5e Jaargang. ZAYEKDAG 3 NOVEMBER f©23 No. 429Ö- 3)e Ê^ldéelie 601 4/fca/nl' CoABONNEMENTSPRIJSbedraegt bij vooruitbetaling \'0or Leiden 13 cent per week 8 2.50 per kwartaal. Pij onzo Agenten 20 cent per week 8 2.60 per kwartaal, franco per post I 2.95 per kwartaal, get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd [ondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewond adverSentsön 30 cent per rcgaJ» Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het u dubbele van het tarief berekend. u Kleine advertentsën, van ten hoogste 30 woorden, waarin, betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 8 0.50. jt nummer bestaat: uit vijf laden, waaronder het GeïÊ- streerd Zondagblad. Een onaangenaam mensch. 'I Was verleden week Vrijdag de waarop werd verwacht do eindstem- ag over de Vlootwet, welke toen ook- is houden. Wij ontmoetten een goeden be ide, Jan Politiek, die een zekero ver- ardlieid heeft, doordat hij geen enkele gadering.zijner locaio Katholieke Kies- reeuiging laat voorbijgaan, zonder te •ren op do door onze partij nit ver renen, die bet algemeen belang hebben behartigen in Kamer, Staten of Ge- ëaleraad. Jan Politiek groette vriendelijk, wat zèer verwonderde, daar bij ons er aanziet 'n keer „heel partijdig" te bben geweigerd de opnaano van een in- sonden stuk, onderteekend N. N., waar bij toch niets minder onschuldigs deed, a de Katholiciteit van al de Katholieke ad=! en zijner gemeente in verdenking eajen 'i Bleek ons echter al heel gauw, dat vriendelijko groet van Jan nu juist I een weerspiegeling was van wat er png iu het diepste van zijn ziol. ,'t Wordt een mooie dag voor u", aldus i, minzaam lachend. ,En waarom?" „De Vlootwet wordt vandaag vast aa_n- iomenl" „Is dat een mooie dag voor ons?" „Natuurlijk, do Katholieke pers is daar u u r 1 ij k voor". „Zoo" „En ze loopen mee met de regeering, zelf geregeerd wordtdoor oen gezel- hap sabeldragers ze loopen mee, onze •tbolicke Kamerleden, u zult 't zien; avee is het eigenlijk; als de regeering ir rammelt met de portefeuilles, dan ait de heeio oppositie, die toch eigen maar een schijnvertooning was, weer „Yan dat omzwaaien ben ik nog zoo ze- r niet, Jan. Maar, gesteld, dat het ge ul een ieder zich verantwoordelijk lend 'Katholiek moet zich toch wel amaal bedenken, eer hij medewerkt, een thlscli Ministerie, de Katholieke Minis- is naar huis te sturen" Daar hebt jo het al weer: „Do kool en geit sparen'De houding van het mi- ilerie en die van de Katholieke' opposi- ze moeten beide door u worden goed praat, natuurlijk, natuurlijk" - com- imenteerdo Jan. „Nu, laten wo maar eens afwachten, wat van vandaag brengt. Als-ze in de snier om half vijf stemmen b.v., dan zal >9 Leidscho Courant" het al om kwart ir vijf in do stad gebulletineerd hebben. leg het dan niet uit, als een uiting (n vreugde van onzen kant wij zullen óók zoo doen, als de Vlootwet wordt rorpen". „Dat laatste gebeurt toch nipt", zei Jan, oelle met een veel-zeggenden, diploma ten lach, en ging heen. Wij ontmoetten Jan Politiek niet iedo- dag, doch het toeval wilde dat onze s?en elkaar den volgenden dag weer misten. Jan keek ons heel boos aan, school met paar groote stappen op -ons af, en: ,Wat moot er nu gebeuren?" zei hij zwaro stom, op elke lettergreep een Mtoon leggend, dip er op wees dat de wrden maar een korte samenvatting 'ten van een moeilijk te omvatten over bed van wei-overwogen gedachten. „Wat na' or nu gebeuren? Nu hebben onze anschen, onze eigen meuschen, de reclrt- ao regeering weggejaagd; een Aalberse, a RuysEn aarom? Konden zo dan in mannou geen vertrouwen schenken? aarora, vraag ik u. (Ja wilde niot raScn; dat was aan heel zijn manier- 'a-doea wel duidelijk). Als er vandaag Vlootwet komt, dan moet het toch ?f8cn, als het dan nog niet te laat is. U kunnen Indië toch niet zonder vcr- ™8ing laten'" «Maar, Jan, draaf nu niet zoo erg door Hebt go gelezen do redo van het Ka- Mid Mr. v. Schaik" «Wat! Van Schaik! Denkt u dat die weet!" was niets to beginnen met Jan. Wij ,on „weinig tijd" te hebben wat- Jam Jsens z'n ui (roep „zoo?" wel niet erg een tc vertrouwen en onzen groet d001-' een heel kouden wedergroet be woon!. 'ongen beweren, dat Jan Politiek, a' van plan was op de eerst-komende ■adoring zijner Kiesvereeniging to ful- tegen do Vlootwet en de Katlio- j 6 voorstemmers, die zich door de be- met een regeeringserjsis hadden ompraten, nu een rede klaar heeft ju e ^en Katholieken, die de Vlootwet n afgestemd, eens goed de waarheid «SgeD! Die gesprekken met .Jan Politiek zijn ons leerzaam. Naar onze vaste overtuiging zijn er velo van. zulke mensohen, die met oen veroordeeling van anderer gedrag even gauw klaar zijn als een huisvrouw met het snijden van een boterham, en die ook hun oordeel d.w.z.: oen veroordeel weer even gauw omkeeren, als diezelfde huisvrouw een lapje vleesch in de braad pan. Dezulken moeten eritiseeren, moeten veroordeelen, hoe liet ook loopt. Als de Vlootwet was aangenomen, dank zij den Katholieken stemmen, hadden zij geeriü- seerd nu doen ze het oven lustig. Leerzaam is het voorbeeld van Jan Po litiek ook voor allen, dis meenen boven „het volk" te staan/maar zich toch al te veel storen aan de zoo veranderlijke mee ningen van enkele „voormannen" óf „groot-schreeuwers". V Een Socialistisch Kamerlid. Dat een partij een persoon afvaardigt, die, gekozen zijnde, zich moreel minder waardig gedraagt dat behoeft zulk een partij nog niet tot oneer te strekken. Maar wel 13 het een blaam voor die partij, als zij zulk een man begroet en zelfs, bejubelt als een van haar groote n. En dat doet de S. D. A. P. met mannen als n Duys. Dit Tweede Kamerlid heeft Donderdag avond in de .Stadsgehoorzaal te Leiden ge sproken over de Vlootwet-verwerping. En de zaal was stampvol, en mr. Van Eek leidde den spreker in, en er was muziek van „Do Stem des Volks". En Duys sprak. En hij sprak over het d m i s s i o n n a i- re ministerie en hij noemde dit„e o n s t e 11 e t j o bandieten" En aan het eind van zijn rede brak los '11 „donclorend applaus", den spreker als 't ware om-wierookte als een hulde van het dankbare roodo kiezersvolk. Heeft iemand niet 'ns gezegd, dat men een volk kan kennen aan de mannen, die het eert? BIHTEIILABD Qe politieke crisis in Duitschland. Jobstijdingen. HET EINDE DER GROOTE COALTIE. De socialisten treden uit de Regeering. Het tempo, waar-mede Duitschland den chaos tegemoet marcheert is weer aan zienlijk versneld. Uit allo richtingen ko men ten minste jobstijdingen binnen: Do separatisten in het Westen zijn on der openlijke toelating der bezettende machten weer an het werk getogen en heb ben o.a. het raadhuis to Aken voor de zooveelsto maal bezet. De brandweer heeft geprobeerd, hen eruit te spuiten, maar de heereu hadden het gevaar voorzien en bij tijds den toevoer van water afgesneden. In Beieren krijgen de troepenconcentra ties op de Thüringscke grenzen een steeds dreigender aanzien. De „Vorwarts" spreekt in dit verband van „dreigend oorlogsgevaar" en zin speelt op een naderenden burgeroorlog. In Saksen liebbeu zich tegen 'hot verbod van generaal Muller nieuwe proletarische honderdschappen gevormd. In de omge ving van Bautzen trekken deze 's nachts het platteland af, boerderijen en landhui zen, plunderend. Thüringeu wordt ook roerig en protes teert beurtelings tegen de" rijksregeering of roept haar bescherming in tegen het uit Beieren dreigende gevaar. Do geldmarkt is meer ontwricht dan ooit tevoren en de mark is wederom in enkele uren tijds meer dan 100 gedaald. Volgens „die Zeit" aarzelt de socialis tische bond van Duitsche beambten, als protest tegen do voorgenomen opruiming van 25 c'» der beambten, tussclicn staking en lijdelijk verzet. De veroenigingen van werknemers maken van deze gelegenheid gebruik liet dubbele loon van vóór den oorlog te eischen. De werkgevers willen niet meer dan 2/3 van dat loon uitkeeren, zoodat hier een scherpe strijd te wachten staat. In de Pruisische regeering dreigt ook een crisis, in zooverre men daar de groote coalitio ondoelmatig acht, wanneer het in de rijksregeering tot een uittreden van do i socialistische ministers komen mocht. En dat laatste heeft nu juist plaats ijs- had Na den gekeelen dag gisteren met al lerlei vergaderingen doorgebracht ie krab ben, heeft Stresemann- veklaard, don cisch van do socialisten nfei bi kunnen aanvaarden. Bij een daaropvojgende zitting van de roode fractie is het besluit fevc^omen, den drie ministerspartijgenooten te verzoeken, uit de regeering te treden. Deze hébben aan dat verzoek onmiddellijk voldaan en op het oogenblik bevindt zich de rijkskan selier bij president Ebert, om met dezen lu bespreken wat nu te doen staal. Do machtigingswet thans v o r v a 11 c n. Door het aftreden van de sociaal-demo cratische ministers is nu ook do machti gingswet komen te vervallen, waarvan paragraaf II zegt, dat do wet van kracht blijft, zoolang do tegenwoordige politieke samenstelling van het kabinet duurt. Het nemen van do noodige maatregelen zou daardoor onmogelijk zijn geworden, zonder den uitzonderingstoestand. Do régeering staat voor do noodzakelijk beid onmiddellijk in te grijpen in de eco nomische en financieelo verwarring, wel ke een gevolg is van den nieuwen val van de Mark. Hoe verder to regeeron? Do toestand is op het oogenblik uiterst verward. Niemand weet wat uit dezen toestand zal te voorschijn komen. ïn rechtsche kringen spreekt men van toetreding van do Duiisch-Nationalen tot do régeering, die daardoor oen burgcrlij- ko coalitie-regeering zou worden mot een uitgesproken tendens tegen het socialis me, of, zooals het tegenwoordig heet, te gen het Marxisme. Beieren tegen hoi Rijk. De Beierse li o bedreiging tegen Thüringen. In de bladen te Coburg wordt een op roep gepubliceerd, welke een licht werpt op de rol, die de regecring van Beieren in den opmarsch tegen Thüringen speelt. Do Beiersche regeering heeft een ge deelte van het „Jungdeutsche Sturmregi- ment" opgeroepen. In deze oproep wordt o.a. gezegd: „Wij moeten van do werkgevers te Co- burg en omgeving venvachten, dat zij de opgeroepen arbeiders onmiddellijk vrij geven voor de vervulling van hun plicht tegenover het vaderland". „Tevens verwachten wij van alle werk gevers, dat zij niet alleen de plaatsen van de opgeroepen arbeidms zullen, openhou den tot na hun terugkeer, doch ook dat zij waar dit eenigszin mogelijk is, met het oog op het feit, dat dezo arbeiders liun duren plicht tegenover het vaderland gaan vervullen, do loonen zullen doorbe talen". Volgens de „Vorwarts" genieten do lei ders der troepen den steun van alle offi- cicele personen en instellingen. Volgens de „Vorwarts" genieten de lei ders der troepen den steun van alle offi- cieele personen en instellingen. Saksen en Berlijn. De moeilijkheden v a' n' h' e t k a b i n e t-F e 11 i s c h. Het Saksische kabinot heeft reeds met groote moeilijkheden te kampen. In de eergisteravond gehouden Landdag zitting verklaarde de spreker der Duit sche Volkspartij, dat deze fractie van haar oorspronkelijk voornemen is terug gekomen en niet in staat is het kabinet Fellisch te steunen. Do samenstelling van het kabinet maakt zelfs een houding van welwillende neutraliteit voor de D.V.P. onmogelijk. Deze zwenking der D. V. P., is een ge volg van den aanval der soc.-dem. rijks dagfractie tegen het kabinet-Stresemaun. Do spreker der D.-nat. partij deelde mede, dat: zijn fractie bij het Slaatsge- rechtshof te Leipzig een voorstel tot nie tig-verklaring der verkiezing van Fel lisch tob minister-president had inge diend. DE RIJNLAND-REPUBLIEK. Aken weer bezet Hot stadhuis belegerd en b os t or m d. Vijftienhonderd Rijnlanders, Donder dagavond uit Koblenz, Grcfeld en Duis burg gekomen, belegerden gistermorgen het stadhuis van Aken. Brandweerlieden, Scliupo's en co.xvnunislen verdedigden zich verwoed en wierpen bommen, gevuld met zwavelzuur, op do aanvallers. Verschiilendo deuren van het stadhuis werden mvC dynamiet door de separatis ten vernield. Hoé raadhuis werd ernstig beschadigd; in da ^vvroemdo kroningszaal vielen stec- nen en kogels. D-3 wacht van hot raadhuis werd goar- restenud en in auto's weggevoerd. Er zijn örio do oden en zeven gewonden. De sepa ratisten trokken na hun overwinning zin gende door de stad. E e Aken weer ontzet, onverwacht einde. Tg t uur gistermiddag' kwam als een donderslag uit helderen, hemel, in het re- gceringsgebouw het bevel binnen van den Belgischen plaatselijke n commandant, do openbare gebouwen te verlaten en de wa pens uit te léveren. Hij handelde op bevel van den Belgischen districtsgedelegeerde te Coblonz en eischic dat vóór vier uur allo gebouwen ontruimd zouden worden. Do separatisten konden onder beschutting der bezetting de stad verlaten, doch moest do wapens uitleveren. Als een koudwaterstraal kwam dit ul timatum voor de overwinnaars en als 'n loopend vuurtje deed het bericht de ronde onder de bewoners van Aken, waarvan de meesten in angstige spanning den dag doorbrachten. Tegen tvvoo uur verzamel den zich de separatisten voor 't regeerings- gebouw. Het raadhuis en het Tegeerings- •gebouw werden door hen ontruimd en Belgisch 9 gendarmen bezetten do gebou wen. Vele karabijnen zijn uitgeleverd en werden door een Belgischen vrachtauto weggebracht. Daaronder is een klein machinegeweer, dat in een regeeringsge- houw gevonden werd. De govangenen zijn door de Belgische bezetting vrijgelaten. De houding der Belgen. G oen bestendiging van den to es tan d? De correspondent van de „Tel." meldt uit Aken: Een der meest vooraanstaande Belgi sche autoriteiten, wiens naam wij niet kunnen noemen, deelde ons als absoluut vaststaande mede, dat do Belgische regeering te Brussel gistermorgen aan den Belgischen districtsgedelegeerdo- getelegrafeerd heeft, dat moest worden in gegrepen, daar do toestand niet kan wor den bestendigd. De separatisten mogen, hun actie niet verder voortzetten. Dit bevel gold niet alleen voor Aken, doch voor de'goheele door do Belgen be zette zone. Crefeld, Duisburg en Duren zullen dus moeten worden ontruimd, doch een plot selinge ontruiming, zeido onzo zegsman, zou een nieuwen chaos teweegbrengen en tot nieuwe geschillen aanleiding geven. Terreur te Büren. Vreemde o, 1 e m o n t e n. Sedert Maandag 22 October keerschen lo Düren zeer ongeregelde toestanden. Een bende van ongeveer 400 man heeft de openbare gebouwen bezet, deze henden bestaan voor het grootste gedeelte uit vreemdo elementen o.a. uit Polen, die uit Opper-Silezië zijn overgekomen en voorts uit elementen, die als arbeiders in Fran- schen dienst op het station hebben dienst gedaan. Leider is oen zekere Cardum, dio langen tijd in de gevangenis heeft ge zeten, terwijl een kleine oliehandelaar met name Clevinghaus zich tot hoofd van de z.g. politie heeft opgeworpen. Er heerscht een ware terreur. De bur gemeester is zoodanig gewond, dat hij thans te Keulen in oen ziekenhuis ligt. Overal worden goederen opgeëischt, waar voor waardelooze requisitiebons worden afgegeven. Op 27 October deed de burgerij oen poging om aan dezen toestand een einde to maken, doch toen verschenen terstond gekleurde Franseke troepen, die de be volking uiteen joegen en tegenover het stadhuis machinegeweren opstelden. De z.g. separatisten hebben ook ge tracht in het nabij gelegen plaatsje Heim- bach levensmiddelen op to vorderen. Daar de boeren echter krachtig tegen stand boden, moesten zij aftrekken, doch den volgenden morgen kwamen zij m versterkten getale terug en hebben toen vreeselijk huis gehouden. Zij geven thans ook op eigen houtje noodgeld uit, dat na tuurlijk in het geheel geen waarde heeft en dwingen do winkeliers om voor dit geld goederen te leveren. In geval van weige ring worden de winkels eenvoudig geplun derd. Een gevecht te Erkclens. Bij een botsing te Erkelens heeft een Belgisch officier een Duitsclier gedood en verschillende anderen gewond. Ook te Saarbrückcn een Putsch te verwachten? Naar de „D. Allg. Ztg." uit Saarbrüc kcn verneemt, zijn daar betrouwbare be richten ingekomen, volgens welke in de komende dagen ook te Saarbrücken een Putsch der separatisten kan worden ver wacht. Achter de beweging staat de be ruchte Fransche majoor Richert, die, toen zijn plannen in Beieren waren ontdekt, naar Golmar in den Elzas is verplaatst. Uit het Roergebied. De betaling van de kolenieveranties. S t a p p o nv a n S t i n n e s te B e r 1 ij n Hugo Stinnes is, na besprekingen met do Franschen, eergisteren te Berlijn aan gekomen, om mei do leden van het Rijks kabinet ruggespraak te houden. Naar de „B. Z. ani Mittag" verneemt, heeft Stinnes hij deze gelegenheid zijn vroegere plannen weder op den voor grond geplaatst. Tevens lieoft hij gc-i tracht, de toezegging te verkrijgen, dat van Duitsche zijde do belastingen zullen worden verlaagd, ten einde de Duitsche industrieelen in staat te stellen, te vol doen aan de verplichting tot het betalen van de leveranties in liatura en Kolilen- steuer, welko betalingen later als de Rijksfinanciën weer gesaneerd zijn HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Het einde der groote coalitie in Duitsch land. De socialistische ministers zijn uit de regeering getreden. Gistermorgen hebben de separatisten het stadhuis van Aken bestormd. Des mid dags zijn zij door de Belgen er weer uit* gezet. Veranderde houding der Belgische he* zetting tegenover de separatisten? BINNENLAND. De Kabinetscrisis. De Koningin heeft andermaal een onderhoud gehad met da Voorzitters der drie Rcchtsche Kamer fracties. Het collectief Arbeids-contract in do bouwvakken is opgezegd. Loonsverlaging mei 11—15 procent. De Kamers van Koophandel en de hef fingen van de ingeschrevenen in het Han delsregister. Vergadering Bestuur R.-K. Vakbureau. Bespreking rappori-Barge. zullen worden gerestitueerd. Een desbe treffende toezegging heeft Slinn.i_s tot dusver echter niet verkregen. DE HERSTEL-KWESTIE. De nieuwe besprekingen. De uitnoodiging aan A mcri lc a Ondanks alle pessimisme der laatste dagen blijkt het, dat do onderhandelingen over den tekst van de ontwerp-uitnoodi- ging der geallieerden aan do Vereenigdo Staten, om aan een conferentie van des kundigen deel te nemen, een bevredigend verloop hebben gehad. Heden wordt do uitnoodiging verzon den. Zij is kort en beknopt en omschrijft do taak der internationale commissie als volgt: het instellen van oen onderzee* naar de betalingscapaciteit van Duitsch land, ten einde de sommen te verkrijgen, door dit land krachtens het verdrag van Versailles verschuldigd. Het woord „tegenwoordige", dat Poin- caré voor „betalingscapaciteit" wenschte to plaatsen, komt dus in do aangenomen formulo niet voor. Men verwacht, dat de Vereenigde Sta ten hun vertegenwoordigers de volgende week zullen benoemen. Spanje. Een gevecht mal smokkelaars aan d« Spaansch-Poriugeesche grens. Uit Puy wordt gemeld, dat een bendC door Portugcesche gendarmes achter-* volgde smokkelaars over de Spaanse^ grens vluchtte, vanwaar zij schoten 13^ ten op de gendarmes, die het vuur be antwoordden. Spaansche gendarmes namen de Porlu- geesche gendarmes in hechtenis en namen hun de wapens af. Amerika. Lord George's reis. Lloyd George ontvangt dreigbrieven) Dezer dagen werd gemeld, dat een ver dacht individu het gezelschap van Lloyd Georgo volgde. Thans blijkt ook, dat hij dreigbrieven ontvangt. In Verband hier mede heeft de commissaris van politie te Hobokefr, in New-Jersey, meer dan de helft) van zijn politicmannen geconcen treerd ter bewaking van het spoorweg station, waar Lloyd Georgo Woensdag avond van Scranton zou aankomen. l)e politie gelooft, dat de brieven zijn ge schreven door verdwaasden, doch zij doen denken aan de actie der Iersche vrou wen, die zich in de huurt van het gen meentehuis van New-York met banieren ophielden, toen Lloyd Georgo in Amerika aankwam. BigjgjEHLatao Da Kabinetscrisis. Conferentie. Do Koningin heeft gisteren ten paleizo to 's Gravenhage ter confereutio ontvan-i gen de heeren dr. Nolens, mr. Rutgers, mr. Schokking, voorzitters van de R.-K., do A.-R. en Chr.-Hist. fractie In do Tweede Kamer. TROELSTRA NAAR HET LOO. __J Naar berichten verluiden, werd mr. Troelstra, do held van ao anll-vloolwet- anti-kabinet)- agitatie, door do roodo broeders uit Apeldoorn, toen hij daar Woensdagavond voor zijn bezoek op het Loo, in verband met do Regeeringscrisia arriveerde, gehuldigd met muziek, „do Internationale", en oen bouquet oranje-dahlia's met een rood lint.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1