&5e Jaargang. 2&YEI2D&G 26 JAfiUARS 1924 No. 4367 Ste £cidóeliéSoii^miJ DeABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per iveelc 12.50 per kwartaal. Hu onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverlenliën 30 csni per rerjel< Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine adv6rtentiënf van ten hoogste 30 woorden, waaria betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn ver huur, koop en verkoop 8 6.50. Dit nummer bestaat uit vies* bladen, waaronder het GeïS* lustreerd Zondagsblad. Over: anti-papisme. Wij schreven verleden weck Zaterdag over het door Katholieken bijwonen van sliet-Katholieke bijeenkomsten, waarop gesproken wordt over geloof en zeden. En wij merkten daarbij op: Kennis nemen van verschillende stroo mingen om de waarheid volgens het ge zond verstand te leeren kennen, het is goed voor wie nog n:ot in do waarheid werd voltrokken, maar hoven die worste ling om do waarheid gaat hoog uit het bezit van do waarheid en het leven uit de waarheid. En met reden we herhalen, wat wij toen verder schreven stelt degene, die do waarheid bezit en uit haar leeft, zich niet bToot, om zijn schat te verliezen. Ieder, die rustig hierover nadenkt (na tuur! jk moet hij allereerst kunnen donken) zal' het alleszins redelijke van dit standpunt moeten erkennen, klaar inzien. Ouzo Katechismus antwoordt dan ook op de vraag, hoe zondigen wij tegen het ge loof vraag 201): 1c. door ongeloof, ketterij, vrijwillige twv.ifol of onverschilligheid in het ge loof; 2e. door het hij wonen van vergaderin gen, dio voor het geloof .gevaarlijk zijn; 3e. door het lezen, verspreiden of be gunstigen van geschriften, die met het ge loof in strijd ziju. (In plaats van begunstigen van geschrif ten mag o.i. ook worden gelezen: begun stigen van geschriften, vereenigingen, ver gaderingen, die enz.) In zijn bekende verklaring van de Ka- tocliismus zegt Potters betreffende het sub 2e genoemde: „Zidke vergaderingen zijn in onze da gen zeer talrijk. Overal treden sprekers 0p ook afvall'ge priesters om door wetenschappelijke lezingen of populaire voordvachten niet alleen het Katholiek ge loof, maar zelfs de natuurlijke zedelcer to bestrijden." Nu kunnen er wel zijn die zoggen: voor mij is deze of dio auti-Katholieke vergade ring niet gevaarlijk. Op deze of die ver gadering van b.v. „Be Dageraad" kan nr jn •geloof zéker niet verzwakt worden: de domme haat on de bruto laster Iggen er tó dik op! 't Kan waar zijn; wij willen zelfs veronderstellen, dat 't juist is gezien. Maar blijft or dan toch nog niet over het „begunstigen" door middel van het on- tréegeld? En, ten slotte: heeft het eer-gevoel geen eischen? Is men aan zichzelf, als man of 1 vouw vtn beschaving, ïvet ver plicht een bepaald slag van bijeenkomsten niet met z'jn aanwezigheid te voreeren? Bijeenkomsten als van het soort van „Do Dageraad", waarop men bij voor keur laat optreden afvalligen, dio graag 'n paar centen verdienen, cm do Room- sche kerk cn het Katholiek geloof te be lasteren en bespuwen dergelijke bijeen komsten worden ook over het algemeen niet bezocht door weldenkende anders denkenden, door geestelijk- en moreel- fatsoenlijke menschen. Dezulken begrij pen, dat zo op die bijeenkomsten alles kunnen hooren behalve do waar hcid. De liberale journalist Roodhuyzen (wiens politieke slimmigheid toch nog loyaal plaats laat voor oerlij kiie:d!) schreef voor oenigo jaren in zijn blad „Het Vaderland" (waarin hij geschrijf over de Katholieke kerk door een afge vallen priester weigerde): „welk ernstig ïnonsch denkt do kwaliteiten van een vrouw te kunnen vernemen bij den man, van' wien zij gescheiden loeft?"! Misschien mccnen sommigen, dat wij •te voel eer bewijzen door waarschu wend te schrijven óver een vereenigiug als „De Dageraad", En inderdaad, alom in den lande en speciaal ook to Leiden, waar zij een afdce- Jing hoeft, bctecken.t die vereeniging niet heel voel! Zij kan *nu en dan op 'n Zondagmorgen wat ongezond-nieuwsgierigen naar een «zaal trekken, waar deze dan worden „ont haald" op een dasis laster tegen de Ka tholieken De Katholieken in 'Leiden Vullen dan op dienzelfden Zoudagmorgen van 's morgens vroeg tot het middaguur .Mj voortduring drie kerken, en binnen kort vier en vijf! 't Kan haar misschien 'ns gelukken, "wat lasterlijke onwaarheden in (o drin gen in do hersenen van weinig-nadenken den. De Katholieken in Leiden hebben dezen winter weer georganiseerd twee cursussen voor andersdenkenden, waar op een groot aantal niet-Kalholieken •telkens komen en van waaruit de waar heid over Roomscli geloovcn en Pioomsdli leven over onze stad in brcedc kringen .wordt verspreid. In Christus' Naam en met Zijn genade gaan wij: vooruit! En wij mogen ons ook bovendien ge rust verheven gevoelen hoven een duistere laster-campaguc van cenige door harts tocht verblinde mensehen! BUITENLAND Duitschland. UIT HET BEZETTE GEBIED. Von Hocsch over de Fransche plannen. Bezorgdheid te B o r 1 ij n. Dezer dagen heeft von Hoesch een lan ge voordracht in den Kabinetsraad ge houden over zijn Fransche indrukken. Deze voordracht heeft aanleiding gege ven, dat alle lichamen, welke - zich met Rijnland bezig houden, opnieuw aan het vergaderen zijn geslagen. De hoofdoorzaak daarvan moet gezicht worden in de om standigheid, dat a on Hoesch' indruk deze is, dat Frankrijk zich, militair beschouwd, steeds steviger in Rijn- en Ruhrland vast zet. Bovendien liceft hij den indruk gekre gen, dal Frankrijk bezig is de Ruhraan- jelegenheid in een ander vaarwater te brengen. Tot nog toe beschouwde het deze kwestie hoofdzakelijk vau economisch standpunt. Niettegenstaande do Fransche en Belgische antwoorden op dc Duilsche nota zulks niet doen vermoeden', is von .Hoesch van meeuing, dat Frankrijk be zig is do aangelegenheid nu meer uit een oogpunt van veiligheid 1e beschouwen, zoodat zelfs bij dc afwikkeling van de her- telkweslic het nog lang niet zeker is dat de bezetteudo (roepen uit Riju- en Ruhr land zullen terugtrekken. Daar deze kwes tie te Berlijn al eens aanleiding heeft ge geven tot do ontwikkeling van overdreven federalistische neigingen, spreekt de „Tag" de lioop uit, dat de regeering er snel bij zal zijn om de kwestie grondig te onderzoeken en te bespreken. De separatistische beweging. Weder een sop'a rati s'tenlei "der doodgeschoten. Donderdagavond werd de separatisten- leider Schlich, dio indertijd do leider was van dc separatistische actie in het dis trict Mayeu en gedurende de heerschappij der separatisten aldaar als landraad fun geerde, lusschcn Nieder- cn Ober-Mendig doodgeschoten. Hij werd door acht- kogels getroffen. Van dc daders geen spoor. DE HERSTELKWESTIE. De commissie van Expcris. Het oordeel van Mac Kenna. Mac Kena, die Engeland vertegenwoor digt in dc heide comité's der herstelcom- missio te Parijs, hield gister op de jaar vergadering van de Midland Bank, waar van hij president is, een belangrijke rede. Hij gaf als zijn meening te kennen, dat de werkzaamheden der comité's met succes zullen worden bekroond. De rapporten der comité's hebben hom den indruk gegeven, dat de kwestie der reparaties in een anderen geest onder de oogen zal worden gezien, hetgeen in de hoogste mate wenschelijk is,opdat er vrede zal heersclien. Omtrent den toestand in Engeland zei- de hij, dat het ergste thans geleden is en dat het land den weg van het herstel is opgegaan. De plannen van Rechberg. Een aanbeveling van den Aartsbisschop van Keulen Hot „8 Uhr Abendblatt" publiceert oen brief van den industrieel Rechberg aan de centrumfractie van den Rijksdag, waar in hij mededeelt, op 15 Januari een aan bevelingsbrief van den aartsbisschop van Keulen, kardinaal Schulte, aan den rijks kanselier dr. Marx te hebben overhandigd Daarin zegt de kardinaal o.a.: „Ik stel er buitengewoon veel prijs op, dat gij den heer Rechberg onverwijld persoonlijk hoort. Er openen zich voor onze buiten- landsohe politiek in hel voorstel van Rech berg perspectieven voor Duitschland'e redding van een zoodanige breedheid en duidelijkheid, als geen der vele, welke tot dusver zijn besproken, bezitten. In weerwil van dit schrijven heeft dr. Marx tot dusver geweigerd Rechberg per soonlijk In ontvangen, weshalve Rechberg thans do centrumfractie verzoekt hein in een speciale zitting te willen hooren, op dat bij rapport kan uitbrengen over zijn besprekingen met de Franscho staatslie den. Frankrijk. De bescherming van den franc. D c n i o.u w e belasting voorstellen. Do Kamer is gister begonnen met hc-t debat over do financieelo voorstellen der regeering. Do rapporteur der financieelo commis sie, Bokanowski, wees in een inleidende rede op de noodzakelijkheid van do aan neming dezer voorstellen. Hij sprak over de groote emotie, welke op den ldden Ja nuari, den dag der sterke daling van den franc-in alle kringen werd teweggehracht Voor hen, die welen, is de toestand ern stig, vervolgde do rapporteur. Hoewel do handelsbalans nagenoeg in evenwicht is, kan de vereffening niet volkomen verwe zenlijkt worden. Zij zou trouwens een ge middelden jaarlijkechen aankoop van 120 millioen francs eischcn in overeenkomstige waarde van ponden cn dollars. De Fransche firma's hebben te lang ge wacht, met zich te dekken. De daling van don franc is voorts bespoedigd door de speculatie, die door bijzondere omstandig heden begunstigd wordt. Hollanclsche banken, vervolgde spreker, welke grcotendeels verkapte naar Amsterdam overgebrachte Duitsche ban ken zijn, hebben francs geleend, c-n alles in het werk gesteld, o.a. een campagne in de pers met tendentieuze berichten, om te hereiken, dat do franc nog meer zou da len, zoodat zij gosdkooper zouden kunnen terugbetalen, cn tevens pressie op de Fransche buitcnlandsche politiek konden uitoefenen. Poincaré heeft verklaard, dat hij (en opzichte der. aanneming van het geheel der voorstellen de vertrouwenskwestie zal stellen. P u b1i c c e r o n van den koers verboden. Naar uit Essen gemeld wordt, hebben de bezettende mogendheden to Dusseldorf aan dé pers verboden berichten ever de ineenzakking van den franc op le nemen. Ook het publicecren van do nabeurskoer- sen van den franc is verboden. De p r ij ss t ij g i n g te P a r ij s. Dc prijsstijging blijkt algemeen te zijn. Het algemeen indexcijfer is voor December 16 punten hooger geweest dan voor No vember en voor plantaardige levensmidde len 17, terwijl do vloescliprijzeu met 21 punten toenamen. Do bakkerijen hebben den broodprijs weder willen verhoogen, doch de levensmid delen-dictator verzet er zich tegen. Men vermoedt echter, dat in den loop der vol- gendo week do prijzen van het brood niet temin zullen worden verhoogd. Het Tsjecho-SIcwaakschFransche verdrag. Poincaré en do Tsjeeho-Slowoaksche mi nister van Buitenlandscho Zaken hebben gisterochtend het verdrag tusschen Frank rijk en Tsjccho-Slowakije geteekend. De tekst zal Zondagochtend tegelijkertijd te Parijs cn te Praag gepubliceerd worden. Do beide landen verklaren zich bereid zich (e verstaan ten opzichte van buitcnlandsche kwesties, welko hun veiligheid in gevaar kunnen." brengen cn over do in dergelijke gevallen to nemen maatregelen. Voorts be tuigen beide landen liun trouw aan de politieke beginselen, vervat in artikel 88 van het verdrag van Saint-Germain cn ge ven zij uiting aan bun verlangen gemeen schappelijk stelling te neiuen tegen even tueel© pogingen tot herstel van do Hohen- zollcrns cn Hahsburgers op den troon. Engeland. Het Labour-kabinst. De voornemens der rog oer in g. De „Westminster Gazette", dio vol geest drift is over al wat bet nieuwe kabinet doet of min of meer waarschijnlijk voornemens is te doen, meent, dat een dor eerste ad ministratieve maatregelen der regeering zal bestaan in liet stopzetten van de werk zaamheden aan het groote dok van Singa pore c-n wel .in hel belang van de natioualo bezuiniging. Voorts zal dc regeering aandringen op toelating van Rusland en Duitschland tot den Volkenbond. Zij zal eerst een voorstel doen tot het bijeenroepen cener interna tionale conferentie lot herziening van het verdrag van Versailles "cn vermindering van do hersteleischcn. Deze lezing der „Westminster Gazette" is vermoedelijk juist, aangezien de toelating van Duitschland tot den Volkenbond op grond van bet verdrag waarschijnlijk on mogelijk is, zoolang Duitschland niet aan zijn internationale verplichtingen voldoet. Het blad voegt er aan toe, dat dezo kwes ties evenwel haar beurt zullen moeten af wachten met het oog op den delicaten in ternationalen toestand, doch zij behooren tot de belangrijkste punten van do politiek der labourregeering, in het belang, van wat liet blad noemt, een nieuwe orde in Europa'. Dit belc-ekent waarschijnlijk, dat het orgaan van Asquilh, dat als vrij goed ingelicht kan geldon, van oordeel is, dat Ramsay Mac Donald geen voorstellen zal ilocn, waarvan'hij mot do meeste zeker heid weet, dat Frankrijk onmiddellijk zal weigeren ze ook maar in overweging lo nemen, terwijl bet onmogelijk zal zijn ze zonder de medewerking van dit land te behandelen. De „Daily Tel." verneem!, dal Ramsay Mac Donald verschillende hervormingen op het departement van buitcnlandsche zaken zal invoeren op voorbeeld van Mussolini en Primo de Rivera. Hij zal o.a. den werk tijd aan de departementen verlengen, maar ook verwacht men belangrijke wijzigingen in de diplomatieke methodes, welke binnen kort me.rkbaar zullen zijn, aan een nieuwe wending in de intergeallicerdo mecnings- verschillen. De spoorwegstaking. Zoo goed als geen verandering. Er is zoo goed als geen verandering in den stand van de staking gekomen. Cramp, de secretarie van den nafionalen bond van spoorwegpersoneel heeft verklaard, dat verschillende machinisten c-n stokers van dien bond, die uit sympathie met hun sla kende kameraden cok het werk hadden neergelegd,- weer aan den arbeid zijn ge gaan. Bromley, de secretaris van den machi- nisteuboncl erkende zulks, maar voegde er aan toe, dat daarentegen weer andere leden van den nationalen hond* zich bij do sta king hebben aangesloten. Hij zeide voldaan to zijn over den gang van zaken cn was van meening, dat de staking zich legen het eindo var. de week zal uitbreiden. Rusland. Een nieuwe terreur Uit Moskou wordt vernomen, dat de communistische partij is overgegaan tot nieuwe terroristische maatregelen. Reeds zouden vierduizend personen gevangen zijn genomen; in de laatste dagen schijnen tal rijke huiszoekingen le hebben plaats gehad. Petersburg, Pctrograd Leningrad. Volgens een draadloos bericht uit Ber lijn heeft de Russische sovjet-regeering besloten, ter herinnering aan Lonin, dcu naam van de stad Petersburg to voran.de- renen in Leningrad. Tsjschc-Slowakije. Een spiriius-schandaal. Een opzienbarende „a f f a i r e". De president van den Tsjecho-Slowa- kijschen Senaat, Prasjek, is als zoodanig afgetreden. Daarmee is de eerste episode afgeslo ten van een corruptie-geschiedenis, welke reeds eenigen tijd do gemoederen bezig houdt en die de algc-meene aandacht U*ckt sinds president Masaryk op do Nieuw jaarsreceptie weigerde den president van den Senaat toe (e staan zijn golukwenschon aan le bieden. Nadien werd het spiritus- Panama" het onderwerp van den dag. Het fijne van de zaak is niet bekend, maar men schijnt aan te nemen, dat Prasjek met de gelden van den door hem gestich ten agrarischen „spiritusbond", een der machtigste agrarische lichamen van de republiek,verschillende par:ijen van de nationale coalitie heeft omgekocht, waar tegenover voordeden voor den bond op be lastinggebied stonden. Voorzitter van den bond was dc presi dent van den Senaat Prasjek, terwijl de minister-president Svehla president van de agrarische partij is, waarvan ook Prasjek lid is. Het bestuur van de agra rische partij heeft thans Prasjek doen be grijpen, dat hij de consequenties uit dc hoogstpijnlijko situatie moest trekken, met het govolg, dat deze thans als president van deu Senaat is afgetreden; hij behoudt echter zijn functie van senator, zoodat het hem mogelijk is in de politiek te blij ven in afwachting van den verderen gan; van zaken, terwijl, de soc. partijen, die het aftroden vail Prasjek eischten, hun zin hebben gekregen. Prasjek staat in zoover re sterk, dat de parlementaire commissie van onderzoek in de zaak verklaard heeft, dat zijn eer onaangetast is, zooals het heet, dat hij met zijn aftreden een „persoonlijk offer" heeft gebracht. Dezer dagen is de soc. „Pravo Li du' mot con" sensationeele onthulling gekomen, door de publicatie van een brief, door den broeder van den Senaalspresident. Wen- zei Prasjok begin Augustus 'li aan d< keizerlijke kabinetskanselarij geschreven, waaruit zou volgen, dat hij aanbood Wee- nen op de hoogte te houden van hetgeen, er in Tjeehischo kringen omging. Terwijl do schrijver van don brief h gen de „Pravo Li du" oen vervolging heeft doen instellen, deelt de Senaatspresident in de pers mee, met zijn broer geen be trekking to onderhouden, nooit met hem over politiek te hebben gesnroken, en in politiek opzicht anders georiënteerd te zijn Daar de toenmalige directeur van c rijkskanselarij verklaard heeft niets fn een zoodanigen brief af le welen en cl; deze, zoo hij ontvangen is, in liet arcbii is gelegd, wordt thans aangedrongen op een onderzoek van het Weensclio arcliie door een onpartijdige commissie, en op publicatie van het gevonden materiaal Het z.g. spiritussohandaal kan dus, be halve voor do politieke verhoudingen in Tsjeclvo-Slowakije (reeds wordt Prasje' het voornemen toegeschreven een eigen RET VOORMftA&lSTE NIEUWS. BUITENLAND. In tie Palts is weer een scparaiislcn- leider doodgeschoten. Maatregelen tct bescherming van den Franschen franc. Een spiritus-schandaal in Tsjccho-Slo wakije met een staartje. Petersburg zal worden omgedoopt in Leningrad. BINNENLAND. Ingekomen is een wetsontwerp om de invoering van hel 7de leerjaar te verschui ven tot 930. Kinderen, die 1 Sept. e k. aar. den 6-jarigen leerplicht hebben voldaan, zullen de school kunnen verlaten. Een wetsontwerp is ingediend inzake nsicneering personeel der gesubsidieerde Nijverheidsscholen. Interpellatie van mr. Boen ever den girodienst. Een verbijsterends debacle. De minister bedot. Een motie, die ze kerheid vraagt veer regelmatigs werking bij handhaving der centralisatie (Staten- Gciicraal). Veehouders contra slagers (L. en T.) LEIDEN. Overleden is de heer J. P. J. Driessen. Zilveren prefsssiefeest van Zuster Hu- berta in het St. Elisabstnsgcsticht. Het plan vcor het op 3 October as. op ,e richten monument. OMGEVING. Overleden is Pastoor B. J. J. Schijf, van Rijpwetering. partij tc stichten on de bestaande coalitie raver te worpen, waarvan oen regeerings- crisis en wellicht verkiezingen het uit vloeisel kunnen zijn) ook nog ten gevolge ebben,"(lat meer licht wordt geworpen op do Tsjechische nationale beweging tijdens clcn oorlog en de verhoudingen lusschcn Praag cn Wccnen in den laatston lijd van ct leven van.de dubbe'-inmorchie. BINNENLAND Wijziging van de leerplichtwet en van de lageronderwijswet 1920. Zevende leerjaar opgeschort Bij do Tweede Kamer is ingediend een wetsontwerp tot wijziging van do Leer plichtwet en van dc Lager Onderwijswet 020, Aan de memorie van toelichting tot d t wetsontwerp wordt het volgende ontleend: Onder de lijdelijke maatregelen, welke gedurende de periode, dat bei evenwicht ia dc staatsfinanciën nog niet is bereikt, zul len moeten genomen worden om het auio- malisch accres zooveel mogelijk tegen te gaan, heeft de regeering in de nota betref fende den toestand van 's lands financiën aangekondigd het afzien tot 1930 van do invoering van liet zevende leerjaar op dc lagere scholen c-n van de uitbreiding van (len leerplicht, terwijl op de gemeentelijke en bijzondere scholen, wc-lkc liet zevendo leerjaar reeds hebben en er uit 's rijks kas betaling voor genieten, bet z.g uitster vingssysteem zal worden toegepast. Ter voldoening aan het aangekondigd voornemen strekt de indiening van bij gaand wetsontwerp dat zoowel van de - Leerplichtwet als van de J.agcr Onderwijs wet 1920 een wijziging beoogt, die, op grond van haar tijdelijk karakter, niet in de wellen zelve belichaamd wordt, doch in een afzonderlijk wetsvoorstel is vervat, zoodat na afloop van den overgangstermijn op 1 Januari 1930 de oorspronkelijke wetsbepalingen automatisch herleven. De inwerkingtreding der voorgestelde wet is blijkens artikel VIII gesteld op 1 Juli 1924; ten eindo zoo spoedig mogelijk de beoogde vermindering van uitgaven te verkrijgen. Wordt onverhoopt het voor stel niet vóór dien datum tot wet verhe ven, dan zal, naar te vreezen slaat wijziging der financieelo bepalingen, m het ontwerp neergelegd, tot groote ver warring aanleiding geven. De artikelen I en II hebben de trek king gedurende liet tijdvak van I <'u!i 1924 tot en met 31 December 1929 een. toestand in het leven te roepen, die be stond vóór de bij de wet van 15 -Och bcr 1921 in do Leerplichtwet aaiigebrnclilo wijziging, en mitsdien do zevenjarige tij delijk weer tot een zos-jarigo leervorplich ting terug te brengen. Artikel IV brengt een tweede wijziging mede van art. 3. tweede lid, der La.er- onderwijswet. Vooreerst wordt het ver plichte zevende leerjaar afgeschaft door ao scholen terug le brengen lot inrichtingen met ten minste zes achtereenvolgende loc?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1