,5e Jaargang,
DONDERDAG 4 OCTOBER 1923
No. 4273
©e ftzicbefie ©ott/fcomt
OeABONNEMENTSPRUSbedraagt bij vooruitbetaling
Coor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
|Bii onze Agenten 20 cent per week 6 2.60 per kwartaal.
I Franco per post 1 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
kriigbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zan- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advsrtentiën 30 cent per regel-i
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Klasna adverienücn, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
t nummer bestaak uit kwee
laden.
Waarom
faarom wordt er in deze maand gehou-
een Leidsohe Missioweek? Een uibge-
kt antwoord kan op deze vraag worden
yen, maar °de korte inhoud daarvan
toch geen andore zijn, dan deze: Om
istus' Koningschap over de zielen uit te
aarorn wordt er binnenkort te Leiden
en een groote apologetische cursus
pater Hendricks S.J.? En het ant-
rd op deze vraag is weer hetzelfde!
i dat moet hen, die deze en dergelijke
ofs-acties in lofwaardigen ijver om or-
i of steunen, stemmen tot nadenken,
wil, om Ohristus' Koningschap over
ielen uit te breiden, vereischt, ver-
srstelt een ernstig streven, om aller-
over onze eigen ziel Christus te
heersohen
[t is een simpele waarheid, dat is een
•he redeneering, zóó eenvoudig en
elfsprekend, dat ze niet gezegd zou
even te worden, als er niet in ons
ilde een zekero verblindende en vrrdoo-
eigenliefde
daarom mag, dunkt ons, de katholieke
ant. die -dagelijks mededeelingen doet
geloofs-acties naar huiten wel eens
ïeidelijk, herinneren aan het 8 u p-
t u m van al die acties, m. a-. w.
wat verondersteld wordt hij al
acties: een innerlijk Katholiek
Moeder-Kerk gaat ons ook zoo voor
zij bij dat al vooropstelt als het
middel cm tot het beoogd© doel te
ken: het gebed. En wie niet goed ka-
is, kan ook niet goed bidden!
lien zoo door ons allen worden be-
die acties, waarvan binnenkort onze
stad Leiden glansrijk hoopt te
gen. dan moeten zij hebben resultaat,
moeten zij zijn succesvol: 't knn
BUITENLAND
bezetting van bet Roergebied
houding van het spoorwegpersoneel.
Éssen wordt gemeld, dat de bonden
spoorwegarbeiders, en spoorwegamb-
en besloten hebben den dienst niet te
allen, wanneer do Franschen niet
van hun eisch inzake het afleggen
eed van trouw. Voorts eischen zij
aan alle uitgewekenen zal worden toe
i naar hun woonplaats terug te
Fransche munt-stelssl ingevoerd.
menschen aan de Ruhr is een
fro verrassing bezorgd, door onver-
ile invoering van het Fransche niunt-
i Deze verrassing zal vooralvoor
jers. die in het bezette gebied nieuwe
'biljetten moeten nemen en natuur-
niet van Fransch geld voorzien zijn,
[ioolst mogelijke ongerief veroorzaakt
Duitschland.
SPANNING IN DUITSCHLAND.
Een Kabinetscrisis.
D e R ij k s d a g b ij c e n.
oals wij reeds meldden, is Maandag
lijksuag bijeen gekomen. Toen werd
1 gewag gemaakt van oneenigheid in
ioalitie-regeering, zelfs werd een cri-
oorspeld, doch van andero zijde zag
niets dan integendeel een ontspan-
van den toestand.
cb is het in den loop van Dinsdag en
^dag tot een crisis gekomen, die ge-
hjko gevolgen met zich kan brengen.
alles zich precies toedraagt en hoe
lelijke toestand op het oogenblik is,
jnoeilijk worden medegedeeld daar de
bten niet erg helder en verward zijn
I611 wijst op een uiterst ingewikkel-
oestand.
pgeering is in groote moeilijkheden
gedeeltelijk door den eisch der
ische regeering, dat de ambtenaren,
fens zij weer in dienst zouden worden
w hij de spoorwegen van de regie,
wa van trouw moesten afleggen. De-
^ch beschouwt men te Berlijn al-
,en'. 01 hierover zijn alle partijen het
als een aanval op het Duitsche ge-
Ie'^et foor regoering kan
r dezo omstandigheden hebben in-
/„V* de partij van den Rijkskanse-
Duitsche Volkspartij, de rechtscke
l grooteren invloed gekregen
Ip'id de opvolger van Stresemann
Uj fr Jan do Rijksdagfractie zijner
lok j lec^s o^nknooping gezocht
onaf6 ver^reSon met de Duitsch-
m yn> ten einde samen met hen het
voort la zetten.
Men. had do bedoeling, ten minste de
twee sociaal-demccralischo ministers 1
Hilferding van Financiën en Rad
ii r u c h van Justitie weg te werken en
door Duitsch-Nationalen te vervangen.
Dr. Sclioll heeft daartoe namens de
Duitsche Volkspartij den Rijkskanselier
het voorstel gedaan, dat Duitsch-nationale
ministers in het kabinet zouden worden
opgenomen, en verklaarde voorts, dat zijn
fractie uitsluitend dan voor de machti
gingswet (waarbij uitgebreide volmachten
aan de Rijksregeering zouden worden ge
geven) zal stemmen, indien zekere per
soonswisselingen in de regeering zouden
plaats hebben.
Von Raumer en Luther
treden af.
Do poging van de door dr. Scholz ge
leide Duitsche Volkspartij mislukte echter
en dientengevolge namen de tot de Duit
sche Volkspartij bekoorende ministers
behalve natuurlijk Stresemann hun ont
slag, zoodat de minister van Economische
Zaken, Von Raumer, en do minister
voor de Voedselvoorziening, Lui har,
zijn afgetreden.
Do rijkskanselier heeft zich daarop
naar rijkspresidenl Ebert hegeven omver
slag van den toestand uit te brengen. In
den rijksdag deelde de president mede,
dat de zitting niet doorging.
De socialistische ministers
Van sociaal-democratische zijde wordt
-vernomen, dat de partij eerder den kan
selier zal voorstellen den rijksdag to ont
hinden, dan haar ministers uit het kabi
net terug te trekken.
Doch d.d. 3 October seinde de redac
teur van de „Msb." aan zijn blad:
Zoo juist verneem ik, dat de socialis
ten hun 3 leden uit het kabinet terugge
trokken hebben.
Een compromis.
Het wordt waarschijnlijk geacht, dat
de sociaal-democraten zich ,fnr
nug asemen jitrneggen bij het heengaan
van Hilferding, waartegenover dan echter
een ander sociaal-democraat in het minis
terie zal worden opgenomen, dio evenwel
niet de portefeuille van Financiën zal
krijgen.
Stresemann biedt zijn ontslag aan.
Nadat in den laten avond gister nog
oen kabinetsraad was gehouden, begaf
Stresemann zich om half twaalf naar den
Rijkspresident, om hom de ontslagneming
van het kabinet aan te bieden. De Rijks
president behield zich zijn beslissing om
trent het aanvaarden hiervan voor.
De Fransche houding in de
Duitsche crisis.
Beduchtheid te Par ij s.
De toestand in Duitschland is zoo ver
ward en laat zooveel verscliiHcnde moge
lijkheden open, dat men te Parijs aarzelt
zich uit te spreken en de bladen zich
meerendeels bepalen tot de feitelijke me
dedeelingen hunner Bcrlijnscho corres
pondenten. Hier en daar slechts worden
de gevolgen van sommige eventualiteiten,
besproken. Zoo schrijft het „Petit Jour
nal", dat, indien de oriëntatie naar rechts
doorgaat, het einde van het lijdelijk- ver
zet alle praktische beteekenis verliezen
zou. Men zou dan geen voorstellen aan
de allié's meer mogen verwachten, welke
ook maar van verre zouden naderen tot
hetgeen Frankrijk en België eischen. In
elk geval zijn de Duitsche gebeurtenissen
allerminst bevredigend voor Frankrijk en
te vreezen is, dat in den strijd tusschen
do heftige uiterste partijen en de meer
redelijke middenstof de eerste het winnen
zullen. Ook andere bladen wijzen er in
dienzelfden geest op hoe slecht voor
Frankrijk het zou zijn als do rechter par
tijen de overhand behaalden en in het al
gemeen is do stemming dus weinig hoop
vol.
Frankrijk.
Communistische anti-militairistische
propaganda ouder het Parijsche
garnizoen.
De Parijsche correspondent van de
„Daily Tel." maakt melding van de ont-
dëkking van toenemende activiteit der
Parijsche communisten, dio erin geslaagd
zijn talrijke anti-militairistische geschrif
ten in de Parijsche kazernes binnen le
smokkelen, waarin zij in zoor duidelijke
bewoordingen de soldaten opwekken sfcch
te verbroederen met do Duitsche revolu
tionairen en eventueel te weigeren van
hun wapens gebruik te maken.
Do Parijsche stations worden scherp
bewaakt door de politie, om to'Voorko
men, dat anti-militairistische geschriften
naar het bezette gebied worden gezonden
Bij een huiszoeking bij een van de drie
communisten, dio gearresteerd zijn we
gens het in bezit hebben van groote voor
raden antimilitairistischo brochures enz.,
is een brief gevonden van liet bestuur der
communistische partij, waarin werd mee
gedeeld, dat do partij „aan den vooravond
stond van een krachtige actie
Rusland.
Moord aan de Finsche grens.
Uit Stockholm wordt bericht, dat dc
voorzitter der Russische commissie voor
do vaststeHing der Karelischo grens, La-
wona, is vermoord, juist toen hij Finland
wilde verlaten. Twee andere leden der
Russischo commissie werden zwaar ge
wond.
Van Russische zijde wordt beweerd, dat
do moordenaars Finsche nationalisten
zijn,
Spanje.
Hel nieuwe regime.
Een ontslagen klerk
burgemeester van Madrid.
Het decreet tot ontbinding van allo ge
meentebesturen van Spanje werd door
den militairen gouverneur toegepast over
allo raden, 9254 in aantal. OnmiddeHijk
werden tot vervanging van de afgezette
gemeenteraadsleden nieuwe autoriteiten
gekozen, en wel door de oude comité's van
belastingbetalers. Dientengevolge kreeg
Madrid tot burgemeester een der onlangs
ontslagen klerken van bet Ministerie van
Openbare Werken, dio zicli thans plotse
ling in bet bezit bevindt van een jaarwed
de van 1000 pond sterling en een offi-
cieelen gemeente-auto. Do man was hoo-
gelijk verbaasd over zijn verkiezing en
verklaarde niets van gemeentezaken af te
weten. Hij beloofde echter«ajverig te zul
len studeeren in do gemeentewet. Tot de
nieuwe raadsleden behooren o.a. drie
koetsiers, een schoenlapper, esen melkbe
zorger, een leerlooier, een kruidenier, een
tooneelspèler en een likdoornsnijder. Een
pas verschenen koninklijk decreet bepaalt
dat op alle salarissen van ambtenaren op
regeeringsdepartemenl^itryöA'>'-iaaJ3_25._i!ct..
zal worden ingekroih?6
Amerika.
Do sirijd tegen de Ku Klux Klan.
De verkiezingen in Oklahoma.
De verkiezingten zijn Dinsdag in geheel
Oklahoma begonnen. Be strijd wordt met
oen ongekende heftigheid gevoerd. Tot
eigenlijke botsingen is bet nog nergens
gekomen, hoewel er voortdurend bedrei
gingen van weerszijden worden geuit.
Duitzenden zwaar gewapende politieagen
ten zijn in allerijl door do plaatselijke
autoriteiten in dienst gesteld, die, zooals
hekend, geweigerd hebben aan de order
van den gouverneur, do verkiezingen to
verhinderen, op te volgen. Van de 77 dis
tricten, met inbegrip van'-'Oklahoma, heb
ben slechts vijf te kennen gegeven, dat zij
aan de order van den gouverneur zullen
gehoorzamen.
De uitslag.
Do uitslag der verkiezingen toont oen
oY<<ivok%;ende overwinning ien gunste
van oen amendement op de grondwet,
waardoor de wetgevende vergadering kan
bijeenkomen ter overweging van een ver
volging van gouverneur Walton. De stem
ming zal ten minste 5 tegen 1 zijn ten
gunsto van dit amendement. De gouver
neur heeft den strijd tegen de Ku Klux
Klan dus verloren. Er hadden geen wan
ordelijkheden plaats, ofschoon de gouver
neur de troepen gereed hield, met
het oog op gebeurlijkheden.
GEHUWDE AMBTENARESSEN.
Ontslag op 1 Januari a.s.
Naar de „Res.bode" verneemt, heeft do
regeering besloten, met ingang van 1
Januari ontslag te geven aan alle go-
huwde ambtenaressen. Dezen worden
daartoe verdeeld in twee groepen: Groep
A zijn die ambtenaressen, dio reeds een-
minimum pensioen hebben bereikt. Zij
worden zonder meer ontslagen. Dit zijn
zij, die 7 of meer dienstjaren hebben. Tot
groep B behooren zij, die nog niet voor
pensioen in aanmerking komen. Zij zul
len opwaclitgold worden gesteld en zullen
zooveel maanden wachtgeld krijgen als zij
dienstjaren tellen. Er zullen geen gehuwde
ambtenaressen meer in Rijksdienst wor
den genomen en aan ambtenaressen, die in
het huwelijk treden, zal eervol ontslag
worden verleend.
DE AMBTENAARSSALARISSEN.
Geen automatische pi' om o t i e s
en geen dagdieven.
De „Res.bode" verneemt in aansluiting
op wat bekend is, dat do periodieke ver
hoogingen voor 1924 vooralsnog wel zul
len worden toegekend, dat de minister van
financiën last gegeven heeft alle extra
rangsveriioogingen, die gepaard zouden
gaan met buitengewone traktcmcntsvcr-
hooging te schrappen.
Gebroken zal ook worden met bet sy
steem der automatische promoties, zonder
dat er een vacature is of verandering van
werkkring een promotie wcnschelijk
maakt.
Aan den toestand, die aan verschillende
departementen bestaat, dat hoofdcommie
zen met salarissen van f 5000 en meer den
dag doorbrengen met eenvoudig agendee-
ringswerk, een werk, dat zij als schrijver
op jaarloon ook reeds deden, zal een eind
worden gemaakt.
De Vlootwet.
Mededeelingen van d
regeoring in comité-generaal
Naar de „Tel." verneemt, doet in parle
mentaire kringen het gerucht do ronde, dat
de regeering, alvorens tot de behandeling
der Vlootwet in openbare zitting overge
gaan wordt, aan de Tweede Kamer ii co
mité-generaal mededeeling zal doen van de
motiev.en, die haar o~) een onverwijlde be
handeling van de Vlootwet doen prijs-
s Lellen.
Voorlichting.
Naar wij vernemen zullen vanwege' de
anti-rev. partij drie miJiioen strooibiljetten
in het land worden verspreid, waarin de
Vlootwet wordt verdedigd.
Vragen van cen Kamerlid.
De heer Kersen heeft tot den Minister
van Waterstaat de volgende vragen ga-
richt.
Is het U.E. hekend, dat een ambtenaar
ten postkantore te Ierseke bezoekers van
dit kantoor aan het loket het anti-Vloot-
wet-adres ter teekening aanbood
Acht U.E. dergelijk optreden van een
ambtenaar in Rijksdienst toelaatbaar?
„Do Standaard" bericht:
Te Beilen heeft eon der jongste Zonda
gen ds. H. van don Prot.bond oen preek
gehouden, waarin scherpe uitdrukkingen
tegen do Vlootwet voorkwamen, die van
dien aard waren, dat de burgemeester tij
dens de godsdienstoefening als protest het
-w^trroPrimv heeft verlaten.
Do RijkRcInssiricatie-Göfnhiissle.
De „N. R. Crt." bericht, dat de Miuio-
ter van Birmenlandsche Zaken do Rijks-
classificatie-commissie heeft ontbonden.
Bestuursvergadering Algemesne Bond
van R.-K. Rijkskieskringorganisaties.
Daar in het Communiqué van Dinsdag
onder no. 2 der hoofdpunten, waartoe dc
bestuursvergadering van den Algemeenen
Bond was gekomen, een misstelling is ge
slopen, drukken wij die passage ver
beterd nogmaals af:
2. De vergadering was van mocning,
dat dit advies niet zou moeten worden ge
geven door 'n verkiezingsraad als voorge
steld in het rapport der Commissie-Barge,
doch idoor bet fondsbestuur, gehoord de
daarvoor in aanmerking komende perso
nen en vereenigingen en na verder in ver
gadering overleg to hebben gepleegd met
een nader te bepalen afgevaardigden van
de Rijkskieskringorganisaties.
J. J. F. van Zeyl.
Van alle zijden is den heer Van Zeyl, den
bekwamen redacteur van „Zelandia", Zon
dag gebleken, hoe zijn veertigjarig jubilé
als journalist werd meegevierd.
Den ridderslag in de orde van Oraifje-
Na-ssa-u, hem verleend, heeft hij ten volle
verdiend, en talloozen verheugen zich over
deze erkenning van zijn mooi werk gedu
rende veertig jaar.
Pensioenwet en Waterschappen.
Ged. Staten der provincie Zuid-Holland
heeft een circulaire gericht aan dé bestu
ren van polders en waterschappen in die
provincie, betreffende de uitvoering van
de Pensioenwet 1922. In deze circulaire
wordt medegedeeld, dat het bestuur van
den Zuid-Hollandschen Waterschapsbond
het coUege verzocht had zijn gevoelen te
doen kennen omtrent de vraag, of het voor
een waterschap geoorloofd, is te besluiten
tot toekenning aan een ambtenaar van ccn
pensioen boven dat, waarop de Pensioenwet
hem recht geeft of wel een overeenkomst
aan to gaan met een zijner ambtenaren,
waarbij deze zich verbindt, af te zien van
het inkoopen voor pensioen van zijn dienst-
jaron, voor 1 Juli 1922, terwijl het water
schap daartegenover de. verplichting op zich
neemt, dien ambtenaar na zijn ontslag een
pensioen uit dc waterschapskas uit te kee-
ren'.
Ged. Staten hebben zioh van meetaf bij
de beoordeeling van dergelijke besluiten
van waterschapsbesturen op 'het standpunt
geplaatst, dat het aan dezo besturen niet
geoorloofd is, cm met ambtenaren, die on
der de werking van genoemde wet vallen,
met terzijdestelling van dc wettelijke bepa
lingen, voor een bepaald geval een pensioen
regeling nevens de wettelijke to treffen en
dat een besluit van zoodanige strekking
gea,cht meet worden to zijn in strijd met do
wet en derhalve, ingevolge art. 22 van de
Waterstaatwet 1900 eventueel voor
vernietiging in aanmerking komt. De Mi
nister van Financiën heeft, desgevraagd,
medegedeeld zich met de zienswijze van
1 Ged. Staten to vcreenigen.
MET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een kabinetscrisis in Duitschland.
Stresemann heeft het ontslag van het
kabinet aan president Ebert aangeboden.
In het Roergebied is het Fransche
muntstelsel ingevoerd.
Gouverneur Walton van den Siaat
Oklahoma verlies! den strijd tegen de Ku
Klux Klan.
BINNENLAND.
Te beginnen met vandaag zullen tot
nader aankondiging geen stortingen voor
den post-cheque en giro-dienst meer wor
den aancanomen.
Met ingang van 1 Januari zuiicn aile
gehuwde ambtenaressen ontslagen wor
den.
LEIDEN.
Huldiging van prof. dr. Barge.
De viering van 3 October is goed ge
slaagd.
Een voorioopig comité ter herdenking
van den 350ste verjaardag van Lcidens
Ontzet in 1924.
OMGEVING.
Overleden is de ZeerEerw. Heer Pastoor
J. P. Westerhof te NocrdwijkerhoLfi.
Ged. Staten verzoeken den besturen om,
zoo dergelijk© regelingen tot stand mochten
zijn gekomen, to bevorderen, dat de daar
toe strekkende besluiten worden ingetrok
ken.
Invaliditeitswet en Ouderdomswet.
Op 1 Sept. 1928 werden 2530 weduwen-
renten en 4587 weezenrenten krachtens de
Invaliditeitswet genoten, terwijl op dien
auiumr~ETactrtens art. 373 dier wet, 29,782
gfjjsöneh in het genot verkeerden van een
Ouderdomsrente vairej*zekering verkregen
genotcr. 3252 personen een Invalianeus-
rente, als bedoeld in art. 71 dier wet.
Krachtens de vrijwiUige verzekering,
geregeld in do Ouderdomswet 1919, waren,
op vorengenoemden datum 67.088 perso
nen in het genot van een als vrucht hun
ner verzekering verkregen Ouderdoms
rente van f3 per week.
De begrooting voor Po~t, Telegrafie
en Telefoon.
Verschenen is de begroeiing P. T. T.-
bedrijf. Hoewel de exploitatie-uitgaven met
pl.m. f 11 millioen gedaald zijn, kan geen
winstcijfer worden geraamd, wegens heb
terugloopen der exploitatie-inkomsten.
De jongste Volkstelling.
Vanwege „het Centraal Bureau voor de
Statistiek is weder een deel verschenen
in verband met de Volkstelling op 31 De
cember 1920.
Op 100 personen behoorden in 1849 lot
de Herv. Kerk 54.57, in 1920 was dit
41.17, de Gref. Kerk steeg van 4.01 in lo89
tot 8 33 in 1920, de Katholieken daalden
van 38.15 in 1849 tot 35.61 in 192^ do
Israëlieten in hetzelfde tijdperk van 1.92
tot -1.68. Tot geen kerk of tot een der niet
gespecificeerde kerkgenootschappen be
hoorden cr 5.36 in 1849, in 1S79 werd dit
gesplitst cn waren cr op elke 100 pers.
.31 zonder kerkgenootschap, in 1920 was
de verhouding 7.77 per 100 zonder kerk
genootschap, 5.44 per 100 behoorend lrot
een kleiner genootschap.
Belasting en vrij vervoer op de spoorwegen
Een uitspraak.
De inspectie van do directe belastingen
te Utrecht verhoogt tot dusver het belast
baar inkomen van een ambtenaar der Ne-
derlandsclie Spoorwegen, in verband met
het genot van vrij vervoer op de spoor
wegen, voor een belastingaanslag in het
algemeen met 2 pCt.
Verschillendo ambtenaren helmen daar
tegen een bezwaarschrift ingediend.
Op een daarvan heeft de raad van be
roep voor de directe belastingen te Utrecht
dezer dagen een beslissing genomen, m
welko beslissing de raad zich op hot stand
punt pèaalst, dat een recht op vrij ver
voer wel een zekere geldswaarde vertegen
woordigt, maar dat dio geldswaarde met
op een zeker vast perentage van het sala
ris kan worden gesteld, zoodat elko aan
slag op zichzelf, in verband met de om
standigheden van het gezin, moet worden
beoordeeld.
In het onderhavige geval was in cien
aanslag voor het genot van vrij vervoer
f 79 gerekend, welk bedrag do raad van
beroep op grond van zijn beslissing nu
terugbracht tot f30.
De gewone audiëntie van den Minister
van Financiën zal op Vrijdag 5 en Vrijdag
12 dezer nie'c plaats hebben.
De gewone audiëntie van den Mmiste
van Justitie zal Zaterdag 6 dezer met
plaats hebben. i