Jaargang.
WöEMSDAG 31 OCTOBER 1923
No. 4296
iii^
®d xMéóoha (Bou^omt
JjeABONWEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
t'oor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Rij onze Agenten 20 cent per week 6 2.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaaL
0et Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
afbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
I nurciiasei* tsesïaa® stil i-nzo
Men, Hoogfeest van ALLE
ILIGEN, zal De Leidsche Courant
tl verschijnen.
lïij maken onze lezers er op-
rizaam op, dat in dit num^—r
if een Nieuw Feuilleton - een
[spronkelijk historisch romantisch
taal uit dezen tijd.
Actief.
lp oen dor propaganda-vergaderingen
'Amsterdam gelioudeu door do S. D.
P., na verwerping van de Vlootwet,
[d medegedeeld, dat „Het Volk" na 23
jiember met niet minder dan 3000
pné's zou zijn vooruitgegaan.
Pij gelooven dat niet.
|r zal hier wel 'n 50 pGt. hiuubug
.zijn.
■ar: „men noemt geen koe bont, of
één vlekje aan"; 50 pCt. zal er toch
van waar zijn, gesteld maar 30
dan zou dat nog beteekenen 900
nnen meer, waar èlken dag indrup-
haat tegen allen, clie niet denken
tillen zooals de S. D. A. P. denkt en
bestrijding van Kerk en Gods-
is!!
toot is de geestelijke verwording, die
uur als van „Het Volk" veroorzaakt
|fle zielen der trouwe lezers, die als
tare één worden met den geest van
l opstand, ontevredenheid, Geloof-be-
en Godsdienst-verloochening.
:erfelijk is die propaganda voor
Volk" door de S. D. A. P.
ook leerzaam Onder de
is, hoezeer wij ook vooruitgaan
goeden weg, de actie voor de
:e pers de actie om in ieder
lek gezin een Katholiek dagblad
ijksche huisvriend te doen zijn
pog niet krachtig genoeg. Wij kunnen
leze nog wel wat leeren van onze
pfanders.
BlMTEMLflMP
politieke crisis in Buitschiand.
Hei Rijk tegen Saksen.
Een overtangskahinet.
Saksische Landdag kwam gisteren-
bijeen om kennis te nemen van de
Haten der fractievergaderingen,
(minister van Handel van het eerste
let-Zeigiier, de sociaal-democraat
lisch, heeft de vorming van een
Ir kabinet op zich genomen,
iebmann, de minister van Binnenland-
Zaken in de beide kabinetten Zeigner,
toderom zitting nemen in de nieuwe
King, waarschijnlijk ook als minister
.Binnenlandsche Zaken.
Me minister van Justitie, Neu, zal
jj)& ambt bhjven.
f voormalige minister-president Zeig-
trachtte nog te elfder ure, tezamen
den Dresdensclien politiecommissaris
een linksch-socialistisch kabinet,
sleun der communisten te vormen,
Ken echter op den tegenstand der
«misten afstuitte.
ft nieuwe kabinet-Pellisch zal onge
teld met een scherpe oppositie der
öunisten en Duitsch-nationalen te
p hebben. Het nieuwe kabinet is ge
[bedoeld als een overgangskabinet.
Ee rijkscommissaris,
jjar men van goed ingelichte zijde ver
heeft de Rijksregeering op een
uit Dresden de verzekering gege-
de rijkscommissaris zal worden
epen, zoodra de nieuwe Saksi-
peering zal zijn gevormd,
'algemceno staking te
Dresden mislukt,
oproep der arbeidersorganisaties tot
l^edaagsche staking heeft tot dus-
r althans in Dresden geen resul-
ftd. In alle bedrijven wordt ge-
1 dit andere steden in Saksen zijn
rea berichten omtrent een algemeene
'««king ontvangen.
n cn hei Rijk.
aren verzoeningsgezind,
schijnt tijd to willen winnen en
6.- de aan zijn regeering gestelde
L p0nder de geringste haast te ver-
fesli ,zant von freger is naar Berlijn
L 0111 nadere details in Wilhelm
Lij..e Vra;gen over hetgeen men daar
L ..^ecies bedoelt. Zoodra dat ant-
l IÜQeA is gekomen zal men verder
tm ^er^0^ten uit Munchen bestaat
e' bereidwilligheid tot ver zo e-
muiarhandelingea. maar kan
er geen sprake zijn van een ontslag van
Yon Lossow.
Omtrent de juistheid van de gisteren
gemelde troepenconcentratie aan de Thu-
ringsche grens doet de rijksregeering ccn
onderzoek instellen.
De Socialisten en de Regeering.
Heden wordt hun houding
beslist.
Heden om half twee is de geheele so
cialistische fractie hijeen getelegrafeerd en
zal do spannende vraag opgelost worden,
of de socialisten nog langer deel kunnen
uitmaken van het kabinet-Stresemann. De
„Vorwarts", die tot nu toe steeds een slag
om den arm gehouden heeft, komt meer
en meer onder den indruk, dat het bruus
ke optreden tegen Saksen een moedwillige
provocatie van do socialisten heteekont en
dat deze het best doen daaruit hun con
clusie te trekken.
Ter geruststelling van do menigte komt
nu de socialistische parlemeutsdienst met
allerlei détails over Beiersche troepencon
centraties aan de Thuringsche gren'zen,
een bewijs, dat do opmarsch van de reac
tionairen naar Berlijn spoedig een aan
vang zal nemen. De twee voornaamste
concentratiepunten zijn Gohurg en Kro-
nach. Het hoofdkwartier is te Bamberg
gevestigd. Te Goburg bevindt zich de ma
rine-brigade Ehrhardt en 3 stormcompa-
gnies van nationaal-socialistische arbei
ders. Er schijnt echter slechts zeer weinig
artillerie aanwezig te zijn.
Do „Vorwarts" weet nog mede te dee-
len, dat deze onwettige troepen in Francs
en Oostenrijksche kronen betaald worden
Naar ds dictatuur van rechts.
Een artikel van de Vorwarts.
Met ijzeren noodzakelijkheid ontwik
kelt alles in Duilsc-kland zich naar een
dictatuur van rechts. Het is uitermate on
waarschijnlijk, dat Stresemann deze dic
tator zijn zal. Volkomen terecht schrijft
de „Vorwarts", dat binnen korten tijd of
do dictatuur van Von Kahr in Beieren of
de Rijksregeering ten val moeten komen.
Het sociaal-democratische hoofdorgaan
schildert dan den toestand, dien het voor
ziet: Komt de tegenwoordige Rijksregee
ring ten val, zoo zegt het, en krijgen wij
te Berlijn een rechts-radicalen coup d'état
dan moeten wij mot scherpe onderdruk
king van alle sociale en politieke rechten
der arbeidende massa rekenen. Wat in
Hongarije onder Horty, wat in Italië on
der Mussolini, wat in Spanje onder Primo
de Rivera gebeurde eu nog gebeurt, zal
door hetgeen, dat in Duitschland te ver
wachten is, nog ver overtroffen worden.
Communisfen-agitaiie.
Een complot om de spoor-
1 ij n e n b ij M n c h e n te
vernielen.
Naar uit Munchen wordt gemeld, zijn do
deelnemers aan de geheime communisti
sche vergadering van 20 October, in het
geheel 34 personen, thans allen gearres
teerd. Daar zioh onder het in beslag ge
nomen materiaal ook een uitgewerkt plan
voor het vernielen van de spoorlijnen bij
het station te München bevond, is een om
vangrijk strafproces tegen de gearresteer
den te verwachten.
DE RIJNLAND-REPUBLIEK.
De kwestie tier erkenning.
Door Frankrijk nog niet
erkend.
De Fransche gedelegeerde voor het
district Euskirchen heeft aan allo burge
meesters oen rondschrijven gezonden, lui
dende als volgt:
„Do districtsgedelegecrdo deelt hierdoor
mede, dat do separatistische beweging
voorloopig niet is erkend; indien zij mocht
worden erkend, zal dit nog nader worden
bekend gemaakt.
De oudo toestand blijft derhalve bestaan
Do separatisten moeten zioh onthouden
van iederen vorm van requisitie, inbeslag
neming, ontslag van beambten enz.
De requisitic-bevelen moeten, evenals
tot nu toe, onderteekend zijn door den dis-
tricts-gedelegeerde of de militaire autori
teiten.
De gedelegeerde wensclit van alle ge
beurtenissen, ook die van geringe beteeko-
nis, op de hoogte te worden gesteld".
Do Fransche districtsafgevaardigdo voor
Bonn heeft een gelijkluidend schrijven
verzonden.
Tusschen twee Regesringen,
Schijnmacht der
separatisten.
Deckers is tot regeeringscommissaris
benoemd van de Rijnlandsche republiek én
zetelt nog in het regeeringsgebouw te
Aken. Eene bespreking met do redacties
der oouranten heeft tot gevolg gehad dat
deze gisteren weder uitgekomen zijn. Hun
is meer vrijheid van schrijven gewaar
borgd, terwijl zij verplicht zijn de hekend-
makingen der Rijnlandsche republiek op
te nemen. Eén dezer bekendmakingen
luidt, dat do Rijnlandsche rejiuhllek door
do In tergeallieerde Rtjnlandcommissie er
kend is, dat de staast- en gemeente-amb
tenaren daarom verplicht zijn do bevelen
der Rijnlandrepubliek op te volgen en dat
indien Dinsdag eventueel beambten den
arbeid nog niet hervat hebben, die maat
regelen genomen zullen worden waartoe
Deckers door de Rijnlandsche republiek
bevoegd is.
Een andere bekendmaking gelast den
winkeliers bun zaken overdag minstens
acht uur open te hebben en te verkoopen
tegen billijke prijzen. Woeker zal zwaar
bestraft worden, terwijl den winkelier, die
zijn zaak gesloten heeft, ook straf te wach
ten staat.
Deze „bevelen" der Rijnlandsche repu
bliek staan aan het hoofd der couranten,
doch lijken ironie, want nagenoeg nie
mand gehoorzaamt er aan. De winkels
blijven gesloten en daar waar men toeval
lig iets koopen kan, vraagt men woeker
prijzen. En de staats- cn stadsheambten
gehoorzamen nog steeds aan de Rijksre
geering, die thans in het Raadhuis zetelt
en onder de bekendmakingen der Rijn
landsche republiek in de couranten af
drukt, dat Deckers niets tó zeggen heeft
en dat de rijksregeering nog steeds wel
door de Intergeallieerde Rijnlandcommis
sie erkend is en dus de bekendmakingen
van Wecker3 leugens zijn. En tusschen
heide regeeringen heeft het Akenschevolk
een zenuwachtig bestaan, afwachtend en
hongerend.
Vcrcuing van esn regeering te Keulen.
Adenauer een der leiders.
Te Keulen heeft zich, onder den naam
van Centralen. Economischen Raad, een
zuiver Rijnlandsche regeering gevormd,
welke slechts nog openlijk behoeft te wor
den geproclameerd. Tot de leden van de
zen raad behoort Adenauer, de Oberbiir-
germeister van Keulen.
Noodgeld-biljetten dear da separalisten
in beslag genomen.
Het Franse h-e voorbeeld.
Volgens de „Frankforter Zeitung" heb
ben de Separatisten te Mainz in een druk
kerij, welke gemeente noodgeld-biljetten
drukt, een inval gedaan. Er werd voor
een bedrag van 900 billioen mark aan
biljetten medegenomen, alsmede voor 1200
billioen aan biljetten, welke nog niet ge
heel gereed waren.
Uit het Roergebied.
Dc arb3i-Jsonrust.
Botsingen tusschen
werkloozen en politie.
In Gelsenkirchen, Oberhausen en Essen
is het gisteren tot ernstige ongeregeldhe
den gekomen tusschen de Schupo en de
werkloozen.
In Oberhausen werden op de „Güte
Hoffnungshütto" do meeste arbeiders ont
slagen, alsook in vele andere fabrieken,
waardoor het aantal werkloozen aanmer
kelijk toenam.
Daar de ondersteuningsgelden de laatste
dagen niet meer werden betaald, gingen
do. werkloozen er toe over de lev^smid-
delenwinkels te plunderen. In totaal wer
den ongeveer 40 winkels leeggeplunderd.
Do Schupo greep echter in en schoot met
scherp op de menigte, waardoor tien per
sonen werden gedood en oen groot aantal
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowono advertenliëei SO cent per roget>)
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverSentéën, van ten hoogste 30 woorden, waarinj'
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Belgische gendarmes herstelden later
do orde. Door de Belgische militaire auto
riteiten is een hulpdienst ingesteld, waar
de werkloozen één warmen maaltijd per
dag kunnen krijgen.
Do bevolking is zeer verbitterd tegen de
fahriekeigenaren.
Terugkeer van mijndirecteuren.
De Franschcn hebben een tweetal mijn-
directeuren, van wie de eene bij verstek
tot vijf jaar gevangenisstraf was veroor
deeld, en do andere was uitgewezen, be
richt, dat zij ongehinderd in het bezette
gebied kunnen terugkeeren.
Dit voorval wordt beschouwd als een
eerste bewijs, dat de Franschcn de moei
lijkheden willen wegnemen, welko het hor
stel tot nu toe in den weg hebben gestaan
DE HERSTELKWESTIE.
Dg conferentie van experts.
Do houding van Italië.
Naar gemeld wordt, stemt het ant
woord der Italiaansche regeering aan de
Britsche regeering vrijwel overeen met
de door Brussel en Parijs gegeven ant
woorden.
Italië stemt er in toe, dat de Commis
sie van Herstel, welker bevoegdheid moet
worden gevrijwaard, een commissie van
deskundigen zal benoemen, waarin ook
een vertegenwoordiger der Vcreenigde
Staten zitting zou kunnen hebben.
Do meening van Engeland
cn Amerika.
Hoewel in bevoegde kringen te Londen
wordt beseft, dat de beperkte bespreking
van de kwestie der schadevergoeding,
welke thans zal plaats hebben, niet zoo
vruchtbaar zal blijken te zijn als de rui
mere conferentie, welko Groot-Brittannië
hoopte, dat Frankrijk zou aanvaarden,,
wordt nochtans algemeen geloofd, dat
deze conferentie van deskundigen heter
is dan niets.
Men gelooft, dat de houding van Ame
rika vrijwel gelijk is aan die van Groot-
Brittannië, n.l. verlangen voort te gaan
met hetgeen onder dezo omstandigheden
do beste manier is om te werken aan de
oplossing van het vraagstuk der schade
vergoedingen.
Lloyd George over de
conferentie.
Lloyd Georgo heeft te Richmond (Vir
ginia) het woord gevoerd en onder meer
gesproken over do mogelijkheid van
nieuwe schadevergcedicgs-conferenlies.
Hij verklaarde, dat indien Poincaré blijft
trachten van Duitschland het geheele be
drag der schadevergoeding te krijgen,
zooals dat te Londen is vastgesteld, deze
de pogingen van staatssecretaris Hughes
om tot een oplossing te komen, zou ver
ijdelen. Hij verklaarde, dat Frankrijk de
weigering van een lager maximum moet
opgeven, indien nog iets van do schade
vergoeding terecht wil komen.
Portugal
Ministercrisis.
Naar uit Lissabon wordt gemeld, is he?
ministerie afgetreden.
Italië
De „Mafia" en „Camojrra".
Sedert eenigen tijd worden Sicilië en
de omgeving van Napels danig door
enkele geheime organisaties geterrori
seerd. De hoofdzetel der „Maria" is te
Palermo, die der „Gamorra" te Napels.
De plaatselijke politie durft echter niet
in te grijpen. Om nu een einde aan deze
terreur te maken, heeft de regeering de
prefecten van Palermo en Napels door
fascistische generaals vervangen. Nau
welijks had de nieuwe regent van Paler
mo zich geïnstalleerd, of er werd een raid
ondernomen op een algemeen congres der
„Mafia", waarvan de leden bijeen waren
om middelen te heramen, ten einde hun
terreur te kunnen voortzetten. Alle aan
wezigen werden gearresteerd.
Te Napels is het verboden, om met
meer dan vijf man te vergaderen of op
straat hijeen te zijn. Het dragen van wa
penen en wandelstokken is evenmin ge
oorloofd.
Turkije
De Turksche republiek uitgeroepen.
Moestafa Kemal tot President
gekozen.
De Nationale Vergadering te Angora
heeft zich uitgesproken ten gunste van
een Turksche republiek met Moestafa
Kemal als president.
Een Balkanbond.
Te gen do kleine entente.
Het blad „Tanin", dat als officieus geldt
en inlichtingen der regeering van Angora
pleegt te verkrijgen, meldt, dat er po
gingen worden gedaan tot vorming van
een Balkan-blok, dat een tegengewicht der
kleine entente zou zijn en Turkije, Bul
garije, alsmede Italië zou omvatten. Het
blad meldt, dat het tot stand komen van
zulk een bond binnenkort kan worden
verwacht.
m«MEHLMÜO
De Kabinetscrisis.
HET KAMERLID VAN WIJNBERGEN
AAN HET WOORD.
De heer Mr. A. Baron v. Wijnbergen
schrijft in „De Maasbode" een artikel,
waaruit wij het volgende ontleenen:
„Of het gebeurde ons persoonlijk teleur
stelt? Zij, die zich willen herinneren, wat
wij do laatste paar jaren gezegd en ge
schreven hebben, in 't hijzonder sommige
zaken, waarover men ons nog al eens las
tig, heeft gevallen, zullen hegrijpen, dat,
hetgeen thans voor allen is aan het licht
getreden, voor ons niet komt onverwacht,
al wordt het door ons o zoo diep betreurd.
Of nu do geslagen wonde onheelbaar is?
Zonder don ernst te ontkennen van den
ingetreden toestand, doelen wij toch niet
het somber oordeel van hen, die naar aan
leiding van de stemming van verleden
Vrijdag schreven: „de coalitie verbroken,
do R.-X. Staatspartij gebroken". Wel er
kennen we volkomen, dat, wordt hetgeen
thans is aan het licht getreden, in zijn
verdere ontwikkeling niet gestuit, het
daartoe beslist komen moet. Werd niet
gelijk wo hopen en verwachten 1 hersteld
de eenheid onder de onzen, werden aan
onzo coalitiegenooten niet geschonken do
waarborgen, die zij ongetwijfeld zullen
vragen, dat het thans voorgevallene zich
in de toekomst niet herhalen zal, dan,
maar o.i. ook dan pas zou beëindigd
wezen eene politieke constellatie, die land
MET V0ÖRH&&SUS3TE mEWWJSm
BUITENLAND.
To Dresden is een nieuwe regeering ge
vormd.
Heden zullen de Duitsclie sociaal-demo
craten beslissen of zij de regeering-Strese-
mann zullen steunen of niet.
In Turkije is de Turksche republiek uit
geroepen met Kemal Pacha als president.
BINNENLAND.
De Kabinetscrisis. Een verzoek van dr.
Verviers aan de Koningin.
Staking en uitsluiting in de Twentscho
Tcxtiel-industrie.
LEIDEN.
Alhier is gehouden da bijeenkomst van
den R.-K. Eend van Handelaren in Me'k
en Melkproducten in Nederland.
en volk zóózeer ten zegen was, die
naast zoovele andere zaken ons heeft
geschonken, gelijk onlangs te Nijmegen
de Aartsbisschop van Utrecht het uitdruk
te: _„het vrije onderwijs, dat in ons be
voorrecht vaderland na meer dan een hal
ve eeuw van strijd wettelijk geregeld is op
een wijze, welke bewondering en naijver
wekt in meerdere landen".
Moge God dat verhoeden!"
EEN ADRES VAN Dr. E. VERVIERS.
Door dr. E. Verviers te I.eiden is een
adres aan H. M. do Koningin gezonden,
waarin hij H. M. adviseert ditmaal niet
het oor te leenon aan parlementaire raad
gevers, doch op eigen gezag een buiten
parlementair Kabinet van bekwame man-
men te vormen.
Voorts adviseert'Dr. Verviers dit Ka
binet zoo noodig met koninklijke autori
teit te steunen tegen de aanmatigingen
van do parlementaire partijen.
De Hanzebank in het Bisdom Haarlem.
Ingevolge het reeds door ons vermelde
adres van den voorzitter der plaatselijke
Hanze-afdeeling te Delft, heeft te Delft
een samenkomst plaats gehad van de z.g.
kleine commissie der N. V. Hanzebank in
het Bisdom, tot het houden van bespre
kingen met eenige vertegenwoordigers der
plaatselijke R.-K.. Middenstandsvereeni-
gingen.'
Aan deze samenkomst hebben o.a. deel
genomen de heer Perquin, directeur der
Hanzebank; mr. De Groot, rechtskundig
adviseur; de accountant Van der Hoorn;
Ghr. Jansen, directeur van het Centraal
Hanzebureau te Amsterdam; de heer
Peters, secretaris van het college van
commissarissen, en rector Jansen.
Van de zijde dezer heeren is, naar wo
vernemen, in den loop der discussies nog
maals met stelligheid te kennen gegeven,
dat de financieele positie van de betrok
ken Hanzebank geen aanleiding tot
ernstige ongerustheid voor de aandeel
houders oplevert. Het gevorderde volstor
ten der aandeelen moet uitsluitend wor
den beschouwd als een maatregel, die
door de tijdsomstandigheden werd ge
boden.
Tegen inwilliging van den wsnsch, door
een der vertegenwoordigers van de afd.
Delft geuit, om een omstandig accoun
tantsonderzoek naar de positie van do
bank te doen instellen, en in afwachting
van het resultaat daarvan het volstorten
der aandeelen op te schorten, bleken be
duidende bezwaren to bestaan. Een derge
lijk onderzoek naast de reeds bestaand©
accountants-contröle, werd bovendien
overbodig geacht.
Ook het bijeenroepen van een aandeel
houdersvergadering achtte men, na het
vertrouwen gevende votum van de onlangs
te Leiden gehouden Centrale Raadsver
gadering, minder noodzakelijk.
Beperking invoer schoenwerk.
De Minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid maakt bekend, dat ter uitvoe
ring van het bepaalde in artikel 3 van
het Kon. besluit van 25 Juni j.l. (Stbl.
No. 298) tot vaststelling van de voor
waarden, bedoeld in artikel 2 der wet van
5 Mei 1923 tot tijdelijke beperking van.
den invoer van schoenwerk (Stbl, No.
186) door hem is bepaald, dat met in
gang van 1 November a.s. invoer van
schoenwerk, waarvan het bovenstuk
grootendeels van leder is vervaardigd, zal
kunnen worden toegestaan, indien daar
tegenover, in den zin van artikel 3 van
voormeld Kon. besluit, een aankoop van.
schoenwerk van binnenlandsch fabrikaat
staat tot een viervoudige waardo van het
in te voeren schoenwerk.
Met ingang van 1 November a.s. zal
voorts van hen, die schoenwerk wenschen
in te voeren, telkens bij hun aanvrage
daartoe, voor zoover dezo schoenwerk be«
treft, welks invoer slechts onder voor
waarde van aankoop in het binnenland
kan worden toegestaan, overlegging van
een door den betrokken schoenfabrikant
mede-ondefcteekende verklarinlg worden:
gevorderd, waaruit kan blijken, dat ten
aanzien dier aanvrage aan bedoelde voor
waarde ten volle werd voldaan. J