(50 JssrQsnj. f&AAKDAG 29 OCTOBER 5923 No. 4294 peABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling y0or Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Rij onze Agenten 20 cent per week 2.60 por kwartaal, franco per post I 2.95 per kwartaal, jet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- pitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feesidagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gov/ono advertentiön 30 cent per regel»? Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. u Kleine adverleniicn, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. Pit nammen bestaat uit twes bladen. De Coalitie. De Minister-President, die in zijn me- aan cenige redacteuren van bladen waarvan oen bedroe- misbruik is gemaakt bad ge- wezen op bet gevaar, dat bij afstemming Yan de Vlootwet een regeering, steunend pp de drie rechtsche partijen, niet moge lijk zou zijn, wordt nu reeds in het ge lijk gesteld. De anli-rev. „Standaard en „Rotter- lammer" toch verklaren al openlijk, dat de Anti-Rev. Partij er niet over denkt aan een te vormen ministerie deel te nemen. De Ghr.-Hist. „Nederlander" laat rich minder beslist uit. Doch in ieder geval is een regeering, steunend op R.-K., Clir.-H. en Anti-Rev. nu uitgesloten. En R.-K. en Chr.-H. vormen te zamen 43 afgevaardigden; een te klein getal voor een regeeringsmeerderheid, gesteld dan 'dat deze twee partijen elkander wèl zou den kannen vinden voor een Kabinetsfor matie! Wij voor ons zien niet in, waarom A.-R. of Chr.-Hist de samenwerking, om nu een nieuw rechtsch Kabinet te vormen, a priori moeten uitsluiten. Als b.v. Go- lijn niet de verantwoordelijkheid op rich wel nemen voor het genomen Ka- merbesluit, kan hij, zoo bij 't lands belang voorop stelt, er toch geen be zwaar tegen hebben, dat een ander Anti- Rev. zijn plaats inneemt Waarom moet, wij herbalen bet, zoo'n persoons wisseling a priori zijn uitgesloten? Als het votum der tien Katholieke Ka merleder, beziet in de feitelijke strekking, die mr. Van Scbaik er aan beeft gegeven, 'dan bestaat er o. i. zéker niet voor de !Anti-Rev. en Ghr.-Hist. voldoende reden een dergelijke ver-strekkende beslis sing. Zij meenen toch met ons, dat een recht- :he regeering een landsbelang is. En, ik als een rechtsche regeering een Vloot wet, tengevolge van meeningsverschillen over die wet, verworpen ziet en daarom niet langer de verantwoordelijkheid kan wil dragen, dan zijn daar toch nog 'de veelzijdige landsbelangen, die zicb-bun- yeïantwoording-bewuste personen er to9 eten bewegen, om althans te trach ten, opnieuw een rechtsche regeering te Tormeu. Onzerzijds wordt niet gesmeekt om blij vende samenwerking van de drie recht sche partijen maar wel mag er wor den gewezen op het partijbelang, of lie ver gezegd: op den nationalen plicht, die twee andere coalitie-partijen mèt ons hebben, om ernstig te streven, zoo moge lijk, het regeeren van een rechtsch ministerie te continueeren. Maar, als dat niet gebeurt: wat dan? Een soort zakenkabinet (waarin al dau niet Katholieken) 't is misschien m o- g el ijk. Maar wat kan-een zakenkabinet (dat toch al iets vreemds is) in dézen tijd doen! Een ministerie met een beginselpro gram, gevormd uit linker partijen en Katholieken, 't is, naar onze overtui ging, beslist uitgesloten. Laten wij vandaag ons niet verder be gaven in een labyrinht van alle mogelijk- eden. j'it alleen nog: als goede vaderlan ders, die een daadkrachtig© regee- |jng wenschen, moeten wij, Katho- beken, o. i. ernstig b lij v e n streven naar een regeering, steunend op de drie recht se partijen! En wij onderschrijven volkomen wat „Het Huisgezin" zegt: Van Schaik en het overigo deel der rech- »an Schaick en het overige deel der rech terzijde zich niet meer dan een graadver- ®chu ten aanzien van de vloot-inrichting neeft geopenbaard, alle uitzicht op oen '^gelijk uitgesloten moeten worden ge acht? Dat vergelijk hadden we liever tijdens e behandeling der Vlootwet ziep. getrof- eD> maar moet het ook niet thans nog fnshg worden beproefd? Eenvoudig al, omdat het niet verstandig van een christelijke regeering af te n> als alle elementen daarvoor nog aan lig zijn. lijf0 n*a* 'n wereld, om de te j e *n Politieken zin een pleizier van 011 ^et werk van zo°veel jaren, zooveel moeite, inschikkelijkheid en M» met één slag te niet te doen." una3 0en, verselijk als hier bedoeld als- 0g mogelijk zij! duur. Misschien kan men, als over gang en hij wijze van politieken calmains, tot een zakenkabinet van bezuiniging zijn toevlucht nomqn, doch de ingrijpende financieele maat regelen, die noodig zijn, vereischen op den duur een stevig gefundeerd Kabinet. En dat kan alleen een mi nisterie wezen op politieken, dat is, liij onze bestaande poütieko verhou dingen, op recktschen grondslag. "Wij zullen 'het onhouden, dat alleen rechts een stevig gefundeerd kabinet kan vormen! V Alleen rechts! Set riV°n^eenen aan hetzelfde artikel in M in ''-ELandelsblad", waarvan wij teerJ1 l Persoverzicht een gedeelte ci- weD> het volgende: toch lijkt een nieuw rechtsch ~e, zonder Vlootwet dan, JJ^r desnoods mèt eeen vlootplan, het eenig mogelijke op dep V Tegen rechts. De afdeeling 's-Gravenhago van den Vrijheidsbond, die Vrijdagavond verga derde, beeft toen ook al gefeest over de verwerping van de Vlootwet. Do voorzitter dier afdeeling, een zeker© heer Merens, zeid© in zijn openings woord o. m.: De vlootwet is verworpen; dit is niet 't belangrijke, de vlootwet was parlementair, financieel cn militair- technisch fout; als ze was aangeno men, zou ze nooit zijn uitgevoerd. Het belangrijkste is het verbreken van de coalitie, die ons land regeerde, naar het scheen voor zeer langen tijd. De één zegt, dat alleen rechts re geeren kan en de ander, dat de coa- litio dat wil dus zeggen: do rechter zijde verbroken moest worden! De hoeren van links moesten het maar ■met elkaar 'ns uitzoeken! 38»TEgBLfliBP DE PÖLITiEKE CRISIS IN DUITSCHLAND. Het Rijk tegen Saksen. Een ultimatum. Nadat de van de Saksische rcgeêrïng deel uitmakende communisten in een op roeping aan de Saksische bevolking tot daden van geweld cn tot verzet tegen het Rijksgezag hebben opgehitst, hoeft de Rijkskanselier den Saksischen minister president, dr. Zeigner, uitgenloodigd, maatregelen te nemen, dat de Saksische regeering aftreedt, daar de Rijksregeering do tegenwoordige Saksische regeering niet meer als ©en landsregeering in den zin van de grondwet erkent. De Rijks kanselier heeft daarbij le kennen gegeven, dat hij het antwoord van den Saksischen minister-president gisteren in den loop van den dag verwachtte, terwijl hij tevens iac.dedeeling heeft gedaan van de maatre gelen, welke de Rijksregeering zal nemen, wanneer aan dezen eisch niet wordt vol daan. De Saksische regeering weigeirt af te treden. Na Iangdurigo beraadslagingen heeft de Saksische regeering het besluit geno men, den eisch van den rijkskanselier tot aftreding af te wijzen. Do Saksische regeering stelt zich op het standpunt, dat alleen de Saksische "Landdag bevoegd is de regeering tot af treden te nope.n Do Saksische regeering verklaarde zich bereid de kwestie aan het oordeel van den Landdag, die tegen aa. Dinsdag bijeenkomst te onderwerpen. Naar aanleiding van dit besluit van do Saksische regcering wordt officieus mede gedeeld, dat do rijkspresident bij een gisteren uitgevaardigde verordening den rijkskanselier heeft gemachtigd de Sak sische regeering, en zoo noodig ander© Saksische autoriteiten af te zetten. Do kanselier zal op grond van deze machtiging, terstond een rijkscommissa ris voor den vrijstaat Saksen benoemen. He! Rijk tegen Beieren. Een verzoek. Hot ultimatum, waarmede de Duitsclie regeering het aftreden van de regcering van Saksen eischt, heeft ten gevolge ge had, dat een soortgelijko stap is gedaan tegen de regeering van Beieren, zooals blijkt uit navolgende mededeeling: „Ingevolge het op 24 October j.l. door do conferentie van minister-presidenten on gezanten van de verschillende landen genomen besluit, heeft de Rijksregeering tot do Bciersche regeering het verzoek gericht, om het grondwettelijke militaire gezag van het Beierscho deel-van do Rijks- weer binnen den kortst mogelijken tijd te herstellen." DE ECONOMISCHE CRISIS. Duurierellcijes in verschillende plaatsen. T e Dusseldorf. Te Dusseldorf hebben Zaterdag ernstige plunderingen plaats gevonden. De' plunde raars gingen daarbij volgens twee metho den te werk. Eensdeels werden in zinnc- loozo woede vensterruiten en meubilair verwoest zonder dat iets werd jnodegeno- men. Anderdeels gingen zij winkels bin nen, waar zij niets verwoestten, doch eischten, dat de waren hun kosteloos zouden worden verstrekt, hetgeen in de meeste gevallen geschiedde. Tal van voer tuigen met levensmiddelen werden aange houden cn leeggeplunderd. In weerwil van de uiterste inspanning welke de politie zich gaf, gelukte het niet overal de orde te herstellen. Sommige koffiehuizen moe'sten, daartoe door werlc- loozen gedwongen, sluiten. Ook bioscopen werden gedwongen de voorstellingen af te breken. Bij een aanval op een politiepost- buis werd ©en zestienjarige jongen go- dood. Te B er 1 ij n. Zaterdagmorgen kwam het in het Noor den van do stad tot hotsingen tusschen ongeveer drieduizend werkloozen, dio hun uitkeering wilden halen en politietroepen, die waren belast met de bescherming der beambten en der kantoorlokalen, toen de menigte vaten margarine van een voorbij rijdenden wagen sleepte cn zich van den inhoud daarvan meester maakte. De politie-ageuten kwamen tusschen- heiden, doch werden door de menigte om singeld cn aangevallen. Eén werklooze werd bij hot gevecht ge wond. DE HERSTELKWESTIE. De internationale conferentie. Onverwacht antwoord van Poincaré. Het onverwachte toestemmen van Poin caré in do bjieenkomst van international© deskundigen tot schatting der Duitsche hetalingscapacileit, waarvan hij tot dus ver niets wilde vreten, heeft te Parijs cenige verrassing gewekt en verschillende bladen zoeken naar een afdoende verkla ring voor deze veranderde houding. Niet erg vleiend voer den Franschen premier is de explicatie, die gegeven wordt door enkele rechtsche bladen, welke tot zijn trouwste aanhangers bekoo- ren. Zo zeggen met andere woorden; Poincaré kan dit best aannemen, want het leidt tochpr aktisch tot niets. De Rijnlanö-Tecubiiek. De vorderingen der separatisten. Overzicht. Do toestand te A k e n is momenteel rustig. Aan den oproep tot ©en algemeene werkstaking is slechts gedeeltelijk gehoor gegeveii. De openbare bedrijven werken als gewoonlijk. De staat van beleg is tot en met heden verlengd. Onophoudelijk hebben gevangen nemingen plaats van personen, die hebben ■deelgenomen aan het vernielen van de huizen der separatisten. Dezo laatsten hebben onder bescherming der Belgische gendarmen de macht in handen. Do vereeniging van de te Aken wonen de Nederlanders heeft zich hij mon de» van den Nederlandse-hen consul hij den Belgischen bezetlingsautoriteiten beklaagd over den geschapen toestand en verzocht hierin verbetering te brengen. Verschillen de leden der Nederlandsche kolonie zijn toch in de laatste dagen op straat lastig gevallen en het op straat verkeeren is voor hen dikwijls levensgevaarlijk. In Kohlscheid, bij de Nederland sche grens, zijn de separatisten eveneens heer en meester en hebben zij den burge meester afgezet. In Grefeld is geen verandering in den toestand gekomen; de separatisten hebben hier nog steeds do macht in han den. De winkels zijn op hun bevel geopend Een levensmiddelenvoorziening is inge steld en de werkloozen kunnen op som mige punten der stad kosteloos voedsel be komen. Verschillende winkeliers, die niet willen verkoopen, zijn gedwongen tot ope ning van hun zaken en verkoopen onder toezicht. Enkele handelaren, die boven marktprijzen verkochten, werden genood zaakt hun boeken over to leggen, waarna de verdere verkoop tegen redelijker prij zen plaats bad onder toezicht van sepa ratisten. Te Duisburg is het weder tot gevech ten gekomen tusschen separatisten en ar beiders. In den nacht werden hier Belgi- sclio gendarmen beschoten, waarbij twee gewond werden. Onmiddellijk werden de aanvallers aangezet en gelukte het aan de Belgen deze gevangen te nemen. De aan vallers hadden den separatistischen band om den arm, doch op het hoofdkwartier der separatisten bleek dat zij geen loden van de Rijnlandscho republiek waren,' doch communisten, die geschoten hadden om twist tusschen bezetting en separatis ten te veroorzaken. In het N e d e r-R ij n s c h e is over het algemeen de toestand niet veranderd; de separatisten kunnen zich slechts handha ven onder bescherming der Belgische en Fransche bajonetten. In het B o v e n-R ij n s c h breidt do separatistische beweging zicli langs den Rijn langzamerhand uit. In het Moezel- en Eiffelgebied zijn gemeenten waar de meerderheid der bevolking op hun hand is en de politie en plaastelijko autoriteiten zich vrijwillig onder de repuhlikeinsche vlag geschaard hebben. Separatistische „regeering". Het gebeurde te Bonn. Men weet sems werkelijk niet meer of nu een stad door de separatisten bezet is, ja of neen. Het gebeurde te Bonn is daar van een typisch staaltje. Daar wendde zich het gemeentebestuur van Bonn tot generaal G©lin, Fransck gedelegeerde van de Rijnland-Commissie cn vroeg hem cm hulp tegen de separatisten, die volgens het stadsbestuur in het door hen bezette stadhuis als wilden huisden, schrijfma chines, kleeren on sigaren stalen en in een kamer van het 6tadkuis zelfs bezig waren de meubelen te vernielen. Deze hulp werd in zooverre verleend, dat aan allo separatisten in het stadhuis aanwezig, met uitzondering in be' stad huis aanwezig, met uitzondering van een commissie van zes personen, verzocht werd het stadhuis te verlaten. Toen de volksmenigte, voor het stadhuis verzameld zag, dat de F/anscl.e gendar mes do separatisten uit het raadhuis ver wijderde, gingen gemeente-arbeiders en andere toeschouwers, die het stadhuis aan do achterzijde binnendrongen, den sepa ratisten te lijf, waarbij Twaalf separatis ten werden gewond. Bij dit gevecht hiel den <le Fransche gendarmes zich neutraal Officieren en soldaten zagen lijdelijk to?, dat de separatistische vlag van het stad huis werd neergehaald. Twee uur later echter, werd op bevel van den voorzitter van de Intcrgcalliccr- de Jandcomrnissie, do groen-wit-roodo vlag weer op het raadhuis geheschen. Voorts kwam van dezelfde zijde het hevel, den ouden toestand te herstellen en de separa tisten weer tot het stadhuis toe te laten. Daarop werd in het stadhuis toegelaten liet comité van actie onder leiding van den heer Natter ©n zes andere personen. De gemeente-beambten legden toen het werk neer. Do staat van beleg werd afgekondigd en Fransche soldaten joegen samenscholin gen van meer dan 5 man uit elkaar. In het stadhuis zitten nu de separatistischo „leiders", doch de Franschen hebben ver klaard, dat zij niet mogen ingrijpen in het stadsbestuur! Do heeren zijn daarover niets to spreken. Maar enfin, ze zitten nu in het stadhuis en een knappe jongen die ze er uit krijgt. Men weet nu wat het beteekent, als men leest, dat Bonn „in handen der separatis ten" is. Smeets keurt de beweging af. Aan een medewerker van de „Tel." verklaarde Smuts, dat hij de heele ge schiedenis een onbehoord avontuur vond en dat hij er niets mede te maken wilde hebben. „Wij zijn niet van plan ons elke regeo- rlng onder den neus te laten draaien, ver klaarde hij. De beweging is voorbarig in gezet en heeft de Rijnlandsche kwestie daardoor meer kwaad dan goed gedaan en hare ontwikkeling maandenlang ach teruit gezet. Wie deze onderneming steunt compromiteert zich zelf. Krankzinnig is het, thans in dezen tijd hij gebrek aan voedsel en geldmiddelen een republiek te gaan stichten. In ieder geval had men eerst de invoe ring van het nieuwe muntstelsel moeten afwachten. Van ©en vereenigde Rijnland sche beweging is dus geen sprake, wij zijn verdeeld. Ik ben van oordeel, dat deze beweging binnen veertien dagen moet dcodloopen. Zij is te kunstmatig, ©en revolutie wordt, geboren, men kan er geen maken. Do men- schen, die thans optreden hebben dingen gedaan die do beweging in de oogen van een fatsoenlijk menscli naar heneden ha len. Het grootste gedeelte hunner bestaat uit gespui3, waarmede ik mij niet graag op straat zou vertoonen". Het kablnet-Maiihes. Be gedelegeerden van de saparatistischo partij hebben lo Coblenz een nieuwe re- gecring gevormd, bestaande uit: Malthes, minister-president; Hutsen, minister van handels- en buitenlandsche zaken, Walleroff, financiën; Liebing, bin- nenlandsche zaken en de Palts; do geeste lijke Kramers, eeredienst en openbaar onderwijs; Muller, verkeerswezen, Kleber, justitie; Guthardt, commissaris-generaal voor de Belgische zone. Een oproep van den Keuls ©hen Aartsbiss cho p Do aartsbisschop van Keulen beeft zich met een oproep gericht tot het buiten land waarin hij in verband met d© onaf wendbare catastrophe en den ontzettenden nood der bevolking een beroep doet op de Christelijke naastenliefde voor liefdega ven, in do eerste plaats levensmiddelen en kleeren, en vooral steenkolen/ Griekenland. De muiterij in het leger. i' De muiters omsingeld. Een officieel© mededeeling meldt, dat de regeeringstroepen hij Magora voeling MET VOORNAAMSTE MSEWïïSt BUITENLAND. Een ultimatum van Berlijn aan dé Saksische rogeering, waarop deze weige rend geantwoord heeft. Do Rijnlandrepubliek breidt zich lange den Rijn langzaam uit. Overigens is dr toestand onveranderd en rustig. Matthcs heeft een nieuwe Rijnlandre- geering gevormd. BINNENLAND. De crisis. Het Ministerie heeft ontslag aangevraagd. Persstemmen. Lebben gekregen met opstandige detache menten, die uit den Pelcponesus kwamen en naar Athene oprukten. Do muiters zijn aan alle kanten door de regecrings-i troepen omsingeld. Corintho heeft zich onderworpen. AUa insurgentcn bobben z eh onvoor- waardclijk overgegeven. De contra-revo-i lutionnaire beweging is feitelijk gcëin-i digd. Joego-Siavië. GrJeksche opstandelingen over dc crens gekomen. Een afdeeling Grieksche opc:. >1 'in- gen, onder leiding van kolonel Ziros on. bestaande uit 15 officieren en 200 man, is in de buurt van Gjevgjelii over de inens gekomen en heeft telegrafisch aan ko ning Alexander om asyl op Servisch ge-i bied doen vragen. Amerika. De commandanten der verongelukte Arr.erikaansohc torpedojagers voer den krijgsraad. Naar de „Chicago Tribune" uit Washington verneemt, heeft de Ameri-i kaanscbe minister van Marine, Denby, last gegeven dat de 11 marine-officieren die aan boord waren van verongelukte torpedojagers in de buurt van do Califor-* nische kust onmiddellijk voor een krijgsn raad gelmacht moeten worden tightest!. 700-Jarig beslaan der Mape.e.ke Universiteit. De Universiteit van Napels maakt zich bereid haar 700-jarig bestaan te vieren. Hierbij zullen de Italiaansche Koning, do Minister-president en do Minister van Onderwijs aanwezig zijn. Na de plechtige openingszitting der feestelijkheden zal een zitting worden gewijd aan de 600ste verjaring van den sterfdag van St. Tho mas van Aquine, die de eerste leeraar in de wijsbegeerte is geweest aan deze hoo- geschool. Kardinaal Mercier uit Mechelen, die ala de grootst© kenner van de leer van den „Doctor Angelicus" wordt geroemd, zal hierbij een herdenkingsrede uitspreken. Een volgenden dag zal Kant worden her dacht, wiens geboorte twee eeuwen gele den is, terwijl op eenig© zittingen de voornaamste philosophen uit de ben schaafde wereld redevoeringen zullen houden. Ook Prof. Einstein zal het woord voeren. Verschillende wetenschappelijke congressen zullen gelijktijdig worden ge houden. In Pompei zal de klassieke cud-> Tieid worden gevierd door de opvoering eener comedi© van Plautus en in het amphitheater zullen Olympische spelen worden gehouden en zal liet Carmen Seculare van Horalius door een koor worden ten gehooro gebracht. Een tuin-i partij in ren Koninklijken lusthof, een. gala-voorstelling en oud-Napolitaansche concerten zijn mede in het fecstplan bo-i grepen. i Amcrikaansche duikboot gezonken. Vijf matrozen vermist. i' Do Amerikaansche duikboot O 5 is in de baai van Limon gezonken toen zij binned! de zone van het Panamakanaal in aanva ring kwam met bet schip „Abangare»".. Vijf matrozen der duikboot worden vermist. Een gebouw ingestort, Twintig personen gewond. Te Londen is een in aanbouw zijnd gd- bouw in Kilburn ingestort, ten gevolge van| de omstandigheid, dat zwaar s taalwerk, dat werd aangebracht, niet op de juist^/ plaats terecht kwam en door de verdiepin gen heen stortte. Ongeveor twintig perso nen werden gewond uit do puinhoopen t«( voorschijn gehaald, van wie vier ernstig. Er waren een honderd man aan bet werk. Een soort derde klas spoorwagens. 1 Bij de London Midland en Scottish Rail- way is een nieuw soort derde klasspoorwa- 1 gens in gebruik gesteld, die den reiziger^ een grooter comfort verschaffen dan irf derde klaswagens gebruikelijk. Een dezer; wagens biedt plaats aan 65 passc.gisrs, di«5

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1