je Jaargang.
OfiNSDAG 27 NOVEMBER 1923
No. 4318
e£cidóoke(Bou/zxMit
OeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
gij onze Agenten 20 cent per week J 2.60 per kwartaal.
U franco per post 2.95 per kwartaal,
e, jet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., ro*l Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
it numntei* basiaat uii iwet
laden.
Dit biad verschijnt e!k8n dag uitgezonderd Zon- en Feeshiagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewona advertentlën 30 cant per rogel»
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
KI al no adverlen&iën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Ongegronde vreugd en
teieursteiling
^Het Volk" is verheugd cn teleurgesteld
er de mislukking van mr. Koolen's po-
i om een coalitie-Kabinet le vormen.
.De Katholieken zien wel in, dat zij niet
inter met de andere recklsche partijen
ii unen regeeren" juicht het blad
il nar ze zijn nog niet bereid samen met
ische groepen te regeeren".
Te vroeg gejuichd! Deze vreugde over
i uiteenvallen der coalitie, met de daar-
gebouwde conclusies, is ongegrondl Wij
bben er gisteren nog op gewezen, dat,
rwijl er van een verbreken der coalitie
iel kan worden gesproken, alleen kan
d jiden geconstateerd, dat voorloopig
samen-regeeren van de drie rechtscke
a utijen is uitgesloten voorloopig' En
in een bereid-zijn om samen met de link
je groepen (welke linksche groepen?)
regeeren is niet allen „nog niet" geen
rake, maar er is niets wat er met eenige
arschijnlijkheid op wijst, dat zulks in
naaste of verder verwijderde toekomst
beuren zal.
In betzelfde artikel uit „Het Volk" is
teleurstelling uilgesproken en wel over
benoeming van den heer Beelaerts als
ibinetsformateur:
Stellig is van een kabinet onder
zijn leiding te verwachten, dat het
zich vooral een scherpe bezuiniging,
bijzonderlijk op sociale zaken, doch
daarrst ook een ijverige beharti
ging l' defensie tot taak zal stellen.
Voor het eerste staat zijn conser
vatieve afkomst borg, voor het tweede
de geest der diplomatie waaruit hij
voortkomt. Dat zulk een kabinet geen
oplossing der crisis zou be teekenen,
die met de verwerping der Vlootwet
uitbrak, is overduidelijk. Het "klopt op
de crisis als een tang op een varken,
wanneer daaruit een kabinet met Go-
lij n-polit.iek onder andore namen
voortkomt.
lok die teleurstelling is ongegrond' Een
alitie-Kabinet wilde „Het Volk" niet
len. Men zou het blad eens hebben
aren uitvaren, indien mr. Kooien was
ilaagd? En nu komt er een extra-
rlement air Kabinet. Nog niet goed!
Wat moet er dan gebeuren? Troel-
wil of durft blijkbaar niet; Marchant
lin; Dresselhuys, óók niet' Wel
len, voor teleurstelling heeft Het Volk
sn reden: een Kabinet-Beelaerts zou zij
I's wel kunnen beschouwen als zijnde
een resultaat van haar stoken
?en de coalitie'
vv;
ira v
eulTENLAMD
De crisis in Duitschland.
De toestand.
Een beschrijving van
een Duitsch blad.
Het „Berl. Tagebl." beschrijft den toe
snel, die in Duitschland op het oogen
ic heerscht, als volgt: wat het buiten
eed betreft, overwinning van Frankrijk
do Rijn- en Ruhrvraag, op het tractaat
ijl Versailles en op zijn geallieerden,
flies van den politieken rijksinvlood op
bezette gebiedena economische afsnij-
ag en lamleggiug van bedrijven, hulpe-
fcsboid van Duitschland tegenover de be-
oners, en voor wat het binnenland be
dt: ineenstorting van het economische
fan en van den grondpilaar, waarop het
•I, van den standaard n.l., catastrofale
[stand van do financiën, grondwets-
tusschen rijk en staten, verdwijning
to bet centraal gezag, op het scliild-
'l'ing van do uiterste partijen, die vijan-
staan, tegenover rijk en constitutie,
tot van beleg en militaire dwangmaat-
Belen, partij-crisis in den rijksdag, ver-
sijning van het prestige der volksverte-
fDffoordiging.
diks tezamen genomen ineenstorting
tor binnen en naar buiten, wantrouwen
111 vertwijfeling bij do massa, bankroet
itt bet verantwoordelijke leiderschap te-
tower de onverantwoordelijk geleiden,
onder den druk der uiterste vleugels
'f:'s. ^oen om de eischen van den staat
den weg te gaan.
"3 geneesmiddel hiervoor: wegjaging
'oen ministerie, zonder overleg, zonder
en zonder eenig begrip van hetgeen
torna zal moeten komen.
Ht minislerie-Albert.
W r d t nu ree da dood
verklaard.
5? ?iet ei' naar uit, alsof hot met het
u erie~Albert al mis zal gaan vóórdat
rn°g bestaat.
Jr het ziet er ook naar uit, dat het
4erie-Albert voor alles ruzie zal ver-
lusschen do burgerlijke partijen
en den Rijkspresident. Het is al gebleken,
dat do burgerlijke partijen maar heel
weinig voor een regeering-Albert voelen.
Zij hebben gistermiddag vertegenwoordi
gers naar Ebert gestuurd, m aar Ebert
gers naar Ebert gestuurd, maar Ebert
blijven slaan. Hij heeft de vertegenwoor
digers der partijen niet ontvangen.
Daarop hebben de midden-partijen aan
den heer Albert zelf -doen weten, dat hij
niet behoeft te rekenen op den steun van
Gentrum, Duitsche Volkspartij en demo
craten en in den loop van den avond heeft
de Duilsch-nationale fractie, welker lei
der Holfferich, zeer plotseling van zijn
ziekte-vacantie in Zwitserland is terugge
keerd, zich eveneens tegen Albert ver
klaard.
Dit alles neemt niet weg, dat naar of
ficieus verklaard wordt Ebert, resp.
Albert, nog zullen doorzetten en zullen blij
ven trachten een ex-parlementair kabinet
te vormen, met waarschijnlijk gevolg, dat
ditzelfde kabinet reeds in do eerstvolgende
Rijksdagzitting zal uiteen vallen.
Men verzekert echter, dat Ebert in dat
geval bereid zou zijn Albert de machtiging
te verleen en tot ontbinding van den rijks
dag, welke hij aan Stresemann geweigerd
heeft.
Dit is echter weer een van die dingen,
welke afgewacht moet worden. Intusschen
blijft den heer Albert niet veel kans. Het
beroep, dat de president heeft gedaan op
zijn vaderlandscue plichtgevoelens, laat
hem niet veel anders over dan, hoe ook,
een ministerie te vormen, maar de vrij
groote zekerheid, dat\z ijn ministerie hij
de eerste rijksdagzitting uit elkaar geke
geld zal worden, weerhoudt natuurlijk
iedereen daarin zitting te nemen.
En zoo is het heel goed mogelijk, dat
zelfs met den besten wil van Albert zelf, er
geen ministerie-Albert zal komen Aan
den anderen kant weten ook de partijen
nog niet hoe zij aan een ministerie moe
ten komen, waar zij geen van allen een
man hebben, die in do oogen van alle par
tijen genade zal vinden.
Een burgerlijke coalitie.
De ontstemming bij alle burgerlijke par
tijen over den rijkspresident, heeft er gis
teravond toe geieid, dat een stemming van
eensgezindheid is ontstaan, die wellicht
tot een burgerlijke coalitie zou kunnen
leiden.
Bijeen waren de Duitscb-nationalen, de
Duitsche Volkspartij, het Centrum en de
Beiersche Volkspartij, en het is wel merk
waardig, dat de democraten er niet zullen
worden bijgehaald, die toch een dergelijke
coalitie de meerderheid zouden kunnen
geven. Men schijnt er zich op toe te leggen
het eerst met elkaar eens te worden, zoo
dat dan den democraten niets anders
wordt overgelaten dan mede te doen; al-
llians in zooverre, dat zij een burgerlijk
kabinet van do Duitscb-nationalen, Duit
sche Volkspartij, Gentrum en Beiersche
Volkspartij, zij het dan niet con amore
steunen, dan toch tolereeren.
In den laten avond kwam het bericht,
dat de besprekingen tusschen de partijen
tot een overeenstemming hebben geleid.
De Duitsch-Nationalen hebben voldaan
aan de eischen van het Centrum en er in
toegestemd, hun verlangens ten aanzien
van de buitenlandsche politiek, d.w.z. ten
aanzien van do opzegging van het verdrag
van Versailles, te laten varen. Ten aanzien
van de binnenlandsche politiek nemen zij
er genoegen mode, dat het Gentrum en de
Duitsche Volkspartij de groote coalitie in
Pruisen handhaven, dus niet aandringen
op bet uittreden van de Soc.-Democratea
uit do Pruisische regeering.
De maatregelen van v. Seeckt.
De communistische part ij
een geheime organisatie
Zooals het meer gaat, hebben krasse
maatregelen dikwijls een averechtsche uit
werking. De communistische partij is vlak
weg verboden, doch dat wil alleen zeggen,
dat de par tri j als geheime organisatie nu
veel gevaarlijker gaat worden.
Het hoofdbestuur der Communistische
partij heeft bepaald,dat de partij in weer
wil van bet door generaal v. Seeckt uitge
vaardigde verbod, zal blijven beslaan. Zij
zal haar werk langs onweltigen weg voort
zetten en in verband daarmee wordt het
hoofdbestuur vervangen door een directo
rium, dat do leiding dor partij op zich
neemt en welks zetel in het buitenland zal
worden gevestigd.
Do voorwaarden voor de opneming in
de partij worden verscherpt. Wie in weer
wil daarvan als spion in do partij weet
door te dringen of tegenover haar als ver
rader optreedt, heeft zijn leven verspeeld
en wordt berecht door de revolutionaire
partij-justitie.
De actie der D. völkisclïen.
Na het verbod der Deutschvölkische
partij leggen de völkische organisaties in
Hamburg groote bedrijvigheid aan den
dag. De politie aldaar heeft in den nacht
van Zaterdag op Zondag ongeveer 60 en
den vorigen nacht ongeveer 80 leden van
völkische organisaties, die militaire oefe
ningen hielden. gearresteerd-
De economische verwarring.
Ruime aanvoer en lage
p r ij a e nl
Op de levensmiddelenmarkt te Berlijn
waren gister plotseling voldoende voorra
den. Zelfs werden, nadat zo langen tijd
van de markt waren verdwenen, eieren
ruimschoots aangeboden, en wel voor 320
milliard papiermark per stuk, (volgens
den jongston koers ongeveer 9 cent). Ook
vet wras er in voldoende mate. Margarine
kostte 1,2 k 1,3 billioen per pond (321 a
351 ct.).
Op de vleeschmarkt was eveneens rui
mer aanbod dan Zaterdag. Hetzelfde geldt
voor viscli. Voor de beide laatste artike
len waren de prijzen zelfs lager dan Za
terdag.
V olksoploopen te Berl ij n
Op vele plaatsen van Berlijn is het op
nieuw tot volksoploopen gekomen, waarbij
wederom bakkers- en slagerswinkels wer
den geplunderd. Ook schoemnagazijnen
moesten het ontgelden. Fen aantal der
plunderaars is gearresteerd.
DUITSCHLAND EN DE GEALLIEERDEN
De hervatting der controle.
Op 1 Doe. vastgesteld.
Naar uit Munchen gemeld wordt, zal ge
neraal Noliet met ingang van 1 December
in opdracht van de Fransche regeering
dé militaire controle weer hervatten. Het
moet in het voornemen liggen deze con
trole vooral in Beieren uit te oefenen.
Men vreest, dat dit in zoo'n uitdagenden
vorm zal geschieden, dat de bevolking
•daardoor tot gewelddadigheden tegen de
Fransche officieren geprikkeld zal worden
waardoor Frankrijk een nieuw voorwend
sel zal hebben om represaille-maategelen
te nemen. De Beiersche regeering treft
zooveel mogelijk voorzorgen om dit te
voorkomen.
De moord op luitenant Graff.
De boete is niet betaald.
Daar de Duitsche regeering geen gevolg
heeft gegeven aan het haar gestelde ulti
matum strekkende tot storting van een be
drag van 1,250.000 francs, uiterlijk op 25
November j.l., als boete voor den moord
op luitenant Graff en schadevergoeding
voor de familie van het slachtoffer, heeft
do Belgische regeering gistermorgen te
Duisburg en Hamborn, waar de moord
beeft plaats gehad, doen overgaan tot in
beslagneming van het rollend materiaal,
toebehoorend aan de Duitsche regeering
en welk materiaal gereed stond om door
de fabrieken te worden afgeleverd.
Tevens werd beslag gelegd op alle wa
gens en goederenwagens door een vertegen
woordiger van de Belgische regeering.
De in beslag genomen goederen zullen
worden verkocht, totdat uit de opbrengst
het bedrag in kwestie zal zijn bereikt.
De separatistische actie.
Bloedige govechten met burgers
t e D r e n.
In Düron is het gisteren tot gevechten
gekomen tusschen de separatisten, die
Düren nog altijd bezet houden, en burgers
uit Düren en uit de omgeving, die hen
wilden verdrijven. Door de separatisten
werd met scherp geschoten. Verschillende
personen werden gewend én twee gedood.
Later herstelden de Fransche militairen
de orde. De separatisten zijn te Düren
gebleven.
Belöië.
Dc Fransche hoogeschoo! te Gent.
Botsingen tusschen studenten
Zondag werd te Gent do Ecole des Hau-
tes Etudes geopend, welk instituut, naar
de opvatting van de stichters, vooral een
strijdmiddel moet zijn tegen do vervlaam-
sching van de Gentsclie universiteit. In
tusschen heeft de Ecole tot praktisch doel
de Fransche colleges te geven in de plaats
van die, welke aan de universiteit z.g. zijn
vervlaamscht, zoodat men te Gent een
volledig hooger onderwijs in het Fransch
zou kunnen genieten.
Een driehonderd studenten, die gratis
mochten reizen en ook gratis aan een
feestmaal deel mochten nemen, waren uit
Brussel, Leuven en Luik naar Gent ge
gaan om do inwijding op te luisteren. In
den voormiddag had een meeting plaats
na een optocht, die slechts enkele minuten
duurde. Op vele plaatsen werden tegenbe
toog ingen gehouden en werd er gevochten.
De Luikschc studenten hebben zich naar
het heet daarbij onderscheiden. De Gent
sclie politie, door gendarmen versterkt,
sloeg er herhaaldelijk met den sabel op
los. Zaterdag reeds had men do ruiten
van de nieuwe school ingegooid en de
gevels van de huizen der professoren met
weinig vleiende opmerkingen beschreven,
o.a. „bastaard", „volksverrader" en zoo
meer. Het extremistisch lokaal Uylenspie-
gel werd door de "Waalsche studenten be
stormd, doch niet ingenomen, 's Avonds
was het ook vrij woelig.
.ingeland.
De hongerstaking te Dublin ten einde.
Ontslag der niet-v or volgde
geïnterneerden.
Uit Dublin wordt gemeld: De honger
staking van de geïnterneerdo Iersche re
bellen is thans geëindigd. Ingevolge onder
handelingen, gevoerd met de leiders der
rebellen, beloofde de regeering van den
Vrijstaat om de niet vervolgde geïnter
neerden in grooten getale uit de gevange
nis te ontslaan en alle geïnterneerden voor
a.s. Kerstmis op vrije voeten te stellen.
Uit een der gevangenissen werd een
koerier op parool vrijgelaten om het be
sluit van de leiders aan alle geïnterneer
den mede te deelen.
Het aantal hongerlijders was allengs
geslonken van 6000 tot 400, terwijl in de
afgeloopen week twee hunner zijn gestor
ven en eenige anderen in levensgevaar
verkeeren.
Griekenland.
De repubiikcinsche beweging.
De regeering tegen een
onmiddellijke volksstemming.
Kolonel Piastiras ontving een resolutie,
aangenomen door een republikeinscho ver
gadering, waarhij do dynastio voor ver
vallen werd verklaard en het koningschap
afgeschaft en dc regeering werd uitgenoo-
digd een regelende rol te spelen tot aan de
bekrachtiging der wijziging van het re
gime door het volk. Hij verklaarde, dat de
regeering wil, dat de verkiezingen zoo
spoedig mogelijk zullen plaats hebben,
waarna de souvereine nationale vergade
ring de meening van het Grieksche volk
zal kunnen vragen ter oplossing van het
vraagstuk van het regime, maar een ple
bisciet vóór de verkiezingen is ontoelaat
baar omdat dit niet den wil van liet volk
zou weergeven.
Servië.
Een Joego-Slavisch officier bij de
Bulgaarsche grens vermoord.
Naar uit Sofia wordt gemeld, is majoor
Skarapoejewitsj, de commandant van de
aan de Bulgaarscho grens gestationncerde
Joego-Slavische troepen, alsmede zijn ad
judant, nabij Kots jam vermoord. Op de
borst van den commandant was een papier
gehecht met de mededeeling, dat do moord
gold als wraak voor „tegenover bet volk
begane wreedheden" en tevens als waar
schuwing moest dienen.
Rusland.
Aartspriester vermoord.
Een ïelegram uit Moskou meldt, dat de
aartspriester Nokolai Drobjanski in liet
klooster van Petskhorskaja-lawra door
sovjet-mannen is vermoord.
Amerika.
De bomaanslagen te Philadelphia.
Communisten de daders.
De politie te Philadelphia is te weten
gekomen, dat de communisten verantwoor
delijk zijn voor de bomaanslagen op de
Spaansche en Italiaansche consulaten daar
ter stede gepleegd, waarbij vele personen
werden gewond c<a de beide gebouwen
ernstig beschadigd.
Gezocht wordt naar een zestal jonge
Spanjaarden, die nauwkeurig zijn beschre
ven door een politio-agent, wien zij den
weg vroegen naar het Spaansche consu
laat.
De politie schrijft de aanslagen toe aan
wraak wegens het besluit, dat te Rome
door Mussolini en Primo de Rivera ge
nomen werd en dat bedoelt een gemeen
schappelijk optreden tegen anti-fascisten.
B&sstecii. Berisfofeiï»
Een aardbeving in Noord-ltalië.
48.000 bunder weidegrond
onder water.
Te Domo d'Ossola in do provincie No-
vara heeft een hevige aardbeving plaats
gehad, waardoor het meer in de Valle di
Bognaco werd afgedamd. Verscheidene we
gen en bruggen ziijn vernield. Achtenveer-
tigduiizend bunder weidegrond is over
stroomd. Do bewoners vluchtten in paniek
Een mijngaseniploffing in Illinois.
60 arbeiders bedolven.
Te Benton (Illinois) heeft een zeer ern
stige mijngasontploffing plaats gehad.
Naar geloofd wordt, zijn 60 mijnwerkers
door neervallend gesteente bedolven.
Vijf lijken zijn reeds naar boven ge
bracht. Vele der overlevenden hadden ern
stige brandwonden.
De ontploffing op de „Gtierburn".
Minstens zeven dooden.
Thans blijkt, dat minstens zeven perso
nen werden gedood bij de ontploffing aan
boord van het Engelsche schip „Olter-
bum". j i
MET VOORNAAMSTE K9EUW5.
BUITENLAND.
Een nieuw Duitsch ministerie is nog
steeds niet gevormd. Het schijnt dat een
burgerlijke coalitie gevormd zal worden.
De maatregelen van v. Seeckt hebben
een verkeerde uitwerking. De communis
ten en Deutsch-Völkischen verhoogen hun
activiteit.
hongerstaking in Ierland is geëin-
Pe
digü.
Aardbeving in Noord-ltalië.
BINNENLAND.
De Kabinetscrisis. De nieuwe Kabi
netsformateur.
LEIDEN.
De Gemeenteraad heeft besloten, een
Noordelijk pompstation voor de centrale
riolesrir.g te bouwen, met persleiding naar
de Haaghsloot. Daarvoor is een bedrag van
180.500 ter beschikking gesteld.
In gedeelten zal de rloleerir.g worden
uitgevoerd. Het voornemen is, het eerst te
beginnen met het Noordelijk gedeelte ach
ter den Maresingel.
Het voorstel van B. en W. tot demping
van de Mare is met 17—14 stemmen ver
worpen.
R.K. Huisvestincrs-Comiié.
LEIDEN EN OMSTREKEN.
Duitsche Priesters:
Vorige opgave
f 275.25
Collecte Oude-Wetering
10.00
N. N.
2.50
Totaal
f 287.75
Duitsche Kloosters:
Vorige opgave
f 229.00
Collecte Oude-Wetering
10.00
Totaal
f 239.00
Kath. Rijnland:
Vorige opgave
f 2370.75
N. N., Leiden
10.00
Nagekomen gift straalcollecte
10.00
Collecte Oude-Wetering
186 00
N. N.f Leiden
2.00
Van een inzameling
4.00
Collecte Noordwijk
355.00
Totaal
f 2937.75
In totaal ontvangen
f 3464.50
Giften in natura.
Van do Leidscho Slagersvereeniging: 1
kist, inhoudende 110 K.G. spok en vet; 3
bussen corned beat; 1 vaatje reuzel, 10 K.
G.; 3 bussen bouillon.
B. v. d. G.: een kaas.
Een landbouwer uit Bodegraven: een
.„_<as, ter navolging; oen pakje kleercn.
Onder de slachtoffers zijn, behalve de
gezagvoerder en de derde officier, ook
twee matrozen, van wio één Franschman,
en verder een hofmeester, een stoker en
oen Chineesche kok. Enkele .bewoners van,
Malta hadden zich aan boord verscholen,'
één hunner verklaarde, dat hij aan boord
was gegaan met een landgenoot, die nog
niet is gevonden, zoodat wordt vermoed,
dat ook dezo is omgekomen.
Japansche wreedheden.
250 Koreanen verbran d.
Dr. Tompkins, voorzitter van de Amcri-
kaansche vereeniging van „Vrienden van
Korea" en een welbekend Amerikaansch
zendeling, heeft den Amerikaansch on.
staatssecretaris van buitenlandsche zaken,
Hughes, in kennis gesteld van barbaarse no
wreedheden, welke' door Japanners zouden
zijn gepleegd.
verschillend© reizigers waren bestolen. L)o
in groepen van vijf bijeengebonden, met
geweld aan boord van een vaartuig zijn
gebracht, dat mot. olie was gedrenkt, en
levend zijn verbrand.
Dr. Tompkins zegt, dat kapitein Hed-
strom, Amerikaansch havenopzichter lo
Yokohama, van dezo beestachtige misdaad
getuige zou zijn geweest.
In do beschuldiging van dr. Tompk.ns
wordt nog gezegd, dat een andere Ameri
kaan, Stevens geheelen, met zijn familie
getuige was van het vermoorden van an
dere Koreanen. die door Japanners mot
de bajonet werden afgemaakt.
De laatsten dwongen Stevens cm Ju.tn.
auto, waarin vrouwelijke bloeuverwr. n
van de vermoorden zalen, over de v r-
minkte lijken te rijden.
Mist.
Een dikko mist hing gedurende do
laatste 24 uur over het Zuidelijk gede o
van Engeland, waardoor bel verkeer ge
heel ontwricht werd.
In Southampton was do mist zoo dik,
dat de geheele scheepvaart stilstond.
De „Aquitania", welk schip Zondagmor
gen naar New-York zou vertrekken, kon,
evenals vele andere schepen niet uitvaren»
