15e Jaargang.
MAANDAG 19 NOVEMBER 1923
No. 4311
Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt elke» dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 'I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Go wo na advertontiën 30 cent per rogoi-
Voor Ingezonden Mededcelingen wordt het
dubbelo van het tarief berekend.
Kleine advertentlën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestaat uit twea
bladen.
Politiek.
Politiek vereischt naast onkreukbare
eerlijkheid beleidvolle voorzichtigheid.
Nu kan het gebeuren, dat er in een
politicus tusschen deze twee vereischten
een zekere onevenwichtigheid ontstaat, of
dat de een de ander verdringt. De voor
zichtigheid kan lijden onder de eerlijk
heid, en omgekeerd. En zijn inderdaad
lieden in het poliliek-bedrijf, die zóó
„voorzichtig" zijn, dat de eerlijkheid maar
al te veel op den achtergrond geraakt
(Wij schrijven voorzichtig tusschen aan-
halingsteekens, omdat hier dan natuurlijk
geen sprake meer is van de deugd, dio
voorzichtigheid heet). En zulke menschen
heeft „men" op het oog, wanneer op de
politiek wordt afgegeven als op een on
oprecht, oneerlijk gedoe!
Menschen, die de politiek in laatst-be-
'doelden vorm toepassen, zijn ook, zooals
vanzelf spreekt, weinig sympathiek om
hun onwaardig gedrag.
Maar óók onder de waardige politici
kan men het aantreffen, dat in een of
ander bepaald geval do in hen als geper
sonifieerde voorzichtigheid, do eerlijkheid
wel niet geheel en al verdringt, maar toch
wat op zijde duwt!
Naar onze bescheiden meening vindt men
een voorbeeld uit de practijk, van wat
wij hier bedoelen in de houding, die som
mige rechtsche politici momenteel aan
nemen ten opzichte van een nieuw minis
terie op den grondslag van. de coalitie. .Zij
moeten, als Christen-politici, toch voor al
len, zoo eenigszins mogelijk, willen
een Christelijke regecring. Dat is het
kan niet adders hun eerlijke overtui
ging. Daarnaast eisch beleidvolle voor
zichtigheid, dat zij zulk een regeering niet
opbouwen op lossen grond, op wankele
basis. Maar nu wil het ons vooz'komen,
alsof sommige^ die voorzichtigheid zóó
zeer naar voren dringéii, dat van eerst
bedoelde overtuiging heel weinig meer
blijkt. Zij schrijven en spreken, alsof voor
hen de coalitie momenteel zou hebben
afgedaan absoluut, zonder meer.
Bij do kiezers moet zulk een optreden,
dat o.i. te veel i3 „verpolitiekt" in ecn-
zijdigen zin, waarin het ééno vereischte
van de politiek te veel naar voren dringt
ten koste van het andere verwarring
stichten, zoo al niet afkeer en wantrou
wen.
Gelukkig treft ditverwijt voor dit ge
val niet do Katholieke politici.
amTEIflLflE3D
Ce crisis in Duitschland.
Stresemann's positie.
Zal hij ontslag nemen?
In vele kringen acht men het waar
schijnlijk, dat Slïoseimann deze week zijn
ontslag neemt en dat hij- het niet tot een
ontbinding van den rijksdag zal laten
komen.
In verband hiermede begeeft men zich
in gissingen over de wijze, waarop de
crisis zou kunnen worden opgelost. Er
zijn drie stroomingen: de nationalisten,
die een directorium wenschen, de „kleine
coalilio", die een zeer beknopt kabinet
met Von Seeckt als beperkt dictator aan
bet hoofd van zaken zou willen zien en de
sociaal-democraten, die zich aan een par
lementaire oplossing willen houden, zon
der ovenwel te kunnen zeggen, hoe die op
lossing er dan zou moeiten uitzien.
Bij velen ontmoet men een neiging- do
nationalisten, die nog niet aan het woord
zijn geweest eens een kans te geven, doch
tevens is men huiverig dit te doen, aange
zien zij de nietigverklaring van het ver
daag van Versailles in hun vaandel voe-
ren en juist het feit, dat Duitschland er
zich thans op kan beroepen,dat Frankrijk
tegen het vredesverdrag heeft gezondigd
en dit nietig heeft gemaakt,terwijl Duitsoli
land het wil naleven, een sterko troef in
handen van Berlijn is.
Bo crisis wordt nog dreigender nu,
naar verluidt, Ebert zijn toestemming
Peigert om zoo noodig tot ontbinding van
den Rijksdag over to gaan
Dc saneering der financiën.
Hot nieuwe geld.
Nu hot drukken van papieren marken
ophoudt en deze alleen nog gebruikt war
en als wisselgeld, tot de kleine coupures
an do rentcmark ter beschikking zullen
knaagt men zich af, hoe do finan-
cieele toestand zich verder zal ontwikkelen
i'r ^j'11 thans 600 millioen rentemarken
Lu .waai'van er 200 voor het onbc-
i gebied ter circulatie bestemd zijn,
biiv] Gr millioen naar het bezet ge-
I .,f nullen werden gezonden ter onder-
-uning der werkloozen aldaar,
onvi-n sc*00^ ttaf; zelfs dit laatste bedrag
Woendo zal zijn voor de ondersteu
ning, alhoewel de duur daarvan is be
perkt lot één week cn men vraagt ziiok af,
wat dan 200 millioen voor het overige
Duitscheland zullen heteekenen.
Natuurlijk zullen groole hoeveelheden
papieren marken terugkeeren, daar do
rentemark woTdt uitgegeven op de offi-
cieele waarde van de goudmark, doch deze
is slechts óón vierdo of minder van de
waarde, die do buitenwereld er aan toe
kent. Dientengevolge eal liet zeer twij
felachtig zijn, om men er in zal slagen, de
teruggekeerde marken uit de circulatie te
houden. Gelukt dit niet, dan wordt de ver
arming nog veel grooter.
In het bezet go bied ver li oden.
De intergeallieerde Rijnlandcommissie
i deelt ter rechtzetting van anders-luidende
berichten mede, dat do rentenmark in het
bezette gebied verboden hlijft.
Schandelijke prijsopdrijving.
Er zijn in de afgeloopen maand inBer
lijn 4036 strafzaken wegens woeker be
handeld. Desniettemin bloeit dit bedrijf
als nooit te voren.
Aanleiding daartoe is o.a. de goede
kans, die do omzetting van de prijzen van
papieren in gouden marken biedt. Daarbij
komt nog dat er rekening gehouden
wordt met den buitenlands eken koers van
den dollar, die ver slaat boven den hin-
nenlandschen.
Telkens wanneer er van officic-ele zijde
weer een weinig speling wordt gegeven,
gaan de prijzen weer meer de hoogte in,
zoodat men hier alles ver hoven wereld-
pari betaalt.
Er is nu in de laatste dagen nog oen
zoogenaamde reserve-premie bijgekomen,
die zelfs tot 25 c/« van de reeds veel te
kooge prijzen bedraagt.
Een en ander heeft generaal von Seeckt
aanleiding gegeven, oen circulaire aan
zijn generaals te richten, waarin deze
aangemaand worden, met de groolsto GDer
gie, tegen deze schandelijke prijsopdrij
ving op te treden.
De toestand van Wirth.
Direct levensgevaar niet
to duchten.
In verband met do ziekte van dr. Wirth
wordt nog vernomen, dat hij cenige dagen
gelsden door oen ernstige zenuwaandoe
ning werd getroffen. Zijn toestand werd
nog verergerd door hartzwakte. Door de
hem behandelende geneesbeeren wordt
thans evenwel medegedeeld, dat Wirtk's
toestand weer aanmerkelijk is verbeterd,
zoodat direct levensgevaar iiiet meer be
staat.
DE RIJNLAND-REPUBLIEK.
Een „veldslag" in het Zevengebergte.
Ontwapening der separatisten
In het Zevengebergte, het heuvelland
tusschen Bonn en Honnef, waar tusschen
oen geheelo reeks van kleine stadjes ligt,
heeft een „veldslag" plaats gehad tusschen
de inwoners en separatisten.
Een groote troep separatisten, dio oeni-
gen tijd geleden door de Belgische bezet
tingsautoriteiten uit Grefeld was uitgewe
zen, had het op de bewoners van het Ze
ven- rgte voorzien, en zoo trokken zij in
kiel groepen de verschillende stadjes
binnc-n, waar zij levensmiddelen en geld
gingen requireeren, waar de bewoners
niets van maesten hebben.
De burgers en boeren voreeuigden zich
tot ©en zelfweer, die hoofdzakelijk was
bewapend met bijlen en toen de separatis
ten een aanval deden op Honnef, werden
zij bij den Aegidienberg door de inwoners
ontvangen en ontstond een verbitterde
6trij(l, waanbij de separatisten, hoewel zij
van vuurwapenen waren voorzien, groote
verliezen leden. Tot nu toe zijn bij de se
paratisten 14 dooden en een groot aantal
gewonden opgegeven, terwijl de zelfweer
slechts 1 dioodo en 1 zwaargewondo ver
loor. De separatisten namen daarop de
vlucht en trokken zich in het Zevenge
bergte terug, waar zij zich in de bosschen
schuil houden.
De Fransche hezetlingsautoritcitcn heb
ben een compagnie soldaten naar Honnef
gezonden om do orde en rust te herstellen.
Volgens een B.T.A.-bericht heeft op- i
nieuw een gevecht tusschen de bewoners
van liet Zevengebergte cn do separatisten
plaats gevonden; daarbij vielen acht doo
den en een zestigtal gewonden.
Door de Fransche troepen werden onge
veer duizend separatisten ontwapend.
Neg een bloedig gevocht.
10 dooden.
Daar de separatisten nit Lin burg hun
aankoopen in Bad Ems wilden betalen
met bankbiljet!en van do separatistische
bank, kwam oen gedeelte van dc bevolking
daartegen in verzet.
De separatisten meenden in gevaar te
verkeeren en schoten op do menigte,
waardoor tien personen, waaronder
vrouwen, werden gedood.
Er werd last gegeven, alle separatisten
to ontwapenen.
Dc toestand in den Palis.
Do toestand in den Palts wordt steeds
erger. De separatisten hebben den opper-
regeeringsraad 's Jacob uit Ludwigshafon
weggevoerd, zonder dat men weet waar
heen. Op het stadhuis hebben zij oen brief
laten bezorgen, waarin staat dat de sepa
ratistische regeering verwacht, dat de
bevolking van. Ludwigshafon geen vijan
dige houding zal aannemen, en waarin zij
beloven, dat na de bezetting van Ludwigs-
hafen door de separatisten goedkoope le
vensmiddelen verkrijgbaar zullen worden
gesteld.
In het regeeringsgebouw te Spiers wor
den voortdurend lieden geworven, die
door een Franschen arts worden gekeurd.
Men vermoedt, dat deze aanwerving ge
schiedt, can zoo de kern van een troepen
macht te vormen.
De Fransche gedelegeerden te Germers-
lieim cn te Neustadt i. Hardt hebben ver
klaard, dat zij nog slechts de separatis
tische to Spiers erkennen.
Germersheim is ook door de separatis-
te bezet. Het schijnt er de separatisten
om te deen <9 zijn oen einde aan het ge-
oidendo Duifsche bestuur te maken. Te
Ivaiserslaulern zijn verschillende Duitsche
ambtenaars in hechtenis genomen en weg
gevoerd, onder voorwendsel, dat do sepa
ratistische vlag, van het stadhuis was
verwijderd.
UiT HET RUHRGEBIED.
Gebrek fc Dusssldorf.
Geruchten van een
autonoom Rijnland.
Uit Dussoldorf wordt gemeld:
Tcngevolgo van het ernstige gebrek, dat
een groot gecicelte van de bevolking lijdt,
was het Vrijdag zeer.onrustig in de stad
en moesten do Fransche troepen met bajo
netten op bet geweer-.en [machinegeweren
uitrukken, hetgeen in weken niet was noo
dig geweest. Gedurende den nacht is allo
verkeer in de stad verboden. De Fransche
patrouilles drijven de, menschen, die zich
in do straten verzamelen, uiteen.
Het gevolg van dezen toestand is, dat
de bevolking zeer weinig vertrouwen meer
stelt in de regeering te Berlijn, nu ook het
aangekondigdo nieuwe geld nog steeds
niet is aangekomen.
Do Franschen houden voortdurend be
sprekingen met verschillende leiders der
Rijnlandsche partijen, waarvan het doel
moet zijn, de bevolking voor de separatis
ten te winnen.
De Franscho hooge commissaris Tirard
ontving gisteren Adenauer, den burge
meester van Keulen. De geruchten over
het vormen van oen autonoom Rijnland
nemen toe'.
Do stemming onder de bevolking is van
dien aard, dat er geen enkele belangstel
ling bestaat voor de gebeurtenissen van
den dag.
Do terugkeer van den ex-krooprins naar
Duitschland heeft hier weinig indruk ge
maakt. Terwijl de raad van ambassa
deurs de mogelijkheid bespreekt van een
herstel der "monarchie in Duitschland en
de dan te treffen maatregelen, verhongert
ide bevolking in 'het Rijnland.
De arbsidsstrijd.
Mass a-o n t s 1 a g bij de A dier
Werkc.
De Adler-Werko te Frankfort hebben
van het technisch en administratief 'per
soneel 1200 personen opgezegd. Het ligt in
do bedoeling der directie het bedrijf ge
heel stop te zetten.
Maatregelen van Degoutte
tegen mass a-o n t s 1 a g.
Bij een decreet van generaal Degoutte
is aan do leiders of eigenaars van bedrij
ven, welke meer dan 500 arbeiders in
dienst hebben, ontzegd hun personeel go-
hoel of gedeeltelijk te ontslaan, op straffe
van gevangenisstraf en hoeten.
DE CRiSIS IN DE ENTENTE.
Frankrijk en Engeland.
Een uitstel.
To London schijnt men ten aanzien
aanzien van de crisis in den entente wat
minder pessimistisch gestemd te zijn, nu
het Britscho voorstel, om do bijeenkomst
van dc-n gezantenraad tot Maandag uit te
stellen, is aangenomen.
Do moeilijkheden, voortspruitend uit de
lijnrecht tegen elkaar indruischendo Fran
sche en Engelsche opvatting, blijven ten
volle bestaan, doch men hoopt, dat door
het uitstel, lioo kort ook, overhaaste .stap
pen zullen worden' voorkomen.
In beginsel stemt de Engelsche regee
ring natuurlijk daarin met de Fransche
overeen, dat Duilsohlnnds weigering met
betrekking tot de hervatting der militai.ro
controle niet geduld kan worden.
In Engeland spreekt men echter slechts
van een protest, terwijl het duidelijk is,
dat Frankrijk zich in geen geval daarmee
zal vereenigen, aangezien het er geen.
enkel resultaat van verwacht.
Ook is men in Engelscho regeerings-
kringen van oordeel, dat een inspectie
tocht van geallieerde officieren naar die
deelcn van Duitschland, waar de rijks-
regeering niet in staat is de orde te hand
haven, groot gevaar oplevert
Hoe Frankrijk zich met deze opvatting
zou kunnen vereenigen, is niet duidelijk.
Voor het optimisme schijnt dan ook
geen enkele feitelijke reden to bestaan.
Bericht wordt, dat alles in het werk
wordt gesteld, om een toenadering tus
schen Engeland en Italië aan den eenen
kant en België aan den anderen kant tot
stand te brengen, doch in welk stadium
deze pogingen zich bevinden, hlijft een ge
heim.
Men is er zich natuurlijk zeer wel van
bewust, dat een drastisch optreden van
Frankrijk slechts kan worden voorkomen,
indien Engeland een krachtige houding
aanneemt, niet tegen Frankrijk, maar
tegen Duitschland.
Uit niets evenwel blijkt, dat van Engel
sche zijde thans pogingen worden aange
wend om Frankrijk binnen zekere perken
te houden, door met dit land mede te wer
ken, hetgeen het eenige middel zou zijn
om to voorkomen, dat Frankrijk militaire
en economische sancties met de grootste
gestrengheid gaat toepassen.
Hoop <op' o verben slemlm'in'g.
Volgens uit Parijs ontvangen berichten,
schijnt het thans wel, dat do Raad van
Ambassadeurs in zijn zitting van heden
tot overeenstemming zal kunnen geraken
omtrent de formuleering van een protest
hij do Duitsche regeering betreffende den
terugkeer van den ex-kroonprins en den
onwil, wolken Duitschland toont, om zich
aan de controle op zijn militaire bewape
ning te onderwerpen.
Do kwestie van eventueelo sancties zou
worden voorbehouden, ten einde een col
lectieven stap van de geallieerden moge
lijk te maken. Naar hetgeen ik verneem,
zal Frankrijk alles doen, wat in zijn ver
mogen is, om een breuk met zijn geallieer
den te vermijden.
Het is echter verplicht, met een* oplos
sing te komen, welke een einde zal make:
aan den toestand, waarin het zich op het
oogenhlik ten opzichto van Duitschland be
vindt.
Frankrijk zou niet tot een militaire
actio willen overgaan, doch zich er mee
tevreden stellen, het thans nog niet ge
heel bezette Roergebied af te ronden.
Frankrijk.
De arrestatie van Midol.
Wat hij nog tegoed h e->e f t.
In verhand met de arrestatie van den
Parijschen communist Midol, lezen wij in
de Fransche bladen nog een opsomming
van do verschillende veroordeelingen van
Midol, alle wegens politieke vergrijpen:
4 Juli 1921, wegens opruiing van de sol
daten, vijf jaar gevangenisstraf en 3000
fres. boete.
3 Juli 1920, zes maanden voor een
zelfde feit.
14 October 1920, zes maanden en 5000
fres. boete.
24 Mei 1921, 6 maanden en 200 fres.
boete.
Voorts werd hij door de rechtbanken
te Dijou en Garpentras nog veroordeeld
tot resp. dertien maanden en twee jaar ge
vangenisstraf.
Al deze veroordeelingen hebben betrek
king op een door Midol gezonden circu
laire in Februari 1920 aan den hond van
spoorwegpersoneel van de P. L. M., waar
in hij de spoorwegmannen opwekte geen
gehoor te geven aan het bevel tot mobili
satie en hun oproeping terug te zenden
aan de militaire autoriteiten.
Ook vroeger, in Januari 1920, werd Mi
dol al eens veroordeeld wegens het opwek
ken tot staken, tot een jaar gevangenis
straf, welke straf echter, door de daarop
volgende veroordeelingen voorwaardelijk
was. Thans is dit 'vonnis echter eveneens
van kracht geworden.
Alles bij elkaar genomen, wacht Midol
dus een „siësta" van negen jaar en zeven
maanden, met als „pensionprijs" een be
drag van 8200 francs.
Midol deelde mede, dat hem van deze
veroordeelingen, die allen hij verstek
waren niets bekend is, daar hij voort
durend in Zwitserland had vertoefd en de
burgemeester van Dijon, zijn vroeger do
micilie, hem do deshetreffendo stukken
nooit had opgezonden.
„Ik zal mij met mijn verdediger, Me.
André Bcrthou, verstaan, om tegen al deze
vonnissen appèl aan te teekenen", ant
woordde Midol op de voor hem weinig
pleizierige medcdceling van den rechter
van instructie.
Engeland.
Moorden op Joden in Ierland.
Verleden weck is in de straten te Du
blin een moord gepleegd op een Jood. Een
paar weken geleden is daar ter stede een
andere Jood vermoord. In geen van beide
gevallen kent men do beweegredenen der
moordenaars. Wat den cerstgenoemden
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Men acht het waarschijnlijk, dat Stre-
semann deze week zijn ontslag neemt.
Een veldslag in het Zevengebergte tus
schen separatisten en inwoners.
Ook in Bad Ems heeft een bloedig tref
fen plaats gehad
De dreigende breuk tusschen Engeland
en Frankrijk. Men hoopt het „misver
stand" heden uit der. weg te kunnen rui
men.
BINNENLAND.
De Kabinetscrisis. De taak van Mr.
Kooien. Onderhandelingen. De Chr.-
Hist. over een Katholiek a!s Kabinets
formateur.
De 48-uren week in het Bouwbedrijf.
LEIDEN.
Be rede, waarmede de directeur van
„De Lakenhal" da Toorop-tcntocnsleUing
Zaterdag heeft geopend.
R.K. Huisvesting
s-Coniiié.
LEIDEN EN OMSTREKE
w
Dulische Priesters:
Vorige opgave
f 207 .CO
N. N.
v 19.00
G. G.
f 1.C0
N. N., tot zekere intentie
f 2.C0
N. N., tot lafenis der Gel. Zielen
f 2.50
Totaal
f 222.50.
Duitsche Kloosters:
Vorige opgave
f 2C0.G0
N. N. tot lafenis der Gel.
Zielen
f 2.50
Totaal
f 202.50
Kath. Rijnland:
Vorige opgave
f 550.00
N. N., Leiden
f 1 00
H. D.,
f 2X0
G. "W.,
f 200
N. N.,
f 1.00
A.,
f 2.50
"Wed. Oh. K.,-te Hoogmade
f 2.50
Totaal
f 561.50
In lotaal ontvangen f 986.59
Ontvangen hij den heer J. v. d. Heijden
van K., Leiderdorp, 2 mud aardappelen
en 1 mud tarwe.
Het Haagsohe blad „Het Vaderland''1
ontving den volgenden brief:
Mijnheer reedakteur.
Ik heb met meelij gelezen van de ont-
zetende noot in Duitschland. Ik heb geen
geld te vermissen, maar ik zend u mijne
eerlijk verdiende echt zilvere medaljes.
Verkoop die maar, elk plakje zag nog wel
een paar broden opbrengen, en ik stigt
daarmee meer nuttigheid als zo te hangen
op mijn beste jas, die toch maar in de
kast hang. Beter iets dan niets.
N.N.
een oude Vechtjas
Dat briefje gaf de onbekende aan het
loket af, met de twee -zilveren penningen,
en ging lieen. Het blad zegt er van:
„Op den eenen penning, ongeveer ter
grootte van oen rijksdaalder, staat aan do
oeno rijde het Nederlandsche wapen, to
midden van oorlogsattributen, en daarbo
ven: „Voor trouwn dienst"; aan do ando
re zijde een groote W. op oen draperie,
met do kroon er op.
Op den tweeden, groolcren penning aan
de oene zijde, in een lauwerkans: „Huldo
aan de Strijders op Lombok, Amsterdam
6 Juni 1895"; aan de andere zijde: „Ma-
taramTjakra Negara".
Die twee, met levensgevaar, eerlijk ver
diende penningen, dio ook nog hun waar
de in zilver hebben, stelt de oude Vochtjea
ter beschikking van de hongerlijders in
Duitschland. Die gift is heel wat meer
waard dan het zilver, dat er aan ril".
Een treffend voorbeeld!
Ook 'n beschamend voorbeeld?
moord htreft, heeft het geval zich als volgt
toegedragen, 's Avonds togen half twaalf
liepen twee Joden, bij name Kahn en Mil
ler, in Stamerstreet, hot hart der Jood-
sche wijk, toen twee mannen, die op den
hoek der straat stonden, him gelasten, stil
te blijven staan. Zij gehoorzaamden aan
het hevel, waarop zij werden ondervraagd
naar hun namen, woonplaats en gods
dienst. „Zijn jelui Joden?" werd hun ge*
vraagd, en toen Kahn en Miller dezO
vraag bevestigend beantwoordden, weri
hun gezegd, dat zij „beonen moesten ma
ken". Toen zij wegliepen, schoten de man*
nen op hen, waarbij Kahn werd gedood
en Miller gewond. De moordenaars namen
de vlucht in een auto.
Do moord, veertien dagen geleden go*
pleegd, had onder dezelfde omstandig*
heden plaats.
Do Joodsche gemeente is door deze
beurlenis ten zeerste ontsteld.
