15e Jaargang.
ZATERDAG 8 DECEMBER 1923
No 431S
(DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bl] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
'Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post 1 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., ruei Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverientiënv van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestaat uit vijf
bladen} waaronder het Geïl*
lustreerd Zondagblpd.
V Saamhoorigheid.
Altijd en wij mogen misschien zog
gen: in dezen tijd vóóral, moet de Katho
lieke pers er zich van bewust zijn, dat zij
is: voor alle standenl
Zij mag bij geen enkelen stand in het
gevlei willen komen, maar óók geen enke
len stand van zich afstooten.
Zij mag aan ongegrondo eischen niet
tegemoet treden, doch evenmin gemoti
veerde verlangens naar achteren dringen
van welken stand die ook komen.
Zoo móet do Katholieke pers zijn.
Zoo is zij ook, gelukkig, in ons land.
Zij is niet dienaresse van een of ande
xen groep, maar dienaresse van de Kerk,
van de Katholieke zaak, van héél der
Katholieken belangen-gemeenschap.
Dat kan zij ook, en dat is zij als van
zelf, omdat in haar leven moet het Ka
tholieke solidariteits-bewustzijn: Katholiek
moet zij zijn en in de levende Katholici
teit zich saamhoorend gevoelend met alle
standen.
De Katholieke pers staat dus niet „wil
lig" ten dienste aan den een of anderen
stand.
En wel grievend is het daarom, als „Het
Volk" schrijft naar aanleiding van het re
constructie-congres der Katholieke werk
gevers: „Een willige pers staat hun (den
werkgevers) ten dienste". Met volle instem
ming nemen wij over (in de rubriek „Uit
de Pers") wat naar aanleiding daarvan
„Het Huisgezin" schrijft.
De weder-opbouw der maatschappij kan
niet anders geschieden dan op de samen
werking der verschillende standen.
Congressen van werkgevers of van
werknemers, van middenstanders of van
welken anderen maatschappelijken groep
dan ook zij kunnen veel bereiken, maar
ten slotte weinig of niets, zoo zij niet wor
den gedragen door den goest van solidari
teit, van-willen-samenwerken door alle
standen.
De menschen, van allo standen, moeten
inzien, dat zij in het maatschappelijk
leven saamhooren'.
En aan de Katholieken de plicht
daarin een voorbeeld te geven oen
plicht krachtens hun beginsel; een plicht,
die is een wezenlijk doel van hun Geloof,
hun Godsdienst I
V Gezag.
Daar moet zijn Gezag in de burgerlijke sa
menleving, krachtens Goddelijke instelling,
wat ons reeds duidelijk is uit hetgeen het
gezond verstand, ons zegt-.
Daar moet zijn Gezag in de Kerk. Dat
gezag is er krachtens Goddelijken Wil en
Goddelijke Belofte. Dat Gezag is een gave
van Gods Goedheid, een schepping van
Gods Wijsheid. Dat Gezag erkennen wij niet
alleen; wij zijn er ook dankbaar voor; wij
eerbiedigen het en hebben hot lief óok in
de dragers van dat gezag, wat als vanzelf
sprekend mag worden beschouwd.
Die erkenning van, die eerbied en die
liefde voor het gezag berust op een ver
standelijk inzicht èn zal des te levendiger,
des te dieper en warmer zijn naarmate in
het hart leeft de ware zelfkennis, do n e-
dcrigheid
En nu is he+- juist een zeer opmerkelijk
verschijnsel, dat in onzen tijd er vele
menschen zijn, die, nu eindelijk klaar in
ziende de dringende noodzaak van gezag,
gezagserkenning eischen, zelfs zoover gaan,
dat zij van anderen een zoo goed als slaaf-
iehe onderwerping verlangen aan het ge
zag althans aan een gezag, zooals zij
dat wenschen! maar zelf missen de
door ons aangeduide eigenschappen, do
deugd, om op hun beurt zich onder gezag te
stellen
Die menschen zullen de maatschappij niet
redden, aleer zij zichzelf hebben bevrijd
van...... zichzelf, van hun in wezen gezag-
miskennende revojutionnaire neigingen!
Men treft dezulken aan zoowel onder com
munisten als onder fascisten, onder „demo
raten" en onder ..reaetionnairen".
En in ons land heeft nog dezer dagen de
redacteur van het weekblad, dat zich „Ka
tholieke S t a a t k u n d e" noemt,
daarvan gegeven een voorbeeld, dat wij gis
teren „droevig en bedroevend" noemden,
al herhalen wij dan ook, dat wij aan do
subjectieve schuldigheid van den betrokke
ne gaarne willen aanleggen, zoo breed -moge
lijk. de maatstaf der Christelijke naasten
liefde, wijzend op zijn temperament-, het
welk den geest al zoo ge ruimen tijd vol
passie in één rioht-ing heeft voortgestuwd,
waarbij hij, niemand ontziende en al
leen zichzelf ziende, nu aki tot een te voor
ziene en -onvermijdelijke consequentie is ge
komen
Moge de bedoelde persoon er toe kunnen
tornen zijn niet te miskennen talenten en
groote werkkracht- mede ten dienste te
Hellen do openbare zaak, maarop
een heel andere wijze dan tot nu toe in zijn
weekblad
Wij zijn hoewel w'j aanvankelijk over
deze aangelegenheid wilden zwijgen tot
de meening gekomen, dat er in de Katholie
ke pers rond-uit moet worden gezegd,, waar
op het staat; hoe hard het ook moge val
len, hoe pijnlijk het ook moge zijn; omdat
wij inzien, dat uit een ander optreden door
kwaad-willenden verkeerde conclusies zou
den kunnen getrokken worden. Zoo schreef
„Het Volk" van gisteravond:
„Veel sympathie voor de politieke per
soonlijkheid van onzen opper-fasrist Dr.
Eraile Verviers hebben wij niet, zooals
bekend is.
Het gebrek aan syra-pathie is trou
wens wederkeerig.
Dat belet ons niet., m te getuigen,
dat het antwoord, door den heer Ver
viers aan de bisschoppen verstrekt op
hunne poging, tot inmenging in zijne
politiek, den Katholieken arbeiders
ten voorbeeld gesteld kan worden.
De heer Verviers heeft volstrekt ge
lijk."
„Het Volk" zou ook in staat zijn. later de
Katholieke pers in deze verdacht te maken
bij de arbeiders.
Wij verklaren en in deze staat onge
twijfeld héél de Katholieke ners op eenzelf
de standpunt dat de heer Verviers in deze
volstrekt niet den katholieken arbeider ten
voorbeeld gesteld kan w jrdej, omdat zijn
optreden tegenover het Episcopaat is: on-
Katholiek
eSJiTOlLffilÉiu»
De crisis in Duitschland.
De machtigingswet.
Aanneming door den
Rijksdag verwacht.
Men is algemeen de meening toegedaan,
dat de machtigingswet heden zal worden
aangenomen. Het seniorenconvent uit den
Rijksdag heeft besloten, dat de Rijksdag
na aanneming van de machtigingswet, tot
half Januari zal worden verdaagd.
De houding der socialisten
In afwachting van den grooten slag
heersclite er gisteren in parlementaire
kringen groote rust. In deze afwachting
echter hebben de middenpartijen en ook
de socialisten hun partijgenooten telegra
fisch opgeroepen om heden te komen, opdat
van de 97 leden, die Donderdag ontbra
ken, heden minstens do helft aanwezig
zou zijn.
Do socialistischo fractie heeft besloten
er alles op to zotten, om oen rijksdag-ont
binding te voorkomen en de partijdwang
zoodanig uit te zetten, dat het den leden
dezer partij verboden zal zijn, anders dan
aangegeven wordt te stemmen of de zaal
'to verlaten en daardoor de stemming in
gevaar brengen. Dat het deze groep met
den partijdwang ernst is, blijkt wel daar
uit, dat de afgevaardigde Hoffman, die
tegeu de volmachten stemde, door het
fractiebestuur gisteren uit de partij werd
gestooten. Voor het overige hebben de
socialisten het voorstel besproken om bij
de a.s. verkiezingen het aantal rijksdag
afgevaardigden van 459 tot 400 te ver
minderen.
De inkrimping van den Rijksdag.
Een socialistisch voor
stel in principe aanvaard.
Op instigatie van do regeering heeft
Rijksdagpresident Loebe in de juridische
commissie van den Rijksdag voorgesteld,
op grond van bezuinigingsoverwegingen,
het aantal afgevaardigden naar den Rijks
dag tot do helft terug te brengen.
Van sociaal-democratische zijde werd
dit voorstel to zeer ingrijpend geacht en
werd voorgesteld niet verder te gaan dan
een vermindering van het aantal zetels
van 459 tot 400, waardoor iedere afge
vaardigde 80.000 kiezers in plaats van
60.000 zal moeten hebben.
Do vertegenwoordiger van de regeering
sloot zich bij hot sociaal-democratisch
voorstel aan, waarbij ook de andere par
tijen zich neerlegden, met uitzondering
van do Duitsch-nationalen, dio zich be
riepen op landen als Engeland en Frank
rijk waar, bij een kleinere bevolking, het
aantal afgevaardigden grooter is dan in
Duitschland.
Werkloozen-onlusten.
Een groot aantal werkloozen, waarbij
zich talrijke opgeschoten jongens hadden
gevoegd, trachtte eergisteren het stadhuis
van Schonenberg binnen te dringen. De
aanwezige politie was aanvankelijk niet
in staat de indringers uiteen to jagen en te
verspreiden, zoodat in allerijl versterkin
gen werden ontböden, die do betoogers uit
de straten in do buurt van het stadhuis
uiteen dreven.
Uit Brunswijk wordt gomold: Nadat
Dinsdag te Wolfenbüttel reeds opstootjes
•hadden plaats gehad, tengevolge yan een
betooging der werkloozen, waarbij ver
schillende winkels, in hoofdzaak bakkers
winkels en een confectiemagazijn geplun
derd waren, is het eergistèrmiddag op
nieuw tot onlusten gekomen. Uit Bruns
wijk werd politie ontboden °n deze nam
een aantal personen in hechtenis, die bij
de plunderingen waren aangetroffen.
Veertig hunner werden, nadatprocesver
baal was opgemaakt, weer vrijgelaten,
doch cien even groot aantal manifestanten
dio nog in het bezit waren van geplunder
de voorwerpen, zijn in do gevangenis op
gesloten.
De Rente-mark.
Dagelijks wordt 100
millioon gedrukt.
Naar bericht wordt, leveren do ver
schillende drukkerijen thans voor een be
drag van 1100 millioen aan Rentenmarkcn
per dag af. In totaal is <ot nog toe 1 mil
liard Rentenmark gedrukt. Hiervan zullen
in het geheel 750 millioon naar het Rijk
gaan. Voor credietcn aan particuliere
ondernemingen blijft dus nog een bedrag
van 250 millioon Rentenmark over, als
mede de dagelijksche productie van 100
millioen Rentenmark, onder aftrek van de
bndragen, waarop het Rijk in do eerstvol
gende tijden nog aansprakelijk zal ma
ken.
De toes'and in Beieren.
Do minister crisis voor
loop i g b ij g e 1 e g d.
De Beiersche regeeringscrisis is met
het oog op den erns'.igcn binnenlandschen
toestand in Beieren en de in hot a.s. voor
jaar te houden verkiezingen voor den
Landdag voorloopig bijgelegd. De minis
ter van financiën Krausneck trekt zijn
■ontslagaanvraag is. Er zullen geen bij
zondere volmachten worden toegekend
üok do andere ministers blijven voorloo
pig in functie, to'.dat door do samen
smelting van verschillende departementen
een voorloopige reorganisatie tier regee
ring plaats heeft. Deze samenvoeging zal
tot het strikt noodzakelijke worden be
perkt.
Inhechtenisneming van
Hitler's modewerkers.
Do vertegenwoordigers van het O.M. bij
het Volksgericht to München heeft legen
oenigo deelnemers aan den staatsgreep
van Htiler bevel tot inhechtenisneming
uitgevaardigd, o.a. tegen luitenant Ross-
bach, kapitein Döhring en kapiteiu Heiss
UIT HET BEZETTE GE31ED.
De bezettingstroepen.
Do Frauscheu richten thans syetcana-
tisch militaire steunpunten op in het ge-
heelo Ruhrgebied. Het schijnt het streven
der Fran-clien te zijn, het geheele gebied
tut aan Lippo op dezo wijze onder hun
gezag te brengen.
Spoorwegovereenkomst.
Verbinding met het
onbezette gebied.
De rijksregeering heeft gister haar
goedkeuring gehecht aan do spoorweg-
overeenkomst van het Duitsche spoorweg-
bestuui met de Rijnland-regio. Hoewel
niet alle wenschen van do regeering zijn
vervuld heeft zij toch tot goedkeuring be
sloten cm de hervatting van den arbeid in
het bezette gebied mogelijk te maken.
Het is niet gelukt, do regie over te ha
len tot het weer in dienst nemen van alle
ontslagen arbeiders. Daartegen heeft dez9
wel toegezegd, slechts Duitsch personeel
in dienst to zullen nemen. Do baanvakken
van de regie blijven in zooverre nog ge
scheiden van de Duitsche, dat do reizi
gers genoodzaakt zullen zijn twee biljet
ten te nemen, één voor de Duitsche en één
voor do regie-spoorwegen.
Het is gelukt eenige belangrijke baan
vakken voor het Duitsche spoorwegver
keer vrij te krijegn. Van tien December af
is het Offenburger baanvak en daarmed
het verkeer naar Zwitserland weer vrij.
Ook het spoorwegknooppunt Wezel dat
van belang is voor het verkeer met Neder
land is weer Duitsch. Evenzoo zijn de
grooto spoorwegwerkplaatsen van Lim
burg en Dortmund aan het Duitsche
spoorwegbes tuur teruggegeven.
Engeland.
De verkiezingen.
NEDERLAAG VOOR DE CONSER
VATIEVEN.
Baldwin zal moeten
aftreden.
Baldwin's regeering is gevallen. Zij is
bezweken voor den lievigeu stormloop der
vereenigdc liberale en Labourpartijcn, die
hoewel hun politiek in andere opzichten
uiteenloopt, toch te zamen front hebben
gemaakt togen de protectionistische plan
nen van het conservatieve kabinet.
De volstrekte meerderheid van 79 stem
men die do conservatieve partij in het vo
rige parlement over alle andero partijen
to zamen had, veranderde in een minder
heid.
Do volledige uitslag is nog niet bekend
en kan ook pas over enkele dagen worden
gepubliceerd, hetgeen echter niets aan de
nederlaag van de regeering kan veran
deren.
Do stand der partijen was gisteravond:
Conservatieven 258, Labourpartij 186,
liberalen 147, diversen 10, makende te
zamen 601.
Het Lagerhuis heeft 615 leden, zoodat
nog 14 uitslagen bekend moeten worden.
Ten gevolge van het overlijden van een li
beralen candidaat moest in 'n district oen
nieuwe verkiezing worden uitgeschreven,
cn van de overige 13 uitslagen zullen en
kele zooals dio van ver-afgelegen Scbot-
sche districten, nog wel een paar dagen
achterwege blijven.
De resteerende uiulagen kunnen echter
iu geen geval iets aan de positie van de
regeering veranderen. Voor een absolute
meerderheid van 1 stem zouden de con
servatieven minstens over 308 afgevaar
digden moeten kunnen beschikken, terwijl
zij bij de 258 gekozenen er ten hoogste
nog oen half dozijn bij kunnen krijgen.
Zoodoende kan dus het huidige kabinet
niet zelfstandig blijven regeeren.
Een nieuwe coalitie
n o o d z a k e Lij k.
Evenmin beschikt een der beide andere
partijen over een meederheid, weshalv er
nolens volens weer een coalitieregeering
zal moeten komen.
Het is thans nog onmogelijk to zeggen,
hoe die coalitie er uit zal zien. Zeker kan
worden geacht, dat Baldwin spoedig het
collectief ontslag van zijn ministerie aan
den koning zal aanbieden.
Do koning kan hem dan verzoeken zich
met een der andere partijen te verstaan
over de vorming van een nieuwe regeo-
ring, doch het is zeer onwaarschijnlijk,
dat Baldwin daarop zal ingaan.
Do meerderheid der kiezers kantte zich
beslist tegen het plan van bescherming
der binnenlandsche industrie als bestrij
ding dor werkloosheid," hetgeen voo'* Bald-
v. in een zoo gewichtige zaak is, dat hij
naar alle zekerheid geen premier wenscht
te blijven.
Maar welke coalitie?
Omdat de conservatieve partij verreweg
do sterkste zal zijn in het nieuwe parle
ment, is het wel mogelijk dat aan een an
deren conservatief de taak zal worden op
gedragen met de liberalen oen coalitie te
vormen, onder voorwaarde, dat de ban
de1 apolitiek zal blijven rusten. Aan die po
litiek is echter de conservatieve partij niet
weinig gehecht, zoodat zij geen barer lei
ders zal kunnen veroorloven een nieuwe
coalitie-regeering te vormen met de libe
rale partij, ^rier ziel Lloyd George weer
is, en men weet voldoende, hoo de conser-
vatievn over dezen oud-premier denken.
Zijn houding tegenover Frankrijk mis
haagde hun zoozeer, dat zij geen lust heb
ben thans weer met hem in hetzelfde
schuitje te varen.
De logica van den uitslag der verkie
zingen is dat een coalitieregeering zal
worden gevormd door Liberalen en de
Labourpartij. Beido zijn toch tegen pro
tectionisme. Do Labourparlij zal als sterk
ste der oppositiepartijen het in do hand
hebben een nieuwen premier aan te wij
zen, en misschien zouden Asquith of Lloyd
George daarvoor in aanmerking komen,
dcch thans is er weer oen „maar": ver
schillende leiders van de Labourpartij
hebben tijdens do verkiezingscampagne
verklaard dat, hoe de verkiezingen ook
mochten uitvallen, zij in geen geval een
coalitieregeering willen vormen met een
der bourgeois-partijen, die zij beido over
één kam scheren.
Noorwegen.
De premier tegen het drankverbod.
De Noorsche premier lieeft in een rode
do Drankwet voor Noorwegen in scherpe
bewoordingen afgekeurd. Hij verklaarde,
dat de Drankwet verschillende slechte in
vloeden op het Noorsche volk heeft. De
dronkenschap is thans grooter dan vóór
het invoeren van do Drankwet, terwijl de
eerbied van de bevolking voor de justitie
is verzwakt. Jaarlijks worden drie mil
lioen kronen uitgegeven voor do uitvoe
ring van do Drankwet, zonder dat resulta
ten worden bereikt. Daartegenover zou,
indien de Drankwet zou worden ingetrok
ken, de Staat jaarlijks dertig millioen kro
nen ontvangen door indirecto belastingen.
De eersto minister verklaarde, dat naar
zijn meening do Drankwet moot worden
ingetrokken.
Mexico.
Revolutie in Mexico.
Vijf Staten in openlijk
vorzot legen Obrcgon.
Volgons berichten uit Vera Cru® zijn
vijf Moxicaanscho staten in openlijken
opstand gekomen tegen generaal Obrcgon,
Zij willen de Mexicaansche federale regee-
ring niet langer erkennen cn hebben do
federale ambtenaren uit do regceringsge-
bouwen doen verdrijven.
De Moxicaanscho minister van Oorlo;
NET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Heden wordt in den Rijksdag over de
machtigingswet gestemd. Algemeen wordt
aanneming verwacht, daar de soc.-demo-
craten tot eiken prijs een Rijksdagontbin
ding willen voorkomen.
Het spoorwegverkeer met het bezet!»
gebied is hersteld.
In Engeland zijn de verkiezingen uit-
geloopen op een nederlaag der conserva
tieven. Baldwin zal eerstdaags het ontslag
van het kabinet moeten indienen.
In Mexico is een revolutie uitgebroken.
BINNENLAND.
De Kabinetscrisis. De corresponden
tie tusschen de R.-K. en A.-R. Kamer
fractie. Mr. Kooien bij de Koningin.
Verschillende mededeelingen van het
Centraal Bureau der K. S. A.
Het tekort bij de Posterijen en Telegra-
phie. De afvloeiing.
Het op wachtgeld stellen van gehuwde
ambtenaressen.
LEIDEN.
Verschenen is de Memcrie van Antwoord
van B. en W. inzake de gemeentebegroo-
ting.
Er is veel kans, dat het R.-K. Politiek
Propagandabureau zal worden onderge
bracht in het Centraal Bureau dsr K. S. A.
(Binnenland).
Vergadering van de R.-K. Kiesvereeni-
glng.
Een lezing over Toorop en diens kunst
In het Derde Blad geven wij o.m. een
historische beschouwing ever Zoeterwoude;
onze medische medewerker schrijft over:
gezondheid bewaren; in Je Kinderrubriek
wordt een groote raadselwedstrijd mede
gedeeld.
heeft troepen uit Tampico gezonden om
de rebellen onder bevel van Sanchez to
verdrijven.
De vloot sluit zich aan.
De bevelhebber van de „Golfvloot", de
commandant der mariniers en generaal
Sanchez hebben een gemeenschappelijk
schrijven aan president Obregon gezonden.
Hierin deelen zij mede, dat zij besloten
hebben de Grondwet tegen do inbreuken
van do regeering-Obregon te verdedigen.
Tweo colonnes rebellen, te zamen 6000
man, hebben zich op marsch naar de stad
Mexico begeven. Bovendien zijn 15.000
man te Vera Cruz geconcentreerd. De stra
tegische punten zijn bezet.
Uitbreiding van den opstand.
Verschillende staten van de Mexicaan
sche republiek hebben zich bij den op
stand tegen Obrcgon aangesloten, n.l.
Sanluis Potosi, Ghihuahus, Michoacan,
Tamaulipas. Allo dezo staten verklaarden
zich solidair tegenstanders, evenals te
Vera Cruz alle federale officieren.
Naar gemeld wordt, hebben zich sedert
dien nog vier andere staten hij de opstan
delingen aangesloten, n.l. Jalisco, Sinaloa,
Sonora en Tepic, terwü' eveneens op
standen werden gemeld uit Oaxaca en
Guerrero.
Do reden van den opstand.
De opstand blijkt in verband to slaan,
met de a.s. prcsidenteele verkiezingen. Be
weerd wordt, dat do Mexicaansche troepen
aan do Oostkuststaten plotseling overliepen
naar Adolfo Vela Huerta, die het vuurtjo
van den opstand aanwakkerde en candi
daat word gesteld voor do presidentver
kiezingen tegenover generaal Galles, (No
candidaat werd gesteld door president
Obregon.
Generaal Sanchez en andere opstande
lingen deelden Dela Huerta mede, dat het
pogen van Obregon was om bet volk van
Mexico een nieuwen president op to
dringen. In Vera Cruz verklaarden zich
12.000 man troepen voor Huerta, terwijl
do Mexicaansche vloot hetzelfde deed.
Naar verwacht wordt, zullen in enkoio
andere slaton cenigo duizenden troepen
de federale regecring eveneens verlaten,
President Obregon, die voor herstel van
gezondheid in Celaja vertoefde, keerdo
gisteravond onmiddellijk naar do hoofd
stad terug, cn verklaarde op strengen toon
„Do rust in het land zal worden hersteld,
en do opstand met ijzeren hand worden
onderdrukt!"
Volgens mededeeling van liet ministerie
van Oorlog hebben drie compagnieën fe
derale troepen, onder bevel van generaal
Amavo, Tampico verlaten ten einde clo
troepen van Sanclicz aan to vallen. Berich
ten van een troffen tusschen de beido
legers zijn nog niet bevestigd. Naar men
vermoedt bevindt zich generaal Sanchez
met Dela Huerta te Cordowa. De minister
van Oorlog verklaarde, dat dTie garnizoo-