,e jaargang. 27 OCTOBER 1923 Ko. 4293 dóoke Qou ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling 'oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal, jij onze Agenten 20 cent per week 8 2.60 per kwartaal, franco per post I 2.95 per kwartaal, get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver- «itfhaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- - Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd O r.fc. iiuciu"»6* jndagsblad 9 ct, Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewono advsrientiën 30 can! par regel*) Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het u dubbele van het tarief berekend. Kleine adverlanfiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin' betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 8 0.59. j nummer1 bestaat uit wijf aden, waaronder het Geïï« atreerd Zondagblad. 50-49, „v cijfers doen ons aanstonds inzien, [het voor de Katholieke tegenstanders, a|s wij reeds eergisteren schreven, is roest: een zware dag. waar zou het him zijn geweest, als zij, de eeue hand hebbend hunne bezwaren de Vlootwet, in de andere de be- „ug over het al dan niet aanblijven jr regeering, ten slotte zich toch „voor" idee hebben verklaard, lisschien zijn er onder de Katholieke rstemmers ook wel feitelijk, die voor zoodanige keuze hebben gestaan en •jjp beraad tot het „voor" hebben he il hun tegenstand tegen de Vlootwet zoodanig opgevend. We denken b.v. de heer Feber en Fruytier. laar zwaar, zeer zwaar, moet ook deze zijn geweest voor de Katholieken, ongetwijfeld, eveneens na rijp beraad, j verplicht hebben geacht, de conse- ntie uit bun tegenstand te trekken hun stem „tegen" uit te brengen !ij hebben daardoor niet allèèn de otwet afgestemd, maar ook veroor- kl, wat aan de verwerping dier Vloot- vastzat en welk gevolg zij op zich- bescliouwcl natuurlijk niet wilden Ie ontslag-aanvrage van bet Kabinet 1 j de beslissing is genomen 504-9 ire stem had dus groote waarde, van ere stem kan worden gezegd, dat zij doorslag beeft gegeven! Ie beslissing is gevallen, fij hebben de redevoeringen van de lisiers eenerzijds en de Katholieke losanten (als wier leider mr, Van wik mag 'worden genoemd) anderszijds aandacht gevolgd, en dan is voor ons zouden haast zeggen: bet ontstellende jdo genomen beslissing, dat er te vo- j naar onze overtuiging, weinig Ier leg' hoeft plaats gebad. Ie Katholieke oppositie was niet tegen verdediging van Indië, tegen een vloot, s is niet bekend, dat er één Katholiek merlid zóó over denkt als buiten de uier iemand als prof. Veraart, die er dagen nog de stelling heeft geponeerd, onze vloot niets waard is, tenzij 'zij jkwaardig zou zijn aan die van den ilueelen vijand Ir was alleen een verschil, zij 't dan i een ernstig verschil, over de w ij z e larop de vloot moet worden opge- iwd, over het vloot-p 1 a n en dat schil liep zoo goed als uitsluitend over financieele regeling. !u bad hier geen brug kunnen worden ilaan? Had er niet vóór de openbare belian- ing in de Kamer, ernstig en rustig, mien worden geconfereerd tusschen nislerie en oppositie, gelijk dat nu, d e n s de behandeling, geschiedde? Het. gaat er bij zulk een beslissing niet i, wie het winnen zal maar om wat bereiken, en wel zóó, dat bereikt wordt, Inaar alle kanten - bezien prac- ch en in de feitelijke omstandigheden t beste is van wat bereikt worden kan! Hu hebben de voorstanders niets" en tegenstanders (althans de Katlio- [e) te veel bereikt! Wat gisteren is geschied bevestigt ons deze meening, dat in de politiek- tus- "i regeering en bevriende meerdcr- meer binnenskamers moet worden dei'handeld wat kan met volkomen ongerepte handhaving van beider zelf- ndigheid en eerlijk streven! »ij kunnen niet met eenigen grond bc- dat het dan bij de beslissing Iers was geloopen maar wél hebben den stelligen indruk, dat aan de voor oude besprekingen veel beeft ont- oken. De Linkerzijde. foor den Vrijheidsbond is het gisteren til Priorin rlo™«-„i zouden wel haast een voorspelling mven, dat, wanneer er een verkie- "8 zou moeten plaats hebben, deze den 'Jheidsbond zeker geen voordeel zou ragen! Set als één man tegenstemmen moet Ih 111 ,^eu l&nde klffar hebben aange- dat niet het landsbelang bij de merfractie voorop stond, maar dat hier j Bespeeld -wij wezen er reeds eer- L? 7" een Politiek spelletje van min r de rechtsche regeering moest worden gezet! was de Kamerfractie als zooda- !Wii ,ar 6 e h e e 1 tegen de Vlootwet, feerg ®venL_ dat vele weldenkende Van den Vrijheidsbond hieruit een Oor d' T> ik, niet gunstige conclusie Ook d' ®schpV^?en van andere niet-socia- »epaieil ünl:scbe partijen schijnen bij het toüiipt Van ^un houding niet vrij van h dpgeWeest te zijn- sociaal-democraten zij juich ten luid (en mèt hen de twee communis ten) bij den uitslag van de stemming, die met groote spanning in de Kamer én op de tribunes was gevolgd (het aantal Ka tholieke tegenstemmers was niet to voren met zekerheid bekend) maar: of zij in hun hart zoo blij waren? Met de ver werping van de Vlootwet, is weer ecu „mooi" stuk pakkende agitatie van de markt verdwenenMen lean er zeker van zijn, dat zij nu den volke zullen wil len wijsmaken, dat de Vlootwet is ver worpen, dank zij het socialistische peti tionnement! Maar dat dit petition nement op de tien Katholieke tegenstem mers, die den doorslag hebben gegeven, van eenigen invloed is geweest, zal geen eerlijk man willen aannemen! De oppo sitie van mr. v. Schaik en andere Katho lieken stond voor zulk een insinuatie toch op een tè hoog 'veil. Wij willen dit reeds bij voorbaat even vastleggen. V Katholieks Pers en Vlootwet. Er is dezer dagen in de Kamer door meerdere sprekers gezegd, dat de Katho lieke Pers, wat betreft de Vlootwet „op de vlakte is gebleven" behalve dan „De Tijd", die van moet af aan zich vóór de Vlootwet heeft uitgesproken. Dat „op dc vlakte blijven" op do Katho lieke pers zooals men het betitelde is o.i. heel goed te verklaren en volkomen te rechtvaardigen. W e 1 heeft de Katholieke pers bestre- den de opvatting „geen man en geen cent voor de vloot". Dat raakt een beginsel. W e 1 heeft de Katholieke pers weer sproken de vele overdrijvingen, onwaar heden, leugens, waarmede de bestrijders der Vlootwet de volksopinie vergiftigden. Maar een oordeel, een beslist, gefun deerd, en geargumenteerd oordeel over de Vlootwet, onder' tochnisch zoowel als on der financieel opzicht, onder nationaal zoowel als onder internationaal opzicht daarvoor waren gegevens noodig, welke de Katholieke pers niet volkomen-vol ledig ten dienste stonden, En verder: Waar bekend was, dat door de Katholieke Kamerclub meermalen werd vergaderd om meeningsverschillen in eigenboezem te overbruggen, waar, door velen onzer althans, gehoopt en ver trouwd werd, dat tusschen Katholieke Kamerclub eenerzijds en Regeeringsper- sonen anderzijds zou worden geconfereerd en beraadslaagd, zij 't dan langs indirccten weg, om tot een goed resultaat te komen daar had ook, naar onze bescheiden meening, de pers er op te letten, om wat verdeeld hield door, misschien onvolledig- ingelicht, geschrijft niet verder te ver diepen. 't Ligt ver builen onze bedoeling, het al aanstonds beslist partij-kiezen van „De Tijd" af te keuren wij wilden slechts de houding van andere katholieke bladen even belichten. V Het ministerie-Ruys. Doe men ook denkt over de verwerping van de Vlootwet het heengaan van het ministerie-Ruys moeten alle Katholieken bejammeren! „De Voorhoede" schreef in zijn laatste nummer: Zeker, we waardeeren het vele goeds, dat het ministerie-Ruys ons land heeft gebracht, we hebben beste verwachtingen van den sterkeu man, die sinds enkele weken in dit minis terie zijn intree heeft gedaan. Maar toch kunnen we niet instem men met degenen, die met veel pa thos vooropstellen, dat do val van dit rechlsch ministerie- beslist een ramp zou beteekenen voor ods land. Ook, al stond het vast, dat van een rechtsch ministerie geen sprake moer zou kunnen zijn, dan zijn wij nog niet a priori overtuigd, dat een nieuw ministerie, dat misschien een natio naal ministerie genoemd zou worden, 1 het zooveel slechter zou doen dan het ministerie-Ruys. Het schijnt ons toe, dat de Vlootwef- antipathie de zelfstandige en scherpzin nige redactie van „De Voorhoede" hier parten speelt. Een werk-krachtig, nationaal ministerie is m o g e 1 ij k. Maar, wat mogelijk is, is nog geen werkelijkheid! En, als men iets goeds prijs zou moeten geven, met de mogelijkheid alléén, er een ander goed voor in de plaats te krijgen dan mag men toch wel spreken van „een ramp", temeer als dat andere goed ons toch zéker minderè bevredigend zal zijn! En een nationaal ministerie moge het dan misschien niet „zooveel slechter" doen dan het ministerie-Ruys, wij zullen er in missen do beginsel-kracht van 't gezag die in dezen tijd zoo noodig kan zijn wij zullen er tevergeefs in zoeken eenige da- den-drang, voortspruitend uit ecu positief Christelijke overtuiging! Echter, wij willen nog hopen op een ander rechtsch ministerie. BUITENLAMP De Rijnland-republiek. SWen wacht af. EENIGE RELLETJES VOOR AFWISSELING. Proclamaties van Deckers. Te Aken patrouilleerden de schupols onder toezicht der Belgische militairen. Naar verluidt zouden de communisten uit do mijnstreek van Aken zich concentree- ren om tegen de republiek op te trekken. De gedelegeerden der intergeallieerue commissie te Aken heeft bevolen, dat Maandag do scholen weer geopend moeten worden. Het zou in de bedoeling van Deckers liggen een proclamatie af te kondigen, waarin o.m. gezegd wordt, dat de win kels geopend moéten blijven van 7 uur 's morgens tot 7 uuv 's avonds en dat de prijzen der levensmiddelen de algomeene geldende prijzen niet mogen te boven gaan. Overtredingen zullen streng gestraft worden zoo luidt het verder, doch men vraagt zich af hoe Deckers, die eigenlijk een gevangene is in het regentsgebouw, dio straffen zal doen toepassen. Deckers koestert nog andere plannen. Zoo heeft hij een tweede proclamatie gere digeerd, waarin hij zegt, dat de Pruisi sche macht in Rijnland gebroken is en dat do gedachte van 'n onafhankelijke Rijn republiek, waarvoor langer dan honderd jaar werd gestreden, eindelijk is gereali seerd. In den nieuwen staat, zoo luidt het verder, zal de persoonlijke vrijheid en de lief do voor den evennaaste de wetten be zielen: Om Rijnland economisch te doen herle ven, zullen in de verschillende steden eco nomische comité's gevormd worden, die de regeering zullen bijstaan cm werk voor de bevolking te zoeken en de bevoorrading te verzekeren. Dit stuk wordt, Onderterk,*ncl niet. meer door „Deckers, hoofd der voorloopige re- geering", doch door „Deckers, regeerings- commjssaris". Hieruit valt af te leiden dat hij do ondergeschikte plaats, welke hem door de regeering van Düren werd aangewezen, niet aanvaardt. Het gerucht wordt bevestigd, dat Deckers een paar dagen geleden aan den Engel- schen consul van Aken zou hebben voor gesteld te abdiceeren, als men hem een met Belgische gendarmen gewapende auto te zijner beschikking wilde stellen om op de vlucht te gaan. Daar de consul in kwestie zich met dit voorstel niet kon inlaten, werd er geen gevolg aan gegeven. Een protest der arbeiders. Be arbeiders te Aken hebben zonder be vel van hun leiders af te wachten en zelfs onder heftige verwijten, dat deze niet het initiatief namen, overal het werk neerge legd als protest tegen den moord op de Schupo's. In overleg met de arbeiders blijft het werk in de noodzakelijkste bedrijven in gang, onder bescherming van do Duit- sche politie, die nog niet ontwapend is. De beweging in ar.derc plaatsen. Een overzicht. Volgens gister ontvangen berichten is in de Belgische zone de toestand over het ge lieel rustig. Uit Emmerik worden eenige plunde ringen gemeld. Do Duitsche politie herstelde aldaar de orde. Te Neuss mislukte een separatistische poging. To M o n t j o r i o hebben do separatis ten de macht weer in handen gekregen en do politic ontwapend. Deze blijft belast met do handhaving van do orde, echter onder controle der separatisten. Te Grefold hebben de separatisten den heer Paasch tot burgemeester be noemd. Te München-Gladbach is de toestand, vrij ingewikkeld. Een compagnie van bet 8o regiment linietroepen met twee secties mitrailleurs is gistermorgen om 10 uur to München-Gladbach aangekomen. In de Fransche zone is in enkele plaat sen gisternacht de Rijnland-republiek uit geroepen. Na eenige incidenten zijn de se paratisten er te S t. Goar (aan den Rijn) in geslaagd, zich van do openbaro gebou wen meester te maken. To G o b 1 e n z heerschto gistermorgen levendige opwinding, De orde wordt ge handhaafd door militaire patrouilles. De separatisten hebben een proclamatie uit gevaardigd, waarin gezegd wordt, dat de onafhankelijke Rijnland-republiek is ge proclameerd en de voorloopige regeering gevormd. Dezo regeering is in contact ge treden met do hezettingsautoriteiten ter regeling van de kwebties. van openbare orde in de gebouwen waar de regeering haar bewind uitoefent. Voorts zegt deze proclamatie, dat de Fransche hoofdcom missaris do regeering heeft ontvangen en haar als feitelijke machlhebster heeft er kend. Uit het Roergebied. De siillegging van den arbeid. P1 iL n d e ri n g e n. Te Dusseldorf heeft gistermiddag een groep van 4000 werklieden verschillende magazijnen in do Rathenaustrasse ver woest. De politie bleek onmachtig in te grijpen. Dezo manifestatie zou haar oor sprong vinden iu een lock-out, waarmede de arbeiders bedreigd worden Krupp c.s. krijgen „zakenvsrlof". Volgens een bericht van de „Kolnische Zeilung" is 'aan Krupp von Bohlen en drie der Krupp-directeuren, die zich in de gevangenis te Dusseldorp bevinden een termijn van zeven dagen toegestaan, waar in zij zich wegens dringende zakenaange- legenheden naar Essen mogen begeven. Naar verluidt zullen Maandag onderhan delingen plaats vinden over de vrijlating van nog meer politieke gevangenen. Er wordt aangenomen datd it aan de Krupp- directeuren toegestane verlof een voorspel van hun volkomen invrijheidssteling is. Een rede van Strssernann. In een Donderdag gehouden bespreking tusschen den rijkskanselier, de ministers van binnenlandscho zaken en der bezette gebieden en den minister-president van Pruisen over den toestand in het bezette gebied, bij welke bespreking ook vertegen woordigers der politieke partijen en uit economische kringen aanwezig waren, ver klaarde de rijkskanselier met allen na druk, dat de rijksregering er in de verste verte niet aan dacht, het bezette gebied aan zijn lot over te laten en dat elke vrees daarvoor ongegrond was. De financieele prestaties ten behoeve der bezette gebieden zullen, voorzoover 't rijk daartoe in staat is, worden voortgezet Wat do separatisten-putschpogingen be treft: voor de rijksregeering zoowel als voor de regeeringen der onderscheidene staten is iedere gedachte aan een losscheu ring van het bezette gebied van het rijk en van de bondstaten verwerpelijk. Namens do Pruisische staatsregeering verklaarde de minister-president van Pruisen volkomen met de woorden van den rijkskanselier in te stemmen. Door de vertegenwoordigers van het be zette gebied werd vooral gewezen op de ontzaglijke werkloosheid en den levens- middelennood en de daaraan vérbonden gevaren. Volgens een mededceling van den voor zitter der stadsvereeniging zal, met toe stemming der rijksregeering, een voorloo- pig waardehoudend betaalmiddel worden ingevoerd. Er werd een commissie van 15 leden be noemd, bestaande uit vertegenwoordigers van het bezette gebied, welke commissie leden tot taak hebben voeling te houden onderling en met de rijksregeering, en mede te werken aan de oplossing der ver schillende economische vraagstukken. DE POLITIEKE CRISIS IN DUTSCHLAND. Beieren tegen het Rijk. Von Kalir onverzoenlijk Naar uit München wordt gemeld, heeft de Beiersche regecring lot dusver ten aanzien van het geval-von Lossow noch een schrijven van rijkspresident Ebert, noch eenig ander bemiddelingsvoorstel ontvangen. Het Beiersche kabinet ver wacht echter dergelijko voorstellen. Daar entegen deelt het Beiersche commissari aat-generaal officieel mede, dat de heer van Kahr allo besprekingen met de togenwoordige r e g o e- ring over dit geval weigert. Terwijl dus het kabinet-von Krulling op bemiddelingsvoorstellen uit Berlijn wacht, breekt de heer von Kahr reeds van te voren de brug tusschen Berlijn en Mün chen af, waardoor hij dus in strijd han delt met de meening der Beiersche regee ring. Interventie van Ebert. Naar verluidt, heeft president Ebert zicli rechtstreeks in het conflict tusschen Beieren en het Rijk gemengd. De Kijks- president, hoeft een persoonlijk schrijven aan den Beiorschen minister-president ge richt, ten einde een accoord tusschen Berlijn en München te vergemakkelijken. Men gelooft, dat de inmenging van den Rijkspresident in de kwestie-von Lossow van bijzondere beteekenis zal zijn. De gebeurtenissen in de Palts. De houding der socialisten. Het soc. partijbestuur heeft een drin gend verzoek aan Ludwigshafen geseind om in do Palts-kwestie de overeenstem ming met de coalitie tc herstellen. Elke maatregel, welke ook slechts indirect het Fransche plan voor een Rijnbond steunt, moét onvoorwaardelijk worden nage-i laten. Hoffmann verdwenen. De Beiersche rcgcering hee.ft er ken nis van gekregen, dat de socialistische Rijksdagafgevaardigde Hoffmann beslo ten had, de voor gister aangekondigde poging van generaal Do Metz om den autonomen Palts-staat uit te roepen, te steunen. De meerderheid der sociaal-de mocratie in de Palts is echter besloten, HET VOORNAAMSTE BUITENLAND. De beweging in het Rijnland staat na genoeg stil. Op eenige kleine plaatsen is de republiek geproclameerd. Het conflict tusschen Beiersn en het Rijk nog niet opgelost. De houding van Von Kahr. In de Palts is alies nog rustig. Hoff mann zou gevlucht zijn. BINNENLAND. Da Tweede Kamer heeft de Vlootwet verworpen «net 50 tegen 49 stemmen. Ont slag van het Ministerie. Een der bladen we3t mede te dselen, dat de Regeering voornemens zou zijn art. 40 van het Bezoldigingsbesluit niet in te trek ken; dus geen salarisvermindering. met alle middelen deze poging tegen te gaan, zoodat de groep-Hoffmann geheel geisoleerd staat. Hoffmann is sedert gis teren niet meer te vinden. De bij diens optreden betrokken cérste burgemeester, van Ludwigshafen Kleefoth heeft, zich be reid verklaard af te treden. De pcliticko partijen van do Palts hebben besloten, ge neraal De Metz hedenmiddag fe verkla ren, dat zij trouw zijn aan de rijksgrond wet. Het optreden van de Riikowser in Saksen. Verschillo rnd q r eg eer i ng s c om- missarissen gearresteerd. De rijksweer heeft verschiller.de regco- ringscommissarissen in arrest genomen, waaronder de chef van de politieke -poli tie regceringsraad Haufe-, die ervan wórdt verdacht een door de rijksweer voorge nomen inbeslagneming van Wapenen ver- ijdcld te hebben, doordat hij de bezitters daarvan vooraf van de inbeslagneming in konnis had gesteld. Tevens werden nog verschillende be ambten van do politieke politie" on de Polizei-Haupfman Rcitzcl gearresteerd. De stakingen te Hamburg duren voort. lil een vergadering van bestuursleden van den Duitschen transportarbeiders-* bond, werd de uitspraak van de arbitrage commissie, welke drie dagen geleden het dagloon dor arbeiders op 61.6 milliard mark heeft "bepaald, na langdurige be raadslagingen met algemeene stemmen verworpen. Besloten werd, do staking der trans portarbeiders te doen voortzetten. Gtf-i eischt wordt een dagloon van 1 Y> dollar. Hierbij hebben zich de arbeiders in do pakhuizen en de voerlieden aangesloten. Bij do werven is de toestand onveran derd. Bij de werf der firma Blohm Voss verschenen gisteren een aantal ar beiders meer dan eergisteren hel geval was. Zij werden onmiddellijk weer in dienst genomen. Tusschen de directies der bedrijven, waar de arbeiders neg in sta king zijn en do vertegenwoordigers der werknemers, worden nog onderhandelin gen gevoerd. DE HERSTELKWESTIE. De nieuwe Duitsche nota. Frankrijks houding. Do diplomatieke redacteur van Havas kan meedeelen, dat do Woensdag over handigde Duitsche nota Dinsdag officieel door do commissie van herstel zal worden besproken. Do voorzitter, de Fransche gedelegeer de Barthou, zal aan zijn collega's voor stellen de procedure, door Duitschland aangegeven en waarin het vredesverdrag voorziet, te aanvaarden, maar het is waarschijnlijk, dat hij formeele reserves zal maken ten aanzien van den tot dus ver betoonden on.wil van Duitschland, ora orde to stellen op zijn financiën en zijn verplichtingen na te komen. Do andere mogendheden schijnen geneigd te zijn de procedure te aanvaarden. De gedachtenwisseüng tusschen Groot-Britannië en de Vereen. Staten. Do houding van Frankrijk e ni België officieus bekend. De politieke medewerker van de „Daily Telegraph" meldt, dat de houding van Frankrijk en België ten opzichte van de conferentie sedert het begin van de week officieus bekend is en dat thans vast staat, dat ieder land een op zichzelf staand, doch gelijkluidend antwoord zal geven, n.l. dat zij het denkbeeld van een conferentie aanvaarden, doch onder voorbehoud, dat daarover overeenstem-* rning moet heerschen in de Commissie van Herstel, welker gezag volledig moet. blijven, en dat aan de bevoegdheid van dezo commissie in het verdrag van Yer^ sailles omschreven, niet getornd zal worden. Een rede van Baldwin. Een ernstige aanmaning. In zijn rede op het congres der conser^ 1 vatieve partij te Plymouth heeft Baldwin

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1