15e Jaargang.
DONDERDAG 6 DECEMBER 1923
No. 431?
Se £cicbclve 6oti/fö/ti£
iüe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling
(Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
[Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., roei Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverfenlISn 30 een! per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverlenliën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestest uit ti
bladen.
BUITENLAND
Ge crisis in Duitschland.
Do machtigingswei.
In eerste en tweede
lezing aangenomen.
De volmachtenwet is gisteren in den
rijksdag in eerste en tweede lezing aange
nomen met een amendement der arbeids
gemeenschap volgens hetwelk vóór het
uitvaardigen van verordeningen een com
missie van vijftien uit den rijksdag in
vertrouwelijke zitting moet gehoord wor
den.
Tegen slemden de Duitsch-nationalen,
de Duitsch-Völkischen en de communisten
De beslissing zal echter eerst heden
Tallen, omdat dan, in derde lezing, de wij
ziging, welke deze wet in de grondwet
ianbrengt, aan de orde komt, ter aanne
ming waarvan een meerderheid van drie-
Vierden benoodigd is.
Men gelooft algemeen, dat deze meer
derheid bereikt zal wórden.
De kansen van de machtigingswet.
De houding der part ij en.
Uit de fractie-besprekingen is uitgelekt
dat de Duitsch-nationalen, die veel ver
wachten van nieuwe verkiezingen, niets
liever zouden zien dan rijksdagontbinding
Deze houding was niet zonder invloed op
die der socialisten, welke overigens van
nieuwe verkiezingen niets dan onheil ver
wachten en zich derhalve met groote taai
heid aan hun zetels vastklampen. Met
dankbaarheid begroetten zij daarom een
compromis-voorstel, dat bij de democraten
schijnt te ontstaan te zijn en de kans
geeft, de bevoegdheden aan het kabinet-
Marx te verleenen zonder rijksdagontbin
ding.
welker taak het zal zijn de regeering te
controleeren in het gebruik, dat deze in de
haar eventueel te verstrekken extra be
voegdheden zal maken.
In den loop van den avond kwamen de
partijleiders bij dan kanselier tezamen en
legden hem dit voorstel voor. De kanselier
kon zich met dit voorstel vereenigen, zoo
lang de controle-commissie een raadge
vend karakter zou hebben en zij het recht
van initiatief of het recht van veto zou
missen.
De socialisten zijn over dit tegenvoor
stel opnieuw aan het beraden gegaan en
hebben het tenslotte met 74 tegen 55 stem
men aangenomen.
Terecht merkt de „Vorwarts" naar aan
leiding daarvan op, dat vele vijanden en
misschien zelfs ook vele vrienden van de
partij over dit besluit in de grootste ver
bazing zullen geraken. Maar, voegt het
blad er verontschuldigend aan toe: wij
zijn nog onervaren in de praktijk van het
parlement en zien ons daardoor telkens
voor vreemde situaties geplaatst.
De actie der communisten.
In den rijksdag hebben de communis
ten het volgende votumvan wantrouwen
ingediend:
„De rijksregeering heeft het vertrouwen
van den rijksdag, dat zij volgens artikel
54 van do xijksgrondwet noodig heeft,
niet".
Over dit votum wordt heden gestemd.
Betoogingen gevreesd.
Do politie te Berlijn heeft inlichtingen
ontvangen volgens welko heden, Donder
dag, opnieuw communistische betoogin-
gen zouden, worden voorbereid, vooral in
do buurt der Lustgaxten. Uitgebreide maat
regelen tot voorkoming van rustverstorin
gen zijn genomen.
De toestand in Beieren.
De financiën.
Do financieele toestand in Beieren be
gint zorgwekkend te worden. De „Bayri-
scke Koerier" publiceert een alarmeerend
artikel, waarin het blad er op wijst, idat
van de uitgaven slechts 40 pet. door de
rijksbelastingen worden gedekt, terwijl
Beieren zelf in 'het overige moet voorzien.
Het is daarom noodig, dat er nieuwe
bronnen van inkomsten worden geopend
,cn het aantal ambtenaren wordt vermin
derd, wil men een financieel bankroet
ontgaan.
De Beierse be Minister
van Finanoiën
afgetreden.
Naar de „Voss. Ztg." uit Muncben
meldt, heeft de minister van financiën
Krausneck zijn ontslag ingediend.
De reden daarvan is, dat de minister
zich uitgebreide volmachten wilde zien
toevertrouwd. Deze volmachten zouden
gowenscht zijn, om den huidigen toestand
te breken en ben saneering der financiën
door te voeren. Zou Beieren n.l. den weg
fan uitgave van schatkistbiljetten in gou<|
betreden, dan zou zulks tot een chaos
voeren.
Von Kahr bestrijdt den woeker
De Beierscke Staatscommissaris Von
Kahr heeft aan de daarvoor in aanmer
king komende ambtenaren een rondschrij
ven gezonden ter bestrijding van de eco
nomische uitwassen Personen, die schul
dig worden bevonden aan levensmiddelen
woeker enz., moeten bij het staatscommis
sariaat worden opgegeven. Indien straf
wordt opgelegd, moet de woning van den
betrokkene in beslag worden genomen.
Von Kahr is n.l. van meening, dat bij den
heerschenden woningnood met deze straf
meer zal vreezen dan vrijheidsstraf of
boete.
De prijsdaling.
Volgens de „Z. Z. a. M." duur? de
prijsdaling voort. De voor gisteren vastge
stelde groothandelprijzen toonden weder
een teruggang van 10 procent, vooral voor
de meeste koloniale waren.
Het aanbod overtrof veelvoudig de
vraag. Sinds eergisteren is ook weder
groot vee ter markt gebracht.
Terwijl de prijzen voor melk, boter en
groenten zich over het algemeen op de
basis van gisteren bewogen, daalden zij
aanzienlijk voor gevogelte, eieren en ooft.
Werkloozen-onlusfen.
Bloedige botsingen met
politie te Wanne.
Te Wanne hadden gisteren botsingen
plaats tusschen demonstreerende werk-
loozen en politie. Er werd hevig gevoch
ten, waarbij aan de zijde der werkloozen
zeven dooden vielen, terwijl een groot aan
tal min of meer ernstig werd gewond. Aan
de zijde der politie werden drie agenten
ernstig gewond.
Een doode te Grefold.
Uit Crefeld wordt gemeld: In verband
met het feit, dat de werkloozen een veel
te geringe geldelijke ondersteuning ont-
WSdrtJïj^wmXels "werden gepitinaercL sreir
kwam tot een botsing met de politie, die
van haar wapenen gebruik moest maken
met het gevolg, dat één persoon werd ge
dood en verscheidenen gewond werden.
Een bomaanslag in Opper-Silezië.
Twintig personen gewond.
In de plaatsen Bielitz en Tichau, welke
gelegen zijn in het aan Polen afgestane
Duitsche gebied, werd tijdens een vergade
ring, waar de Duitsche afgevaardigde van
Poolsch-Silezië een rede hield, een bom
aanslag gepleegd. Hierdoor werden 20
personen gewond, waarvan zes ernstig.
De Rijnland-kwestie.
Gistermiddag hebben er belangrijke
besprekingen plaats gehad tusschen en
kele leden van het kabinet en vertegen
woordigers van het bezette gebied. Er
stonden economische, financieel© en poli
tieke kwesties op de dagorder.
Krachtige maatregelen zullen allereerst
moeten worden genomen ten aanzien van
Rijnland, daar dit gebied aan belastingen
geen cent meer opbrengt, maar daarente
gen dagelijks vele millioenen verslindt.
Wil Duitschland een financieele sanee
ring werkelijk doorzetten, dan moet in
dezen wantoestand allereerst worden voor
zien.
VerscheideneDuitschers zijn van mea
ning, dat de eenige oplossing hierin be
staat, dat Rijnland tijdelijk wordt vrij ge
geven.
Het heeft er naar uitgezien, dat ook de
regeering dezen weg uitwilde in verband
met haar plannen tot instelling van een
raad van 15 met vérstrekkende volmachten
omkleed en het voorloopig stopzetten van
de uitkeeringen aan de werkloozen in dit
gebied.
De regeering Stresemann is echter te
ruggekrabbeld en sedert dien i3 van een
oplossing van het vraagstuk niets meer
gekomen. De socialisten staan scherp te
genover een prijsgeven van Rijnland,
vooral wegens het stopzetten van alle
werkloosheids-uitkeering. Zij achten het
beter, dat het geheele lichaam doodbloedt
dan dat 'n der zieke ledematen bijtijds
wordt geamputeerd.
In den Pruisischen landdag heeft zich
premier Braun absoluut tegen een soort
autonomiseering van Rijnland uitgespro
ken.
In den rijksdag heeft de centrums-afge
vaardigde Kaas over hetzelfde onderwerp
het woord gevoerd en zich eveneens tegen,
een afscheiding verklaard.
Frankrijk.
Dé schandalen der bevrijde gebieden.
Dertienduizend vermoe-
delijk valsche dossiers!
In verband met een onderzoek naar een
oplichting, gepleegd met de oorlogsscha
deloosstellingen, waarhij twee advocaten
uit Rijssel betrokken zijn, zijn er te Seclin
dertienduizend dossiers in beslag genomen
die vermoedelijk yervalscbt zijn. Er is in
sommige geradeerd, terwijl de bedragen
met van 50 tot 120 pet. zijn verhoogd
Ontstemming van de bewoners der
verwoeste gebieden tegen de regeering.
Het bestuur van cben bond van coöpera
ties ten behoeve van het herstel der ver
woeste gebieden heeft dezer dagen onder
voorzitterschap van den senator markies
de Lubersac vergaderd en een motie aan
genomen, waarin geconstateerd wordt, dat
ondanks de formeele en herhaalde belof
ten van de regeering, nog geen enkele ku
bieke meter hout aan de „geteisterden"
uit hoofde van betaling in natura, is gele
verd van het in de domaniale bosschen
van het Rijnland gekapte hout. Voorts
wordt geconstateerd, dat er voor do hout
handelaars de mogelijkheid uit voort
vloeit, kunstmatig en wederrechtelijk
schier prohibitieve prijzen te handhaven.
De wijziging van het Fransche Kiesstelsel
Een échec voor Poincaré.
De Kamer keurde met 290 tegen 275
stemmen de schrapping goed van art. 4
van het wetsontwerp tot wijziging van
het kiesstelsel, welk artikel handelt over
de verdeeling der zetels tusschen de can
didates
De Kamercommissie en Poincaré ver
zetten zich tegen de schrapping. De ver
deeling der zetels blijft dus bestaan vol
gens de oude regeling.
Men heeft hier te maken met een, ge
slaagden, terugkeer tot het offensief van
de linkerzijde, nadat de Kamer zich de
vorige week met slechts één stem meer
derheid had uitgesproken tegen de be
staande premie op do absolute meerder
heid. Artikel- vier behelsde de opheffing
dier premie op do absolute meerderheid
en het grootste gemiddelde.. Door dit be
sluit is volgens ,1'Oeuvre", welk blad den
uitslag wel verwachtte, de evenredige ver
tegenwoordiging definitief hegraven en
blijft er van allo wijzigingen, op de hui
dige wet door de kiesrecht commissie voor-
Van het Vaticaan.
Rusland en het Vaticaan.
Op het Vaticaan wordt het bericht tegen
gesproken, dat Tschitscherin in een nota
aan het Vaticaan erkenning „de jure"
heeft aangevraagd.
De erkenning van het Vaticaan al
dus wordt gemeld zal volgen na erken
ning door alle andere mogendheden.
De beweging tot zaligverklaring van
Paus Pius X.
De beweging tot zaligverklaring van
Paus Pius X neemt steeds grooteren om
vang aan. In de laatiste maanden zijn
tallooze verzoekschriften in dezen zin tot
den tegenwoordigen Paus gericht. Thans
heeft ook kardinaal O'Connell uit Boston
een verzoekschrift uit naam van de ge
heele Amerikaansche katholieke geestelijk
heid tot den Paus gericht, waarin hij
vraagt het daartoe noodige onderzoek te
willen aanhangig maken.
BINNENLAND
De Kabinetscrisis.
Men seint ons uit 's-Gravenliagel
De heer Beelaerts van Blokland heeft
verklaard, de hem gegeven opdracht tot
kabinetsformatie n i e te kunnen
aanvaarden.
De post van minister van financiën
kan hij niet doen bezetten.
Dr. Verviers Minister?
Naar „De Zuid-Willemsvaart" „uit vol
komen betrouwbare bron" verneemt, is den
heer dr. Verviers door den kabinetsforma
teur jhr. Beelaerts van Blokland een mi-
portefeuillei te aanvaarden, zoolang het
nieuw te vormen kabinet.
Dr. Verviers heeft echter geweigerd een
portefeuille tee aanvaarden, zoolang het
parlement in Nederland nog bestaat.
rAan de „volkomen betrouwbaarheid"
van de bron van bovengenoemd nieuws
moet getwijfeld. Bij een informatie onzer
zijds, is ons door den betrokkene zelf
medegedeeld, dat het bericht van a tot z
onwaar is. R
De heer Verviers deelde verder nog
mede, dat hij opzettelijk de laatste weken
iedere relatie met jhr. Beelaerts van
Blokland „die een geeestverwant van
mij is", aldus Dr. V. heeft vermeden,
om diens taak niet te bemoeilijken.
Hij zeide nog, in geen geval ooit een
minister-portefeuille te willen aanvaarden,
tenzij t in een wezenlijk buiten-parlemen
tair kabinet, dat zijn steun niet vindt in
de politieke partijen.
Een hulde aan de tien Katholieke
anti-Vlootv/et-stemmers.
ïn de .vergadering van de R. K, Kies-:
vereeniging Rijkskieskring 's-Gravenkage
wees de heer L. Moonen er op, dat de
Rijkskieskring 's-Gravenhage zich des
tijds bij motie heeft verklaard tegen bet
ontwerp-Vlootwet. Hij wenscht thans
sympathie te betuigen met de 10 Katho
lieken, die tegen de Vlootwet hebben ge
stemd en stelde een motie voor, die na
eenige wijziging luidde:
De R. K. Kiesvereeniging Rijkskies
kring 's-Gravenhage, in vergadering bij
een op Dinsdag 4 December, in gebouw
Veritas, overtuigd, dat ook de R. K. le
den der Tweede Kamer, die overeenkom
stig de uitspraak van de R. K. Kiesver
eeniging te 's-Gravenhage hebben ge
stemd tegen het ontwerp-Vlootwet, daar
mee hebben gehandeld volgens eer en ge
weten, brengt hun daarvoor hulde en
dank en gaat over tot de orde van den
dag.
Zonder hoofdelijke stemming, zegt de
„Msb." werd deze motie door het 40-tal
nog aanwezige leden aangenomen.
De werkwijze van de R.-K. Kies ver.
„Rijkskieskring 's-Gravenhage"
Onder voorzitterschap van den heer G.
Heystek vergaderde D'nsdagavond in ge-
houw „Veritas" te 's-Gravenhage de R. K.
Kiesvereeniging „Rijkskieskring 's-Gra
venhage". Behandeld werden de bestuurs
voorstellen tot wijziging der statuten in
verhand met de reorganisatie der kies-
vereeni gingen.
Bes1 oten werd:
Be R. K. Kiesvereeniging te verdeelen
in afdeelingen omvattende een of meer
dere parochies.
In te stellen een Centrale Raad, waar
van de leden worden aangewezen door de
afdeelingen. Deze Centrale Raad, welke
de algemeen© vergadering vervangt, zal
bestaan uit 150 leden, waaronder de voor
zitters en secretarissen der afdeelingsbe-
sluren. De algemeene voorzitter der k:es-
vereeniging wordt gekozen door en uit
den Centralen Raad.
Het aantal leden, door iedere afdaling
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
De machtigingswet door den rijksdan in
eerste en tweede lezing aangenomen. H erica
wordt de eindbeslissing verwacht.
De communisten hebben een motie van
wantrouwen tegen het kabinet-Marx inge
diend.
Benarde financieele toestand In Beieren
BINNENLAND.
De heer Beelaerts van Blokland kan niet
slagen in het samenstellen van een Mi
nisterie.
Gedep. Staten van Zuid-Holland en het
vcrvolg-onderwijs (2de blad).
Ontslag op de bureaux van den Rijks
bouwmeester (2de blad).
Het optreden van den burgemeester vat:
's-Gravenhage tegen de autobussen (2de
blad).
LEIDEN.
Overleden is de oud-pedel der Univer
siteit, de heer F. A. Dee.
miller, thans 1ste onderwijzer aan de R. K.
School te Hillegom.
Filmavond. De afdeeling Katwr/ van
den Ned. Vereeniging tot bescherming van
dieren aal op Donderdag 13 December a.s,
;n Filmavond houden in de Gemeentezaak
NIEUWKOOP.
Personalia. Mevr. P. P. B. Liefhebber
-Sdhellekens, onderwijzeres aan de R. K.
School alhier, is in gelijke functie benoemd
te Uithoorn.
NIEUWVEFN.
Gemeenteraad. Afwezig de heeren Rij
laarsdam en Van Leeuwen. De Vooi-z. opent
hand met het aantal leden van iedere af
deeling, in verhouding tot het aantal
leden der Vereeniging.
Do Raad dient het bestuur van advies:
1. bij het samenstellen van de lijst der
Bestuurscand'daten voor elke verkiezing;
2. bij het opstellen van het Politiek Ad-
es;
3. zoo dikwijls het bestuur zulks noo
dig oordeelt.
Ingesteld wordt een „Advies-commissie"
dio liet bestuur zal moeten adviseeren
omtrent alles, wat de belangen dor kie
zers raakt.
De vergunning van den Centralen Raad
besluit over de eventueel© verbinding van
lijsten en over liet aantal officieel te stel
len candidaten.
Een onvoltallige raad.
Wijl de O.-H. raadsleden zich bij de wet
houderskeuze verbonden in plaats van met
de R.-K. met een wild-Katfh. lid., hebben
alle R.-K. raadsleden van Willeskop, als
mede hun opvolgers bedankt. Wijl alleen de
C.-H. lijst nog een naam bevatte is deze
benoemd verklaard, zoodat de raad in deze
zittingsperiode zal bestaan uit 4 C.-H. leden
en één R.-K. wild-lid, in het geheel dus
slechts 5 leden. De bevolking is voor 2/3
Katholiek.
Te Rotterdam is gisteren overleden
de heer G. J. van Dalen, sedert 24 April
1921 directeur van het Rotterdamsch
Nieuwsblad.
^WTOfiffftdOTiiTMTiflT)*»1" jaahnriii Jln -i
UIT DE QW1GEV1NB
HILLEGOM.
Aanbesteding. Dinsdag werd ten
kantore van den heer J. Wiedemeijer,
alhier onderhands aanbesteed het bou
wen van een bloembollenschuur voor zij
ne rekening aan den Stationsweg, onder
den architect L. Tol te Lisse. Uitslag ala
volgt: J. E. Dijkstra te Sassenheim
f19.900; A. Leliveld Hillegom f17.900,
Fa. Vergunst, Daudoy en Co. te Lisse
f 16.990. Do begrooting was f 17.500. Het
werk is aan de laag3be inschrijver ge
gund. De firma van der Jagt te Hillegom
trok zich terug, omdat getwijfeld wordt
aan de rieeliteit dezer besteding.
R. K. Onderwijs. 1 De beer H. P. Cas-
tenmiller, le onderwijzer aan de St. Jo-
sepk-JongensschooI alhier, is benoemd
tot Hoofd der nieuw te openen R. K.
School te Katwijk-binnen.
Gelukkig afgeloopen. Dinsdag kwam
ter hoogte van do St. Josepkkerk de heer
W. Spierings in botsing met een passee-
rende auto. De auto stopte onmiddellijk.
Ieder dacht, dat S. doodgedrukt was,
doch gelukkig bad hij slechts eenige ver
wondingen aan. handen en voeten. Het ls
werkelijk bijna een wonder, dat dit zoo
is afgeloopen.
KATWIJK AAN DEN RIJN.
Onderwijs. Door het R. K. Kerkbestuur
is tot hoofd der. ongeveer Februari te ope
nen, school benoemd do heet P. H. Casten-
lieer Speet dat hij de benoeming aanneemt
als lid van de Schoolcommissie; Verzoek
van W. Bruine om in aanmerking te komen
voor levering van drukwerk voor de Ge
meente. De heer Hoogervorst vraagt, waar
heb voorheen werd gedrukt-. Bij Sa-nis on te
Alphen. De heer Hoogervorst vraagt of dit
goedkooper is, waarop de Voorz. antwoordt
dat zulks niet veel uit elkaar zal loopen;
hij acht 'het wel mogelijk enkele oublie-'1 ties
bij de firma Prins te laten drukken.
Hierna werd de Gemeen tebegrooting aun-
ïboden, welke als naar gewoonte 14 dagen
ter visie ligt.
De heer Hoogervorst vraagt of de begroo
ting ook bij de leden circuleert. Indien do
heeren dit wensölven zal zulks gedaan wor
den. Hierna sluit do Voorz. de vergadering.
RIJNSBUF.G.
Tulpen. Behalve "Witte due die f 7.tob
f 7.50 opbrengt komen thans ook Scarlet duo
ter veiling. Deze brengen van f 8.50 tob f 9
op. Een mooie prije. Hieruit is echter geens
zins op te maken dat de handel vlug zal
blijven. Het zijn nog slechts de eerstelin
gen. Dezer dagen worden duizenden bollen'
in de kassen gebracht met de bedoeling deze
tegen de Kerstdagen in bloei te hebben.
Voor de variëteit Scarlet due moet men liet
van de Kerstdagen hebben.
RIJPWETERING.
Personalia. Tot onderwijzer aan do
R.-K. Parochiale School alhier is in plaats
van den heer A. Bar ben, benoemd do heer
J A. M. Sieringh van Eindhoven-S tra tum
voorheen onderwijzer aan bet Bissch-
College te Weert.
R.-K. Par. School. Thans is definitief
vastgesteld, dat op 13 December a.s. do
herbouwde 0. L. school als R.-K. Paro
chiale school zal worden ingezegend. De
HoogEerw. Deken Dessens zal waarschijn
lijk op genoemden datum des morgens te 9
uur de inzegeniiigsplechtigheden verricht
ten en daarna in de parochiekerk een H.
Mis van dankbaarheid opdragen. Op oen
nader te bepalen dag, zal het gerestau
reerde gebouw, dat zeker in schoonheid!
menige nieuwe school verre overtreft, voor
het publiek ter bezichtiging worden open*
gesteld. Vooral voor de schooljeugd en het
onderwijzend personeel zal het een uit-»
komst zijn, uit" het benauwde, ongonefcH
lijke houten noodgebouw, naar dit modern:
ingerichte schoolgebouw te kunnen over-*
gaan.
Een ongeluksdag voor de Haarlemmermeer
locaaitrein.
Meldden we gisteren reeds het derailW
ment van do ochtendtrein uit RoeloW
arendsveen, merkwaardig ia het, dat w<j
denzelfden dag getuige waren van eenj
tweede spoorwegongeluk evenoons in dij
onmiddellijke nabijheid van het Staüoifl
Rijpwetering. Toen n.1. do trein, die 6.19
uur van hier in de richting Laden "Jj
trok, het Station verliet, liep hiji op «t
spoorbrug dia niet goed gesloten Meek
zijn. Gelukkig Bleek do panische schrijf
onder de reizigers onse-rond, daar r«4
