f5e Jaargang.
DONDERDAG 18 OCTOBER 1923
Wo. 42fc
3)e Seidóchd (Bou/tamt
iDeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Rij onze Agenten 20 cent per weck 12.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaal.
[et Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver-
jjjgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
litbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003
- LEIDEN
POSTBUS No. II.
gjt nummer bestaat «at twee
tilden.
lijkheid zien om geld te verschaffen voor
het enorme bedrag aan arbeidsloonen en
daarom gedwongen zijn mijnen en fa
brieken in de Roer te sluiten.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewond advsrfientiën 30 csn< oer rogel*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt net
u dubbele van het tarief berekend. u
Kleine adverlantiën, van ten hoogste 30 woorden, waarii\
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
BOaTEÜLMD
De toestand in het Roergebied.
De hervatting van den arbeid.
De besprekingen.
De Franschen aan de Ruhr breken wel
ma met de gewoonte steeds dictatorisch
jt tegenovergesteld te eischen van het-
:r|.^Q de Duitschers verlangen. Eergister
'g zijn zij vele uren in bespreking
i«®e*eest met do vertegenwoordigers van
irJ,i0 arbeiders over het opnieuw in werking
tien van de Rulrrsche spoorwegen.
Veelbelovend waren deze onderhande-
nAigen overigens niet. De diensteed blijft
tiAjbandhaafd, evenals schier alle andere
.ifcnalingen van ondergeschikt belang.
De Duitschers verlangen nu, dat de
njffogejaagde arbeiders weer en bloc in
liienst genoanen worden. De Franschen
willen dat echter man voor man doen, om-
Jat zulks meer gelegenheid geeft tot het
'baken van chicanes. Deze gang van zaken
onder de arbeiders veel moedeloosheid
^Kwekken en men spreekt van een stroo-
:i |ining onder hen om het werk in het ge-
«peel niet meer te hervatten.
Engelscho autoriteiten leggen groote
Taibgenmetkoming aan den dag, maar haar
"''fnvloed op het geheel schijnt omtrent nul
zijn.
Toch aan het werk gegaan.
Hoe weinig belovend de onderhandelin-
i ook schenen, toch zijn gisteren de
jftst- en spoorwegmannen aan het werk
Jegaan, Do beambten van de telefoon- en
telegraafdienst hebben zich gister aange-
1, doch do algemeene horvatting van
„dienst kan pas over eenige dagen be
ltinnen, daar eerst nog belangrijke herstel
i moeten worden aangebracht,
telefoonkantoren te Dortmund, Mül-
tóm en Duisburg vingen gelijktijdig den
jgienst aan.
jj§ÏDe voorbereidingen ie Essen voor de
ïanmelding der spoorwegarbeiders waren
dls|et 'oere^eil(L Gister werden slechts drie
Jpbeidns ter aanmelding toegelaten, die in
13w bezette gebied geboren zijn. Na invul-
jng van de vragenlijst konden deze ar-
leiders weer heengaan, daar de modèdee-
io? of en wanneer zij aangesteld zullen
«fen, eerst later bekend zal worden ge-
|6fuU
De inbeslagnemingen.
Op het grensstation Goldstein hebben de
lOS^ianschen een geldtransport ter waarde
S99 milliard mark aangehouden.
Essen namen de Franschen in een
Iruikerij een bedrag van 81 billioen mark
jan rijksbankpapier en noodgeld der stad
pssen in beslag.
In het Rijksbankfiliaal te Aken is door
re* Belgische bezettingsautoriteiten een
1§edrag van G billioen mark in beslag ge-
jomen, terwijl te Grefeld in het Rijks-
pnkfiliaal eveneens 5 billioen werd in
ig genomen.
De separatistische beweging.
Een Kehl-republiek!
(Be „Times" verneemt uit Straatsburg,
t sinds eenigen tijd een separatistische
weging gaando is in het bruggehoofd
n Kehl. Thans zijn plakkaten aange-
acht op de muren van Kehl, waarin
It aangespoord tot vorming van de re
pliek Kehl.
De Ruhrindustrieelen.
Drastische maatregelen.
,Du „Times'-correspondent meldt aan
ijfl blad: Naar ik uit zeer goed ingelichte
ton kan mededeelen, hebben do indus-
"eele leiders die met de Franschen in
jjderhandeling zijn geweest o.w. Stinnes,
uöckner en Vögler, eengis termiddag op
vergadering besloten tot drastische
'Jaatregelen over to gaan.
vergadering van do mijneigo-
»rs in de Ruhr werd besloten slechts
J» één lichaam te onderhandelen. Door
J® van hen werd medegedeeld, dat de
Eviflgnunister van financiën tot de conclu-
gekomen, dat het onmogelijk was
t-03 ^et a^eea herstel voor
.'fMnjt tQ financieren maar tevens het
voor alle geallieerden. Do finan-
r®8 cbaos, het verlies van belastingen
-«joorwegontvangsten in Rijnland en
de algemeene uitputting en de drin-
n°odzakelijkheid om de bevolking
den eischen drastische bezuinigin-
u waarschijnlijk zullen de mark-voor-
v en aan de bezettingslegers worden
°P?ezet.
nota in die richting zou door de
vuig voorbereid en zeer binnenkort
■4rna ®ea^eer<deri overhandigd worden.
a zou worden aangezegd dat tot
aankondiging alle reparatie-beta-
ii*0r?en st°Pgezet.
Ki n zu^ea de iudustrieelen aan
I mededeelen, dat zij in
SQ omstandigheden geen moge
sa
De onderhandelingen
mei Frankrijk en België.
Bezwaren tegen
kolenleveranties.
De Duitsche zaakgelastigde begaf zfch
gisteren naar het ministerie van Buiten-
landsche Zaken te Brussel, /alwaar hij
Jaspar mededeelde, dat de Duitsche re
geering den spoorwegarbeiders order had
gegeven, den arbeid te hervatten.
Hieraan voegde hij toe, dat de econo
mische omstandigheden van Duitschland
het onmogelijk maakten do kolenbelasting
te innen en dat de Duitsche regeering
de grootste moeilijkheden zal hebben den
industrieelen betaling to verschaffen voor
de kolen, weiko zij aan België zouden
leveren.
Jaspar antwoordde, dat de afwikkeling
dezer aangelegenheden den Duitschen in
dustrieelen en hunne regeering aangaat en
dat België en elke andere geïnteresseerde
mogendheid de eventueel te leveren kolen
niet zal betalen.
B er 1 ij ns stappen te P a r ij s.
Naar nog vernomen wordt, ving de
Duitsche zaakgelastigde gisteren zijn on
derhoud met Poincaré aan met de voorle
zing van een document, dat den huidigen
toestand in Duitschland uiteen zet.
Daarop wilde hij een discussió aanvan
gen over de leveringen in natura en de
betaling daarvoor, doch Poincaré wees
hem er op, dat, naar het oordeel van de
Fransche regeering een discussie met de
Duitsche regeering eerst kon plaats heb
ben, wanneer do normaio toestand, die
vóór 11 Januari in het Roergebied be
stond, zon zijn hersteld, door de hervat
ting van den arbeid en van de leveringen
in natura.
Zoodra aan die voorwaarde zal zijn vol
daan, zullen dt onderhandelingen tusschen
de Duitsche rog coring en de geallieerden
mei vrucht kunnen aanvangen, doch in
hei huidige stadium belet niets de Duit
sche rogeering oen nota op te stellen voor
do Commissie van Herstel, indien de
Duitsche regeering dezen weg mocht wil
len inslaan, en op deze wijze zal contact
kunnen worden verkregen tusschen de
Duitsche regeering en de geallieerden.
DE CRISIS IN DUITSCHLAND.
Dc uitzonderingstoestand.
Opheffing noodzakelijk geacht.
Het bestuur van de Vereenigde Sociaal
democratische Partij heeft in oen gisteren
gehouden vergadering geconstateerd, dat
het noodzakelijkste is ten spoedigste
over te gaan tot opheffing van
den uitzonderingstoestand, teneinde
in de verhouding van het rijk tot
do afzonderlijke staten de rechtseenheid
te herstellen.
Saksen en het Rijk.
Opruiende rede
van een Minister.
Do toestand in Saksen begir.t langza
merhand een ernstig aanzien to krijgen.
De minister Böttcher is zich reeds den
tweeden dag van zijn ministerschap aan
oen opruiende redevoering te buiten ge
gaan, die hem in botsing bracht mot den
staat van beleg.
De militairo bevelhebber heeft den mi
nister-president Zeigner oen brief geschre
ven, waarin hij verzocht hem mode te
deelen, of het ministerie zich met de uit
latingen van zijn medelid Böttcher soli
dair verklaart of niet.
In het laatste geval dringt hij erop aan,
dat dr. Zeigner het antwoord op zijn
brief in de pers publiceeren zal.
Volgens het „Acht Uhr Abendblalt"
heeft dr. Zeigner generaal Müller's brief
in den landdag voorgelezen en zich bij die
gelegenheid op zeer heftige wijze tegen
do dictatuur in het algemeen en de Sak
sische militairen in het bijzonder uitge
laten.
Wat het verbod der honderschappen be
treft, dat heeft veel kwaad bloed gezet,
ook in do socialistische kringen buiten
Saksen, waar men niet moedo wordt, dit
verbod le vergelijken met do vrijheid, die
do rechtsche landbond in Beieren geniet.
Naar verluidt, zou het bestuur der ver
eenigde socialistische partijen een motie
aangenomen hebben, waarin op opheffing
van den staat van beleg aangedrongen
wordt.
De onlusten.
Te Mannheim
Dinsdag hebben te Mannheim op ver-
schillendo plaatsen plunderingen plaats
gehad. Het begon in do Neckar-voorstad,
waar verschillende winkels geplunderd
werden. Later verzamelden zich een groote
menigte op do Messplatz, waar opruiende
redevoeringen werden gehouden. Daarbij
werd uit de menigte oen schot op de politic
gelost, wat tot ©en verdere schietpartij
aanleiding gaf. De politie ontruimde het
plein.
Do betoogingien werden echter in de
Breite Strasso voortgezet. Do commissaris
van politie, Boettger, werd door een schot
getroffen en stierf spoedig nadat hij in
het ziekenhuis was gebracht. Voorts wor
den twee agenten zwaar en een licht ge
wond. Van do plunderaars ziin er, voor
zoover bekend, een gedood en verschil
lende gewond. Des nachts werden 40 per
sonen gearresteerd. Een gedeelte van het
geplunderde is weer teruggehaald. Do ar
restaties duren voort.
To Leipzig.
Do opstootjes te Leipzig duren, nog
steeds voort. Gistermorgen vroeg begon
het volk reeds 6ainen te scholen en men
maakto aanstalten om op het Rossplein
een restaurant to bestormen, doch de po
litie wist het te voorkomen en de menigte
uiteen to jagen. In andere gedeelten van
do stad zijn verschillend© wijken geplun
derd. Vooral bij do markthallen was de
toestand zeer kritiek, daar de menigte
daarop storm wilde loopen. Het gelukte de
politie echter de menigte uiteen te jagen.
Frankrijk.
Frankrijk financiert de legers van Polen
en Kleine Entente.
Naar do correspondent van de „Frankf.
Z." te Warschau meldt, heeft de aldaar
aangekomen Fransche senator Béranger
voor de pers een politiek belangrijke rede
gehouden. Hij verklaarde, dat Frankrijk,
niettegenstaande de moeilijkheden om zijn
eigen begrooting in orde te brengen, de
kleine Entente en Polen een bedrag van
800 millioen, eventueel een milliard frs.
wil waarborgen, welke leening uitsluitend
moet dienen voor do verbetering van de
weermacht. Polen krijgt een leening van
400 millioen, welk bedrag intusschen, naar
de correspondent opmefkt, reeds is ver
bruikt voor aankoopen in Frankrijk van
legervoorradeu. Béranger verklaarde ver
der, dat Frankrijk de zelfstandigheid van
de naties eerbiedigt en van Polen niets
anders verlangt dan dat het zijn belastin-
ge verhoogt, ten einde d Poolscho bs-
grooling in evenwicht lo brengen. Polen,
aldus Béranger, moet een goed uitgerust
leger bezitten, daar het land door moge
lijke aanvallen uit het Oosten en Westen
bedreigd wordt.
Engeland.
Hongerstaking in de Joy-gevangenis.
Uit Dublin wordt gemeld, dat in de be
ruchte gevangenis van Mont Joy honder
den republikeinscho gevangenen in hon
gerstaking zijn gegaan. Zij eischen on
voorwaardelijke invrijheidstelling. Ook de
Valera zit in Mont Joy gevangen. Of hij
aan de staking deelneemt, is niet bekend.
Dezo gevangenis wordt juist op het
oogenblik ten zeerste in opspraak gebracht
door een to Londen gevoerd proces, dat
feiten aan het licht brengt omtrent den
ergerlijken toestand, welk© daar heerscht
en do behandeling, welke do gevangenen
daar van zekero gevangenis-autoriteiten
ondergaan.
Tsiecho-Slowakije.
Een communist burgemeester van Praag.
Bij do samensteelling van den gemeen
teraad van Praag is eergisteren de leider
der communisten Skala tot onder-burge
meester gekozen. De communistische partij
heeft hierdoor haar passieve houding op
gegeven.
De „Rude Pravo" verklaart, dat de
communisten thans overal naar mate hun
ner sterkte medezeggenschap zullen op-
eischen in de gemeentebesturen, doch dat
do vertegenwoordigers der partij te allen
tijdo onderworpen blijven aan do bevelen
der centrale leiding.
Spanjs;
Het kiezerscorps uitgebreid.
De Spaanscho regeering heeft het op
zienbarend besluit genomen, alle iu het
buitenland woonachtige Spaansche onder
danen in do gelegenheid te stellen bij ver
kiezingen hun stem schriftelijk uit to
brengen.
Daar het getal dezer personen vooral in
Zuid-Amerika ettelijko millioenen be
draagt wordt dus het kiezerscorps zeer
belangrijk uitgebreid met in hoofdzaak
onafhankelijke elementen.
China.
Een treinGverval nabij Lien Tsjeng.
Peking speelt open kaart.
De gunstige indruk van het jongste ant
woord der Chineesche regeering op do
nota der mogendheden in zake den trein-
overval nabij Lien Tsjeng, is door een op-
zienbarende onthulling weer uitgewischt.
Zooals men zich zal herinneren, gaf de
Chineesche regeeriug in haar antwoord to
kennen, dat do minister van Oorlog, die
belast was met do beoordeeling van de
straf, op te leggen aan den militairen gou
verneur van Sjantoeng, rapport had uit
gebracht, ingevolge hetwelk de regeering
dien gouverneur had afgezet. Thans is
echter gebleken, dat den gouverneur op
grond van zijn herhaald verzoek eervol
ontslag is verleend en wel verre van te
worden gestraft werd hem de eeretitel
van maarschalk verleend!
Van het Vaticaan.
De Pauselijke weldadigheid.
Het goed-ingclichto agentschap Volta
zegt in een bericht over "do .weldadigheid
van den H. Vader in het laatste jaar, dat
gedurende de afgeloopen twaalf maanden
door den Paus 21 millioen lire aan lief
dadige doeleinden zijn weggeschonken,
zonder rekening le houden met wat naar
do Russische hongerlijdenden en oorlogs
slachtoffers is gezonden.
Het agentschap Libera vult bovenstaan
de medodeeling aan door te verklaren,
dat do Russen meer dan 30 millioen lire
hebben ontvangen en dat de giften aan de
slachtoffers van den oorlog de 5 millioen
lire te boven gaat.
Al deze .sommen komen uit het bekende
fonds van den St. Pieterspenning. Binnen
kort zullen nog verschillende instellingen
giften ontvangen.
BiansaaLAffp
R.-K. Universiteit.
„Bij de opening der R.-K. Universiteit
brengen do nieuwo studenten, in eerste
Algemeene Vergadering bijeen, aan heel
Katholiek Nederland hunnen spontanen
dank.
Nu. iedereen het oog gevestigd houdt op
deze proef van Katholieke Wetenschap,
voelen wij ons doordrongen van verant
woordelijkheid.
Wij zullen hen, die in ons hun hoop ge
steld hebben, niet teleurstellen. En den
genen, dio al ldaar staan met hun spot,
willen wij toonen, dat ons geloof do weten
schap niet in den weg staat, maar haar
de juiste plaats geeft in do wereldorde,
dat onze godsdienst, verre van den mensch
voor de maatschappij ongeschikt te maken
hem ook daar zijn adel en zijn kracht
geeft.
De studenten der
R.-K. Universiteit.
Het „Centr." verneemt, dat verschillen
de vrouwelijke studenten zich voor de R.-
K. Universiteit hebben laten inschrijven.
R. K. en Chr. Werkgevers- en
Werknemerscentrales.
Besprokingen over
permanente samenwerking.
In een op Dinsdag 16 October to Utrecht
gehouden vergadering van vertegenwoor
digers der R. K. cn Christelijke Werkge
vers- en Werknemers-centrales zijn voor-
loopigo besprekingen gehouden over de
mogelijkheid om tot een vorm van perma
nente samenwerking te komen. De onder
handelingen zullen nader worden voortge
zet.
De Giro-stilstand.
De Staat en de Giro-Directie
gedagvaard.
Aan mr. R. C. Bakhuizen van den Brink
is onlangs, gelijk wij melddtn, ten post
kantore te Haarlem de uitbetaling van een
postcheque geweigerd.
Thans heeft mr. B. gedagvaard den di
recteur van het postkantoor, den heer L.
H. Bartelink, den Staat der Nederlanden
en den directeur van den Postcheque- en
Girodienst, den heer A. W. Kymmel te
's-Gravenhage, om op Dinsdag 30 October
a.s. ter terechtzitting der arrondissements
rechtbank to verschijnen, waar door re-
quirant geëischt zal worden den cheque
alsnog uit te betalen en de interessen over
het bedrag van den cheque k 5 pet. 's jaars
van den dag der dagvaarding-tot dien der
voldoening te voldoen.
Het Radio-Station te Sambeek.
Verplaatsing van het station
naar* Wassen aar?
Men schrijft aan de ,,'s-Hert. Crt." uit
Boxmeer:
Reeds meermalen verschenen in de bla
den berichten over het verplaatsen van
het Radio-ontvangstation, thans gevestigd
op de Sambeekscbc Heide, naar een meer
geschikter plaats in Zuid-Holland. Telkens
echter warden deze berichten tegenge
sproken of op zijn minst voorbarig ge
noemd. Het blijkt thans echter, dat deze
mededeelingen wel degelijk op waarheid
berustten. Althans, uit goed ingelichte
bron vernemen we, dat bet thans vast
staat, dat het Radio-station omstreeks
Mei van het volgend jaar wordt verplaatst
naar Wassenaar.
Ned. Spoorwegen.
Do Ncdcrlandsche Spoorwegen hebben
hot maximum gewicht van marktgoederen
van kramers en venters, die als bagage
ten vervoer mogen worden aangenomen,
gebracht van 30 op 40 kg. por colli.
Een nieuw model bankbiljet van f 40.
Do directie van de Nederlandsche Bank
maakt, overeenkomstig art. 17, lid 1, der
EflET VOO&KflABïSTE USEEUISJ
BUITENLAND.
De Roerindustricelen willen alle mijnen
en» fabriek en in het Ruhrgebied sluiten.
Gespannen toestand tusschen Saksen en
het Rijk.
Frankrijk wil een milliard francs leenen
aan de Kleine Entente en Polen voor
legerversterking.
BINNENLAND.
Een aanvullend verslag van dc openinfi
der R.-K. Universiteit.
De Vlootwet in de Tweede Kamer.
De Kath. afgev. mr. Bcmans verklaart er
zich tegen.
Bezuinigng op de Staatsbegraoting 1924
LEIDEN.
Centrale Raadsvergadering van De
Hanze in het Bisdom Haarlem. (Vervolg)
Bankwet 1919 bekend, dat zij na 20 dezer
een nieuw model bankbiljet van f 40 in
omloop zal brengen.
Verhooging van de automobielen
belasting?
In een ingezonden stuk in de ,yStan-
daard" worden bezwaren te berde ge
bracht tegen het invoeren van een rijwie
lenbelasting en wordt de vraag gesteld of
het niet beter zou zijn dat de belasting op
automobielen werd verhoogd tot- het be
drag dat do rijwielcnbelasting zou opbren
gen. Do redactie van het blad schrijft on
der dat stuk: Wij vermoeden zoo, dat de
auto's in allerlei vorm hun beurt ook wel
zullen krijgen.
Om het Vlcotwetdebat.
De Kameroverzichtschrijver van „De
Tijd" bericht:
Van de 16 sprekers, die staan ingeschre
ven zijn 3 katholieken, n.l. de heeren Bo-»
mans, Van Schaik en v. d. Bilt.
Heden houdt do Katholieke Kamerclub
vergadering.
De nieuwe Hoofdcommissaris te Batavia.
Aneto seint uit Weltevreden dd. 16 Oct. 3
De commissaris van politie te Soerabaja,
Oostmeyer, ia benoemd tot hoofdcommis
saris te Batavia.
STAATSBEGRQOTING 1924,
Bezuinigingen.
Op verschillende hoofdstukken van. da
Staatsbegrooting 1924 zijn thans door da
Regeering Nota's van Wijzigingen inge
diend.
Hoofdstuk II (Hoog© Colleges
van Staat).
Wat het lid© Hoofdstuk (Hooge kolle
ges van Staat) betreft, kan ten gevolge
van het eervol ontslag, verleend aan den
administrateur bij do Algemeene Reken
kamer, artikel 28 met f 5841 worden ver
minderd.
Wegens opzegging van den dienst tegen
Januari 1924 van vijf tijdelijke schrij
vers op jaarloon is artikel 30 a met f 6468
te verminderen.
Hoofdstuk IV (Justitie).
Het eindcijfer van het IVdo Hoofdstuk
(Justitie) wordt door verlaging van on
derscheidene artikelen verlaagd van
f29.973.566 tot f29.768.691.
Hoofdstuk V (B innen 1. Zaken).
Aan de toelichting bij verschillende
wijzigingen wordt het volgende ontleend:
Door vermindering van do vergoeding
per lesuur voor het onderwijs aan do
land- en tuinhouwwintercursussen van,
f 2.50 tot f 2.25 kan een besparing van
f 35.000 worden verkregen.
Aangezien nieuwe Rijksbeurzen of -toe
lagen noch subsidies voor nieuwe beurzen
of toelagen aan vereenigingen meer zul
len worden verleend, kan art. 114 wor-t
den verminderd mot f 12.300.
In verband met do vermindering van
het getal consulenten en assistenten kan
art. 118 f8000 lager worden geraamd.
In verband met de bedoeling om in ho£
vervolg geen subsidie meer te verleenen
aan do Nederlandscho Maatschappijen
voor Tuinbouw en Plantkunde wordt art
120 met f 3000 verminderd.
In verband met het voornemen om in'
het vervolg alleen de verplichte hengsten*
keuring te handhaven en geen subsidiënl
meer te verleenen voor premiën en bij*
dragen, kan art. 126 met f 72.500 worden;
verminderd.
Do subsidie voor do Nationale Vereent*
ging tot bevordering van de paardenfok<
kerij in Nederland, ten bedrage van{
f2500, is voorts van d© begrooting afg©4
voerd, zoodat dit artikel in het geheel mef
f 75.000 wordt verminderd. k
In verband met het voornemen tot verV
mindering van het personeel voor den i4
art. 141 bedoelden dienst met drie inJ
specteurs, zes Rijkskeurmeesters in vas*
ten dienst en vier opzichters woTdt dil
artikel f 63,310 lager geraamd.
Het ligt in het voornemen het getal zuU
