'vyeede Blad
isdag 30 October 1923
BIWHEMLftBID
De Kabinetscrisis.
.fTREOEMDE MINISTERS WEER
KAMERLID?
m meldt ons dat voor de aftredende
^rs Ruys, Aalberse en Golijn, indien
rJn bet nieuwe ministerie geen deel
iten, door zittende partijgenooten
Kamerzetel zal worden ingeruimd,
den heer Ruys zal plaats maken de
p. Rutten, voor den heer Aalberse do
jjjr. Kolkman, die al eer dor heeft
aftreden, en voor den heer Colijn,
H. Leenstra.
WAT NU
Kamerlid de heer A. C. A. van
en schrijft onder bovenstaand op-
(l een artikel in „Do Tijd",
j zegt, dat de heer Troelstra de aan
ren Kabinetsformateur zou zijn. Deze
dan echter waarschijnlijk zijn taak
ragen aan do erkende financieelo
iliteit der partij, den heer Wibaut,
wien, moet er een socialistisch Ka-
komen, deze taak zeker het best
toevertrouwd".
Kabinet-Wibaut zoo vervolgt
icr dan zou ons thans meer dan
een ramp lijken, omdat wij dan fi-
eel en economisch zeker ten gronde
crude gulden buiten kijf een heden-
buiteling zal maken. Het zal cch-
nnoedelijk zoo ver niet komen, om-
heer Wibaut zich tijdig zal terug-
i, bij gebrek aan de noodigo racde-
l van de zijde van den Vrijheids-
a van de tien katholieke leden, die
de Vlootwet hebben gestemd. De
Van Schaik, die allereerst in aan-
zou komen in een dergelijk Ka-
voor de portefeuille van justitie,
liet voorgevoeld en heeft daarom
ja repliek uitdrukkelijk gezegd, dat
ien hem en het overig deel der
crzijde geen conflict is over het
ng, ja dat hij principieel op
Ifde standpunt staat als do Regeering
heeren Nolens, Rutgers en Schok-
lankt de heer "Wibaut, dan is, naar
bescheiden meening, maar één op-
mogelijk zonder ontbinding: een
terio buiten do partijen, dat, op
uur varende, zijn geluk zal moeten
waar het dat kan vinden. Een
iijk Kabinet zal dus niet steunen op
partij of partijen, maar zal dank-
bebbcn aan te nemen den steun, liet
en, onverschillig door wie, aldus
ag met den een, morgen met den
practisch samenwerkend. Met an-
iuorden: een Kabinet in den geest
het Kabinet-Gort van der Linden,
in verband met samenstelling der
meer rechtsch getint, zonder dat
htschc menschen, die daarin zitting
n, geacht zullen mogen worden do
enwoordigers van hun partij te zijn.
rogramma van dit Kabinet zal, om
men leven, geen ander kunnen zijn,
iet pronram van het afgetreden Ka-
dock fn omgekeerde ricliting: eerst
1 van het financieel evenwicht in
and en in Indië, daarna de Vloot-
Do aangewezen formateur zou dan
de voorzitter der Vlootcommissie,
iarmede gaande buiten haar boekje,
r rapport schreef:
dier hoofde komt het der Commis-
sodzakelijk voor, dat de Regeering
oor de behandeling van de Vlootwet
[s Staten-Generaal overlegt een ge
werd en duidelijk toegelicht pro-
sa van de maatregelen, die zij on-
luar acht, om de budgetten van Ne-
«1 en van Indië ieder op een gezon-
joudslag to vestigen, programma,
forie zij staat of valt."
deze conclusie heeft de voorzitter
Mnmissie zich vereenigd. Alleen was
[a meening, dat de Vlootwet, die
Emissie desniettemin onmiddellijk
hen aannemen en in uitvoering zien
wel dadelijk door de Staten-
aal mocht worden aangenomen, doch
Ie inwerkingtreding moest worden
op een nader te bepalen tijdstip,
•hij leefde zou.ik, in verband met
U'lieko constellatie, liever een op-
gezien hebben aan een ander lid
otwet,; prof. Slruycken, maar waar
nelaas, ons ontviel, is de heer Pa-
e man. Aan de uitvoering van dit
mi zou de rechterzijde buiten de
woordelijkheid blijvend van het
'oer Vlootwet haar medewerking
nnnen onthouden. Onder reserve ten
M ^an de te kiezen middelen is het
'atxonalo plicht van iedereen, door
laQS van alle ingezetenen geboden,
mn het herstel van het financieel
'c"t met de regeering mede te wer-
5J "ergelijk kabinet zou, voor de
'mg van de Vlootwet, na herstel
financieel evenwicht, kunnen
®op den Vrijheidsbond, als men
verklaringen van dezen eenigei
fcag hechten en zelfs in vriende-
ouding tegenover zich vinden dan
'oet-Ruys, de tien katholieken, al-
e heeren Bomans en Van Schaik.
iff ^rgelijk kabinet in zijn taak
dan zal het niet alleen den
buitengewonen dienst hebben
Qonmaai- hinderpalen lebben
tarte ^j^ers aarL een samen-
feó in 7° partajejl1 van rechterzijde
%u en weg zullen blijven staan.
'j\r.°0noodig, indien dit gewenscht
ivs k ^00r ^eh bedroevend en-
hm gebeurde in het buitenland
busten, dat de heer Van
{iUwï11 overging, maar noodig
et- Do heer Eoudom die op de
laatste vergaderingen van den Volkenbond
de Nederlandsche denkbeelden met talent
heeft verdedigd, kan hem opvolgen en de
heer Van Karnebeek zou hem als gezant
te Parijs kunnen vervangen.
GUD-MINiSTER DE GEER AAN HET
WOORD.
De oud-minister van financiën, jhr. mr.
D. J. do Geer, schrijft aan de „N. R. Crt."
„In het persoverzicht van uw blad zie
ik, dat „de Tijd" de Kabinetscrisis aanvat
om eenigo onvriendelijkheden te zeggen
aan mijn adres.
Do aanleiding daartoe ontgaat mij.
Ik heb verklaard: „ik kan thans niet
regeeren met do vlootwet". Mijn arnbtgo-
nooten hebben verklaard: „wij kunnen
thans niet regeeren zonder de vlootwet".
En beiderzijds is naar die verklaring ge
handeld. Waarom de eerste verklaring nu
onbetamelijker zou zijn dan de laatste, is
niet duidelijk. Waar „regeeren" op dit
oogenblik in hoofdzaak beteekent „bezui
nigen", en waar do vlootwet, zooals de
heer van Gijn 't uitdrukte, een nieuw
„dood gewicht" aan do céne zijde van do
budgetbalans zou loggen en daardoor ligt
herstel van het evenwicht bemoeilijken,
schijnt zelfs do eerste verklaring iets
logischer dan de laatste. Doch ik wil daar
over niet twisten. Maar in elk geval zou
wie do tweede verklaring eerbiedigt, .dit
ook do eerste kunnen doen. Althans zoo
hij ten aanzien van de vlootwetkweslie-
zclvo op het standpunt staat gelijk „de
Tijd" dat dit „een zakelijke kwestie is,
waarover verschil van meening kan en
mag bestaan".
Dit intusschen slechts ter inleiding.
Waar ik in hoofdzaak tegen wil opko
men, is één der onvriendelijkheden, door
„de Tijd" tot mij gericht. Ik zou zijn „de
man van artikel 40; de man der bindende
belofte".
Dit is precies het tegendeel van de waar
heid, al houd ik mij van do goede trouw
van „do Tijd" volkomen overtuigd.
Toen ik eenigen tijd minister was, ont
dekte ik artikel 40 van het bezoldigingsbe
sluit, hetwelk sinds 1920 bestond, maar
waarop in de staatsstukken nooit de aan
dacht gevestigd was en dat dan ook nooit'
in openbare bespreking in Kamer of pers
was geweest. Het artikel verklaarde (kort
gezegd), dat bij daling van het indexcij
fer do salarisuormen van het besluit moch
ten worden verlaagd, mits onder handha
ving van do genoten wedden der fungee-
rende- amhtenaren. Het was voor mij een
lugubere ontdekking. Ik onderzocht naar
"de herkomst en informeerdo o.a. hij een
hoogleeraar, die tevoren, in een vroegere
functie, wel in salariszaken geadviseerd
had. Hij deelde mij mee, er onschuldig
aan te zijn, en ried mij aan, de intrek
king te bevorderen ook zoo- nog niet tot
salarisverlaging besloten werd. opdat al
thans de nieuw te verleenen wedden en
periodieke verhoogingen aan de werking
zouden worden onttrokken. Van de oude
achtto hij dit alleen mogelijk met mede
werking van den wetgever.
Ik volgde dit advies.
Wil iemand mij nu verwijten, dat ik
niet reeds toen verder ging en den wet
gever in den arm nam, dan is dit een
standpunt. Een waarop ik nu vanzelf niet
zal idgaan. Maar het voor te stellen, alsof
ik het initiatief nam tot „bindende belof
te", welke ik in de Kamer een „staatsrech
telijk monstrum" noemde, welke ik onre
delijk en absurd acht, welke een doorn
was in mijn ministerieel vleesch, 1dit
.schijnt mij onbillijk.
Wanneer ik als minister niets aan ar
tikel 40 gedaan had, ware de „bindende
belofte" er thans evenzeer geweest, en wel
in breederen omvang.
Wie zal zoo vroeg ik reeds elders den
dokter, die een kankergezwel uitsnijdt
maar om de een of andere reden een deel
moet laten zitten, do oorzaak van dat res-
teerende gezwel noemen?"
EEN REDE VAN Mr. TROELSTRA.
Het federatiebestuur derS.D.A.P. te Am
sterdam had gisteravond een viertal ver
gaderingen belegd, ter bespreking van de
Kabinetscrisis als gevolg der verwerping
van de Vlootwet.
In de Beurs voor den Diamanthandel
sprak Mr. P. J. Troelstra.
Deze zeide in zijn rede o.a. dat or de
laatste jaren voor de sociaal-democratie
in het parlement weinig te halen was, om
dat de actie der S.D.A.P.-sche vertegen
woordigers afstuitte op do coalitie. Die
coalitie schijnt thans een einde te zullen
nemen. De antithese heeft een .deuk ge
kregen, waarvan het zeer do vraag is, of
zo herstellen zal. Tegen die antithese is
spr. steeds opgetreden en wanneer de ver
wachtingen verwezenlijkt worden, welke
men op grond van het thans gebeurde mag
koesteren, dan zal spr. dat als de kroon
op zijn werk beschouwen.
De vraag rijst echter: wat nu?
Zonder regeering gaat het niet en wat
moet er dan voor deze regeering in de
plaats komen.
Waar do sociaal-democraten, aldus spr.
"zoo dapper hebben meegedaan, om do
crisis te veroorzaken, moeten we ook me
dewerken aan de oplossing. Wanneer ech
ter ooit de oplossing eener Kabinetscrisis
moeilijk was, dan is het deze. Hadden al
degenen, die tegen do wet stemden, dat
gedaan op grond derzelfdo motieven dan
was de zaak veel eenvoudiger, maar de
oppositie omvat de meest tegenstrijdige
elementen.
Do vraag, of de tegenstemmers do re
geering kunnen vervangen is dan ook niet
toestemmend to beantwoorden.
Om te kunnen regeeren moet er een ge
meenschappelijk program van actie zijn.
En de Vlootwet is nu wel van de baan,
maar de nieuwe regeering heeft andere
dingen te doen. Om to kunnen regeeren,
moet men beschikken over. een meerder
heid in do Kamer. Tot nu was do verhou
ding 60 tegen 40. Trekt men van de 60
reclitscho leden de 10 Katholieke tegen
stemmers af en telt men er do 10 Vrij-
hcidsbónder* bij, dan is er wel geen recht
sclie meerderheid, maar toeE een meerder
heid, welke nog erger is. dan do eerste.
Dat is een eersto oplossing der crisis.
Marchant ziet do oplossing, aldus ver
volgde spreker, in een ander rechtsch mi
nisterie. maar die oplossing .kunnen do
sociaal-democraten onmogelijk aanvaar
den: Dat advies is blijkbaar ingegeven
door de gedachte, dat ons land alleen kan
geregeerd worden door een vereeniging
der rechtsche partijen. Onzo ervaring,
zegt spreker, is- evenwel, dat do coalitie
reeds lang genoeg gekraakt heeft..
Onze oplossing is, dat wo geen recht-
scho regeering willen. Do sociaal-demo
craten willen juist een rechtsche regeering
in ons land onmogelijk maken.
Wo willen niet huiten de regeering blij
ven, maar do consequentie onzer houding
aanvaarden. Als het eenigszins kan, moo
ten wo er echter buiten blijven, want de
oppositie is voor de sociaal-democraten
nog steeds do aangenaamste positie. Op
den grondslag der bestaande verhoudingen
in do Kamer de regeering to aanvaarden,
is voor do sociaal-democratie evenwel
waanzin. Maar deze Kamer, zegt spreker,
is nooit eon goede vertegenwoordiging
geweest der kiezers, omdat zij omtrent
den werkelijken aard dor bezuinigingsplan
nen niet zijn voorgelicht. Het zal voor
icdero regeering, ook een, waarin sociaal
democraten zitting hebben, onmogelijk
zijn te regeeren, zegt spreker, wanneer de
fout van do vorige verkiezingen niet is
hersteld. Het is daarom spreker's overtui
ging, dat de Kamer zal moeten ontbonden
"worden. Of do sociaal-democraten in de
regeering zullen treden, hangt van hen al
leen niet af. Het zal hun mogelijk ge
maakt moeten worden, tot een vergelijk om
trent een regeerprogram zijn zij bereid.
Ook de sociaal-democraten willen bezuini
gen en den gulden veilig stellen, al vraagt
spreker, of het wel zoo erg zal zijn, indien
onzo gulden wat minder waard was. In
België en Denemarken immers is geen
werkloosheid.
Wie er blij zijn.
Onder dit opschrift schrijft een red.
van het „Hhld.":
Een bevestiging en versterking van de
meening, van do hooggeplaatst© autoriteit,
welko wij in ons avondblad van Zaterdag
hebben vermeld, is de geest, waarmee voor
mannen van R.-K. vakvereenigingen het
bericht van den val van het kabinet heb
ben ontvangen. Toen Vrijdagnamiddag een
hunner, een bekend man in do Haagsche
gemeentepolitiek, het bericht ontving, kon
hij zijn blijdschap er over moeilijk o'nder-
derdrukken. „Goddank, nu zijn wij ten-
minsto van al dio bezuinigingsmaatrege
len af. Laat een ander die nu maar eens
opknappen, dan staan wij er tenminste
vrijer en gemakkelijker tegenover". Deze
uiting wijst er op, welke een gevoel van
opluchting do gang van zaken in die din
gen heeft gewekt. Merkwaardig fs, dat
ook de amhtenaren zich opgelucht toonen.
„Nu komt er van de bezuiniging op de
salarissen niets", zoo hooren we telkens
zeggen. Er zijn zelfs kantoren, waar de
ambtenaren elkaar eens lekker getracteerd
hebben op „den goeden afloop"
Als do betrokkenen maar niet zullen er
varen, te zijn gekomen van den wal in do
sloot dat zij te vroeg hebben getrac
teerd 1
VOORZITTER KOOLEN.
Over het presidiaal talent van den Ka
mer-Voorzitter dr. Kooien schrijft de (A.
A.) „Rotterdammer":
Voor de behandeling der Vlootwet heeft
de Kamer al den tijd genomen.
De debatten kenmerkten zich door eene
breedheid en langdradigheid die wij de-n
laatsten tijd ietwat ontwend waren.
„Haast je langzaam" is het lijfsparool
der hoogmogenden geworden.
In dezen zin zal dus ook wel het „rus
tig" moeten worden aanvaard, waarmee
Minister Ruys den gang der discussies
kwalificeerde.
Immers van rustige beraadslagingen In
d.en zin van onbewogen, bedaard, niet-
hartstochlelijlc, ongestoord was geen
sprake.
Hoogst geladen was twee weken lang
de Kamer-atmosfeer. Vooral de sociaal
democratische leden voelden zich weer.
Om olkcn hun onwelgevalligon spreker
vormden zij een phalanx, en trachtten
hem het spreken te bemoeilijken. Dat do
persverslagen van een voortdurend ge
brom en gemompel verhaalden was geen
zeldzaamheid. Het knetterde interrupties.
Man noch vrouw word gespaard. Mejuf
frouw Katz was evenmin veilig voor het
vlegelachtig in de rede vallen als Minis
ter Ruys.
Bij zulke gespannen verhoudingen is
cene goede leiding onmisbaar.
De Kamer-president, Mr. Kooien, wist
die te geven.
Een enkele maal, als bij het incident
door de oud-gedienden op do Kamertri
bune verwekt, toon de heer Duys zich
met deze rustverstoorders solidair ver
klaarde, moge bedenking rijzen over to
groote toeschietelijkheid tegenover de op
positie, in het algemeen valt zijn be
leid le roemen.
£ijn kracht ligt in het ijzeren zelfbe
dwang in den rechtvaardigheidszin, de
goedgehumeurde gevatheid, waarmee hij
leidt.
Van deze laatste eigenschap gaf hij
deze week wederom merkwaardige bewij
zen.
Zijn vermaan tegen het veel-spreker-
dom met een beroep op het half-mini
mum, zijn aankondiging van het spreken
der regeering waren kostelijke trekjes.
Benijdenswaardig is de gave om--door
een opgewekt, welwillend woord den
toon eener vergadering te verheffen.
Mr. Kooien bezit die gave in hooge
mate en wanneer de beraadslagingen over
de Vlootwet oen onaangenamea indruk
zullen nalaten is dit zeker niet aan zijn
presidiaal talent to wijten.
Centraal Verrekenkantoar voor 7.
-N,/- brandstoffen. ^ij!
Navordering O.-W.-b e 1 a S "ti n g
van de restituties.
Naar wij vernemen, heef^ do Hoogo
Raad uitspraak gedaan in het proces door
do Vereeniging van Nederlandsche Werk
gevers, ten name van do .Naamlooze Ven
nootschap Machinefabriek „Reineveld" te
Delft, togen den fiscus gevoerd inzake de
navordering van do Oorlogswinstbelasting
over de restitutiën van het Centraal Ver-
rekenkantoor voor Brandstoffen in do
jaren 1919, 1920 en 1921.
Do Vereeniging van Nederlandsche
Werkgevers had in esrsto instantie voor
dei; Raatfc van Beroep voor de Directo Be
lastingen te 's-Gravenhage het proces ge
wonnen en thans heeft do Hoogo Raad
het beroep in cassatie verworpen.
Het is dus nu in hoogste instantie uit
gemaakt, dat de fiscus niet het recht
heeft, over do restitutiën van het Cen
traal Verrekenkantoor voor Brandstoffen
oorlogswinstbelasting na te vorderen.
De Harczebank in he! Bisdom Haarlem.
Verkoop van gebouwen.
Van bevoegde zijde deelt men aan de
„Msbd." mede, dat aan de uitvoering der
door bovengenoemde instolling ontworpen
reorganisatie- en bezuinigingsplannen ge
regeld wordt voortgewerkt. Zoo is een ge
centraliseerde rayon-indeeling tot stand
gekomen, waardoor er van 1 October af
slechts zeven rayonkantoren zijn, n.l.
Haarlem, Alkmaar, Leiden, Amsterdam A
(Nieuwendijk), Rotterdam, Middelburg en
's-Gravenhage A (Palcisstraal).
De gebouwen aan de Voorstraat te Delft
en het hoofdkantoor zullen worden ont
ruimd en verkocht. Dc centrale administra
tie zal nu (vóór 15 November) worden on
dergebracht in bet gebouw van het bij
kantoor vobr Delft aan de Koornmarkt.
Maandag is het bijkantoor Den Haag,
Theresiastraat, opgeheven, terwijl in de
Willem de Zwijgersjraat alleen 's morgens
zitting zal worden gehouden.
To Amsterdam is het kantoor Heeren
gracht samengetrokken met Amsterdam A
Met ingang van 1 November zullen
voorts de kantoren to Rotterdam aan den
Bergweg en te Kralingen worden opgehe
ven en ondergebracht respectievelijk hij
do kantoren Jonkerfransstraat en Aert
van Nesstraat.
Eon aan doel houders vergade
ring gevraagd.
In de vergadering der Delftsche aan
deelhouders van do Hanzebank van 16
dezer was met algemeene stemmen een
motie aangenomen, waarin werd ver
zocht oen aandeelhoudersvergadering uit
te schrijven en do wensch uitgesproken,
dat niet zou worden overgegaan tot vol
stort! ng van do aandeelen, voor aleer be
doelde vergadering zou zijn gehouden cn
een volledig verslag over den toestand
zou zijn uitgebracht.
In verband hiermede heeft de voorzit
ter van de afd. Delft van De Hanze, na
mens de aandeelhouders een brief ge
richt aan de kleine commissie der Hanze
bank in het hisdon^ Haarlem.
Na het bovenstaande gememoreerd te
hebben, wordt in dezen brief o.m. gezegd:
„Daar art. 33 ons de bevoegdheid geeft
bij voldoend aandeelkapitaal een vergade
ring aan te vragen, komt het ons ge
wenscht voor daar voorshands geen ge
bruik van te moeten maken.
Zeker zijn wij overtuigd, dat alle aan
deelhouders der bank in het bisdom HaaT-
lem cn niet minder de bank zelve met
bovenstaand verzoek zal gebaat zijn."
De Postchèque- en Girodienst.
Geen interpellatie meer?
Men acht het, volgens het „Hdbl." in
parlementair^ kringen zeker, dat de Mi
nister van Waterstaat niet meer de in
terpellatie van mr. G. A. Boon over den
postchèque- en girodienst met de Kamer
zal willen behandelen.
Hiermede is Voorloopig weer de kans
verkeken, dat er wat meer openhaar
wordt over de oorzaken en het verloop
van de verwarring bij den dienst. Zijn
wij wel ingelicht, dan was de heer Boon
voornemens geweest een motio in te die
nen, do wcnschelijkheid van decentralisa
tie uitsprekende. In dit verband is het
van belang te vermelden hetgeen wij ver
namen: dat do directeur van den post
chèque- cn girodienst, do heer Kymmel
(toen hij, na het ingrijpen van de Ne-
derlandscho Bank, zich verzette tegen en
kel stopzetting en het bekende, voorstel
deed om met nieuwe blanco-rekeningen le
beginnen) den Minister ook geadviseerd
heeft om den ouden toestand, dien van do
decentralisatie to horstellen.
Maar do heer Van Swaay, voorgelicht
door de Nederlandsche Bank, wilde daar
van toon niet meer weten.
Het Spoorwegpersoneel.
Loonsverlaging met 10 pCt
De Minister van Waterstaat beeft, naar
do „Volkskrant" meldt, aan do directie
der Spoorwegen meegedeeld, dat maatre
gelen worden voorbereid om met ingang
van 1 Januari 1924 voor de landsdiena
ren .do wedden met 10 pCt. to verlagen
on beeft daarbij den wensch uitgespro
ken, dat maatregelen van gelijke strek
king zullen genomen worden voor het
spoorwegpersoneel.
Do directie heeft aan de vakvereeni
gingen dezo mcdedeeling overgebracht en
haar bericht, dat zij met het oog op de
reeds ingetreden verlaging van den le
vensstandaard een verlaging met 10 pCt.
van do loonen van het spoorwegpersoneel
toelaatbaar acht.
Daarom bestaat bij haar geen bezwaar,
ook harerzijds maatregelen voor t8 be
reiden, waardoor met ingang van 1 Jan.
1924 een loonsvermindering van het per
soneel met 10 pCt. bereikt zou kunnen
worden.
De loonrastd is uitgenoodigd, omtrent
dit voorstel van voorlichting te dienen.
Verder heeft do directie een wijziging
Voorgesteld op het R. D. V. (een nieuw
artikel- 185) waardoor deze loonsverla
ging in afwijking van het bepaalde bif
artikel 36 van bet R. D. V. mogelijk
wordt gemaakt.
De vakvereenigingen zijn uitgenoodigd
om binnen 14 dagen haar meening om
trent een en ander to geven.
Uit de Twenische textielnijverheid. 1
De uitsluiting.
Da uitsluiting in do textielindustrie ten
gevolgo van do slaking der wevers der
fabriek Kremersmaten to Enschede, zal'
voor Enschede en Lonnekcr half Novem-
!}er_,in"aan en voor de overigo plaatsen
in Twento en den Gelderschen Achterhoek
op 1 Januari a.s.
Cr. C. J. K. VAN AALST.
Het laatato nummer van „Tho New]
World" bevat oen artikel van 'de Ameri-
Icaansch© joümaist Horberd llocscvelb
over dr( C. J. IC. van Aalst. f
.Wij iiofcloenien cr hot volgendo aan:
Niemand zal ontkennen, dat lcleino lan
den de proefvelden em pioniers der volke
ren zijn. Heiland, oen klein land met een.'
grootsche* en luisterrijke geschiedenis,
kan dit bewijzen. Het heeft ook bewezen^
dat het genie niet afhankelijk is van do'
grootte van zijn geboorteland.
Hoe dikwijls werd in do laatste jaren
onzo aandacht getrokken op namen als?
Treüb, Van Karnebeek, Slruycken en velo
anderen, niet te vergeten Mr. Loudon, den.'
knappen en schranderen diplomaat, die
goduremdc den wereld-oorlog, nis minister
van buitenlandschezaken, met zooveel'
beleid regeerde cm zijn klein land buiten
den algemeer.cn brand te houden, en ter
zelfder jtid zoo uitstekend do zaak der.
Geallieerden diende. Het 13 vanzelfspre
kend, dat Holland, c-en van do grootste
handclslandcn van Europa, welks econo
misch leven zoo nauw verbonden is met
internationale betrekkingen, mannen van
greote bekwaamheid zou voortbrengen.
En deze mannen zijn, meer in 't bijzonder,
do waro „opbouwers van het Nieuw eco
nomisch Europa", mannen waaraan Euro
pa, zoon nijpend gebrek hoeft.
Onder dezo mannen kan Dr. C. J. K,
van Aalst worden genoemd.
De roder.cn, waarom Dr. v. Aalst's per
soonlijkheid van zoo'n groet belang voor
ons, Amerikanen is, zijn tweevoudig: hij
is ©en man met initiatief en hij is een
man van de daad. Zijn geheele curricu-
luus vitac is het beste bewijs voor onzo
bewering.
Voortdurend na den, ~lcn Juli 1914 heb-
ben wij gezien hoe sterk deze persoonlijke,
karaktertrekken van hem uitkomen
Duitschland en Frankrijk zijn reeds in
den oorlog gewikkeld. Do handel; in geld
of goederen, wordt zenuwachtig gestoord,
allo handels- en financiecle osratra van
Holland ondervinden de vrees voor een
naderende paniek.
Nu is het tijd, zich met in woorden to
verliezen, maar te .handelen cn vlug
te handelen. Op den 29en Juni 1914 noo-
digb de „Vereeniging voor den Effecten
handel' Dr. van Aalst, den waarnemend
president van do Nod. Bank; en den
voorzitter van ©r.gocmde vereeniging uit
tot oen bijeenkomst met het dool tot een
onmiddellijko overeenstemming to kemsn.
Do tijd is te kort om een resultaat te tref
fen voor de opening van do Beura. Dr. v.
Aalst stelt voor cp staanden "jet do Ef
fectenbeurs voor een dag te jtfyitcn. De
zelfde maatregelen worden den volgenden
dag genomen. Tengevolge van deze ener
gieke maatregelen waren degenen, die
hun geld belegd hadden op prolongatie-
voorwaarden, niet in staat het op staan
den voet terug te trekken. Met het deel
cm de verschillende banken voor een fi
nancieelo catastrophe te behoeden toonde
Dr. vau Aalst aan, dat f 25.COO.OCO geheel
onvoldoende waren en dat f 200.000.000 vs?
eischt werden. Zulk een veelomvattende»
hulp kon slechts door de Nel. Bank ver
leend. worden cn daar deze bank klaar
blijkelijk niet in staat is zulks te doenv
besluit de Kabinetsraad op het vereenigdi
voorstel van Dr. van Aalst en zijn eminen-
ten/ vriend Prof. -Treub (toenmaals min. v.
Financiën) tj,t de volgende maatregelen
Een moratorium weigeren; de uitvoer
van goud verbieden; uitgifte van nieuwö
bankbiljetten toe to staan; de goud-garan
tie van de Ned. Bank tot een 1/5 terug
te brengen en tenslotte een credietfonds
vast te leggen van f 200.000.000 eni ge
bruikt te worden tot ondersteuning der
banken, die zulks noodig mochten heb
ben. Van deze f 200 Ihilliccn werden cr
acht getcelccnid door de Ned. Hanaeis-
inaatschappij (tot op den huidigen dag de
soliedste en grootste bankvereeniging vad
Holland en dit overschot door 21 banken
in Rotterdam en Amsterdam op den 31en
Juli bevatte de Staatscourant twee vol
ledige staten opgemaakt ter wettiging
van do bovengenoemd©, maatregelen, diei
tenslotte vastgelegd werden bij do wet
van 3 Aug. 1914. Dikwijls heb ik do Euro-
poescho moeilijkheden besproken, zoowel
gedurende als na den oorlog, met Wall-
Street specialisten. Allen verklaarden ccn"
stemmig, dat doze actieve tusschenkomsfc
een meesterstuk van financieelo voorzorg
ONDERWIJS
Hel zevende leerjaar.
In do „Nota" betreffende den toestand
vari '5 lands financiën" gaf de nu nfge.
treden Regeering het voornemen te ken
nen, om de invoering van het zevend*
leerjaar uit lo stellen tot het jaar 1930,-
terwijl het, daar waar het reeds bestaat,
door middel van het „uitslervingssysteem
zou worden afgeschaft.
Dit plan gaf den Amsterdamschen wet-
houder voor hel Onderwijs, den heer Po
lak, aanleiding, om zijn ambtgenooten t«
's-Gravenhage, Rotterdam, Utrecht en.
Haarlem uit te noodigen tot het ',0!?dgrVi
vgn cc-n samenspreking, met het deel ao
wenschelijkheid to overwegen, van hel)
doen van stappen bij de Regeering, len;
ejnde haar jvan dit voornemen af to
brengen.
Allo betrokken wethouders, hadden do
