15e Jaarpan-r
EIÖÜOERDAG 31 «!Af*lJARK 19S4
No. 4371
3)e Ecicbelie (Bouao/iw'
jDeABONNEMENTSPRIJSbedreagl bl; vcoruitbstaüng
.Voor Leidan 19 cent por waak 12.50 par kwartaal.
5B:j onr.o Agontea 20 c«at per week I2.G0 par kwartaal.
-(Franco per poet I 2.95 per kwartaal.
(Het Geflinstreard Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver-
feriigbaar tegen betaïiag van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
JSondnesblad 9 ct.
Dit biad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen T I.
raaux: RAPENBURG No. 10 V LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
G s w o n a ad verf entlën 30 cent per regelt
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
:j dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverfenSiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
Dit oumniep bestaaf uH i«f«
Jriaden.
't Is in-ircurig!
Nog 'n enkpl woord over een zaak,
Waarvoor eigenlijk al te véél do aandacht
'der fatsoenlijke mcnschen is gevraagd.
't Is de „Dageraad's"-affaire te Leiden
—do weigering van do Stadsgehoorzaal
door B. en W. voor 'n antipapistische, zoo
hatelijk mogelijk aangekondigde vergade-
ring.
In „Het Volk" treffen we nu een stukjo
aan, wat begint met:„Men schrijft'
ons". Deze aanhef verheugt ons, omdat
wij daardoor niet genoodzaakt zijn een of
anderen bepaalden stadgenoot als den
schrijver to moeten veronderstellen.
In het stukje wordt o.m. gezegd, dat
nadenkende menschen „die vrijheidsbe-
rooving (weigering van een zaal) hart
grondig, verfoeien".
Ziet 'n dergelijke gedachtengang nu
■is zoo treurig, zoo in-lreurig, lypeerend,
een zoo bedroevende geestes-verwarringt
Moeten dan ook menschen de „vrij
heid" hebben zich naar hartelust te kun
nen wentelen in het vuil?...
Moeten dan menschen in dezen t ij d,
tlie aanspraak maakt op beschaving, da
Vvrijheid" hebben anderen zooveel zij wil
len te beleedigen en te belasteren?.
Neen, 't is droevig, verbijsterend-droevig
zulk een wan-bcgvip, zulk een wanstaltige
voorstelling van de „vrijheid" aan le tref
fen onder menschen, die „democratisch"
heeten; die zich wanen voldoende ontwik
keld en beschaafd om to kunnen mee-regee-
ren!.... Wat zou zijn de „vrijheid"
in handen van dezulken? Teugellooze
.verwildering en barbaarscho zedeloos
heid,
't zijn geen woorden, to kras om do zalig
heden van d i o „vrijheid" te tvpoerenl
Nogmaals: 't is in-treurig!
BUITEHLAMP
Duilschland.
Dc bezuiniging.
De inkrimping van het aantal
ministeries in B'e i e r e n.
De Beiersche ministerraad heeft beslo
ten drie ministeries op te heffen, die bij
■het uitbreken. van de revolutie werden in
gesteld, n.L die van Landbouw, Handel cn
Nijverheid, en Sociale Voorzorg en wel op
grond van het Landdagbesluit, - waarbij
het aantal miuisteries van acht tot vijf
wordt teruggebracht,
Duilschland en Zuid-Afrika.
ïn de correspondentie, die het afsluiten
van een overeenkomst tusschen de Unie
van Zuid-Afrika en Duitsckland verge
zelde, roemde Smuts de houding en het
gedrag der Duitsckers zoowel in het Zuid-
Westen als in de Unie zelf en opende hij
de deuren van het land voor imigratie
van Duitschers zoo wijd, als de wetten
dat toelaten.
Het „Berliner Tagebiatt" merkt terecht
óp, dat deze brief wiss eliug een vèrdragen-
de beteekenis hoeft; immers het inbeslag-
nemen van do Duitsche koloniën werd
voor do buitenwereld destijds daarmee
gerechtvaardigd, dat de Duitschcr on
bruikbaar als kolonist zou zijn en zich
L-voortdurend aan wreedaardigheden tegen
'de inlanders te buiten ging. Een door en
door ter zako kundigo als Smuts neemt
nu blijkbaar tegen deze opvatting stelling
'.Mettertijd zal men zich altijd op dezé
briefwisseling kunnen beroepen, wanneer
deze Duitsclie wreedheden weder te voor
schijn gebracht worden, om het wegne
men der koloniën goed to praten.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
Hel separatisme.
Moordaa.nslag op een
separatisten-leid© r.
Do separatistenleider Gombinger tut
Roxheim is op een landweg buiten Rox-
keiin door een aantal personen aangeval
len en mishandeld. Hij werd zoo ernstig
gewond, dat hij in liopcloozen toestand
naar het ziekenhuis werd gebracht. De da
ders zijn onbekend gebleven.
De aangevallene is tweede burgemees
ter van Roxlieim.
Politiebeambten gevangen
genomen.
Dinsdagmiddag is een troep separatis
ten van een andere plaats het stadhuis te
Pirmasens binnengedrongen en heeft alle
politiebeambten gevangengenomen. Zij zijn
paar Spiers overgebracht. Eenige politie
agenten, die op straat dienst deden, zijn
Ipwaar mishandeld.
t e,'uükeer van de Schutzpolizoi In het
I Ruhrgebied.
f. ..ar »»Rbeinisch-Weatfalische Zei-
verneemt, zijn de onderhandelingen
tor zake tusschen de Rijksregcoring en de
bezettingsautoriteiten zoo vèr gevorderd,
dat men in Februari den terugkeer van de
Schutzpolizei in het Ruhrgebied kan ver
wachten. Ongeveer een derdo deel der
manschappen, bijna allo Rijnlanders en
Westfalen, zou weder in dienst gesteld
worden. Het staat nog niet vast, of dë po
litic-commissarissen en -inspecteurs ook
zullen terugkceren.
Do autonome Palts.
Ho kwestie voor don
Gezanten raad.
De Fransche en Belgische regeeringen
hebben do Engelscbo regeering uitgenoo-
digd, het geschil over do separatistische
beweging in de Palts aanhangig te maken
bij den gezantenraad t9 Parijs.
Deze handelwijze is -een alternatief op
hel vroegere voorstel van de Engelsche
rc-goering, om het wereldgerechtshof in
Den Ilaag te verzoeken, als arbiter in deze
kwestie op te treden on uit te maken, of
do desbetreffende clausiilen van bet ver
drag van Versailles met de Rijnïandcon-
vontio elrooken.
Het voorstel is door de Engelsche pers
niet gunstig ontvangen.
Do „Daily News" zegt, dat do publieke
opinio in Engeland don gezantenraad niet
beschouwt als do bezitter van eenzelfde
morecle autoriteit als hot Haagsche hof.
Do „Daily Telegraph" zegt, dat ongo-
twijfold do gezantenraad bevoegd i3, om
te beraadslagen over vraagstukken zooals
het al of niet spontane van de separatis
tische beweging in de Palts en over het
al of niet ontvangen van aanmoediging en
steun van de hezettendo autoriteiten, maar
bij is niet bevoegd, om in wettelijke vraag
stukkon te beslissen, zooals de kwestie of
do Rijnland-commissie eenige politieke
rechtspraak kan bezitten over het bewuste
gebied of wel of die commissie gerechtigd
is, do plaatselijke Duitsche TGgeering af
te zetten en of zij eventueel verplicht is,
om aan het Duitsche rijk en aan deDuit-
scho bondsstaten landstreken waarover zij
voogdij uitoefent terug to geven, waarbij
8e politieke status onveranderd zou moe
ten zijn cn ten slotto over de vraag, of do
methoden door do separatisten in practijk
gebracht in overeenstemming waren met'
de grondwet van Weimar.
Zulke vraagstukken kunnen, zoo oor
deelt men to Londen, alleen worden uitge
maakt door het hoogc internationals ge
rechtshof.
DE HERSTELKWESTIE.
Hei onderzode der Experts.
De heide commiss-ies te B e r I ij n
Do eersto commissie van experts is gis
terochtend in het te barer beschikking ge
stelde gebouw vau den Economischeu
Rijksraad bijeengekomen. Allereerst is men
begonnen met de vaststelling van een
werkprogram. Het zou in de bedoeling
liggen eerst do begrootingskweslio te be
handelen en daarna de kwestie van den
geldstandaard.
Bij het eerste punt zal vooral onder
zocht worden do toestand van de spoor
wegen on de opbrengst daarvan, alsmede
do opbrengst van do belastingen, zoowel
do persoonlijke- als de bedrijfsbelastingen
In verhand daarmede zal overwegen wor
den, of er sprake kan zijn van verhooging
van sommige verbruiksbelastingen. Eerst
dan zal de kwestie der goudbiljettenbank
aan de ordo komen, in het bijzonder in
verband met de vraag, welke aandeelen
Duitsche en buitenlandsche kapitalen
daarin zullen hebben.
Ton aanzien van de werkzaamheden
van de tweede commissie van experts,
welke gisteravond te Berlijn is aangeko
men, verluidt, dat MacKenna, die met sir
John Bradbury direct uit Londen is aan
gekomen, van do Duitsche regeering toe
stemming zal eischen, om inzage te ne
men van do balansen van verschillende
groote Duitseho banken. Het doel daarvan
zou niet in de eerste plaats zijn, na te
gaan, welke inflatiewinsten gemaakt zijn,
dan wel om te onderzoeken in welke mate
groote bankon kapitalen in het buitenland
'hebben en in hoeverre deze kapitalen zou
den kunnen worden betrokken bij de op
richting van een nieuwe Duitsche goud-
biljettenbank.
De plannen van Rechberg
Een af w ij zend antwoord der
Centrumfractie
'Arnold Rechberg heeft onlangs de Cen-
trumfraclie verzocht voor haar zijn her
stelplannen te mogen uiteenzetten, waar
bij hij zich beriep op een aanbevelend
schrijven van aartsbisschop Schulte.
Volgens de „Germania" heeft de frac-
de heden met algemeens stemmen be
sloten, Rechberg niet ie hooren.
Frankrijk.
Hel schandaal der verwoeste gcbiedc-n
De Fransche kamer heeft voor de twee-
do maal den dag zockgobracht met hot
z.g. Panama-schandaal der verwoesto ge
bieden, de schandalen, dio gebeurd zouden
zijn bij de uitkêèring der schadeloosstel
lingen, maar die ernstig in twijfel worden
getrokken.
Vooral van socialistische zijde was deze
•zaak buitengewoon groot opgezet, doch
do loop van de discussies is een eigen
aardige geworden. De commissie voor de
financiën is n.l. met de regeeringsvoorstel-
len veel verder gegaan, dan de oppositie
wenschte. In plaats van de herziening der
schadeloosstellingen te beginnen vau
500.000 francs af uitgekeerde schadeloos
stelling, waardoor nog geen 500 dossiers
zouden herzien worden, is per slot van
rekening bet commissievoorstel aangeno
men, om allo schadeloosstellingen te her
zien van 50.000 francs uitgekeerde scha
de, waardoor men niet minder dan 10.000
dossiers zal moeten herzien, wat eigen
lijk heteekent een op de.lange haan schui
ven van do zaak.
Do discussie is ook vandaag zeer ru
moerig geweest en in het hijzonder de
afgevaardigden uit do verwoest streken
hebben geprotesteerd tegen den ophef, die
van de zaak gemaakt is, waardoor niet
alleen in het binnenland, maar ook in
het buitenland Frankrijk's naam wordt
geschaad.
Griekenland.
De ongesteldheid van Venizelos
Hij moet absoluut rust houden
Hoewel de ziekte van Venizelos niet
ernstig is, zijn hem twee weken rust voor
geschreven. Het wordt niet onwaarschijn
lijk geacht, dat hij het premierschap zal
moeten neerleggen, in welk geval Iiafan-
daris hem waarschijnlijk zal opvolgen.
Vergadering met een der ïepuhlikeinsche
Vergedaring met een der republikeinsche
afgevaardigden over de motie tot intrek
king van de schorsing van royalistische
bladen, hebben zooals gemeld aan
Venizelos een herhaling van zijn hartaan-
docning berokkend. Half in zwijm moest
hij uit do vergaderzaal naar de koffie
kamer worden gedragen. Na behandeling
door een afgevaardigde, die arts van be
roep is, kon hij echter naar huis worden
vervoerd.
Gisterochtend gevoelde de Griokscho
premier zich eenigszins beter. Hij kon ten
minste een buitengewone ministerraad
presideeren. Naderhand achtte de hem
behandelende geneesheer het echter nood
zakelijk, Venizelos volkomen rust voor te
schrijven*
Italië
Ruslands erkenning door Italië
De ondortcekening van het
verdrag Maandag verwacht
De „Giutstizia" meldt, dat Maandag a.s.
hpt Italiaansch—Russisch verdrag zal
worden geteekend, betreffende de erken
ning van do jure van Rusland.
Jordanski zal tot Russisch ambassadeur
te Rome worden benoemd.
Amerika.
Hel petroieumschandaal in de Ver. Stalen.
In den Senaat vonden gisteren storm
achtig© debatten plaats met betrekking tot
het petroleumsehandaal. President Coo-
lidge deelde mede, dat hij zich in verbin
ding had gesteld met verschillende perso
nen, die, naar hij zich voorstelt, een raad
zullen vormen, om de vele aan het licht
gekomen gevallen te berechten. Het Huis
nam een resolutie aan tot het voteeren van
100.000 dollars om de berechting van de
bij het schandaal betrokkenen mogelijk te
maken.
Een draadloos N. T. A.-telegram meldt
nog, dat de Senaat over do kwestie, zeven
uur beraadslaagd heeft, waarvan vier uren
worden in beslag genomen door den demo-
cratischen senator Walsh,, die een felle
veroordeeling uitsprak van de politiek, die
do verpachting van de pelroleumvelden mo
gelijk maakte.
Albert Fall, do vroegere minister van
Binnenlandsche Zaken, die, zooals men
weet, beschuldigd wordt van corruptie, is
te ziek om het openhaar verhoor in deze
zaak bij te wonen.
De strijd in Mexico.
Orizaba door de regeorings-
tioepen veroverd.
Be Mexicaanscho federale troepen lieb-
1 ben Orizaba, het voornaamste industrieelo
centrum in den staat Vera Cruz op do
robellen genomen.
Terugkeer van Russische emigranten uit
Canada.
Drieduizend leden van een 'Russische
Tolstoi-secte, die in liet begin dezer eeuw
immigreerden om in Rusland aan den
dienstplicht te ontkomen cn zich als land
bouwers in Canada vestigden, hebben hun
boerderijen aan een Amerikaanscli syn
dicaat verkocht. Zij zijn voornemens naar
Sovjet-Rusland terug te keoren, ten einde
aldaar de landbouwmethoden, wclko in
Canada in toepassing worden gebracht, in
te voeren.
Chine
Een Brit door roovers gevangen genomen.
Uit Peking wordt gemeld, dat dr. Thomp
son, die mot de bezittingen van den in Thi
bet overleden generaal Pareira naar de
hoofdstad onderweg was, waar hij verslag
zou uitbrengen omtrent de omstandigheden
van Pareira's dood, bij het eindpunt van
den spoorweg PekingSu-I-Yan door roo
vers is gevangengenomen.
Vragen van Kamerleden.
Het m ij n be dr ij f.
De lieer Hermans, lid van do Tweede
Kamer,"heeft den minister van waterstaat
do volgende vragen gesteld:
I. Is het den minister bekend, dat oen
tekort aan spoorwegwagons voor het mijn- j
bedrijf bij dit bedrijf gevaar heelt doen
ontslaan voor inkrimping van de produe- i
tie?
Zoo ja, zijn er dan maatregelen getrof
fen, om in dat tekort te voorzien?
II. Kan de minister anededeelen, hoe
veel ongevallen niet doodelijken afloop in
1923 zijn voorgekomen in -het mijnbe
drijf?
Dc onger egeldbedto Iva t w ij k
De Ministers van Binnenl. Zaken en
Landbouw en van Justitie hebben ten ver
volge op de beantwoording van vragen van
den heer Albarda betreffende het instellen
van -oen onderzoek naar mishandelingen,
waaraan eenige groepen van do Arbeiders
jeugd-'Vereoniging op 9 September j.l. van
de zijde van ingezetenen van Katwijk heb
ben blootgestaan en het optreden van
Rijks- cn gemeentepolitie bij die gebeur
tenis, medegedeeld:
De Rijkspolitie te Katwijk is niet bij de
zaak betrokken geweest en is ook niet (us-
schenbeide kunnen komen, vermits do beide
in die gemeente gestationneerde Rijks
veldwachters tijdens het voorgevallene in
dc duinen op -surveillance waren cn van
het molest, door do leden der A. G. on
dervonden, niets hebben kunnen bemerken.
Wat het personeel der gemeentepolitie be
treft, waren de dienstdoende beambten
tijdens het doortrekken van de eerste groe
pen eveneens elders in de gemeente op
surveillance.
Maatregelen, om ongeregeldheden te
voorkomen, zijn in dit geval niet genomen
kunnen worden, vermits het voornemen
van do leiders der afdeelingen 'van de A.
J. C., om met hun groepen door de ge
meente Katwijk te trekken, op gc-nerlei
wijze vooraf ter kennis van den burge
meester of van de politie is gekomen.
De dienaren der gemeentepolitie zijn,
toen zij getuigo waren van de ongeregeld
heden, eigener beweging en niet eerst op
verzoek van de leiders der A. J. G. tus-
schenbeide gekomen.
Wel is op verzoek van dio leiders, assis
tentie verleend door een niet tot het poli
tiekorps' behoorend persoon.
Het optreden van een afvallige.
In verschillende plaatsen van Friesland
houdt de ongelukkige afvallig© priester De
Kok lezingen voor De Dageraad op wel
ke 'bijeenkomsten de heer B. Th. de Wolf uit
Amsterdam debatteert.
Een dezer bijeenkomsten werd Dinsdag
avond te Sneek gehouden, daar waren er
aan voorafgegaan te Heerenveen en te Ak-
kriim. De Kok 'bespotte in zijn rode de drie
(kloostergeloften en stelde die van de zui
verheid als tegennatuurlijk voor.
De lieer De Wolf citeerde dn zijn debat
verschillende uitspraken van niet-Katholie
ken over het kloosterleven, o.a. de volgende
van Prof. Pijper te Leiden, die over de drie
kloostergeloften zegt:
vZij omvatten schoon© deugden, die
'haar waarde hebben onder alle geslach
ten: een onuitputtelijk© zelfverlooche
ning, een nederigheid zonder grenzen,
een oneindige saclitmoedigheid, een los
heid van het aardeche, het ijdele, liet
vergankelijks, zooals alleen mogelijk
is bij een volkomen overgave aan God.
'Andere dingen raogen ia den monnik
geprezen worden, waaraan bij den nieU
kloosterling een voel geringere bcteeke-
i nis wordt t-oegekend zooals: gehoor
zaamheid, stilzwijgendheid, onthouding
van spijs en drank, het staat vast, dat
heb zelfbedwang, dat de mensch zich op
legt, hem als geestelijk wezen, moeilijk
ontsieren kan. eer het tegendeel."
Aan hot slot zeido de heer De Wolf
volgens een verslag in ,.De Tijd":
En nu gij! Reeds in een viertal vergade
ringen heb ik u aangetoond, dat gij een leu
genaar ziit on telkens kwaaint ge weer met
nieuw vuil. Vroeg ik om bewijzen en namen,
dan waaien die te vindon in Australië en
Brazilië. Een keer hebt g© mij een plaats in
BET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Weer een mcofdaansiay op een separa--
tistenleider.
In Februari zal een deel der Schutz
polizei in het Roergebied terugkeeren.
Venizelos blijkt niet zoo ernstig ziek
als eerst werd gevreesd. Hij zal echter
eenigen tijd rust moeten houden
BINNENLAND.
Weer is een wetsontwerp ingediend tct
afschaffing van den Zomertijd.
Het voornemen om den Verzekerings
raad op te heffen.
De vergiftigingsgevallen te Amersfoort.
"Do dader bekend (Gemengde Berichten)
LEIDEN.
De opening der Leidsche Pluimvee-Ten
toonstelling
Mededeelingen ever een voorgenomen
oprichting van een afdesling Kinderpoiitio
OMGEVING.
Het „relletje" van dezen zomer te Kat
wijk Door den Minister beantwoorde
vragen.
Ce Gemeenteraad van Zevenhoven
contra Gedeputeerde Staten, inzake Pcn-
sioensafirek.
Nederland genoemd, cn dat hebt gij van
avond weder gedaan. Gij hebt gezegd, dat
een pa-s boor te Rotterdam aan do Ma-ten es-
serlaan u persoonlijk heeft gezegd dat heb
verslag in ,,Ro Tijd" over dc vergadering t©
Leiden en later uitgegeven in brochure
vorm .De Reman van een Monnik" Room-
scho pornographic zou zijn en dat diezelfde
pastoor heb hoogst- afkeurde, dat Do Wolf
uw moedei' in het debat heeft betrokken,
wat niet waar was, want gij dcedt hot.
Dit geval ken ik achterhalendie pas
toor was pastoor Wreesman cn ik vroeg
Z.Eerw. cm inlichtingen, welke hij zoo vrien
delijk was mij te geven.
Welnu vergadering en ook gij ongelukki
ge luistert: En onder ademlooze stilte las
de heer De Wolf:
27 Jan. 1924.
Weledele Heer,
Ondcrgeteekende verklaart, dat hij do
„Roman van een monnik" nooit heeft ge
noemd Roomscho pornographic, en dat hij
nooit den heer B. de Wolf kwalijk heeft
genomen, dat deze in debat bracht, wat
pater David de Kolc over zijn moeder pu
bliek heeft gezegd, maar dat hij tob pater
De Kok zelf persoonlijk heeft gezegd, dat
heb eenschande is, als een kind, een zoen,
een priesterzoon zijn eigen moeder het zielc-
leed berokkent zoo over haar te spreken,
zooals 'hij gedaan heeft.
Dezo verklaring ben ik bereid met een eed
te bevestigen.
Met zijne goede moeder bid ik en duizen
den dagelijks, dat God hem barmhartig
moge wezen.
5 A. I. H. WREESMAN.
pa-stoor van St. Elisabeth
Rotterdam.
Op liet voorlezen van dien brief kwam in
do vergadering een zichtbare ontroering.
Het was er doodstil
En nu, vergadering, aldus ging de heer De
Wolf voort, ik eindig. Straks zal .deze man
wel weer gebruik maken van heb laats to
woord, om meer vuil aan t-e dragen. Dat kan
ons koud laten. Wat ik echter reeds in een
drietal vergaderingen over mijn kant heb
gaan. is thans uit, nl. dat als hij mij gaat
beleedigen of persoonlijk wordt.
Telkens werd liij door zijn eigen voorzit
ter tobde orde geroepenhet geeft niets.
Thans moet ik mezelf 'beschermen.
Gaat hij daar weer toe over, dan verlaat
ik de zaal.
De ongelukkige afvallige, dio geheel ver
slagen was, begon met hecsche slem zich
pogen te verdedigen. Het gelukte hem niet-.
Telkens werd hij door den voorzitter ver
zocht bij zijn onderwerp te blijveü. Dat- kon
1 hij nieten hij ging schelden, ba eer3t
De Wolf voor kletsmajoor en herkauwend
dier to hebben uitgescholden, riep hij uit:
„Stuur me een priestcT voor debat, maar
geen kwajongen!"
Toen stond de heer de Wolf op.
■Mijnbeer do voorzitter, ik ga, gehpc ik
heb aangezegd on. gevolgd door 200 kat ho
llet cn en tientallen protestanten, verliet hij
de zaal, welk© thans voor één vierde gevold.
Naar men verneemt heeft de heer De
Wolf aan den voorzitter van ..De Dageraad
nog het volgend schrijven gezonden.
Geachte heer Bosnia,
Ik moet u beleefd en dringend verzickoif
mij te antwoorden op de navolgende vraag a
..Kunt u mij voor dc volgende avonden \e.-
