15e Jaargang.
DINSDAG 19 FEBRUARI 1924
No. 4387
Sfe Scicbdie Sou/tornt
PeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de AbonntPs ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
gnndagsblad 9 ct.
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
G0wone adverientBën 30 cent per regel*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt liet
j: dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverienliën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of/gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 9 0.50.
Dit
lladen.
nummer bestaat uit twee
7 Een royaal gebaar.
Wij verwijzen naar een stukje uit „De
Volkskrant", dat wij hebben opgenomen
Ijn do rubriek uit „De Pers" (tweedeblad).
Terecht wordt daarin gehekeld een fraai
gebaar van het socialistisch Kamerlid J.
Ter Laan, die in de Tweede Kamer ver
klaarde, dat hij afstand wilde doen van 'n
deel der „stumperige" 5000 guldens, de
schadeloosstelling, die een Kamerlid ge
dwongen is in ontvangst te nemen
mits voldaan wordt aan twee voorwaar
den: eerstens, iedereen moet eenzelfde
percentage van zijn inkomen afstaan; ver
volgens, dat geld mag niet worden ge
bruikt voor leger en vloot.
Onder deze voorwaarden wil een ieder
jmensch wel zijn heele bezit, tot den laat-^
sten cent toe, aan de armen geven!
En dan wat een anti-democratische, een
6nti-sociale gedachte: iedereen eenzelfde
percentage van zijn inkomen afstaan,
't Is nog erger dan het oorspronkelijke
„domme potlood" van den minister van
financiën, die automatisch van alle amh-
lenaars-tractementen tien percent wilde
laten schrappen.
Neen. 't is zelfs géén fraai gebaar
(ran het. socialistisch Kamerlid.
Er spreekt hier de moraal van het, om
>t met de terminologie uit den volksmond
ie zeggen: hebben is hebben en krijgen is
0e kunst!
Wij keuren dat af in het officieele op
treden als Kamerlid van een socialistischen
afgevaardigde. En zeer terecht.
Maar tevenstevens mogen wij hier
bij or.s toch wel 'ns afvragen, of ook niet
vaak in ons gewone leven naar eenzelfde
moraal wordt gehandeld? Wordt er niet
dikwijls gezegd, bijvoorbeeld: „Als anderen
vu ook eerst 'ns gaven, dan Of: „Als
ik ook zoovéél geld had als hij, dan.
Zulke opvattingen vanuit de Tweede
JTamer prediken is wel erger, dan op
zichzelf staande fouten in het individueel©
leven. Maar het laatste is toch ook erg
zeker voor Christenen.
Jan Ter Laan's royaal gebaar is in
Verscheiden opzicht leerzaam'
BUITEMLAMP
Duitschland.
Hei Rijk en Beieren.
Het af treden van Von Kahr.
Reeds geruimen tijd deden geruchten
omtrent een aanstaand heengaan van
Btaatscommissaris-generaal Von Kahr de
ronde. Eerst in December, toen er een con
flict in do Beierscho regeering ontstond
over de uitgifte van goudschatkistbiljetten,
toen na de ontdekking van het complot te
gen Von Kahr's leven, en later weer in
verband met de preliminairen van het Lu-
dendorff-Hitler-proces, dat thans voor de
deur staat, en waarin de staatscommis-
6aris, die destijds een der klippen was
waarop de Hitler-putsch van November
strandde, als getuige gehoord zal worden.
Steeds sprak deze laatste zelf zijn aftre
den tegen.
Een twaalftal dagen geleden was Von
Kahr zich echter blijkbaar bewust gewor
den van de moeilijke positie, waarin de
Combinatie van zijn dictatoriale functie
met zijn verhouding tegenover de
yutscliisten hem had gebracht. Hij werd
„diplomatiek ziek" en heeft thans, zooals
gemeld, het bewind neergelegd. Daardoor
beeft, liet staatscommissariaat-generaal in
Beieren, hetwelk 26 September van het
vorig jaar werd ingesteld door het minis-
terie-von Knilling, thans opgehouden te
bestaan. Von Kahr zal nu weer zijn vroe
gere functie van regeeringspresident in
.Opper-Beieren hervatten.
Hiermede is het conflict tusschen Beieren
én het Rijk geëindigd, in het leven geroe
pen door de twee afzonderlijke staten van
beleg, óen voor het Rijk en éen voor
Beieren.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
fctresemann over de Duitsche souvereiniteit
Op een vergadering van de D. Volkspax-
pj to Elberfeld heeft Stresemann, naar het
iW.B. meldt, in een bespreking van den
|oliticken toestand o.m. verklaard, dat de
separatistische beweging niet geboren is
M den wil van het Duitsche volk. Nu de
gebeurtenissen te Pirmasens meer licht
hebben doen vallen op de ware stemming
Van. de bevolking van de Palts, moet dit
Voor de Franschen vrij onaangenaam zijn
fbU bet tot deze incidenten is gekomen is
aanwijzing voor de wijze van optre
den van generaal De Metz. De huidige on-
uerhandelingen met Frankrijk hebben be-
^rekkiiig op het herstel van do Duitsche
uvereinitait binnen de grenzen van bet
tsche grondgebied. Alle kwesties van
het bezette gebied hangen af van overeen
stemming inzake het probleem van het
herstel. Ook de overwinnaars beginnen
twijfel te koesteren of de indertijd inge
slagen weg wel de juiste is. De Pransche
frank zal verder dalen, indien verlenging
van de overeenkomsten met de Micum niet
mogelijk is, wat thans reeds vaststaat in
dien men niet tot een oplossing van de
herstelkwestie komt. Plaatsing van een
leening door Duitschland is afhankelijk
van het herstel van de eenheid van het
Duitsche verkeer, van het Duitsche rijk en
van den toestand vóór de bezetting van
het Ruhrgehied. Zonder Duitsche rijks
spoorwegen is een leening onmogelijk. De
Duitsche rijkjpoorwegen zonder do lijnen
door de regie beheerd, vormen geen een
heid van verkeer. Een Duitsch rijk, dat
goen souvereiniteit uitoefent binnen zijn
grenzen, verschaft de wereld geen zeker
heid voor de geregelde betaling van renten
van eventueele leeningen.
Wat de separatisten op hun kerfstok
hebben.
Gedurende de separatisten-heerschappij
in do Palts werden door deze lieden twin
tig personen vermoord, meer dan twee
honderd gewond en over de duizend van
hun vrijheid beroofd; bovendien werden
meer dan 300 inwoners van de Palts uit
gewezen.
Hongarije.
De Volkenbondsleenipg voor Hongarije.
E*en gunstige wendin'g.
- Na de onderhandelingen, welke de laatste
drie weken verscheidene malen dreigden
te eindigen in een nieuwe internationale
impasse, bestaat thans het vooruitzicht, dat
in de eerstvolgende dagen volledige en be
vredigende ovei eenstemming zal worden
bereikt in de Gommissio van Herstel ten
aanzien van Hongarije.
De Parijsche correspondent van de „Ob
server" zegt o.ifl.: „Tenzij een onverwachte
wending intreedt zal de Commissie van
Herstel waarschijnlijk formeel haar toe
stemming geven, waarvan het plan van den
Volkenhond voor het Herstel van Hon
garije, afhankelijk ia. De oplossing van
deze moeilijke kwestie fa niet elleen van
belang voor Hongarije, doch bewijst tevens
de duidelijke en beteekenisvollo verbe
tering van de Engelsch-Fransche betrek
kingen."
Frankrijk.
De ramp van de „Dixjmide".
Een ongunstig rappor 1.
Draadloos wordt gemeld, dat de com
missie van onderzoek naar de ramp van
de „Dixmude" haar verslag heeft inge
diend hij den minister van marine, die hij
aan den premier deed toekomen. Naar ge
meld wordt, zijn de conclusies zoo ongun
stig voor zekere hooge marine- autoritei
ten, dat het verslag in den eerstvolgenden
Kabinetsraad zal worden besproken.
Engeland.
De havenstaking.
Een commissie van onderzoek.
De havenstaking is in alle Britsche ha
vensteden zoo goed als algemeen. Nu het
kalf verdronken is, gaat men den put
dempen. De Labour-minister van Arbeid,
Thomas Sbaw, heeft n.l. in het Lagerhuis
eindelijk de benoeming aangekondigd van
een commissie van onderzoek naar het
loongeschil, hetwelk reeds weken lang
hangende was en na de gefaaldo onder
handelingen van verleden week, thans op
een staking is uitgeloopen. Tot'voorzitter
van de commissie van onderzoek is be
noemd advocaat Holman Gregory.
Dit thans ingestelde officieele onderzoek
is vrijwel hetzelfde als de werkgevers heb
ben voorgesteld.
Intussohen ligt nagenoeg de gekeele
vrachtvaart van dit land stil. De regeering
heeft bij de instelling van de commissie
van onderzoek niet als voorwaarde ge
steld, dat tijdens dit onderzoek en in af
wachting van het resultaat daarvan, de
arbeid in de havens zal worden hervat.
Groote schade voor de
mijnindustrie.
Intussohen staat hél vast, dat het stop
zetten van den export de herleving bij de
verschillende takken van industrio aan
merkelijk zal belemmeren. Het grootste
nadeel in dit opzicht zal worden onder
vonden door do mijnindustrie. De kolen-
export is in de laatste twee jaar regelma-
tg in omvang toegenomen. In October 1923
zijn nog bijna li millioen ton steenkolen
verschepet en in December van het vorig
jaar werd in vakkringen verklaard, dat de
vraag naar Engelsche kolen in bet bui
tenland nog was toegenomen, in het bij
zonder in de Scandinavische landen,
Frankrijk, België en Duitschland.
Het behoeft geen betoog, dat dit gedeel
te van het mijnbedrijf door dezo haven
staking geheel tot stilstand is gekomen-
Dien tengevolge zal do mijnbouw geduren
de de staking enorme verliezen lijden.
Deze worden geraamd op li millioen pond
sterling per week.
De Batavierdie nst t ij del ij k
gestaakt.
Op grond van nadere berichten omtrent
de staking der havenarbeiders in Engeland
hebben de Rotterdamsche reeders, die op
Engeland varen, besloten, hun schepen
niet te laten vertrekken.
Ook do passagiersdienst van de „Bata
vier" is stopgezet; deze zal eerst bij nadere
aankondiging heropend worden.
De dienst van do RotterdamLonden-
Lijn was Zaterdagavond reeds stopgezet.
„De Z e e 1 a n d".
Met de booten van de Maatschappij
„Zeeland", welke alleen voor hot vervoer
van passagiers en mallzakken blijven va
ren, mogen geen vrachtgoederen medege
nomen worden. Reizigers, die naar Enge
land komen, wordt aangeraden zoo weinig
mogelijk bagage mede te nenmn, omdat
zij bij aankomst in de Engelsche haven
geen kruier voor bet vervoer hunner ba
gage zullen vinden.
Rusland.
De contra-revolutie in het Verre Oosten.
Een voorloopige
„monarchistische regeering.'
Aan het „Achtuhr Abendblatt" wordt uit
Riga bevestigd, dat volgens berichten uit
Moskou eencontra-revolutie is uitgebroken
in Oost-Siberië..
De troepen van hot roode leger werden
ontwapend en een voorloopige regeering
is gevormd, welke in een proclamatie mede
deelt, dat de monarchie is uitgeroepen.
Officieren van het roode leger, die vroeger
tot het tsaristische leger hebben behoord,
zijn naar do contra-revolutionnairën oveT-
geloopen, zoo ook de leider Manikowski, die
mof don moiuuyhistischcn generaal
Litsjewski, den vroeg wen gouverneur van
Sachalin in verbinding staat. De voorloo
pige regeering heeft over het geheele ge
bied van Oost-Siberië ten Oosten .van do
Amoer den staat van beleg afgekondigd.
Do regeering te Moskou beraadslaagt
over het nemen van krachtige maatregelen
maar zij zou zwaar worden gehandicapt
door de omstandigheid, dat zij niet vol
doende troepen te barer beschikking beeft.
Amerika.
Het Teapoi-schandaal.
Minister Denby dient zijn
ontslag in.
De Amerikaansche minister van Marine,
Denby, heeft thans bij president Goolidge
schriftelijk zijn ontslag ingediend, omdat
zijn aanblijven in het kabinet den presi
dent in moeilijkheden zou brengen. Even
als de oud-minister van Binnenlandsche
Zak<ui, Fall, wordt, zooals bekend
ooi ■nby verantwoordelijk gesteld voor
de verpachting van de Amerikaansche olie
reserves, hoewel niemand te voren ooit aan
zijn eerlijkheid twijfelde.
Naar verluidt, heeft ook de onderstaats
secretaris van Marine, Theodore Roosevelt,
zijn ontslag aangeboden, doch is dit nog
niet aanvaard..
Een militaire executie in Mexico..
De Mexicaansche regeering van generaal
Obregon heeft een revolutionnair generaal
en drie kolonels laten fusilleeren. Het exe
cutiepeloton moest twee salvo's afgeven,
aleer zij dood waren.
Britsch-lndië
De staking in Bombay.
Gistermorgen zijn alle weverijen te Bom
bay weer geopend, maar de arbeiders her
vatten bet werk niet en namen een drei
gende houding aan. Er werden eenigo
graanpakhuizen en winkels geplunderd.
Tot nu toe kwamen geen ernstige ongere
geldheden voor.
Buifenl. Bsrichten
Vreeselijke treinramp in Beieren.
Een ijlgoedorentrein stort
in een ravijn.
De spoorbrug bij Ludwigsstadt (Beieren)
is gisteren ingestort, terwijl een goederen
trein er over reed.. De locomotief on 57
wagens vielen in de diepte. Eenige in het
dal onder do brug staande huizen, waarop
verschillende wagens neerkwamen, ge
raakten in. brand.
3 dooden en 1 zwaargewonde.
Bij het spoorwegongeluk zijn drie per
sonen gedood, terwijl de stoker van de
locomotief zwaar gewond werd. De trein
leider is licht gewond. Hij bevond zich in
een der brandende wagons doch kon bij
tijds gered worden.
Brand in een Engelsche munitiefabriek.
Twaalf menschen omgekomen.
Elf vrouwelijke arbeiders en oen man
zijn gisteren omgekomen bij een brand in
een munitiefabriek te Sladegreen bij Erith
aan de Theems. De slachtoffers bevonden
zich met anderen in een loods, waar zij
patronen ontlaadden toen er plotseling een
ontploffing plaats had, waarop brand
volgde.
Veertien van degenen, die in de loods
werkzaam waren zagen zich den uitgang
door de vlammen versperd, on slechts
aan twee hunner gelukte het met brand
wonden overdekt naar buiten te komen. De
lijken van de anderen werden later ver
koold en onherkenbaar teruggevonden.
De bezuiniging.
Een totaal van ruim
8.4 millioen.
De Minister van Financiën heeft, gisteren
aan de Tweede Kamer eon overzicht doen
toekomen van. de verminderingen, welke de
ingediende beigrootingen op den gewonen
dienst in 1924 dusver reeds hebben onder
gaan.
Het totaal dezer verminderingen op alle
hoofdstukken bedraagt f 7.523.611.67.
Van de departementen van Oorlog, Arbeid
en Koloniën worden nog nadere nota's van
wijziging ingewacht, waarvan de gezamenlij
ke verminderering, den gewonen dienst be
tredende, nog ongeveer f 902.846 zal bedra
gen.
De eom der tot nu toe verkregen besparin
gen in totaal was gelijk men. weet dertig
millioen gulden geraamd bedraagt der
halve f 7.523.611.67 plus f 902.846, is
f 8.426.457.67 of rond 8.4 millioen.
De werkloosheidssteun.
Actie van gemeentebesturen.
"Wij hebben onlangs meegedeeld, dat de
regcering haar voornemen óm zich tegeu
1 Januari 1924 aan den werkloosheids
steun te onttrekken, zoodat do crisiswerk
lozen na^r het Burgerlijk Armbestuur
zouden worden verwezen, voorshands niet
heeft uitgevoerd.
Het in werking treden van dien maat
regel is verschoven eerst tot 1 Februari j.l.
daarna tot 1 Maart a.s.
Sedert hebben de besturen der vier
groote gemeenten met klem bij minister
Ruys betoogd, dat de onthouding van dien
regeeringssteun ongewenschte 'gevolgen
na zich zal sleepen.
Een definitieve beslissing is door den
minister van Binnenlandscho Zaken nog
niet genomen, doch uit alleszins betrouw
bare bren vernemen wij dat dat de kan
sen voor liet bestendigen van den bestaan-
den toestand zeer zijn gestegen. Zoodat
per saldo de regeering zich hoogstwaar
schijnlijk niet aan den werkloosheidssteun
zal onttrekken.
De spoorwegen en de Zomertijd.
Geen. afwijking van het
buitenland.
De directie der Ned. Spoorwegen lieeft
aan de Tweed© Kamer een adres gericht
naar aanleiding van de websvoorstéllen-
Braat en de Boer cn Staalman c.s.., waarin
ze er op wijst dat het belang van het pu
bliek vordert, dat in ons land ten opzichte
van den zomertijd zooveel mogelijk gehan
deld worde als in do naburige landen, om
dat indien en zoolang in ons land zomer
tijd geldt en in eenig aangrenzend land niet
of omgekeerd,, in de cene richting de aan
sluiting van d© 'treinen aan do grens wordt
verbroken en in de omgekeerde richting do
reizigers noodeloos een uur aan de grens
worden opgehouden.
Deze bezwaren kunnen slechts worden
weggenomen door eenwijziging van de
dienstregeling, welke echter altijd de belan
gen van het reizend publiek schaadt, niet
alleen omdat de treinen van on naar het
buitenland een uur vroeger of later gaan
loopen dan oorspronkelijk het gunstigst
geoordeeld werd, maar ook omdat de aan
sluitingen tusschen die buitenlandsche trei
nen cn een aantal binnenlandsche treinen
verloren moeten gaan, aangezien gelijk
tijdige wijziging dier binnenlandsche trei
nen met allerlei verkeersbelangen bvan het
publiek in strijd zou zijn.
Zoolang nu de bestaande toestand ge
handhaafd blijf b, n.l. dat in Duibsehland
geen en in België, Frankrijk en Engeland
wel zomertijd zal gelden, zal dus wijziging
van d© dienstregeling hier te lande onver
mijdelijk zijn en moet, indien in Nederland
zomertijd zal gelden, d© dienstregeling voor
het verkeer met Duitschland ert, indien geen
zomertijd zal gelden, de dienstregeling voor
het verkeer met België en Enigeland ge
wijzigd worden.
De bezwaren, aan het wijzigen der dienst
regeling, bij het begin en het einde van den
zomertijd verbonden, zijn voor beide geval
len ongeveer gelijk;, indien althans de
i zomertijd in Nederland geldt gedurende de~
KET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het aftreden van Von Kahr.
De gevolgen van de Engelsche haven*
staking. De mijnindustrie lijdt groote;
schade. De Batavierdienst is tijdelijk stop*
gezet.
In Oost-Siberië zou een contra-revolutia
zijn uitgebroken.
In verband met het olie-schandaal in de
Vereen. Staten is Minister Denby afgetres
den.
BINNENLAND.
Mededeelingen betreffende het Inter
nationaal Eucharistisch Congres.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
De regeering en de werkloosheidssteun.
In totaal is reeds ruim f8.4 millicen op
de Staatsbegroeting bezuinigd.
B. en W. van Amsterdam willen op de
begrooting-1925 bezuinigen.
LEIDEN.
PViededeslingen omtrent de 3 Octobsr-vic-
ring.
zelfde periode als in België, Frankrijk en
Engeland.
Wordt echter de zomertijd geregeld als
aangegeven in heb wetsvoorstel der heercn
Staalman c.s., dan zou wijziging der dienst
regeling noodig worden:
le. einde Maart, c-mdat België, Frankrijk,
en Engeland den zomertijd invoeren;
2e einde Mei, omdat Nederland den
zomertijd invoert;
3e. 1 Juni, invoering nieuwe dienstreg»
ling, die in gevolge internationale overeen
komst jaarlijks plaats vindt op 1 Juni of
enkele dagen later, indien de datum van
het Pinksterfeest dit noodig maakt;
4e. begin Sept., omdat dc zomertijd in
Nederland eindigt;
5e. begin Oct., omdat de zomertijd in
België, Frankrijk en Engeland eindigt.
De voorbereiding aan een nieuwe dienst
regeling verbonden, -maakt het technisch
onmogelijk einde Mei en begin Juni een
nieuwe dienstregeling gereed te hebben.
Maar zelfs indien, ten einde invoering
zomertijd en invoering nieuwe dienstrege
ling te doen samenvallen, het voorstel-
Staa.knan c.s. zou Luiden, dat telkenjare be
paald zal worden gedurende welk© periode,
liggende tusschen den laatsten Zondag in
Mei en den eersten Zondag in Se-pt., de
zomertijd zal gelden, dan nog dwingt dit
wetsvoorstel tut- een wijziging méér en lig
gen de laatste twee wijzieingen, n.l. die be
gin Sept. en die begin Oct. zoo dicht bij
elkaar, dat ook dan het maken van een
nieuwen dienst en uitgifte van een nieuwen
gids voor hot publiek ondoenlijk is.
Afgezien echter van alle moeilijkheden
voor het bedrijf, moet, omdat elke wijzi
ging der dienstregeling als gevolg van in
voering van den zomertijd noodzakelijk een
belangrijke verslechtering van den. dienst
voor het publiek beteekent, er althans naar
gestreefd worden,, het aantal malen, dat
wijziging moet plaats hebben, tct het nr.n;-
mum te beperken.
Daarom ontraadt cle directie het voor:.tel-
Staalman C.S. zeer en dringt er op aan,
indien de zomertijd blijft gehandhaafd, dit
te doen plaats vinden gedurenre dezelfde
periode als in België. Frankrijk en Enge
land, waardoor tovens voorkomen wordt,
dat ons land, dat met zijn-Amsterdamsfhen
tijd, in tegenstelling met den zomertijd van
andere landen, reeds een afzonderlijke posi
tie inneemt, dat ook nog zou deen ten op
zichte van 'den zomertijd.
Dc raad van Leersum beeft besloten
een adres to richten aan do Koningin en
do Staten Generaal tot intrekking van den
wettelijkcn tijd en aan andere gemeenten
te verzoeken met dit adres instemming la
betuigen.
Bij de spoorwegen.
De directie der Ncdcrl. Spoorwegen stelt
voor, ccn nieuw artikel in het Röglonvnt
Dienstvoorwaarden op te nemen, luidende:
De dienstbetrekking eindigt, zonder -dat
voorafgaande opzegging noodig is, behalve
in do 'in artikel 106, cersto lid, genoomdo
gevallen, mede terstond, wanneer betrok
kene, na in do gelegenheid gesteld to zijn
om onherroepelijk zoowel voor het verlenen
als voor do toekomst, afstand te doen \an
alle rechten en aanspraken, welko uit
welken hoofde ook gegrond zouden kun
nen worden op de omstandigheid, dat do
hem eenmaal toegekende bezoldiging, overo
eenkomstig reeds vóór 1 Jan. 192plaats
gehad hebbende wijzigingen of aanvullin
gen van dit reglement of (cn) overeenkom
stig do met ingang van dien datum inge
voerde nieuwe loouregeling verlaagd ot ten
gevolge van inhoudingen niet volledig uit
betaald is, van die gelegenheid geen ge
bruik gemaakt heeft.
Dat betrokkene van die gelegenheid 'J'-'on
gebruik gemaakt heeft, zal blijken uit hof
