i59 Jaargang. DONE»ERB^G 14 FEBRUARI 1924 No. 4333 SeÊcicbcli/eSou/tomt peABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnóh ver krijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit biad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Faestdagen bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIÉ 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 een» per regeh Voor Ingezonden Medcdeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop. 10.50. Dit nummer bestaat uit bladen» V De vlootpolitiek. Er 'is wel niemand in don lande, die be weren zal, dat bij de stemming over de Vlootwet op den 26sien October j.l. bet den Katholieken kiezers over bet algemeen klaar en helder voor den geest stond, wat was do quintessence van deze wet, terwijl noch hij dio stemming nocli na dion t ij d scherp naar voren is getreden, waar- jjn na toch wel wezenlijk ^stond .het ver schil in beoordeeling dezer wet tusschen ie Katholieke voorstemmers en allo tien de Katholieke tegenstemmers. Men kan daar velen een verwijt van maken; we willen daarover niet napleiten maar liever vaststellen, dat zulks in do toekomst moet worden voorkomen, zooveel mogelijk althans. Kiel eerst na aanneming of verwerping een er wet moet worden gedisputeerd over de merites daarvan, doch voor dien tijd cn voor dien tijd ook moeten al degenen, die wat duister is in dio wet of •schijnbaar onlogisch mot gezag kunnen inlerpreteeren, zulks ook doen, duidelijk verstaanbaar voor 'n ieder. En nu is bekend gemaakt het voornemen der regeering om niet afwachtend het lot van een tweede Vlootwet te komen met nieuwe bouwplannen, waardoor het eindcijfer der begrootinT met 3?4 millioen zal stijgen. Er is een s-chijnbare tegenstrijdig heid tusschen dit regeeringsplan en wat doqr de regeering bij de behaqjleling der 'Vlootwet was beweerd, n.l. dat de Vloot wet aan ons budget geen extra oischen stellen zou en dat haar annuïteiten binnen de grenzen der huidige begrootingen -zou den kunnen worden betaald. Op deze schijnbare tegenstrijdig heid wee-s „Do Maasbode*' verledenweek. En het blad vroeg om nadere toelichting. Wij hebben toen, naar aanleiding daar van geschreven: „Het blad heeft een goede daad gesteld, met tijdig om oen nadere toelichting van de nieuwe Vlootwet-plan nen te vragen (wij spatieeren nu 't woordje „tijdig"). En wij constateerden verder, dat „De Maasbode" „niet de eenigo zal zijn onder de katholieken in den lande, wie nog niet alles van de Vloot-bouwbe- wcringen en Vlootwet-plannen heel duide lijk isl" „Do Tijd" welks waardige en bekwame redactie, als er over de Vlootwet wordt ge schreven, ons vaak even doet denken aan een „valbijl" 'duidt ons onze hetrokkelijko instemming met het ,.Maasbode"-stukje euvel. Wij: kunnen 't niet helpen, maar wij zijn eerder nog versterkt in onze opvatting, dat do „Maasbode" met tijdig een t e r zake dienende opwerping te maken, goed werk heeft gedaan. Zóó kan wat s c h ij nb a a r tegenstrij dig is cn s c li ij n b a a r onlogisch in der regeer in gs Vlootwet-plannen cn de Vloot wet-beweringen t ij cl i g in klaar licht worden gesteld. Erf wij, die het „Maasbode'-'-stukje op namen met een'b etrekk-elij ko in stemming (zooals hierboven uiteengezet) wij vestigen hier gaarne de aandacht op wat „Do Standaard" schreef als antwoord aan het Rotterdamsch Katholieke orgaan: „Immers, al dadelijk is er dit zeer groot 0 verschil, dat het ontwerp-Yloot- wet óók inhield een andero regeling der kostenverdeeling tusschen Neder land en Indië. O. a. zou Indië aan Nederland vergoeden 3 millioen per jaar als tegemoetkoming in de kosten der pensioenen. Met het verwerpen dor Vlootwet verwïeTp men óók dio nieuwe regeling der kostenverdeeling cn dus ook de 3d* millioen, die men anders gekregen zou hebben. Do Vlootwet legde, rast een jaar- lijksche uitgaaf voor de Marine van 8.650.000 gulden, maar men wist dan ook, dat men er daarmee af was. Jaar op jaar werden die ruim 8K millioen in een fonds gestort en als er meer geld verbouwd werd, dan leende, bet fonds zoolang. Dat kwam dan later weer terecht, als er eens minder gebouwd werd. De jaarlijksche last voor den aan bouw was constant. Elk jaar hetzelfde bedrag. Dio regelmaat heeft men niet ge wild,. Men wilde bij het oudo blijven. Dat is door de verwerping der Vlootwet gelukt. Maar nu moet men langzamerhand niet de zaken gaan orakeeren en grie ven gaan uiten tegen betgeen men zelf beeft gewensckt. En dan bovendien nog cijferfouten begaan, o.a. door geen rekening te houden met de bijdrage van Indië voor den aanbouw van het nu voor gestelde. Want' dio bijdrage blijft wèl, al missen we de 3 Vt millioen voor de pensioenen." Op dit klare antwoord vallen echter toch wel eenigo tegenwerpingen te maken. Wij zullen die dezer dagen zelf naar voren brengen on liopcn ze te kunnenonlze nuwen. vertrouwend echter dat ook van meer bevoogde cn gezaghebbende zijde in Katholieke Staatspartij betreffendo die netelige marine-kwóstio do „nadere toe lichting" zal worden gegeven waarom „De Maasbode" yroeg en zóó dat ze ook voor den eenvoudige goed verstaanbaar is, heel duidelijk. BUSTEgiLflggSj) Duitschland. Dc communisten-demonstratie. De ftgita t ie mis 1 u'kt. Van do aangekondigdo communistische demonstraties heeft men noch te Berlijn noch in eenige andero stad iets bemerkt. In de Noordelijke voorstad van Berlijn, Pegel, kwamen circa 150 communisten bijeen, om na afloop van do vergadering een optocht te houden. Re politie maakte echter, voor dat liet zoover kon koiuen, een einde aau de zaak en arresteerde de leiders. Verder is te Berlijn niets bijzon ders voorgevallen, behalve dan, dat op de Hasenheide een politieagent door een troep opgeschoten jongeus werd lastig gevallen. Uit Breslau wordt gemeld, dat eenige honderden menschcn op den Köningsplatz bijeenkwamen voor eenopenlucht-verga dering. Voor echter de eerste spreker kon .optreden, had do pólitic de demonstranten reeds uiteengedreven. In de Britsclio bezettingszone te Solin gen en Bruhl haddon eenigo opstoótjes plaats. To Bruhl omsingelden 5000 com munisten Schupo's, die uit Keulen waren gekomen, en dwongen lien do wijk to no men in do gebouwen der Spaarbank. De Schupo's hadden gewonden. Hel proces-Hitier. Pöhner vrijgelaten. Do voormalige Mmiehener ptditiepresi- dent Pölmër is uit do héchtenis-xmtslagen,. vólgens het - „Berl. Tag.", in weerwil van het feit, dat hij geweigerd: had zijn eero- woord te geven. Van andero zijdo wordt gemeld, dat -do vrijlating wel op eerewoord is geschied. UIT HET BEZETTE GEBIED. Hevige gevechten met de separatisten. Nadere bijzonderheden. De aftocht van de separatisten uit de Palts verloopt niet zonder bloedvergieten. Dinsdag hadden do separatisten in Pir- masens het stadhuis verlaten om zich te rug to trekken in het districtsbureau. Voor dit gebouw verzamelde zich gister morgen, zooals gemeld, een volksmenigte, welke den separatisten den eisch stelde, af te trekken. Aan dien eisch werd geen gevolg gegeven en ook de pogingen,- om de separatisten tot onderhandelen te bewe gen mislukken. Des avonds liet do aan voerder, Schwab, die zich met ongeveer 40 man in 't gebouw verschanst had,op do me nigte schieten, waarop de burgerij, die in middels een zelfwoer had georganiseerd, tot den aanval overging. De separatisten verdedigden zich met handgranaten 'cn 'schoten blindelings op do menigte. De politie trachtte daarop de bezetting van bet gebouw to kalmeeren, door met behulp van brandspuiten, het "gebouw on der water tó spuiten, doch ook dit had geen. uitwerking. Opnieuw werd den separatis ten do eisch gesteld, zich over to geven, evenwel zonder resultaat. Daarop bestorm de de zelfwoer de gelijkvloers gelegen ver diepingen van het gebouw en begonnen dit, mot behulp van benzine, in brand te steken. Dit bad eindelijk ten gevolge, dat do separatisten hun verzet begonnen op to geven. Intusschen echter waren verscheidene leden van de zeifweor met behulp van lad ders in de bovenverdiepingen van het go- houw binnengedrongen, waar een verwoed gevecht ontstond. De meeste separatisten vielen in dezen strijd, ook do aanvoerder, Schwab, wiens lichaam later door do woe dende menigto in het vuur van het bran dende gebouw werd geworpen. Do separatisten, die zich uit het gebouw wisten te redden, werden op straat door do woedende bevolking doodgeslagen. Toen do rust óenigszins was weergekeerd, kon men een overzicht krijgen van de verlie zen aan beido zijden geleden. Do separatisten hadden 28 dooden en van do burgers werden 8 man gedood, on der wie een dokter'die den gewonden hulp verleende, alsmedo 50 gewonden, van wie twintig zwaar. Het districtsbureau is geheel uitge brand; alleen de muren staan nog over eind. Gisteravond zijn Fransch-Marok- kaansche troepen te Pirmasens aangeko men, om do orde te handhaven. Hier en daar hebben do Franscho bezeltingsauto- riteiten den separatisten verdere onderne mingen verboden. Uit K a is e rl a u te rn wordt gemeld, •dat van ■gistermórgen aebt uur af gevoch ten wordt om het districtsgebouw, het hoofdkwartier der separatisten. Marok- kaansehe troepen grepen in. ten eindo de menigte voor het gebouw, dat tevens de zetel is van de Fransch districls-gedole- geerden, te verdrijven. Tot nu toe werden één burger cn één separatist zwaar en verscheidene personen licht gewond. Nader wordt gemeld, dat do strijd voor het districts gebouw is ontslaan, doordien Iweo separatisten een burger aanvielen Toen de politie den man te hulp kwam. schoten de separatisten en verwondden <jrie politiébeambten. Uit Z we i br ue ken wordt gemclcl dat do separatisten gistermorgen vroeg do stad hebben verlaten. Een o n d c r zó ekingscoramissic, Een B.T.A.-bericht uit C.oblenz meldt nog, dat de HoogeRijnland-Commissie in verband met do troebelen in do Palts, een speciale commissie heeft benoemd, be- Sfaandó uit' een Fransch, een Belgisch en een Engelscli officier, met opdracht zich naar cle Palts to begeven en den toestand aldaar to onderzoeken. Tevens heeft deze commissie tot taak, maatregelen te nemen voor het herstel van de órde; zij heeft echter last gekregen, in verbinding te blij ven met den Kreistag en het militaire commando voor do vervulling van haar laak, Het spcor.Ycgvsrkear in het bezette gebied Po onderhandelingen tusschen Duitschc deskundigen en do Fransch-Belgische -spoorwegregie over do zakelijke regeling van het doorgaand verkeer door do Engel- seho bezettingszone beginnen lieden to Mainz. Als zij slagen hoopt meu binnen een week het doorgaand verkeer op alle lijnen te kunnen hervhften. Dat met N c- derland, Zwitserland, Oostenrijk en Polen kan. echter niet zoo spoedig worden geregeld daar hiertoe besprekingen van biiiteulandscho spoorwógdirecteuren met do régie noodig ai ju en hét Jmitóidand volgens een officieelo miededeoling van Duilschen kant niet wil dat deze bespre -kingen als een officieele erkenning van de regio worden opgevat. Daarom wordt vooropgesteld dat -hij do regeling van bet internationale verkeer het buitenland geen formeelo overeenkomsten met de regie zal treffen. De arbeidsconflicten. Dc te Elberfeld stakende textielarbei ders hebben besloten, lieden het werk te hervatten. Ook in de streek van Solingen is de sla-- king aan hot verloopen, terwijl zij in Bar men on Hagen onveranderd voortduurt. To Barmen is, ook onder do spoorweg arbeiders oen stakingsbeweging ons taan, wolko zich tegen den negctnirigon arbeids dag richt. Het verkeer ondervindt hiervan echter nog geen stoornis. Engeland. De regeringsverklaring van Mac Donald. Hot oordeel der'Britsche pers. De „Daily Express" is vannmening, dat MacDonald slecht begonnen is, De uit eenzetting van zijn politieke plannen is een mislukking geworden, zegt hel blad. Do overige ochtendbladen bespreken de rede van den- premier in het Lagerhuis over het algemeen gunstig. De ..Westmin ster Gazette" schrijft: „Men mag Mac Do nald -geluk wensclien met-het door hem opgestelde program, hetwelk geheel in overeenstemming met do liberale politiek is.. De „Daily News" noemt de voorstellen van den premier van dien aard, dat ieder een met liberalen geest ze zonder bezorgd k beid kan wolkom heeten. De „Daily Mail" acht de verklaring gematigd en zakelijk. De „Times" vindt niets ontstellends inliet program. Italië Da Vlootwet-conferentie te Rome. Geen Am er ika ans c h e v e r t e g e.n w o o r d i g i n g? Naar van Amerikaansche zijdo verno men wordt, zal Amerika aan do door den -Volkenbond bijeengeroepen conferentie voor beperking" van de bewapening ter zee onder geen enkelen vorm deelnemen, ook niet officieus. Amerika grondt deze weige ring daarop, dat het zijn vertegenwoordi gers niet wenscht te laten aanzitten aan dezelfdo tafel als do vertegenwoordigers van Sovjet-Rusland. Rusland. Hoe de roede baronnen van het teven genieten. Eon weelderig bestaan ten koste van do arbeiders. Bolsjewistisch Rusland heeft zijn eigen „roodc aristocratie", aldus vangt do spe ciale „Daily MaiT'-correspondent, sir Per- cival Phillips, een vervolg-artikel over het bolsjewistisch helle-bewind aan. Do fabel, dat allo sociale rang vér.schil len met het tsarisme zijn uitgestorven, wordt door de communistische baronnen van het Kremlin niet langer geëxploiteerd. Zij hebben liet masker der vrijheid af geworpen en laten openlijk zien, dat zij wcerkelijk een aparte klasse zijn, die los van het hongerlijdende „proletariaat" staat cn zich met al" de weelde omringt, die het leven van een rijke - heerscherskaste ken merkt. Dc reusachtige geheel-vernikkelde auto mobiel van burger Krassin met den chi- quen chauffeur in Engelscli livrei,, is een symbool van deze nieuwe aristocratie. De nieuwe aristocratie bestaat uit drie erkende klassen. De laagste klasse is die, waartoe do commissarissen behooren, die liet recht hebben op het gebruik van een rpgeeriugsauto en de voor de regeering ge reserveerde loges in de opera mogen in nemen. De tweede klasse omvat een groep boo- gere commissarissen, die hun eigen auto's bezitten, maar in de opera ook slechts van de regeeringsloges mogen gebruik maken. Do hoogste klasse is die, waartoe de of- ficieele persoonlijkheden behooren, die niet alleen hun eigen auto's hebben, maar ook liet. recht hebben om in de opera in de directeuren-loge te mogen zitten, welke vroeger slechts gereserveerd was voor de grootvorsten en hun vrienden -De hooge officieel© persoonlijkheden le ven in gr loten stijl. Trotzky bewoonde vóór zijn verbanning naar den Kaukasus „we gens ziekte" oen prachtig huis nabij den Sadowayalboulevard. Een bijzonderheid van deze „heerlijkheid" is, dat zij dooT een buitengewoon hoogen en zwaren muur is omringd. I.itwinoff heeft insgelijks een fraai huis en moet te Reval heel wat geld verdiend hebben. Trotzky ia financieel geïnteresseerd in vele regeorings-ondernemirigen en heeft aanzienlijke bezittingen buitensland,1?., waaronder een mooi zomerverblijf aan het strand te Riga. De lieer Zinowjeff, één der mannen van het triumviraat, die thans aan liet hoofd' van het sovjet-bewind staat en dictator van Pc trograd is, woont doorgaans in het hotel „Astoria", het grootste en het besté hotel in dio stad. Do. commissarissen, dio het gowojie werk verricht eu, leven over het algemeen in wec-lde, maar worden zelden bij open bare plechtigheden gezien. Zij hebben ge noeg met elkaar te bespreken, want de toe komst vervult beu met bezorgdheid en zij trachten een véiligen uitweg te vinden uit hun moeilijkheden. Ilim bijeenkomsten beginnen gewoonlijk om ongeveer 5 uur des middags, en duren vaak zonder onder broking voort tot 11 uur 's morgens. Het meercrideel der sovjet-leiders woont in het Kremlin, dat even ontoegankelijk is als de zoogenaamde heilige plaatsen in Lhasa. Een "vraag stellen naar wat er in het Kremlin geschiedt, levert oen voldoen den grond óp om wegens spionnage gear resteerd te worden. Wanneer de commissarissen reizen, ma ken zij van zoogenaamde „diplomatieke rijtuigen" op de spoorwegen gebruik, en niemand weet, waar zij heengaan of waar zij vandaan komen. Als zij zich van een auto bedienen, zijn do gordijntjes neergelaten en worden zij van nabij gevolgd door een andero auto, waarin soldaten met geweren in den aan slag. Geen hunner voelt zich op zijn gemak, want allen zijn door vrees bevangen. Zij weten, dat zij op oen vulkaan leven en dat, als zij onderling verdeeld zijn, zij spoedig aan de lantaarnpalen zullen hangen, ge lijk één hunner zelf zeidc. Het volk in hot algemeen is ziek van hef. bolsjewisme. Het weet, dat velen der kopstukken persoonlijk geprofiteerd bob ben van de revolutie, ofschoon er natuur lijk uitzonderingen zijn. Tot deze uitzonderingen behoorde, vol gens den zegsman van den correspondent, Lenin, die, naar do algemeene volksover tuiging, geen persoonlijk voordeel zocht Noorwegen. Noorwegen en Sovjet-Rusland. Het debat in het Storting over de troon- redo is begonnen, doch werd na twee uur gestaakt voor het houden van oen gehei me zitting. Naar de bladen melden' heeft de minister van buitenlandscho zaken daarin oen verklaring afgelegd over do onderhandelingen met Rusland omtrent de erkenning de jure van de Sovjct-regeeving BINNENLAND KANTONGERECHTEN OPGEHEVEN. O.a. Haarlemmermeer en Woerden. Voorgesteld wordt de opheffing van de kantens Schoonhoven, Ridderkerk, Slie- drccht, Woerden, Heusden, Ha a r- lemmermeer, Hulst., Tholen, Oostor hout, Veghel, Oir schot,'iSohagen, Medeniblik P urm erend, Bi-enkelen.-Nijenrode, Wijk bij Duurstede, Eist. Doesburg, Groenlo, Zalt-1 we actie tot 5.186. MET VOOHHAAMSTE KIEÜWS. BUITENLAND. De communisten-agitatie in Duitschland is gister op nieis uitgeloopen. In de Brit- sche bezettineszdne hadden opstootjes plaats. Te Pirmasens en Kaiserlautsrn hebben hevige gevechten met de separatisten plaats gehad. Nadere bijzonderheden. Hoa de regeerlngsverkJaring van MaC Donald in Engeland werd ontvangen. BINNENLAND. In de Tweede Kamer hebben gisteren bij de Algemeene Beschouwingen over de Staatsbegrooting de heeren Troelstra, Lo- vink, yan Gijn, Scheuten en mej. Wester-i man het woord gevoerd. Opheffing van en wijziging in Kan tongerechten. Mededeeling over het aangaan van een nieuwe leening (2de blad). Het collectief contract in de bouwvak-* ken (2de blad). OMGEVING. Een goedgeslaagde, Hanzedag te Hille-c gom. Een modelboerderij onder de gemeente Oègstgeest. bommel, Druten, Vianen, Kampen, Steenf wijk, Goor, Bergum, Bols ward, Lemmer Zuidhoriï. Appingedam, Onderdendam, HoO' ge veen, Gulpen en weert. Haarlemmerméér wordt gevoegd bij Haarlem, met uitzondering van dc Zuido- lijke .gemeenten Alkemade en Leimuiden^ wélke bij Leiden zullen worden -gevoegd. Woerden wordt verdeeld tusschen Utrecht Alpheii en Gouda. Do Ütreohtacbe gemeen* ten niet. uitzondering van Zegveld, worden' gevoegd bij hét kanton Utrecht. Woerden, Papelcop en Oudewater worden ingedeeld) bij Gouda; de rest (Zevenbergen. Nieuw koop, Zegveld, Bodegraver^ -Rietveld eoi Barwoutswaarder) komt bij Alp li e n. Burgemeestersbenoemingen. Bij Kon. Besluit is benoemd, tot burge meester van de gemeente Waalwijk do heer E. O. J. Mo/men en tot burgemeester van de gemeente Herwijnen de lieer J. Aal- bers. Boter en margarine. De Alg. Ned. Zuivelbond heeft-, overeen komstig de adviezen van de Commissie icr behartiging der belangen van de melk inrichtingen, besloten er bij do Regcering op aan te dringen, dat. voortaan een selierpo scheiding wordt gemaakt tusschen den ver koop van boter en margarine, ook voor Je bedrijven, welke niet bij de botercontrolo zijn aangesloten, zulks tot liet tegengaan van fraude en het weren van ouecilijkp concurrentie der margarine. Botercontröle in België. De Société Nationale de Laiterie'' in België heeft, besloten pogingen aan le weiv den om het wetsontwerp op-den boterhan-* del, waarover zij reeds voor don oorlog oen.- rapport heeft uitgebracht aan do ICamcr van' Afgevaardigden, door deze behandeld te krijgen. Do Société dringt er op aan, dat bepaald worde: lo. dat alle boter, die verkocht wordt, het adres draagt van den produceut of van dcu vorkooper; 2o. dat margarine niet meer water mag bevatten dan bij boter geoorloofd is; - So. dat de toelaatbare hoeveelheden be- standdeelen, welke geen boter zijc, in melanges bij Kon. Besluit, wordt bepaald op 18 pCt.; 4o. dat. de verkoop van boter met een abnormaal watergehalte (z.g. bcurrc a l'cau)' verboden wordt 5o. dat voor de geïmporteerde boter de zelfde voorschriften gelden als voor do Bel gische. De hulpverleening aan Duitschland. Aan do negende mededeeling van liet R.-K. Huisvestings-cpttiité ontleonen wo hel volgende: Van 20 Januari tot 10 Februari werd ontvangen f28546.07-1, waaronder f12500 als aandeel in de eerste verdecling der Roode Kïuis-collecto (f 10.000 voor 'to Duitschers en f2500 voor de Nederlandera in Duitschland). Van bet bedrag van £28546.07' waa' f 24180.07bestemd voor do noodlijdende bevolking, £86 voor kloosters, £1600 voor, priesters on £2590 voor Nederlanders, ka dert 1 Jan. is in totaal ontvangen f52521 56 Er werden opnieuw 323 kindorpl i.vsciï beschikbaar gesteld. Het totaal aan'.al kin- dorplaulsen steeg daardoor sedert do :aou«

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1