15e Jaargang.
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1923
No. 4315
3)e £cidóolie (Boti/^aril'
;De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
jVoor Leiden 19 cent per week I 2.50 per kwartaal.
IBij onze Agenten 20 cent per weck 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., piei Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
tWMWVr-..s-
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen ,1.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlentiën 30 cent per regel*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. u
Kleine advertentlën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop fO.50.
Dit numsnet* bestaat geit df*ae
bladen.
V Een benauwende vraag.
Er wordt in vele bedrijven bezuinigd.
Men wil afdanking van do krachten, die
eigenlijk niet noodig zijn, zoo de andere
zich wat meer zouden inspannen, een uur
tje langer zouden werken
Goed indien men althans ook hier
bij betracht de Christelijke liefde en men-
echen niet beschouwt of behandelt als ma
chines, arbeiders niet als slaven, die men
Toor een handje geld huurt om ze weer weg
to jagen op het zelfde oogenblik, dat men
meent er niet meer genoeg winst mee te
binnen maken
Goed is die bezuiniging onder de hiei
aangeduide voorwaarde. Goed, zelfs al zou
niet een eisch van oeconomische nood
zakelijkheid zijn.
Het streven om het werk, onverschillig
welk, met minder krachten te doen, ten
einde zoodoende de kosten te verlagen, is
immers zeer begrijpelijk.
Daarmee is echter de zaak niet uit en
beeft men het nog niet gewonneu.
Wij staan aldus merkt het
„ïïsgz." terecht op als volksgemeenschap
voor de vraag: wat moet er gebeuren, met
mensehen. dio we te veel hebben, met
het kapitaal aan werkkrachten, dat we over
hebben en waarvoor we geen emplooi kun
nen vinden? Dit is een ernstig, een benau
wend vraagstuk, dat met den dag een zorg
voller karakter dreigt aan te nemen. En
genoemd blad zou al wordt men een
beetje huiverig voor staatscommissies
ditmaal toch'wel de instelling wer.schen van
een staatscommissie, uit onze beste men-
jehen, die dit vraagstuk in studie nam en,
zco mogelijk, met concrete plannen en
voorstellen kvam.
Inderdaad, op dit „benauwend vraag
stuk" moet de aandacht en studie en zorg
gespannen zijn!
amTEguLflam
De crisis in Duitschland.
De rijksdag bijeen.
Stresemanns rede.
In de rijksdagzitting van gisteren heeft
de kanselier Stresemann zijn lang ver
wachte en reeds eenmaal uitgestelde rede
gehouden. De rede bevat echter voor ons
weinig interessants en is slechts een ver
dediging van zijn regeeringsbeleid.
Stresemann verklaarde, dat de regee-
ing niet aan haar lot tracht te ontkomen,
doch integendeel een uitspraak van het
parlement zoekt, om duidelijkheid in den
toestand te scheppen.
Do politiek van Poincaró is de grond-
iag van den wanhopigen toesian'd, waar
in Duitschland ziek bevindt. Indien Frank
rijk 'n verdere ontwikkeling van de demo
cratie in Duitschland wonscht, ligt het aan
Frankrijk, dit te bevorderen. Doet het dit
niet, dan heeft het aan zich zelf te wijten,
indien er moeilijkheden ontstaan, waar
van het ©inde niet is te overzien.
Vervolgens besprak hij de houding van
het kabinet in het Dijn- en Ruhrvraag-
etuk en ten opzichte van den Putsch in
Beieren.
Do rede van dr. Stresemann vond luiden
bijval hij de Duitsche Volkspartij, het Gen
trum en de Democraten. Van de publieke
tribune werd luide geapplaudisseerd.
Do motie van wantrouwen
der Dnitsc h-N ationalen.
Na de redevoering van Stresemann
werd de volgende ongemotiveerde motie
van wantrouwen door de Duitsch-nationa-
lon ingediend:
„Do Piijksdag ontzegt der Rijksregeering
het vertrouwen, dat zij overeenkomstig ar
tikel 94 van de grondwet noodig heeft,
wolk artikel eisoht, dat do regeering zich
oen meerderheid in het parlement weet te
Verzekeren".
Het Gentrum ende D. V. P.
steunen Stresemann.
Dr. Marx voor het centrum verklaarde
dat zijn partij zich, ondanks haar bezwa
ren tegen Stresemann's binnenlandsohe
Politiek, achter de regeering-S tres emann
«al 6tellen.
Ten aanzien van de buitenlandsche. po
litiek is het centrum het geheel eens met
do houding van den rijkskanselier.
Dr. Sckolz verklaarde namens de Dult-
sche volkspartij, dat zijn partij zich tegen
'odere poging om de regeering te doen
Pallen tot het uiterste zal verzetten.
De aanval der
i Deutsc h-V ölkischen.
Voor de groep van de Deutsch-völkische
'Froiheitspartei sprak do afgevaardigde
Graefe, die onder herhaald „hört
nort'-geroep van den Rijksdag het Deutsoh
dsche standpunt uiteenzette tegenover
de gebeurtenissen in Beieren.Hij verklaar
do, dat Von Kahr onder ultra-monlaan-
•chen invloed or on uit wa.e TïrvanscJl
Duitsch-nationaal rijk te stichten onder
do Wittelsbacher keizerskroon. In tegen
stelling met dit streven staat de zwart-
wit-rood-politiek van nationaalsocialisten,
welke togen het streven van Von Kahr en
van Von Lossow het sterkste tegenwicht
vormt.
Daarop maakte Von Graefe een opmer
king, die even later den minister van Rijks
weer, Gessier, op het spreekgestoelte deed
komen. Hij liet n.l. uitkomen, dat zijn
vrienden geen Putsch tegen de rijksweer
zullen organiseeren, maar dat zij op hulp
van de rijksweer rekenen.
De minister van Rijksweer, Gessier,
protesteerde krachtig tegen deze uiteen
zetting, welke hij hoogverraad noemde.
Hij vei-klaarde den Deutsoh-Völkischen
afgevaardigde volkomen het recht te ont
zeggen, tot de onderstelling, dat de Rijks
weer bereid zou zijn, den eenmaal gezwo
ren eed te breken.
Ten slotte werd de Rijksdag verdaagd
tot hedenmorgen 11 uur.
Motie van wantrouwen der socialisten.
Heden een beslissen do dag.
Do sociaal-democratische rijksdagfractie
heeft gister besloten heden de volgende
motie van wantrouwen tegen de regeering
in te dienen.
„Do Rijk= regeering heeft den militairen
uitzonderingstoestand tegen Saksen en
Thuringen, zonder dat hiertoe dwingende
redenen bestonden, in alle scherpte toege
past, doch tegen het ongrondwettelijk op
treden van Beieren heeft zij niets gedaan.
„Zij heeft derhalve niet het vertrouwen
van den Rijksdag".
Naar verluidt, zal het vandaag naar alle
waarschijnlijkheid niet tot stemming ko
men over de verschillende moties van wan
trouwen, daar dr. Stresemann nog voor
dien door de partijen, die hem steunen,
een motie van vertrouwen zal laten indie
nen. Deze motie zal de meerderheid van
den Rijksdag tegen zich vinden, daar de
sociaal-democraten besloten hebben in de
oppositie te -gaan.
Men kan dus heden hot
aftreden van het kabinet
Stresemann verwachten.
Wie hem eventueel als Rijkskanselier
zal opvolgen, is nog niet-bekend. Bij de
sociaal-democraten rekent men echter,
dat er een kabinet zal ontstaan, dat van
de Duitsch-nationalen uitgaat on dat voor
af een meerderheid voor zich zal vormen,
door het grootste deel van do burgerlijke
partijen.
In sociaal-democratische kringen staat
men op het standimnt, dat zulk een regee
ring voor het herstel van dien binnenland-
Rclien politieken toestand zeer wenschelijk
is, en men vertrouwt, dat zulk een regee-
?ing spoedig een einde aan den noodtoe
stand zal maken.
Aan den. anderen kant blijft do moge
lijkheid bestaan, dat do Rijkspresident
een poging zal doen, om een boven de par
tijen staand kabinet te vormen uit de mid
denpartijen.
Actie van von Kahr.
In verbinding met den
ex-kroonprins?
Te Berlijn is een nieuwe monarchisti
sche beweging ontdekt, welko onder lei
ding staat van den Beierschen staatscom-
missaris von Kahr.
Deze dictator is bezig een troepenmacht
te organiseeren, welke onder zijn eigen
leiding zal komen te staan, nu Hitier en
Ludendorff tengevolge van het mislukken
van him militairen Putsch, voor het oogen
blik van het tooneel zijn verdwenen.
Hot moet in het voornemen van Von
Kahr liggen, in het begin van December
tot oen beslissende actie over te gaan. Von
Kahr doet op het oogenblik al het moge
lijke, om ex-Kroonprins Wilhelm te be
wegen zich aau het hoofd van do bewe
ging te plaatsen.
Von Ka.hr, die in Beieren geboren is,
doch protestant, werd langen tijd be
schouwd 'als oen vriend van Kroonprins
Ruppreoht. Sinds laatstgenoemde evenwel
geweigerd lieeft, deel te nemen aan een
monarchistische beweging, zocht von Kalir
elders naar een nationalcn held.door wiens
bemiddeling hij zijn politieke aspiraties
kan verwezenlijken.
Ex-kroonprins Wilhelm heeft reeds eer
der een uitnoodiging van Von Kahr ont
vangen, doch tot nog toe bleef hij voor alle
aanbiedingen doof. Door do versterking
der' monarchistische troepen in liet Noor
den heeft Von Kahr evenwol een groote
ren invloed op Wilhelm gekregen en alle
pogingen worden thans aangewend, hem
to overtuigen van zijn „plicht" tegenover
het land.
De houding van Kroonprins Rupprocht
is van dien aard, dat von Kahr al!,o hoop
in deze richting heeft laten varen.
En do ex-Kroonprins Wilhelm blijft
rustig op zijn landgoed en houdt zich be
zig met het beheer van zijn bezittingen.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
De toestand te Dusseldorf.
De rust hersteld.
De politie heeft, met steun der bezetting,
in verband met de plunderingen en andere
ongeregeldheden, gisteren uitgebreide huis
zoekingen gedaan, voornamelijk in Ober-
bilk en do aangrenzende straten. Hierbij
zijn op verschillende plaatsen wapens ge
vonden, dio voornamelijk in handen van
communisten waren. Er zijn in Dusseldorf
en omgeving ongeveer 300 personen in
verband met do plunderingen gearresteerd
.Nu do plunderingen zijn opgehouden en
het over het geheel wat rustiger is gewor
den in de stad, heeft de bezetting de bepa
lingen omtrent den staat van beleg opge-
hevon, zoodat het verkeer op straat, dat
van 9 uur '6 avonds tot 5 uur 's morgens
verboden was, nu weer geheel vrij is.
De regeling van bal Spoorwegverkeer.
Allo 1 ij non onder de
Franse h-Be 1 g*i s c h e regie.
Woensdag hebben de Franschen alle
spoorwegen 'in het district Essen in eigen
beheer genarren. Het betreft do volgende
districten er baanvakken: Oberhausen,
Wezel, Gelsonkirchen, Bismarek Woster-
holt en Lunen.
Door dezen maatregel zijn thans alle
spoorwegen tusschen het bezette en het
onbezette gebied in beheer bij de Fransche
spoorwegregie. Alle arbeiders en beamb
ten slaan thans dus ouder do bevelen der
Franschen.
Ook de verbinding tusschen liet bezette
gebied en Nederland vallen onder de
zen maatregel-.
Oostenrijk.
Het herstel van Oostenrijk.
Verklaring van Mgr. Dr. S o i p e 1.
Bij de opening van den nationalen raad
lieeft ngr. Seipel "zijn tevredenheid be
tuigd over de wijze, waarop de saneering
van Oostenrijk vertrokken wordt.
Hij weerlegde de bezwaren, die tegen de
controlo van den Volkenbond geopperd wa
ren cn sprak de hoop uit, dat andere lan
den .uit de omgevingeenzelfde zegening
mochten deelachtig worden, nij wenschte
zich intusschen geluk, dat Oostenrijk al
vast een jaar voor is.
Het budget sluit voor het jaar 1924 met
een tekort van 837 milliard. Dit Is ecu
derdo van het tegenwoordige tekort. Met
uitzondering van de spoor- cn van de
bondsbedrijven kunnen alle vertakkingen
van het staatsbeheer nu als gesaneerd be
schouwd worden.
Denemarken.
Brug over de Kleine Bell.
In het Deenscho Folketing heeft de mi
nister van verkeerswezen een wetsontwerp
ingediend waarbij de bouw wordt voor
gesteld van een spoorwegbrug met dub
bel spoor en een onderhangend motorver-
k$er over de kleine Belt tusschen een punt
400 meter ten Westen van Kongebre op
het eiland Funen en een punt 200 meter
ten Westen van het Suoghoej veerpont-
station'aan de Oostkust van Jutland.
De Belt op dit punt is ongeveer 850
meter breed cn de diepte in het midden
bedraagt ongeveer 40 meter.
De brug zou in het midden een boog
krijgen van 220 meter een aan beide zij
den nog 3 bogen van 150, 130 en 73 meter.
De drie bogen in bet midden zouden 33
meter boven het normale waterpeil staan.
Voorgesteld wordt de brug op Ijzeren
pijlers te laten rusten, terwijl ook de
bovenbouw geheel in ijzer zou worden
uitgevoerd.
Met inbegrip van den bouw van een
nieuw station en den aankoop van den
noodigcu grond worden de kosten voor
den bouw van de brug geschat op onge
veer 36 millioen kronen, welke tot onge
veer 34.9 millioen zouden worden terug
gebracht door do waarde van de veerpon
ten, die nu gebruikt worden cn dan niet
meer noodig zouden zijn op deze plaats.
Rusland.
Een bezoek aan den Patriarch Tichon.
De bovindingon van
een Anglicaanse hen bisschop
De Anglicaansche bisschop Biry heeft
den patriarch Tichon, wien door de Rus
sische regeering twee kleine kamers in bet
Donskoi-klooster te Moskou zijn aange
wezen, bezocht.
Bisschop Biry beschrijft Tichon als een
geknakt man, die er veel oiuter dan zijn
58 jaren uitziet. Hij wordt streng be
waakt. Relaties met andere liooge geeste
lijken van de Grieksch-Katholieke Kerk
worden hem niet veroorloofd. Aan deze
omstandigheid is het volgens bisschop
Biry te wijten, dat Tichon eenigen tijd
geleden de wijziging 'van do Russische
tijdrekening cn het aanvaarden van den
nieuwen stijl goedkeurde.
Met toestemming van do Sovjct-regeerlng
mocht bisschop Biry den patriarch bij de
godsdienstoefening op Allerheiligen-dag in
de Joespenski Kathedraal bijstaan. Dezo
yras stampvol in tegenstelling met do bede
huizen van de Sovjet-Kerk.
Tichon was in de gelegenheid don bis
schop een uiteenzetting te geven van de
omstandigheden, welke hebben geleid tot
de verklaring, door de Sovjetkregeering
verspreid, waarin hij zijn vroeger verzet
tegen haar herriep.
Naderhand wenschte Bisschop Biry nog
een tweede onderhoud met Tichon, ten
einde dezen voor te stellen, zelf een gees
telijke aan te wijzen, die hem na zijn dood
zal opvolgen. Dit in verband met de on
mogelijkheid van het bijeenroepen van een
Synode. Tichon kon den bisschop toen ech
ter wegens ziekte niet ontvangen.
Omtrent het lot van de Grieksch-Katho
lieke (Schismatiscbe) Kerk in Rusland,
verklaarde bisschop Biry nog, dat hij den
indruk heeft gekregen, dat het einde van
deze kerk nabij is, tenzij Tichon nog in
leven blijft. Do Sovjet-regeering rekent er
blijkbaar op, dat na diens dood de
Grieksch-Katholieke Kerk in Rusland zal
ineenstorten.
Mexico
Een oud-minister ontvoerd.
De revolver als politiek
argument.
De bladen melden uit Mexico City: De
voormalige staatssecretaris van de schat
kist, Adolfo de la Huerta, is door een
ben do onbekende mannen ontvoerd. Presi
dent Obregon en de tegenwoordige staats
secretaris van de schatkist, Alberto Pani,
beschuldigen 'De la Huerta van verduiste
ring van 18 millioen dollar ten nadeele
van den Staat. De la Huerta was zelf
pretendent voor den presidentszetel. Voor
zijn ontvoering heeft tusschen De Ia Huer
ta cn zijn politieke tegenstanders in het
Parlement een schietpartij met revolvers
plaats gehad, waarbij een persoon gedood
en negen anderen gewond werden.
China.
Een Amerikaansche zendeling door
roovers gevangen genomen.
Uit Tsjansja wordt gemeld, "dat de Ame
rikaansche zendeling Schmalzried op de
grens van Kweitsjau door roovers is ge
vangen genomen.
De Kabinetscrisis.
De (Chr.-H.) Nederlander is van
meening, dat. het wraken der keuze van wie
ook, op grond zijner godsdienstige belijde
nis anti-protestantscli is:
„Hoe was de toestand na 26 October!
Een recht sclie meerderheid in de beide
Kamers der Staten-Generaal, echter met
tijdelijke surséance van prestatie, wegens
groot meeningsverschil in het midden der
Roomsehe club in de Tweede Kamer.
Onmogelijkheid tot vorming van een
linksch kabinet.
Noodzakelijkheid tot herstel der pres
tatiemogelijkheid aan de rechterzijde.
Tastbare aarzeling bij elk der drie
rechtsclie groepen in het noemen van een
mogelijk kabinets-formateur uit haar
middeiL
Toen hakte Hare Majest-llt de Konin
gin den knoop door en schonk haar ver
trouwen aan een zeer bekwaam Staats
man, den verklaarden vertrouwensman
van de Tweede Ivamer der Staten-Gene
raal. een overtuigd voorstanden van hand
having der reclitsche samenwerking, ge
grond in het Christelijk beginsel der ge
hoorzaamheid aan Gods geboden.
Die Staatsman is Roomsch".
„Zou het", vraagt het Chr.-Hist. orgaan
dan, „naar het Protestantsch beginsel zijn
het optreden van dezen Staatsman als ka
binetsformateur te wraken, enkel omdat hij
Roomsch is?"
Vleeschkeurlngswet.
Het Kon. Ned. Landbouw-Comité heeft
aan den minister-president het navolgende
schrijven gezonden:
„De uitvoering van de Vleeschkeurings-
wet ressorteert tlians onder de afd. Volks
gezondheid van het Departement van Ar
beid. Het komt ons voor, dat een meer
economiscliè uitvoering van de Vleeschkeu-
ringswet bereikt zou kunnen worden, in
dien deze uitvoering wordt ondergebracht
bij de Directie van den Landbouw, die
ook belast is met de uitvoerkeuring van vee
en vleesch.
Daardoor .toch zullen de ambtenaren, be
last met deze uit voerkeuring, oveneens ten
dienste van de uitvoering der Yleeschkeu-
ringswot werkzaam gesteld kunnen worden,
hetgeen ongetwijfeld tot een besparing zal
leiden. Bovendien behoort de uitvoering
van een wet als de Yleeschkeuringswet,
welke zoo diep ingrijpt in heb Landbouw-
betlrijfslcvcn, meer eigenaardig thuis bij
de Directie van den Landbouw, omdat daar
door heb beste voorkomen zal kunnen wor
den, dat door dio uitvoering ongewenschte
lasten op het bedrijf worden gelegd. En
waar in do thans heerschendomoeilijke
omstandigheden ook het Landbouwbedrijf
een uiterst moeilijke tijd doormaakt, daar
»5I
HET VOORNAAMSTE NIEUWS*
BUITENLAND.
Heden wordt waarschijnlijk beslist over
het lot van het kabinet-Stresemann.
De Duitsch-nationalen hebben een motie
van wantrouwen ingediend. De socialisten
zouden het vandaag eveneens doen
Volgens bevindingen van een Anglicaan-
schen bisschop zou het einde van de
Grieksch-Katholieke Kerk in Rusland na
bij zijn.
BINNENLAND.
Er is sprake van dat de postchèque- en
girodienst voor het eind van het jaar her
opend wordt.
Het Koninklijk Nsderl. Landbouw-
Ccmité over de uitvoering van de Vleasch-
keuringswet.
Vergadering van den Bond van Kaas
producenten.
De omkooping van militairen.
mengde Berichten).
(Gc-
LEIDEN.
Dc Regeering laat een onderzoek instel
len naar de mogelijkheid van voorlcopige
stopzetting bouw Academisch Ziekenhuis.
R.K. Kuisvestings-Gomité.
LEIDEN EN OMSTREKEN.
Duitsche Priesters:
Vorige opgave f 240.50
Collectanten-collego St. Petrus 13.25
N. N., Oud-Ade 5.C0
B., Leiden 1.00
N. N., Rijpwetcring 2.00
Totaal f 261.75
Duitsche Kloosters:
Vorige opgavo
N. N., Oude-Ad©
f 214.00
5.00
Totaal f 219.06
Kath. Rijnland:
Vorige opgavo
N. N., Oud-Adfi.
N. N., Hoogmado
N. N., Noordwijkerhout
N. N., Leiden voor" Rijnland
en Westphalen
Collecte Voorhout
Mem Rijp wetering
Totaal
f 1460.50
5.00
25.00
10.00
100.00
140.00
91.00
f 1831.50
f 2312.25
In totaal ontvanger
Ontvangen bij den heer J. v. d. Heijden,
van: St en W.: 3 pakken kleeren.
N. N., Voorschoten: een kaas.
St., Leiden: een pak kleeren.
dient alles te worden voorkomen, waardoor
noodelooze lasten mogelijkerwijze zouden
kunnen worden veroorzaakt".
Bond van Kaasproducenten.
Vergadering.
Onder voorzitterschap van den lieer A.
van Wijnen kwam do Bond van Kaaspro*
ducenten in een druk bezochte openbare
vergadering gisteren te Gouda bijeen.
Eerst kwam in behandeling de bespre
king over de geldende uitvoerregeling van
De voorzitter zeide, dat nog steeds een
uitvoerverbod voor kaas, dateerend uit den
tijd der crisisbepalingen, bestaat, waarvan
onder zekere voorwaarden ontheffing
wordt verleend. Twee jaren geleden heeft
de Regeering het Kaas- en Boterwctjo in
gediend. Tegen den vorm dier wet be
staat bij den Bond ernstig bezwaar, omdat
den Minister er de bevoegdheid in wordt
gegeven naar willekeur do wet too to pas
sen on de Tweede Kamer- wordt uitge
schakeld. Een en ander is voor een regel-
matigen export verkeerd.
Het voorstel van die wet is, dat do bui
tenlander weet welk vetgehalte hij krijgt,
het nadeel is het ingrijpen der regeering
met controle en ambtenaren. Een Kaas-
wet, meent spr., zou kunueu worden
vaard als ze zeer ernstig werd gewijzigd
en de controlo bleef in handen - van do
Kaascontrolestations. Het aanvullinkje be
treffende overleg met de organisaties, acht
te spr. onvoldoende, omdat men uit erva
ring weet wat overleg met de regeering be-
teekent.
Thans heeft do directeur-generaal van
Landbouw verschillende organisaties uit-
genoodigd voor een bespreking, hetgeen
spr. toejuicht.
Het resultaat dezer besprekingen wil
spr. afwachten.
Voorts wees spr. op de bezuiniging,
welke de regeering ook op dit gebied wil
invoeren. Men wil de kosten op den
landbouw betreffende technische liurp op
den landbouw afwentelen. Dit systeem
keurt het hoofdbestuur van den Bond niet
goed, omdat het geen werkelijke bezuini
ging is, daar de kosten ten slotte toen
door den consument moeten worden be*
taald.
