15e Jaargang. VRIJDAG 21 DECEMBER 1923 No 4339 DeABONNEMENTSPRIJSbedraagtbl) vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. iB.j onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post f 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., roei Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagei Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Oowono advsrtentlön 30 cent per regel* Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het m dubbele van het tarief berekend. Kleine adveirtentóën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. Dit nummer bestaaft uit twee bladen* V Zoekenden. Een van do vele uitingen van het zoeken door menschen, die naar een hooger gees telijk leven verlangen, die hun leege alle- daagsche leven willen vullen, die het matte materialisme moe zijn een van die uitingen is wel het bestaan van een Kerk genootschap, dat zich noemt: „Vrije Ka tholieke Kerk". Er ligt veel tragisch in dit verschijnsel. Men zoekt en grijpt de dwaling en blijft jasten in bet vage, het onzekere. Het is een kerkje, dat twee heeren wil li enen: God en den inensch; dat wil ver enigen de vrijheid der kinderen Gods en 36 vrijheid, die zich de zelfgenoegzame ^aensch wil aanmatigen. Lees maar eens. Deze week heeft een zekere ir. Wouler3 3it Rotterdam, een lezing te Leiden ge- jouden in een goed-gevulde Nutszaal over genoemde kerk. En volgens een verslag zeide hij daar: "„De Vrije Katholieke Kerk is een on afhankelijk en autonoom lichaam, in geen enkel opzicht afhankelijk van dien Heiligen Stoel te Rome of van eenige andere autoriteit buiten haar eigen ad ministratie. Zij is noch Roomsch-Katho- liek, noch Protestant, maar Katholiek. Zij wordt Vrij Katholiek genoemd, om dat haar opvattingen zoowel vrij als Katholiek zijn. Katholiek -beteekent uni verseel; maar het woord wordt ook ge bezigd voor do opva'ttingen der histori sche Kerk, in tegenstelling met die der latere sekten. De Vrije Katholieke Jverk verbindt zichzelf met deze historische traditie. Zij stelt ten doel den Katholie ken vorm van eeredienst: zijn statig ri tuaal, zijn diepe mystiek en zijn duur zame getuigenis van de werkelijkheid der sacramenteele genade te vereenigen met de ruimste mate van intellectueela vrijheid en eeredienst voor het indivi- ducele gowsten". "Wat 'n verwarring in tegenspraak, wat 'n vaagheid in opzet en streven liggen er in deze enkele zinnen uitgedrukt. Ons dunkt, de niet-Katholieken, die b.v te Leiden de cursussen van pater Hen- di'ichs of professor Verhaar hebben ge volgd of volgen, zion zich ontvouwd een klaarder inzicht in en een steviger basis yoor het Katholiek-zijn! "Wij kunnen naar aanleiding van dat laatste mededeelen, dat hoewel jde ter mijn nog niet is'gesloten een twintigtal niet-Katholieken zich hebben aangemeld om een vervolgcursus van pator Hendriohs te volgen, 'n Verheugend verschijnsel. SIHTEIiLAiÜD De crisis in Duitschland. Het geldgebrek der regeering. De bestrijding der werkloosheid. Do Rijksregeering heeft in de gister ge houden zitting het besluit genomen, dat er in do ondersteuning der werkloozen in het bezette gebied voorloopig geen wijziging zal worden gebracht. Daarentegen zal de ondersteuning in het onbezette Duitsch land zeer aanzienlijk worden beperkt, in dien werkgevers en werknemers de lasten op zich nemen. Ondersteuning zal slechts worden verleend aan hen, die zich verbin den ten minsI'o drie dagen per week in dienst der gemeenschap te warworn Verder zullen werkloozen in grooten getale voor •het ontginnen van woeste gronden te werk worden gesteld. Een complot tegen Von Kahr. De tooneelspeler Bartlïel gearresteerd. Officieel wordt medegedeeld, dat onlangs aan de politie mededeeling is gedaan van een voorgenomen aanslag op den staats- tommissaris-generaal Von Kalir. Het on middellijk ingestelde onderzoek leidde tot do arrestatie van den tooneelspeler Hans BartheJ, tf&kser van geboorte. Bartlïel, die toegaf het voornemen te heb hen gehad Von Kahr te doodien en tot dit «loei reeds informaties liad ingewonnen, is ter beschikking van de justitie gesteld. UIT HET BEZETTE GEBIED. |"U Separatisten-actie. Eergistemackt hebben de separatisten weer iets van zich laten hooren. In Fran- kenthal (de Palts) zijn zij n.l. in dón nacht door de bevolking uit hot stadhuis gejaagd. Do separatisten-vlaggen werden naar be noden gehaald. To Pirmase is de gemeenteraad afge treden naar a mleiding van op hem uitge oefende pressie, om de z.g. autonome re geering van den Palts te erkennen. In ver band met dit aftreden wordt het onmoge lijk, de stedelijke bedrijven en do voorzie ning met betaalmiddelen en. voedsel voort 1.0 scUcn, K: i;_,J_ De onlusten in October en November. Jeugdige boeven. De strafkamer te Dusseldorf behandelde verschillende zaken van plunderingen uit de dagen der onlusten in October en No vember. Naar het O.M. mededeelde, be stond 80 der onruststokers uit jongens van 14—22 jaar, die door gewebenlooze ophitsers waren verleid. In de meeste ge vallen hebben zij alleen uit vernielzucht ge handeld, al mag men ook niet over het hoofd zien, dat langen tijd in Dusseldorf en het geheele Westen tengevolge van de ont zettende duurte en de steeds toenemende werkloosheid groote verbittering onder de arbeiders heeft geheersc'ht. Do beklaagden werden wegens landvre- debreuk, onder aanneming van verzachten de omstandigheden, tot eenige maanden gevangenisstraf veroordeeld. Hongarije. De strijd tusschen den premier en de nationalisten. Ibe n witte, c li r i s t e 1 ij k e I n t e r n a t i o na 1 e. Meer en meer spitst zich de strijd om do macht tusschen den premier graaf Rethlen en den minister van binnenland- sche zaken Rakofsky eenerzijds en de rechts radicale extremisten (Gömbös TJIain, Eek- hardt c.sJ anderzijds toe, waarbij de kwestie van de buitenlandscho leening, waarvan do nationalisten een nog greater afhankelijkheid voor Hongarije van Groo te en Kleine Entente vreezen, nauw be trokken is. Bovengenoemde afgevaardigden zijn on langs uit de regeeringspartij getreden om zelfstandig liun actie voort te zetten; Ulain is daarbij zelfs door zijn bekende Putsch- voorbereidingen verder gegaan, naar het schijnt, dan den leider Gömbös voorloopig raadzaam voorkwam. Dezer dagen heeft de rechtsradicale en nationalistische bond der „Ontwakende Magyar en" een algemeen© vergadering ge houden. Daarin—werdAa .nfa-oyniicrH ede Tibor Eckhardt tot voorzitter gekozen. ïtt 0j„ doeleinden van den bond verklaarde hij o.a., dat buiten 'den krmg der „Ontwakenden" niemand in het land het zuivere Hongaarscho karakter verte genwoordigt. Verder kondigde hij aan, dat hij in verbinding zal treden met de na tionalisten in de andere Europeesche lan den om een witte christelijke internationa le op te richten. Binnenkort zal te Boeda pest een congres door deze Internationale worden gehouden. Tenslotte waarschuwde Eckhardt voor individueele acties en verklaarde, dat de bond dergelijke daden op geenerlei wijze zou ondersteunen. Engeland. Spoedige erkenning van Sovjet-Rusland.. Volgens de „Westminster Gazette" zal Groot-Brit taniö waarschijnlijk spoedig na het aftreden van het kabinet-Baldwin over gaan tot erkenning van de Sovjet-regee- rinig en hervatting van de volledige han delsbetrekkingen met Rusland. Onderhan delingen, welke hebben plaats gehad, heb ben duidelijk gemaakt, dat de regeering te Moskou bereicl is de verantwoordelijkheid op zich te nemen voor de Russische schuld van voor den oorlog aan Engeland. Daarte genover zal Rusland schadeloosstelling vragen voor den steun, door de geallieer den aan de witte legers in Rusland ver leend. Rusland zal geen beloften doen, welke het niet kan vervullen; credieten zijn het meest noodige. Het heeft zich voor den vrede uitgesproken, doch zal geen lid worden van den Volkenbond in zijn tegen- woordigen vorm. Griekenland. De Grieksche Koning. Goede vooruitzichten. Volgens een Amerikaansch bericht had koning George voor zijn vertrek uit Athe ne te kennen gegeven, dat hij van plan was naar Amerika te gaan en er lachende aan toegevoegd: misschien zal ik eens ge noodzaakt zijn mijn kost te verdienen chauffeur te New-York of als filmacteur te Los Angelos. Rusland. De oneenigheid onder de Sovjets. Aohteruitgang der industrie. De oneenigheid onder de sovjet-kop stukken schijnt meer cn meer toe te ne men. De heeren schijnen er maar niet goed in te kunnen slagen om hun mee- ningsverschillen te bemantelen, zoodat een weinig aaneengesloten front aan de wereld te zien geven. De nieuwe economische politiek der Rus sische regeering heeft van liet begin af aan do bolsjewiki in twee kampen verdeeld on thans, nu do door den staat geëxploiteer de industrieën tot een algemeen fiasco dreigen te leiden is deze tegenstelling nog grooter geworden, zoodat het verschil tus schen „economisten" en „internationalis ten" in de communistische partij tot het uiterste is doorgevoerd. Het streven van „economisten" is ei; op gericht, de industrieën van het land te exploiteeren met behulp van buitenlandsch kapitaal cn zij zijn tot dat doel bereid tot het verleenen van omvangrijke concessies, speciaal in de grensgebieden, alsmede tot het verleenen van monopolies op de bin nen- en buitenlandsche markten. Do linkervleugel van de communisten, de „internationalisten", ziet er niet tegen op, Rusland te hervormen tot een zuiveren landbouwstaat van do meest primitieve soort, liever dan dat zij zich genoodzaakt zien, eenige verplichting tegenover de ka pitalistische landen aan te gaan. Zij wen- schen slechts hun arbeid voor de derde internationale voort te zetten op een in derdaad internationale basis. Daarom zijn de „internationalisten" ook gekant tegen iedero handelsovereenkomst, welke de com munistische propaganda zou uitsluiten. Het is niet onwaarschijnlijk, dat een middenweg zal worden gevonden, maar dezo zal wellicht toch zijn gericht op een beperking van de monopolies en van de groote penetratie van buitenlandsch kapi taal in Rusland, alsmede een verderen terugkeer naar een meer primitief econo misch stelsel. Do crisis, welke de Russische handel en industrie thans doormaken, treedt steeds duidelijker aan den dag. De binnenland- handel is zeer gering, vooral in de landbouwdistricten, hetgeen merkwaardig is omdat het „koopseizoen" voor den Rus- :iscken boer juist de herfst is, omdat hij dan geld heeft ontvangen door den ver koop van zijn oogst. Men wijt dezen ge ringen kooplust aan den zwaren druk der belastingen. In sommige streken zijn de boeren weer begonnen zelf kun linnen en laken te weven om er kleeren van te maken tot schade der binnenlandsche tex- tielindustrie. Ook zijn vele fabrieken van landbouw werktuigen gedwongen 'het bedrijf stop te zetten. De regeeringsmagazijnen liggen nog boordevol opgepropt met die machinerieën, maar de boeren zijn over het algemeen niet in staat zich nieuwe dure machines aan te schaffen cn daarom zijn zij wel EouTênï3o»SÏ .«n-wM-mot cijen-gomaakte waarde van die opgeslagen hieweka&xde bouwmackines op circa 10 millioen goud roebel. Britsch-lndië. Engeland en Afghanistan. De berichten aangaande den toestand op de Afghaansche grenzen blijven onduide lijk. Nog steeds weet men te Londen niet of de groote troepenmacht, die Afghani stan in de huurt van Jelahabad heeft bij eengetrokken, beschouwd moet worden als een bedreiging der Noordgrens v. Britsch- lndië dan wel als een bewijs, dat het Af ghanistan ernst is een einde te maken aan de moord- en strooptochten, van eenige bandietenbenden, die op zijn gebied huizen Indien het laatste het geval is, begrijpt men niet, waarom voor het vatten van een 20- of 30-tal moordenaars een legermacht noodig is, die op minstens 20.000 man wordt geraamd. Amerika. De Vereenigde Staten en Rusland. Een onthulling. In aansluiting op de weigering van Hughes, om met Rusland te onderhande len, publiceert het Amerikaansch staats- departement een aantal onderschepte in structies van de sovjet-regering aan de „arbeiderspartij" in Amerika. Deze instructies bevatten een gedetail leerd plan van een in de Vereenigde Staten te voeren revolutionnairo actie, waarvan het resultaat moet zijn: de roodo vlag op het witte huis. Het departement van justitie bevestigde de authenticiteit van deze instructies. Een gedeelte van het sovjet-program voorziet in de organisatie van strijdkrach ten; eens per week moet dezen toekomsti- gen strijders les worden gegeven in het schieten en eenig onderricht in sappeurs- werk. De publicatie dezer documenten is door Hughes bedoeld als motiveering van de be schuldiging, voorkomende in zijn nota aan Tscbitscherin, dat Moskou voortgaat met het voeren van revolutionnairo propagan da in de Vereenigde Staten. Een nieuwe ontwapeningsconferentie Een initiatief van Goolidge. Volgens den correspondent van de „Cen tral News" te Washington zou president Goolidge voornemens zijn een nieuwe in ternationale conferentie voor do beperking van do bewapening bijeen te roepen, in dien hij officieel de verzekering krijgt, dat do uilnoodiging tot de conferentie gunstig zou worden ontvangen en dat er eenigo werkelijke kan9 -op succes bestaat. Do nieuwe conferentie zou op de eerste plaats op vliegmachines en duikbooten be trekking hebben. De toestand in Mexico. Een officieele lezing. Naar aanleiding van de berichten om trent den opstand in Mexico deelt het gezantschap van Mexico in Den Haag het laatste officieele telegram, mede, dat ze over den stand van zaken heeft ontvan gen. Het luidt in vertaling: „Geheel gebied centrum en noorden re publiek blijft rustig. President is in hoofd stad teruggekeerd na bezoek aan front bij Vera Cruz. Estrada en Mavcotte hebben zich tot andere deelnemers aan opstand gericht, zeggende beweging andere rich ting neemt dan Huerta beweert. Geheele staat Morelos rustig. Opmarsch naar Vera Cruz duurt voort. Regeeringstroepen heb ben San Marcos (Puebla) bezet, daarbij op opstandelingen verscheidene treinen cn artillerie veroverd. Bezetting San Mar cos door regeeringstroepen geschiedde ter voorkoming mogelijkheid van terugtocht rebellen uit Puebla, dat door federalen wordt aangevallen. Geheele diplomatieke on consulaire dienst trouw aan regeering." Het Consulaat van Mexico te Rotterdam voegt hieraan nog toe: lo. dat het absoluut onjuist is, dat de revolutionnairen beslissende overwinnin gen op de federale troepen hebben be haald; 2o. dat het eveneens onjuist is, dat alle consulaten in Duitschland en andere lan den van Europa zich aan de zij dor op standelingen hebben geschaard; en dat, wanneer is iets waar is in dit bericht, bet toch slechts op zichzelf staande gevallen betreft; 3o. dat de z.g. diplomatieke vertegen woordiger der revolutionnaire regeering, dr. Krumin-HeUer, benoemd tot gezant te Berlijn, een avonturier is, die reeds eenige jaren geleden uit Mexico werd verbannen; 4o. dat het volstrekt onjuist is, dat alle havens aan de golf van Mexico in handen der rebellen zijn. Slechts de haven van Vera Cruz is voorloopig in hun macht. emiHEiaLJiMp De Kabinetscrisis. Mr. W. F. J. Frowein geen Minister. Mr. W. F. J. Frowein to Heerlen heeft aan de Tel. medegedeeld, naar aanleiding van het bericht van de Msb. dat hij werd emoemd vóór do portefeuille van Arbeid hem wan een dergelijke' portemVuircrvY ling niets bekend is. Het bericht is wat hem betreft, absoluut onjuist. PROVINCIALE STATEN VAN ZUID-HOLLAND. Onder voorzitterschap van den commis saris der Koningin, baron Sweerts de Landas Wyborgh, is de najaarszitting voortgezet. Aan de orde was allereerst een bespre king van de mededeelingen omtrent een verzoek lot opheffing van het in een brug- recht omgezette voorrecht van het Pinke- veer en van een voorstel lot vaststelling van een tarief voor dat recht. De heer Roetman diende in een motie, waarbij do Gedeputeerde Staten worden uitgenoodigd allo pogingen aan te wenden, dat de voetgangers en fietsers over do brug aan bet Pinkeveer worden vrijgesteld van bruggeld. Deze motie werd door Gedeputeerden overgenomen, waarna het voorstel van Ge deputeerden zou der stemming werd aan vaard. Hetzelfde geschiedde met het voor stel tot vaststelling van het tarief v.oor 't veerrecht Puttershoek-Grooto Lindt en met het voorstel inzake de subsidie-aanvrage voor een Christelijke landbouw-winter- school te Hoofddorp. Hierop was aan de orde bet voorstel van Gedeputeerde Staten tot aanneming der motie van de heeren Zadelhoff c. s. en zich in beginsel bereid to verklaren tot subsidieering van Volksuniversiteiten. Na uitvoerig, debat werd deze motie met 38 tegen 26 stemmen verworpen. Zonder stemming of discussie is hierop aangenomen een voorstel tot wijziging van de algemcene regeling voor het verleenen van provinciale bijdragen in de kosten van land- en tuinbouwcursussen. Aan de orde was vervolgens een voor stel betreffende de subsidieering van den Bond van Openbare Leeszalen en Biblio theken in Zuid-Holland. Naar aanleiding van dit voorstel van Gedeputeerden had de heer Hoffmann een motie ingediend waar in hij, aangezien de subsidieering van openb. leeszalen en bibliotheken niet tot de eigenlijke taak der provincie behoort en voor andere, wel tot die taak behoorende en meer dringende belangen niet immer de nooclige gelden aanwezig zijn; groote groepen in bet Zuid-Hollandsch volksdeel in beginsel tegen openbare subsidieering van deze instellingen zijn en bet als een onrechtvaardigheid beschouwen aan die subsidieering te moeten medebetalen, ter wijl subsidieering op den duur zeer groote bedragen zal vorderen bij nieuwe aan vragen van toekomstige leeszalen en bi bliotheken, dio uit do eigen energie der burgerij behooren te komen; Gedeputeerde Staten uitnoodigt voorstellen uit te wer ken tot geleidelijke opheffing van de reeds verleende subsidies en tot het niet meer voorstellen van nieuwe subsidies. De Voorzitter vond dit een motie van zoo vérgaande strekking, dat hij in over weging gaf haar in handen van Gedepu- toerden te stelleu om praeadvies. Daartoei werd besloten, j(s HET VOORNAAMSTE NIEUWS: BUITENLAND. Een aanslag op het leven van Von Kahr verijdeld. Oneenigheid onder de Sovjets. Een officieele lezing over den toestand in Mexico. BINNENLAND. Zal de wetgever de Zakelijke Belasting op het Bedrijf afschaffen? LEIDEN. De behandeling van de Gemeenteraads* begrooting is geëindigd. R.-K. Huisvestings-Comité. ALPHEN AAN DEN RIJN EN OMSTREKEN. Vorige opgave f 1509.10 Collecte Parochie Nieuwveen 150.00 Voor een Duitschen Priester 3.50 In totaal ontvangen f 1662.60 Het voorstel van Gedeputeerden werd hierop met een kleine wijziging aange nomen. Vervolgens werd behandeld het voorstel tot wijziging van het Prov. Werklieden reglement in verband met de invoering der 48-urige werkweek en met de wijziging der Pensioenwet.- De heer J. ter Laan (S.-D.) had be zwaar tegen de verlenging van den arbeids duur, zonder dat daartoe noodzaak aan wezig is. De heer Kerstens (Geref. St. P.) keurde af, dat voor het Prov.- personeel de eed ten opzichte van de provincie facultatief is gesteld. De heer Goltlioff (G.-P.) achtte het voorstel niet voldoende gemotiveerd. Do bezuiniging zal uiterst gering zijn. Voorts zijn de Prov. Staten geenszins gehouden aan de normen der Arbeidswet, firtmnw fS.-D.) achtte bet men humaan voorstel en uitte een uraumig protest tegen de denkbeelden van den heer Kersten. De heer Warnaar (A.-R.) vond het voorstel van Gedeputeerden volkomen re delijk. Het lid van Gedeputeerde Stater, de heer De Wilde, merkte op, dat het hier slechts betreft het opdragen aan 22 man personeel van een werkweek van 48 uur. Wat Gedeputeerden voorstellen was z. i. geheel billijk. Dat hierdoor een cultureel belang in het gedrang zou komen, kon hij niet inzien. Wat de eedsaflegging betreft, achtte hij het gewenscht den menschen ten deze vrij heid te laten. De heer Ter Laan (S.-D.) stelde voor de 45-uurs werkweek van de betrokkenen te handhaven, met dien verstande, dat Gede puteerden hiervan in bijzondero gevallen kunnen afwijken, welk amendement na nog eenige discussie is verworpen met 47 tegen 14 stemmen. Hiermede was het voorstel van Gedep aangenomen. De heer Kersten wilde geacht worden te hebben tegengestemd, evenals de soc.- dem. Statenleden. Hierop was aan de orde het voorstel tot nadere wijziging van de verordening tot herziening der Provinciale Pensioens- hopalingen. Dit voorstel werd aangenomen zonder discussie of hoofdelijke stemming. Bij het voorstel tot wijziging der Prov. begrootingen voor 1922, 1923 en 1924 ben pleitte de heer Jongenburger (A.-R.) spoedige verbreeding van het Jaagpad tus schen Boskoop cn Gouwsluis-, mede uit een oogpunt van werkverschaf fing. Het voorstel werd aangenomen, waarna in behandeling kwam de motie-de Graaff (uit de Zomerzitting) tot intrekking van subsidies aan R.-K. vereenigingen. Mevr. Wenninger (V.-B.) zou tegen de motie stemmen, omdat het verkeerd is de subsidies te onthouden aan vereenigin gen, omdat zij R.-K. voor hun naam zetten De heer van Voorst tot Voorst (R.-K.) kwam op tegen de uitsluiting van een deel van het volk van Zuid-Holland, die beoogd wordt. De heer Hoffmann (R.-K.) wees er op, dat alle vereenigingen recht hebben subsidie te vragen. De heer Schaper (S.-D.) kon zich niet vereenigen met deze motie. Het lid van Gedep. Staten, mr. Rutgers, zette uiteen, dat wie in de bedoelde sub sidies een bevoordeeLing van de R.-Katho- lieke en propaganda voor do R.-K. partij ziet, het karakter der subsidies miskent. De motie is verworpen met op één na' algemeene stemmen. Hierop is do vergadering verdaagd tot Vrijdagochtend elf uur. Hel conflict in de textielindustrie. 20.000 arbeiders uitgesloten. Als er geen verandering bomt in den slind van zaken, zullen Maandag tvodor I een 10.000 textielaTbeidErCstore) worden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1