15g jaargang.
ZATERDAG 13 OCTOBER 1923
Mo. 4281
CsABONNEMENTSFRIJSbedraegt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week I 2.50 per kwartaal,
jij onZe Agenten 20 cent per week S2.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaal,
jet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
ghaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
jetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
ondagsblad 9 ct.
Bit nummer bestaat uit vijf
iladen, waaronder het GeVU
gsireerd Zondagblad.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowons advsrientiën 30 csni per regel-*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverlentiën, van tén hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.59.
De eerste aanval.
De eerste aanval op de Regeering door
Troelstra is voor den laatste een
iasco geworden wat ieder onbevoor-
ordeelde toeschouwer zal moeten er-
311.
j had een interpellatie ingediend over
crisis aan financiën, welke de behan-
van de Vlootwet zou moeten voor-
„--ii.
Do interpellatie is gehouden en
idigd, en Dinsdag begint de Kamer
de Vlootwet.
De heer Troelstra heeft echter in tweede
derde instantie niet veel meer gezegd
r de cijfers, dio hij in eerste instantie
lafel had gebracht. Hij bleek er niet
eel erg „in" te zitten.
Intusschen is ook gebleken, dat deze
ilerpellatie volkomon doelloos was.
wat gezegd is had ook kunnen wor-
jezegd bij de Vlootwet en bij de
iootwet-bekandeling zal dan ook onge-
rijfcld veel worden herhaald.
'I Is liet typeerende verschijnsel in
Lands vergaderzaal, en ook in vele ge-
eenleraden: veel, overbodig, nutteloos,
olfcomen nutteloos praten en tijd
trknoeien. Een verschijnsel, dat o.i. oen
tere geestelijke armoe en zwakte van
tijd aanduidt.
dag wordt de tweede aanval op de
geering ingezet. Wij zien er met veel
langstelling naar uit.
eOBTEKSLitS^O
toestand In het Roergebied.
Werkloozen-agitatie.
Nieuwe bloedige
incidenten.
De troebelen te Solingen duren voort.
I dusver zijn elf personen gedood, on-
r wie een commissaris van politie en
rscbeidene politieagenten, en 35 gewond
Irijke winkels werden geplunderd. De
irkloozen van Grafratb zijn onderweg
hun kameraden te hulp te komen,
'e ïïochst belegden ongeveer 2000
kloozen bet stadhuis. Do Duitsche po-
moest van de wapens gebruik maken
in persoon werd gedood, terwijl er tien
irden gewond. De bezettingstroepen wer
n in gereedheid gehouden, maar behoef
i niet tusschenbeide te komen.
Eveneens worden nieuwe incidenten uit
uien gemeld, waar eenige winkels zijn
nield. Sommige individuen gooiden
t steenen en stukken steenkool naar de
itie, die van haar wapens gebruik
est maken.
Ook te Hamborn en in het gebied van
sen moeten troebelen plaast gehad heb-
Dusseldorp is de toestand nog on-
tanderd. In het stadhuis hadden in te-
woordigheid van een gedelegeerde van
opperbevelhebber besprekingen plaats
'hen vertegenwoordigers van den. ge-
leraad, de industrie, de vakvereeni-
a en de werkloozen om te zoeken
middelen ten einde zooveel mogelijk
rerkloozen tevreden te stellen.
hervatting van den arbeid.
I Stappen der vak-
J vereenigingen.
p ontwikkeling van den politieken en
^omiscken toestand heeft thans de drie
e vakvereenigingen, n.l, de Alg. Duit-
P Vakbond, do Afa en de Alg. Duitsche
w^narenhond, geleid tot een gemeen-
PPpelijk optreden, daar zij het, zooals
U cen mededeeling beet, haar plicht
"i de gecombineerde aanvallen der
industrie en der rechtsche „Put-
pkn" op de rechten der arbeiders met
Pt togen te gaan.
Politieke partijen zijn tegen den
ind niet opgewassen en het is der
de plicht der vakvereenigingen 'de
onrustiger wordende massa, die
- 'aar alles verwachten, niet teleur te
imfl' !00 *s cen comité van actie ge-
yoarin alle drie de genoemde vak
'JSiQgen zijn vertegenwoordigd en
Hpn i ^'Sebreide vrijheid van han-
zal worden gegeven.
®aa e g e 1 van de in du s-
TLifJ overal ingetrokken.
a° beeft een conferentie van
nwoordigers der werkgevers en
den Ruhrmijnbouw zich
re I n met de eigenmachtige werk
L*»» door de mijneigenaars. De,
1 Ve?°.?rJ gers van de „Bergbauli-
L j 111 deelden mede, dat cle verorde-
r miinpirrnnaq„o overal is inge-
"erkeer fusschen liet bezette en
Pg s t
onbezette gebied.
iujar- o jjtjieiumenngen
't velen do opvatting blijkt te be
staan, dat met de opheffing van liet lijde
lijk verzet ook do verkeersbelemmeringen
met het bezette gebied, vooral ten opzich
te van goederen, die aan douanerechten
onderhevig zijn, vervallen zijn, wordt uit
drukkelijk bekend gemaakt, dat er in het
verkeer tusschen het onbezette en bezette
gebied geen verandering is gekomen, en
dat de bestaande belemmeringen in vollen
omvang en streng gehandhaafd worden.
Separatistische propaganda te
Eelsenkirchen.
Do separatisten gaan thans ook te Gel-
sonkirchen probcercn propaganda te ma
ken.
Aanplakbiljetten roepen op tot cen groo-
te vergadering op heden in.de grootste ver
gadcrzaal daar ter stede.
Do stemming is zeer onrustig, in ver
bond met dc stijging der levensmiddelen-
prijzen.
DE CRISIS IN DUITSCHLAN9.
De volmachtenkwestie.
Heden een spannende dag.
De aandacht van geheel Duitsehland is
op het oogenbiik gevestigd cp liet waar
schijnlijke verloop van do rijksdagziUing
van lieden.
De groote coalitie spant alle krachten
in om de vcrafwonendo leden naar Berlijn
te doen komen. De gezanten 19 Weenen en
te Riga, dio resp. tot het centrum en tót
do socialisten bihooren, werden zelfs te
legrafisch opgeroepen.
Wanneer" de linkervleugel van de so
cialisten en do rechtergroep van de volks
partij geen onverwachte verrassingen be
zorgen, zal het vereischte aantal van 306
leden heden bij de stemming wel aanwezig
zijn. Is dat het geval, dan loopt de stem
ming zelf geen gevaar.
Inmiddels heeft de regeering nog eens
doen weten, dat zoo ?ij heden de ver-
eisohto volmachten -niet bekomt, zij den
rijksdag zal ontbinden.
Vooruitloopend op deze extra bevoegd
heden en steunende op art. 48 van de
grondwet heeft de regcering a'. eenige be
langrijke besluiten genomen, welke o.a.
diep in belastingaangelegenheden ingrij
pen. In hoofdzaak komen zij hierop neer:
alle op 1 September verschuldigde en nog
niet betaaldo belastingen moeten voortaan
ge'nd worden, rekening houdende met de
geldontwaarding. Groote deelen van de ge
inde belastingen worden, voorzoover er
geen strafbare handelingen bij betrokken
zijn, omlaag gebracht. Kleinere bedragen
worden eenvoudig kwijtgescholden.
Bij een tweede besluit kreeg de minis
ter van financiën uitgebreide bevoegdhe
den posten op de begreoting te schrappen
Wanneer dez9 ambtenaar zich in den ver
volge tegen cen nieuwen post verzet, zal
dezo niet op het budget mogen voorkomen
tenzij do betrokken minister door het ge-
heele kabinet gesteund wordt.
De „Deutsche Tagesztg." vraagt zich in
verband met een en ander af, of deze be
sluiten wel rechtskracht bezitten on met
name, of men niet al te lichtvaardig met
art. 48 rondgesprongen heeft.
Mocht heden do rijksdag ontbonden
worden, dan zal de regeering haar laak,
gesteund door dat artikel, kunnen voort
zetten en komt het er voor haar dus wei
nig op aan, of zij de verlangde bevoegdhe
den krijgt of niet. Echter z.°l het haar
uiterst aangenaam zijn, zoo do doornige
kwestie van de wet op den arbeidsduur
door den rijksdag in stedo van door haar
op dictatorischo wijze opgelost kon wor
den
Actie der naticnaal-socialisten.
„Oorlog" aan d e Beicrs'cü-
Thuringscho grens.
Aan do Bciersch-Thuringscho grens
heeft bij Hirschberg aan de Saaie een in
cident plaats gehad, dat, naar het „Ber
liner Tageblatt" bij het verhaal er van
opmerkt, gevoegelijk het voorwendsel had
kunnen worden, waarnaar de Beiersche
rechls-radicalo benden zoeken om een re
volutionaire beweging te beginnen. Dins
dag waren te Hirschberg dat nog in
Thuringen ligt door de staatspolitie
huiszoekingen verricht bij personen, be-
hoorende tot de in Thuringen verboden
nationaal-socialistische arbeiderspartij. Bij
het verhoor verklaarde een dier leden, op
bevel van zijn leiders desnoods gewapend
tegen de Thuringscho regcering ie willen
optreden. Een ander lid der partij liet
a|cli in denzelfdcn geest uit. Beiden wer
den gearresteerd.
Woensdag nu ging op Thuringsch ge
bied het gerucht, dat een aantal nationaal
socialisten uit Hof in Beieren onderweg
was naar Hirschberg, om hun gearres
teerde vrienden to wreken. Tegen G uur
's middags arriveerden drie auto's met
Beiersche nationaal-socialisten in 'n ge
hucht vlak bij Hirschberg, terwijl cen
„hoofdmacht" volgde. Door zes man werd
het zuidelijk uiteindo van de Saalebrug
bij do stad bezet. De Beiersche heeren had
den acht zware mil tailleurs en een mijn-
werper meegebracht. Een inmiddels uit
Gera ontboden afdeelfag der Thuringsche
staatspolitie, ter sterkte van 42 man, vatte
op een vijftigtal meters van de brug af
post, om eventueel doordringen op Thu
ringsch grondgebied te verhinderen. Daar
ernsiigo verwikkelingen to vreezen waren,
werd ook <!e gemeentepolitie van Hirsch
berg galarmecrd. Deze behoefde echter
niet op to treden.
Gedurende den nacht werden van
Beiersche zijdo lichlkogels afgeschoten. De
Thuringsche staatspolitie stelde bij het
aanbreken van den dag vast, dat de natio
naal-socialisten door Beiersche Schutz-
polizei waren afgelost. Deze laatste hield
nu de grens bezet. Er werden door beide
partijen onderhandelingen geopend,waarbij
do Beieren nieuwe instructies uit Hof lie
ten komen. Intusschen waren de nationaal
socialisten eenige kilometers teruggetrok
ken. Daarop werd een afspraak getroffen
ingevolgo welke heide groepen tegenstan
ders de grensstreek verlieten.Op het oogen
bli!c heersclit echter onder de arbeiders
te HirschbeTeg groote onrust, en ze heb
ben op een protestvergadering de onmid
dellijke verwijdering -geëischt van alle
Thuringscho Hitlérmenschen uit de be
drijven.
Alle militaire organisaties in
Wurtlemherg verboden.
De militaire gevolmachtigde van hel
distfictscommando 5 heeft de oprichting
van organisaties verboden, die in den
vorm van „Hundertscliaften", stormtroe
pen of anderszins beloften op economisch
of politiek gebied willen afdwingen. Alle
reeds bestaande vereenigingen van dezen
aard zijn ontbonden.
Dc duurte.
De daling van de mark heeft de prij
zen der levensmiddelen zóó doen stijgen,
dat zij voor do meesten niet meer to be
talen zijn. Des morgens worden meestal
prijzen verlangd, die op grond van den
dollarkoers van den vorigen middag zijn
vastgesteld. In don groothandel Vreett
men echter, dat bij dc groote schomme
lingen cok deze des morgens niet
gehandhaafd kunnen worden. In de
markthallen wagen dc handelaars het niet
meer hun stand te openen. De stands zijn
met rolluiken afgesloten, die niet meer op
gaan, doch de handel vindt door een klein
luikje in de rolluiken plaats. lederen mor
gen vallen opgewonden tooneeien voor van
huisvrouwen, die voor het geld, dat zij
meegebracht hebben, niets kunnen krijgen.
Er zijn geen aardappelen en groenten, be
halve wat spinazie, die, op het oogenbiik
ongeveer 20 millioen mark per mud kost.
Engeland.
De dreigende beSastingoorlog Ie Londen.
De hoogstaangeslagenen in
Poplar ontevreden.
De Oost-Londensche gemeente Poplar
heeft cen socialistischen Raad, terwijl
daar tevens het Armbestuur in handen is
van socialisten en communisten, dio al
enkele malen in conflict zijn gekomen met
het ministerie van Openbare Gezondheid,
wegens de hooge uitkceringcn aan werk
loozen en behoeftige gezinnen verstrekt.
Ten gevolge daarvan zijn de belastingen
te Poplar enorm gestegen. Tot de inwo
ners van deze gemeente behooren echter
eenige groote scheepsbouwers en impor
teurs, die beweren, dat de belastinghef
fing de draagkracht van hun bedrijven
verre te hoven gaat. Een dier firma's ver
klaarde vóór den oorlog, toen de zaken
goed gingen, jaarlijks 3000 pond sterling
te moeten betalen, terwijl de gemeente
raad haar thans heeft aangeslagen voor
8000 pond sterling. Een scheepsbouwer
betaaldo in het jaar 1914 voor iederen
arbeider 39 shilling: thans moet hij 30
pond sterling betalen.
De socialistische leiders beroepen er
zich op, dat de gemeente hoofdzakelijk
door armen bewoond wordt, zoodat dc
welgestelden voor de armon moeten mee
betalen. Daareiftegen wordt er van de
zijde der gegoeden op gewezen, dat de
socialistische remeente-autoriteiten te
royaal met do belastinggelden omsprin
gen en daar protesten niet hielpen, heeft
de plaatselijke bond van belastingbetalers
besloten cn bloc geen belastingen meer
te betalen. Wordt aan dit voornemen ge
volg gegeven, dan kan te Poplar een
merkwaardigen strijd ontstaan. Do go-
meenle-autoriteiten verklaarden namelijk
niet alleen, dat zij do bezittingen van de
weigerachtige belastingbetalers in beslag
zouden nemen, doch ook dat zij de huur
ders zullen aansporen geen huur to beta
len, aan die huisbazen, die tot do onwil-
ligen bchooren.
Amerika.
Met drankverbod.
Do fatale werking vaneen
s mokkelalcohol.
Te Pana in den Amerikaansclien slaat
Illinois zijn vijf personen gedood e.n vier
ernstig ziek geworden ten gevolge van het
drinken van vergiftigen sterken drank. De
drankwet-ambtenaren schatten het totale
aantal doodelijke ongevallen ten gevolge
van het drinken van vergiftigen sterken
drank in do Vereenigde Staten gedurende
het vorige jaar op 2000.
iuiteni. berichten
De express Warschau—Moskou geplunderd.
De express van Warschau naar Moskou is
ongeveer 100 mijl voorbij de Russische grens
door bandieten tot stilstand gebracht en
doorzocht. Britsehe, Italiaanscho en Pool-
scho onderdanen zijn beroofd. De diploma
tieke post is in veiligheid.
Een anti-semietischa beweging in Litauen.
In Litauen is een anti-semietische bewe
ging uitgebroken. Een arntal Joden werd
mishandeld.
Ontploffing in een kliniek.
Gisterenmorgen heeft in een kliniek in de
omgeving van Brussel een ernstige ontplof
fing plaats gehad. Een flesoh gevuld met
ether sprong nl. uit elkaar. Negen vrouwe
lijke leden van het personeel der bij de
kliniek behoorende waschinrichting werden
gewond, van wie twee ernstig. Onder de
zieken vielen geen slachtoffers.
Een tankschip verongelukt.
Het Amerikaansche tankschip „City of
Eberett" is in de golf van Mexico gezonken
na noodsignalen te hebben uitgezonden. Tot
nu tce werd zonder succes naar schip of
overblijfselen gezocht. Gevreesd wordt dat
de bmanning is omgekomen.
HET VOORHAAIHSTE K0EU&5.
BUITENLAND.
Onrust der werkloozen in het Ruhrge-
bied.
Do spanning over het aannemen van do
machtigingswet in den Rijksdag.
Een „oorlog" op den grens van Beieren
en Thiiringen.
BINNENLAND.
De Tweede Kamer is gisteren met de
behandeling der interpeliatic-Troelslra gs-
rced gekomen. Er is geen motie ingediend.
Dinsdag begint de behandeling der Vloot
wet.
LEIDEN.
De Leidsche Missisweek. De tweedj dag.
Een wandeling langs de stands.
BIHMEML
R.-K. Universiteit.
Een convict voor priester
studenten.
Nader vernemen wij, dat do door het
Doorl. Episcopaat benoemde moderator
aan de R.-K. Universiteit, de Z.E. Pater
J. van Rijckevorsel S. J., tevens is belast
met de opdracht om de vraag van het
convict voor priesterstudenten to bestu-
deeren en daarna een afgewerkt concreet
voorstel daaromtrent aan het Doori.
Episcopaat in te dienen.
Eigenaardige mentaliteit.
In oen verslag over de dezo week in hel
Amsterdamsclio gebouw „Salvatori" ge
houden anti-papistische vereeniging „Pro-
testantsch Nederland", laat de Ghriste-
lijk-historische „N.ed." gisteravond den
bekenden ds. Gravemeyer zeggen: „In ons
land wordt een eigenaardige mentaliteit
gekweekt."
Nu herinneren onze lezers zich, dat
„De Ned." onlangs een gedachten wisse
ling met ons begon wij wachten nog
op de voortzetting opdat Protestanten
cn Roomschcn „elkanders mentaliteit"
zouden leeren kennen.
Inderdaad heeft de boveubedoeldo ver
gadering weer een staaltje gebracht van
de „eigenaardige mentaliteit", welke in
„Salvatori" sprak „ons antwoord op de
Roomsch'e actie". Welk was dat ant
woord?
Als hoofdredenaar was uitgenoodigd ds.
F. J. Krop, dezelfde die onlangs door ons
werd aangemaand, om den laster te her
roepen, maar het niet deed dat
Paus Pius bij zijn keuzo geëischt had,
dat hem goddelijke eer werd bewezen.
Thans heeft dezo dominee bij den niet
herroepen laster den volgenden gevoegd:
„Naar verluidt zal het Vaticaansch Con
cilie weer bijeen komen, cn daarin zal
vermoedelijk worden vastgesteld het dog
ma van de godheid van den Paus."
Een dezen God-schennenden laster, die
tegelijk den Paus beleedigt, drukt „De
Ned." zonder commentaar af.
Misschien geschiedt ook dit om „elkan
ders mentaliteit" te leeren kennen, maar
dan had ds. Gravemeyer toch gelijk te
spreken van een „eigenaardige mentali
teit." „Tijd".
R. K. Onderofficiersbond.
Dezer dagen vergader-de het hoofdbestuur
van den Ned. R. K. Onderofficiersbond St.
Martinus to Amersfoort, o. m. ter bespre
king van de in het voornemen der regeë-
ring liggende salarisvermindering op 1 Jan.
J924 en de vaststelling van nieuwe bezoldi-
gingsschalen per 1 Januari 1925.
Na langdurige besprekingen werd een
motie aangenomen, waarin er bij de regee
ring op wordt aangedrongen, dat, indien tot
salarisvermindering moét worden, overge
gaan:
le. bij dezo eventueel too te passen ver
mindering met de reeds tocgepasto korting
van 5 pet. op den bijslag van het militairo
personeel worde rekening gehouden;
2e. dat het militaire personeel medezeg
genschap worde*verleend in do centrale com
missie van Georganiseerd Overleg in amb
tenarenzaken."
Uit den Rotterdamschen Raad.
De gemeenteraad van Rotterdam heeft
gisterenavond het voorstel tot vernieuwing
van dc Koninginnebrug en cmhoog brenging
Wij maken onzen lezers attent op een
ge'llusireerd artikel van onzen medischan
medewerker over den blinden darm (3de
blad).
In ons 3de (Zaterdagsehs) blad geven
wij wederom een rebus.
van de Willemsbrug aangenomen mt 39 le
gen 5 stemmen.
Het voorstel tot het maken \an cen door
braak Willemsbrug?. Beursplein, met cen
aftakking naar de Geldersche Kade werd
aangenomen met 21 tegen 20 stemmen, na
dat de motie-Schouten, welke een nader on
derzoek vroeg, verworpen was met £3 tegen
21 stemmen.
Het voorstel tot aankoop van het bezit
van de Nationale Levensverzekeringsbank
werd verworpen met 33 tegen 11 stemmen.
De postcheque- en girodiens!.
Het „Vaderl." maakt melding van cen
voorstel van de zijde der middenstands-
banken aan het bestuur van den post
cheque- on girodienst. De bij dio banken
bekende of aangesloten girohouders zou
den aan het bestuur der banken hun toe
stand openleggen en hun geldbehoefte ken
baar maken, en de besturen zouden, bij
accoordbevinding, aan het girobestuur la
ten weten het bedrag, dat do girohouder
beslist noodig heeft. Het bankbestuur zou
dit ineens kunnen doen voor alle betrok
kenen. Het girobestuur zou op dezo wijzo
van lange en moeilijke controle zijn ont-
krijgen.
slagen en men zou een soort moreclen
borg in de verklaring van het bankbestuur
Kamerlid-student.
De heer J. Duys, lid der Tweede Kamei
heeft gisteren het verlichte staatsexamen
tot toelating aaji de Universiteit (art. 131
H.O.-wet) met gunstig gevolg afgelegd.
De heer Duys i3 voornemens tc doctor©'
ren in do rechten.
Gebedsactie en de arbeidersbeweging.
Op initiatief van den Nedcrlandschcn
R.-K. Vrouwenbond zal van 24 Octobè'r"
tot 1 November een novene gehouden wor
den om van God den wereld-vrede af to
smeeken.
Een gelukkig initiatief voor een verhe
ven doel.
Wat kan men, werkens en zwoegens
moe van de schijnbaar mislukte pogingen,
wclko zijn gedaan om tot een werkelijken.
vrede te komen, beter doen dan te gaau
tot Hem tot Wien zich zoo hoopvol wen
den zij, die heiast en heiaden zijn?
Do KatUolieko Arbeidersbeweging, wier
leden materieel zoo uitermate getroffen
worden door de onmin der staten, acht
zich geroepen haar leden krachtig aan ta
sporen van ganscher harte deel te nemen
aan de gebedsactie in de dagen van 24
October lot 1 November. Honderd duizend
harten zullen zich in die dagen verheffen
tot God met smeekbede: „Heer. beziel re
geerders en volkeren met zachtmoedige
gevoelens, maak een einde aan de ver
deeldheid, welke de volkeren verscheurt".
En wanneer onze plaatselijke vereeni
gingen gelegenheid hebben, zullen zij,
door het houden van een algemeeno H.
Communie, ongetwijfeld zorgen, dat het
gebed van een arbeider, van de arbeiders
vrouw en van het arbeiderskind, luida
opstijgt tot Hem, opdat door Zijn kracht
in do hel worde teruggedreven Satan ca
do andere boozo geesten, die tot bederf der
zielen over do wereld rondgaan.
Het Bost uur van do Federatie
der Dioc. R.-K. Volks- en
Werkliedenbonden in Ncder-
land.
Het Bestuur van liet Bureau
voor do R.-K. Vakorganisatie
Naar wij vernemen wordt liet kanton
gerecht van Oirscliob opgeheven. Het zal
ondergebracht worden b'j het kantongerecht
to Eindhoven.
De gevangenis voor vrouwen le Ticl is
opgeheven.
