#6 Jaargang.
ZATERDAG 6 OCTOBER 1923
No. 4275
3)e Êcicbelve ©ow^omt
DeABONNHMENTSPRiJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per weck f 2.50 per kwartaal.
Bij onzo Agenten 20 cent per 'week 8 2.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct.. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
[ondagsblad 9 ct.
lit nummee* bestaaft eb at wijt
daden, waaronder het Geï2«
ustreerd Zondagblad.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon-'en Feesldagsn II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adv9rSentiën 30 coni per regelv
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
0E ZOMERTIJD.
ij herinneren er aan, dat heden-
acht, tan Zaterdag op Zondag, de zomer-
1 eindigt. Men doet dus goed de klok
[terdagavond één uur terug to zetten.
Voorlichting.
Er is alom in den lande roering rondom
Vlootwet.
Ook onder de Katholieken, of heter en
lisier gezegd: ook hier en daar onder
itholieken. En daarover willen wij wel
en ander nóg eens zeggen.
Eerstens: men moet bedenken, dat
staan tegenover een bevriende regee-
ig; een regeering, die wij zelf hebben
iwcnscht en indirect gekozen. Dat wil
natuurlijk niet zeggen, dat wij nu
alles van die regeering moeten
ilikken"! Maar wèl wordt geëisciit, dat
ons minstens zóó moeten gedragen,
eerlijken tegenstanders betaamt: n.l.
argumenten, waarop de regeering zich
iseert, overwegen, kalm en objectief he
ien en beoordeelen.
Tweedens; men moet zich er van he
ist zijn, dat 't hier geldt een kwestie,
aaromtrent een beoordeeling zéér moei-
is. Ook dit weer behoeft er ons niet
te bewegen, dat wij zwijgen als het
■af! Maar wèl moet het er ons toe nopen,
de uiterste voorzichtigheid te betrach-
bij onze beoordeeling en vooral bij
ïzo veroordeeling: een zekere schroom
te oordeelen is hier, hoe onaange-
i 't dan ook misschieln moge zijn,
jnvoudig: een plicht, door hot gezond
Estand opgelegd.
Op de derde plaats: men moet als
dan meent te mogen en moeten
jjeeren tegen de Vlootwet, zeker bij deze
gestie, waarin zoo gemakkelijk, gezien
omstandigheden, de. hartstocht wordt
esleept, waardig optreden, en voorkomen,
af minder nadenkenden vele zaken gaan
igen en verwarren met die/ waarom
ten slotte allèèn gaat.
Een vraag: Houden alle Katholieke
orlichters zicli aan dezo toch alleszins
delijke regels? Wij verwijzen naar
stukje „Uit de Pers" van de „Msbd."
ons vierde blad.
Ten slotte willen wij voor ons zelf wel-
rklaren, dat wij als Katholiek' er wat
!fs voor zouden over hebben, indien Re-
ering of Volksvertegenwoordiging tot
overtuiging zou kunnen komen, dat zij
Vlootwet mocht en dus moest
ibergen onder de paperassen, om er niet
Kr onder vandaan te komen!
BUITENLAND
bezetting van het Roergebied
De hervatting van den arbeid.
m ij nw erkers in het
W u r m-d i s t r i c t.
ndat door de Belgen de eischen van de
aiders uit het Wurm-district waren in-
filligd, n.l. de vrijlating van de in hech
D|s genomen leden van den hedrijfs-
®d van de Eschweiler-mijnen, hebben
lermorgen alle mijnarbeiders in het
inn-district den arbeid hervat.
L e ondervoeding.
8 lorwarts zegt dat de mijnwerkers in
Ruhrgebied, die overigens de ophef-
van liet lijdelijk verzet toejuichen,
ontrust zijn door het plan der regee-
j>.°m hun werktijd tot 8 uur per dag
8 voeren en het stukloon te herstellen
jir zij verklaren is do ondervoeding
lor do mijnwerkers van dien aard dat
.plenging van den werkduur onmo-
"Jk is.
Het optreden der bezetting.
Een - Nederlander
uitgewezen.
^ransc^en hebben den directeur van
Ju Hout Cénis, van Dalmen, die
pdandsch onderdaan is, uitgezet om-
!J naai' zij beweren, zich in vijandi-
Zln over Fraiikrijk had uitgelaten.
01 aantal gevangenen,
olgens de „Deutsch-Allgemeine Zei-
a?[ln araaSt het aantal politieke ge-
Q de bezette gebieden ruim
ikl
Het gebeurde te Dusseldorf. V
e F
d e
ranschen steunen
separatisten.
hhnnt j ginS van P°SinS tot moord,
aen lo Dusseldorf gevangen ge-
Sa i uP°-agenten voor ccn Fran-
an 1J§sraad zullen moeten terecht-
y- Uuitschland kwaad bloed.
Ztg.( die bestc-ndig vooz; too
nadering tot Frankrijk pleit, zegt dat de
hezettingsautoriteiten een ongehoorde jus
litieele comedie op touw zetten, daar niet
do Schupo doch <lo gewapende separatis
ten voor de relletjes van Zondag verant
woordelijk zijn. „De officieel Fransclie-po-
litiek aldus de Vossische ontkent de
separatistische plannen te bevorderen. De
militaire overheid in het B. G. bevordert
zo echter huiten kijf metterdaad. Voert
deze dan een politiek op eigen houtje?
Als dat zoo is, maakt het elke ontspanning
onmogelijk en wordt het hoog tijd, dat de
regeering te Parijs daar een stokje voor
steekt"
Ce crisis in Duitschiaud.
HET NIEUWE KABINET NIET TOT
STAND GEKOMEN.
De oude coalitie wordt weer opgelapt.
De Socialisten schuiven
weer 1» ij.
Stresemann's poging orn een tweede ka
binet te vormen uit persoonlijkheden,, die
builen de partijen slaan, is al weer opge
geven. Het vooruitzicht voor zulk een ka
binet, om in den Rijksdag een votum van
vertrouwen te verwerven, was te ongun
stig, want niet slechts, dat het de sterkste
partij, die der sociaal-democraten, tegen
zich zou hebben, niet slechts, dat de
Duilsch-nationalen tegenover het kabinet-
Stresemann do twiststelling zouden inne
men, ook het centrum en do democraten
hadden tegen zulk een kabinet ernstige be
denkingen.
Beide partijen adviseerden den rijks
kanselier dringend tot den terugkeer naar
do groote coalitie. De democraten, die bij
de ontwarring van de crisis een opmer
kenswaardig initiatief hebben getoond,
verklaarden, dat zij een z.g. on-politiek
kabinet geen vertrouwen konden schenken
In de fractiezitting van het centrum
werd iu het bijzonder met het oog op het
Rijnland verklaard, dat de tegenwoordige
toestand eenvoudig niet is te dragen. On
der don druk van dezo. fracties werd de
Deutsche Volkspartei er toe bewogen, nog
maals over de groote coalitie te onderhan
delen. Tegelijkertijd wist men ook do so
ciaal-democraten aan de groene tafel te
brengen. De meerderheid der sociaal-de
mocratische fractie was ook van meening,
dat men do crisis langs parlementairen
weg moest oplossen. Zoo kwam het tot een
voorloopigo verzoening.
Dos namiddags bestond er weder hoop
op een herleving van het oude kabinet-
Stresemann, en reeds is men zoover, dat
de zitting van den rijksdag, die heden zou
plaats hebben, en waarhij het kabinet zich
zou voorstellen, op 2 uur werd vastgesteld
De sociaal-democratische ministers zou
den weer hun post innemen, slechts H i lf
fording, do min. van Financiën, zou
een persoonlijk offer brengen en het De-
part. v. Fin. zou aangesloten worden bij
dat van Econ. aangelegenheden, beide
onder leiding van den directeur der Kat.
Bank, dr. Schacht, een der leidendo per
soonlijkheden in do Duitseho finaneieele
wereld. Maar nog is men niet waar men
wezen wil, de wet op den arbeidstijd staat
nog altijd als een hinderpaal tusschen
do sociaal-democraten en do Deutsche
Volkspartei. Daarbij trachten Duitsch-na-
tionalen met allo middelen de tot stand-
lcoming der groote coalitie to voorkomen.
Stresemann's gezag.
De stemming in den Rijksdag is op het
oogenblik volkomen hopeloos. Algemeen
heerschto de meening, dat door het slee-
pend houden van do crisis en door- het ge
mis van een krachtig ingrijpen vanwege
den kabinetsformateur, het gezag van
Stresemann, hoe het ook verder gaan mo
ge, reeds sterk geschokt is. Door de nieu-
wo verwikkelingen worden natuurlijk we
der nieuwe fractiezittingen nooclig, en zoo
is. het weer twijfelachtig, of heden de se
dert Dinsdag verschoven voltallige zitting
van den Rijksdag kan plaats hebben. Het
is waarschijnlijker, dat de dag van heden
een herhaling van do troostelooze gebeur-,
tenissen der drie voorafgaande dagen zal
opleveren.
Galgenhumor in d e°n
R ij k s d a g.
En inlusschen wordt men in den Rijks
dag' zoo murw, dat langzamerhand een
bepaalde galgenhumor voor do diopo ne-
derslachtigheid in do plaats treedt. Ook
do best ingelichte afgevaardigden geven toe
dat do toestand volkomen onoverzichtelijk
is en dat cr klaarblijkelijk nog steeds be
paalde krachten achter de coulissen wer
ken om de verwarring nog te vergrooten.
De agitatie der Duitsch-nationalen.
Eon d i c t o i r e.
In Duilscli-Nationalo kringen doet men
een soort van Candidatenlijst circuleeren,
voor de vorming van oen directoire. Do
vorming daarvan denkt men echter niet
to doen plaats vinden langs grondwcttelij-
ken weg, doch meer a's een grijpen naar
do mati't. i J
Aan het hoofd hiervan moet- de uit den
oorlog' bekende generaal Von -Gallwitz
staan, die. tevens Duitsoh-Nationaal Rijks
dagafgevaardigde is. Hem zouden voor
het departement van financiën Helfferich
en voor Economische Zaken Minoux, een
der directeuren van het Stinnes-Goncern,
terzijde staan. Bovendien schijnt men van
plan to zijn, den chrlstelijken afgevaar
digde, Baltrusch, in het directoire op te
nemen.
Deze beweging heeft groote ongerust
heid teweeg gebracht, alsook de versprei
ding van strooibiljetten hij de kazernes
door z g. officieren. Teen eenigen dezer
echter werden gearresteerd, bleek, dat zij
hunne uniformen ten onrechte droegen,
daar zij geen officieren, doch Duitsch-
Nationale propagandisten waren.
Staking bij da Hochhahn. te Berlijn.
Achterstand in de
loonbetaling.
Bij de „Hochbahn" is gistermorgen een
algeraeene staking uitgebroken, ten ge
volge van een loongeschiL De treinen wer
den naar de stations teruggebracht en de
stations van de hoofdtrajecten werden ge
sloten.
De oorzaak van het conflict is heLfeit,
dat de directie, ondanks hare belofte, dé"
betaling van de restant-loonen over Sep
tember, welke uitbetaling reeds 30 Septern
her had moeten plaats vinden, gisteren
niet gedaan heeft. Wel heeft de directie
een voorschot op de October-loonen aan
geboden, zonder dat hierom door de arbei
ders was gevraagd. De arbeiders verklaar
den zich met deze regeling echter niet ac-
coord.
In de gisteren in den vroegen morgen
gehouden vergadering, werd met over-
greoto meerderheid tot staking besloten.
Engeland.
De Britsche imperiale conferentie.
Lord Curzon over de
*R o e-r bezetting.
Gisteren heeft de Britsche minister van
Buitenlandsche Zaken, lord Curzon, op
de Rijksconferentie zijn aangekondigde
rede gehouden.
Spreker begon met er op te wijzen, dat
do Britsche regeering op het standpunt
stond, dat Duitschiaud1 niet in staat Is,
groote onmiddellijke betalingen te doen,
dat de bezetting van het Roergebied niet
de juiste weg is, de betaling, welke voor
onbepaalden tijd was -uitgesteld, te ver
zekeren en dat verdere verbittering er
waarschijnlijk een binnenlandschen chaos
in Duitschland ten gevolge zal hebben.
Het kan niet worden ontkend, dat men
in de verwachtingen, welke men te goeder
trouw van de bezetting van het Roerge
bied koesterde, zeer is teleurgesteld door
de resultaten.
Lord Curzon meende, dat de overgave
van Duitschiaud drie maanden geleden
had moeten geschieden; het was onver
standig en dwaas, dat zij werd uitgesteld.
Wij zien reeds het begin van den bin
nenlandschen chaos in Duitscliland, waar-
voor wij steeds bevreesd zijn geweest
Rusiand.
Dc ^verdeeldheid onder de communisten
in Rusland.
Volgens betrouwbare berichten uit Mos
kou, neemt, naar de correspondent van de
„Times" te Riga meldt, de oppositie in de
communistische partij hand over hand
loe. Don laatsten tijd verschijnen meer
en meer vlugschriften, welke tegen do te
genwoordige Sovjet-regeering zijn ge
richt. Deze pamfletten zijn afkomstig van
extremistische communisten. Het voor
naamste bezwaar, hetwelk daarin tegen de
huidigo Sovjet-regeering wordt aange
voerd, is het feit, dat de meeste vooraan
staande Sovjet-leiders, zooals Krassin,
Sokolnikof, Trotzki, Kamenef en anderen,
zoowel regeeringsambten hekleeden als
leidendo posities in industrieel© vereeni-
gingen innemen. Om deze reden wordt go-
eisclit, dat de betrokkenen hetzij zich uit
sluitend aan den staatsdienst zullen
wijden of hun lucratieve betrekkingen in
handel cn industrie zullen opgeven. In
andere pamfletten weer. worden Radek,
Zinovjef en mevrouw Kamenef aangeval
len wegens de hoogc onkosten-rekeningen
wegens „uitgaven voor propaganda-doel-
einden in liet buitenland", welko dezen
plegen in te dienen.
Do genoemde ,,Times"-correspondent
trekt hieruit de conclusie, dat in de naaste
toekomst waarschijnlijk belangrijke ver
anderingen in het politieke leven cn het
regeériugssysteem van Rusland zullcai
plaats grijpen. Indien al niet de extre
mistische communisten zullen trachten
dc staatsmacht aan do „economisten" te
ontnemen, zullen deze toch belangrijke
wijzigingen in dc politiek af constructie
van den Sovjet-staat moeten aanbrengen
en wellicht gematigder elementen in de
regeering moeten opnemen. Er wordt zelfs
beweerd, dat do „economisten" bewinds
lieden reeds bezig zouden zijn met 't uit
werken van een plan voo? oen soort van
VQiksvc-igadcring, waarin ook een vrij be
langrijk aantal leden der zoogenaamde
kleine burgerij zou zijn vertegenwoordigd.
De Russische graanuiiyoer naar
Duitschland.
Oynische politiek.
Uit Moskou wordt gemeld, dat hij de
behandeling van een protest van de be
volking van Turkestan tegen de Russische
graanuitvoeren naar Duitschland, terwijl
in Turkestand hongersnood dreigt. Trotzki
in den raad van volkscommissarissen de
cynische opmerking maakte, dat de com
munistische revolutie in Duitschland meer
waard is, dan het leven van zelfs 10 mil-
lioen bewoners van Turkestan.
Bulgarije.
Dc communistischs actie.
Vranja in brand gestoken?
Naar*uit Sofia wordt gemeld hebben de
Bulgaarscho communisten uit wraak
voor hun nederlagen, de stad Vranja, in
brand gestoken. Er zijn 250 huizen ver
brand, waarbij honderd personen om het
leven kwamen en negen munitie-stapel
plaatsen in de lucht zijn gevlogen.
Amerika.
Het drankverbod in de Ver. Staten.
Een verzoek tot herziening
en wijziging.
De Kamer van Koophandel van den
Staat New-York heeft een resolutie aan
genomen, waarin het Congres geadviseerd
wordt, do Volstad Prohibition Act (Het
drankverbod) te wijzigen en te herzien, en
deze nader te brengen tot de publieke
gevoelens, en op te stellen volgens redelij
ker, rechtvaardiger en practischer lijnen.
De echtscheidingsramp.
Uit officieele cijfers, welko dezer dagen
in do Ver. Staten gepubliceerd zijn, blijkt,
dat het aantal echtscheidingen aldaar
sinds 1914 met 21,4 percent is toegeno
men, waardoor het treurig resultaat is
bereikt, dat op olko 7,6 huwelijken, één
echtscheiding voorkomt. Texas haalt het
record met 1 echtscheiding op 5 huwelij
ken. Alleen in den staat Zuid-Garolina
komen geen echtscheidingen voor, wijl de
wet ze daar niet toelaat. Onder aan de
lijst staat ook New-York; het gering aan
tal in deze stad uitgesproken echtschei
dingen wordt echter vooral hieraan toe
geschreven, dat velen, die dezen stap wil
len doen, naar New-Jersey gaan, waar de
formaliteiten veel gemakkelijker en snel
Ier to vervullen zijn.
Mexico cn Venezuela.
Diplomatieke betrokkingen
afgebroken.
Het Parijsche blad „Éclair" verneemt,
uit Mexico, dat de diplomatieke betrek
kingen met Venezuela zijn afgebroken
wegens aanhoudende slechte behandeling
van Mexicaansche onderdanen -van de
zijde der regeering van Venezuela.
China.
Tsao-Koen fol president gekozen.
Do macht .van het geld.
„Het geld dat stom is, maakt recht wat
krom is". Dit spreekwoord werd hier be
waarheid door de verkiezing van den
nieuwen president der Chineesche repu
bliek.
Verschillende malen reeds werden de
verkiezingen onmogelijk gemaakt, door
dien het vereischte aantal leden dor beide
kamers niet op liet appèl versclieeu. Al
leen door .een geldelijke belooning waren
zij ervoor te vinden. Op deze wijze werd
de GO-jarigo maarschalk Tsao-Koen, do
candidaat der Tsjili-partij, als president
gekozen en 's avonds zullen 480 senato
ren en kamerleden de groote gebeurtenis
vieren, die hun ieder 5000 zilverstukken
in den zak heeft gespeeld.
Tsao-Koen heeft een zeer merkwaardi
ge loopbaan gehad. Hij kwam als gewoon
soldaat in het leger, genoot ongeveer geen
opleiding, doch word niettemin bevor
derd tot hoogleeraar. Daarna wijdde hij
zich aan do legerverhetering en klom suc
cessievelijk van den tienen rang naar
den anderen, tot hij eindelijk den hoog-
sten militairen rang bekleedde.
BuiienE. Berichten
Een sensationeels berooving in de
Simpior.-express.
Volgens het „Sechs Uhr-Abentblatt" pu-
bliceeren de bladen to Boekarest berichten
omtrent een sensationeelen roof in den
Simplon-Express, waarvan Mevrouw Ccnes-
sy, dc cchtgenootc van den Engelschen ge
zant te Boekarest, hot slachtoffer is gewor
den. Op dc reis vau Parijs naar Boekarest
inaakto Mevr. Cencssy kennis met een
reisgenoot-, een jonge man, die zich voor
stelde als lloemeenscho legatie-secretaris.
In den loop van het gesprek bood de lega
tiesecretaris Mevr. Cenessy een sigaret aan
die na het rooken terstond het bewustzijn
HET VOORLAAGSTE NIEUWS,1
BUITENLAND.
De crisis in Duitschland nog niet opge
lost. Een oplapping van de oude grpote
coalitie.
Agitatie dor DuitscSi-nationalen.
Lcrd Curzon over de Ruhrbezetling
Een stad door B uigaar sclie comnitinisi
ten in brand gestoken.
Het
gres t:
BINNENLAND.
Internationaal Eucharistisch Con-
Amsterdam.
Na de stopzetting van den paslpheque-i
en girodienst.
Een particuliere audiëntie van den Mi-
nister van Binnenlar.dsche Zaken en Land
bouw inzake art. 40 van het Bozoldigings-
besluit.
Door de Centrale Commissie voer geor
ganiseerd overleg in ambienaarszaken is
een vergadering gehouden in hoofdzaak
ter bespreking van het regeer ingsanhvoerd
inzake de ambtenaarssalarissen.
Een Scheyeningsciie logger vergaan.
LEIDEN.
De Centrale Raadsvergadering van Do
Hanze in het Bisdom Haarlem te Leiden.
OMGEVING.
Een medewerker schrijft over verbete
ring der wegen, ook in de omgeving van
Leiden (4de blad).
Besluit tot gasvoorzisning in de gemoaiH
ts Ncordwijksrhout.
verloor. Toen zij uit haar vcraooving was
bijgebracht-,, werd geconstateerd, dat baar
reisgenoot verdwenen was met haar hand-
taselije, waarin zich voor een bedrag van
300 pond aan lei's bevond.
Alle nasporingen zijn tot nu toe. vruchte
loos gebleven. j
De storm aan de Pvanaalkust.
Omtrent den hevigen storm, welke in liet'
Kanaal en op zijn kusten woedt-, worden
nog verschillende bijzonderheden gemeld.
De regens en windvlagen hebben heel wat
schade ook in de Zuidelijke districten van
Engeland aangericht.
Tusschen Dorchester en Torquay liggen
meer dan honderd boomen geveld. Te Port
land werd het dak van een huis gerukt en
20 M. ver weggeslingerd. Het oude station
aldaar werd eveneens van zijn dak beroefd.
Te Weymouth hebben verscheidene 'land
huisjes ernstig te lijden gehad. In Wr7es
is de eerste sneeuw gevallen. Snowc.en cn
Cader ïdris dragen weer him witte toppen.
In bat lager gelegen gebied is de coast
door den storm en overstrooming vernield.
De luchtvaartdienst LondenPari s is
stopgezet. De eanige machine, die giste:Vï
arriveerde was de D. H. 34 van de Daimler
Comp., die van Rotterdam kwam.
Ook de schepen ondervonden veel last cn'
vertraging van het stormweer, zcoffls roods
gemeld. Do ..Toledo" van de Hamburg-Ame-
rika lijn heeft ontzettend weer gehad in r.e
golf van Biscaye. Te Herne Boy zi n elf
motor- cn roeibootcn losgeslagen efen de
kust gereerpen. Te Cowcs zijn een twaalftal
motor-, zeil- en roeibooten stukgeslagen.
Natiiurlijk beeft de felle wind, die snm9f
'een snelheid van £2 mijl per uur bereikte,
ook de telefoonlijnen niet onaangetast- ge
laten. Zestien van dc vier on twintig tele
foonlijnen naar het vasteland waren buhert
dienst gesteld, terwijl van do twaalf li iron!
Londen—Parijs op eon gegeten oogenblik
slechts twee functienncerden. Bristol en!
Portsmouth hadden elk zes gestoorde hoofd),
lijnen. In het district van Londen wavertj
honderden abonné's afgesloten: zoo te
row 139, te Hampstead 95, to Hayës 40 en'
te Purley 3G. De tclcgrammendicnst tus
schen Brittannië en liet vasteland onder
vindt veel vertraging.
De jongste meteorologische bericli..cn
voorspellen evenwel beter weer.
De mijnramp te Falkirk.
De reddingsbrigades, niet weinig aange
vuurd door haar jongste redding van nog'
vijf mijnwerkers, zetten haar pogingen onx
nog meer mannen to bevrijden onvermocidj
voort. De geredde mijnwerkers wisten om*
trent hot lot van hun kameraden abso uutt
niets af cn konden derhalve geen enkel*
inlichting geven.
Volgens een bericht zouden nog drie man.^
nen in leven zijn. Gisteren zijn door do bri
gades vier lijken nr.ar buiten gebracht.
BINNENLAND
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. besluit van 28 September j-V
is: mot ingang van resp. I Januari a.y.^
cn 1 dezer, aaa den hoofdcommies der teiV
