ein de zoo mogelijk te komen tot heb vaststellen van een gemeenschappelijke gedragslijn. Journalistiek. To 's-Gravenhago overleed de lieer P. P. L. van der Hark, die bij het jongere ge slacht zoo niet meer beleend is, maar in vroeger jaren, in den lijd van Schaepmatn als journalist en publicist in Friesland vele jaren hard gewerkt heeft als hoofd- üragêr van liet gouden kruis „Pro Ecclesia et Pontifice". Het is hem,van aardsch standpunt bezien, niet voorspoedig gegaan en hij had het in de jaren, dat hij in Den Haag woonde, niet breed. Maar zijn loon zal er in den hemel des te grooler om zijn. „Res." DE TWEEDE KAMER OVER DE BEZUINIGING OP HET ONDERWIJS. De leeftijd van toelating tot de Lagere School Opschorting zevende leerjaar Tegenvoor stellen tot bezuiniging. Blijkens het Voorloopig Verslag over het wetsontwerp tot wijziging van de Leer plichtwet en van de Lager Onderwijswet 1920 was men algemeen van oordeel, dat dit wetsontwerp, sterkkende tot tijdelijke beperking van den leerplicht tot zes jaren en tot opschorting der verplichte invoering van het zevende leerjaar bij de gewone lagere scholen, moet worden beschouwd! in verband met het K. B. van 19 Januari 1924, dat den leeftijd voor toelating der kinderen tot de scholen voor gewoon la ger onderwijs met 1 jaar opschuift en op gemiddeld 7 jaar brengt. Het had daarom ook algemeen bevreemding gewekt, dat in de Memorie van Toelichting tot het onder havige wetsontwerp bed. ,K. B. niet nader is toegelicht, evenals men er zijn verwon dering over uitsprak, dat van de overige maatregelen, die de Rogeering voornemens is ter bezuiniging op het lager onderwijs door te voeren, geen melding is gemaakt Gevraagd werd, of over die maatregelen de inspecteurs van het lager onderwijs en de onderwijsraad zijn gehoord, boe hun adviezen luiden en of de regeering bereid is, die aan de Kamer over te leggen. De wijze, waarop de regeering' do uit gaven voor het onderwijs wil terugdringen, gaf in het algemeen aanleiding tot ernstige kritiek. Men oordeelde, dat in de bezuini gingsplannen van de regeering weinig sy- steom is le ontdekken en beklaagde zich er over, dat de gevolgen daarvan voor het staatsbudget zelfs miet bij benadering wor den opgegeven; men verzoekt alsnog een opgave te mogen ontvangen van de becij- ferdo bezuiniging. Betwijfeld werd, of de verschillende maatregelen voldoende zijn. doordacht. Vele leden, die bereid waren, krachtig mede te werken tot het treffen van maatregelen ter bezuiniging op onder wijsgebied, gaven met nadruk in overwe ging, of niet op andere, uit een financieel oogpunt meer doeltreffende en voor de or ganisatie en het peil van het onderwijl minder schadelijke wijze op do onderwijs-* uitgaven zou kunnen worden bezuinigd. Verscheidene andere leden verklaarden bij voorbaat de verschillende maatregelen, door do regeering ter bezuiniging op liet lager onderwijs aangekondigd, of reeds genomen, zoo noodlottig te achten voor dit onderwijs, dat zij onder geen voorwaarde daartoe hun medewerking zouden - kunnen j govern i Wat zal, zoo vroeg men, in de eers.ioi- gende 6 jaren moeten gebeuren met da kinderen van 6 en 7 jaar? Stellig zal op 1 ruime schaal tot uitbreidins van het voor"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1