5e Jaargang,
DINSDAG 2 OCTOBER 1923
No. 4272
DeABONNEMENTSPRIJSbodraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaal.
•Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
pitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Bondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowono ad verten tien 30 een! per rogel»;
Voor Ingezonden Mededcelingen wordt bet
m dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverlenii'ën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
lil nummer bestaat uit tweo
laden.
Wegens den feestdag van 3
d tober zal morgen ons blad niet
ichijnen en zullen onze bureaux
n geheelen dag GESLOTEN zijn.
DE DIRECTIE.
Zondagsblad.
e administratie herinnert er aan dat
abonnementsgeld ad 50 cent 4de kwaï -
bI op het Zondagsblad heden moet vvor-
betaafd.
De Missieweek.
an Donderdag 11 tot en met Dinsdag 16
- deze data kent iedere Katho-
in Leiden en omgeving,
fat er dan te doen is?
eel is er al over in de courant medege
ld. Vandaag zullen we er niet meer van
doch ons beperken tot een ver-
ling naar het pas verschenen pro-
aboek.
iopt dat programmaboek.
;n pracht-voorbeeld heeft- ons Wass e-
gegeven, waar zich een heel comité
gevormd om prQgramma-boekcn te
icopenl Waar volgt men dat voorbeeld
at programma-boek, hetwelk alle ge
inlichtingen geeft, ziet er inder-
d keurig verzorgd uit en is zijn ge-
prijs (30 cent) ruimschoots waard!
)er:
Het rap^ort-Barge.
lijkens een mededeeling in dit nummer
do Zaterdag gehouden bestuurs-
;adering van den Algemeenen Bond
R.-K. Kieskringorganisaties het rap-
elfit-Bargo behandeld en zijn reeds als
dezer eerste bespreking eenige
2| fdpunlen vastgesteld.
iruit kan men zien, dat het Bonds-
uur i n principe wil blijven vast-
den aan do bestaande politieke orga-
f alio niet wenscht den door de
imissie-Bargo voorgestelden .verkie-
Wij kunnen ons daarmede vol-
Vj dcn vereenigen, 't Is geheel in dön
il van wat wij schreven in ons num-
van 28 Juli j.l.:
Zouden we misschien niet i n
principe moeten vasthouden aan
liet bestaande, en trachten een Ver-
kiezingsraad saam te stellen uit de
politieke organisatie uit de kies
verenigingen, dus: een soort
collego als nu het Bondsbestuur
is? En daarop dan planten do
vele, naar onze bescheiden meening,
zoo uitstekend practische denkbeel
den uit het rapport-Barge?
felke denkbeelden uit het rapport-
go ons zoo uitstekend practisch gele-
Wij hadden er reeds genoemd in
nummer van 16 Juli (daags na het
schijnofn van het rapport), toen wij
reven:
Wij zullen verder vandaag nog
niet het rapport in details gaan be-
1 spreken. Toch willen wij hier een
Paar dingen noemen, die wij zeer
toejuichen.
Eerstens, dat er een advies ver
schijnt voordat de kiesvereeni-
Bingen zich in zake candidaatstelling
uitspreken. Dit is volkomen in over-
ng met het eerste en vol
strekt niet in strijd met het tweede
der twee- gezonde beginselen, waar
van het rapport uitgaat: lo. een zoo
groot mogelijke invloed van de lei-
"°- een 200 groot mogelijke
Vrijheid der kiezers.
Tweedons, dat leden van den Ver-
«ozingsraad zelf niet gecandideerd
unnen worden. Dat geeft waarschijn-
a pieer vertrouwen in het advies
*an.den raad, terwijl het de samen-
euing van den raad allicht niet in
wahteit zal doen dalen.
eerste blijkt nu ook het Bonds-
W' het geheel en al eens te zijn: er
een advies worden gegeven en dit
moet aan iedere actie in de Kies-
- 1 voorafgaan.
s ede wil het Bondsbestuur dan
aij bet vrije-lijsten-systeem
■iruno! i°' i gewenscht is, het vrije
- *Jer ééno geadviseerde
uailo bet ook wel de stem
toon,.411 het rapport-Barge.
^omtrent vernemen wij echter nog
het rem? w r,et ^wee<^0 dat wij
dy led bebben toegejuicht,
tfo voo?? Van ^en ^oor -do commissie-
iid0p2€8t?Iden Verkiezingsraad niet
hetzoiM unnen worden, zou ook
de J.0 bepaald kunnen worden
er to bepalen; afvaardiging
van de Rijkskieskringorganisaties", waar
mede bij de samenstelling van bet advies
overleg moet worden gepleegd? Voor het
Bondsbestuur zelf zouden wij zulk oen
bepaling niet wenschen, daar het o. i.
veel nut kan hebben, dat er een zeer
nauw contact beslaat tusschen Kamer-
fraclio en Bondsbestuur, wat niet beter
geschieden kan dan doordat een of meer
Kamerleden in genoemd Bestuur zitting
hebben.
Het hooren, vóór het uitbrengen van
het advies, van „de daarvoor in aanmer
king komende personen" zal o. i. ook
nader worden vastgelegd - waarschijn
lijk ligt zulks ook reeds in de bedoeling
van het Bondsbestuur. Zóó kan (en dan
zonder gevaar voor ongcwenschle resul
taten) o. i. tot realiteit worden gebracht
de sympathieke grondgedachte, waarop
de commissie-Bargo haar Verkiezings-
raad had gebaseerd.
Wij hebben hiermede onze voorloopige
indrukken van de, nog in embryo
voor ons. liggende, voorstellen van het
Bondsbestuur gegeven.
BUiTEWLflBP
De bezetting van bet Roergebied
DE OPHEFFING VAN HET VERZET.
Hervatting van den arbeid.
De mijnwerkers beginnon
M li e d e n.
Volgens do bladen kan verwacht wor
den, dat vanaf heden do arbeid in de
Piuhrmijnen algemeen hervat wordt.
De eerste besprekingen.
Een officie-ele
u i t n o o d i g i n g.
Dg „Petit Parisien" meldt, uit Berlijn,
dat in den loop van een bezoek, dat Von
Maltzakn, de vertegenwoordiger van den
Rijkskanselier, eergisteren aan den Fran-
schen gezant bracht, eerstgenoemde de
Franscho regeering officieel heeft ver
zocht met de Duitsche regeering in onder
handeling te treden, betreffende de kwes
tie van de hervatting van den arbeid in
het Ruhrgebied.
Fransche genie-officieren
bedrijfsleiders.
Op de mijn Dortfold, welke in Fransch
beheer is genomen, hebben de vertegen
woordigers van de Fransche ingenieurs-
commissie de onderhandelingen met de
werkgevers en arbeidsleiders hervat.
Deze mislukten echter op den Franschen
eisch, dat de posten der bedrijfsleiders
opnieuw bezet zouden worden en wel door
Fransche genie-officieren.
De spoorwegregie.
Het bestuur van de Fransche spoorweg
regio heeft gedurendo de laatste dagen
besprekingen gevoerd met de belangrijke
organisaties van spoorwegarbeiders. De
besprekingen werden onder leiding van
den voorzitter van do geallieerde spoor-
•wegregie gevoerd en hadden bet volgende
resultaat:
De geallieerden verklaren zich bereid
do Duitsche spoorwegbeambten in bet be
zette gebied onder de navolgende voor
waarden en voorbehouden weer tot den
dienst op de spoorwegen van de regio toe
to laten:
lo. De leiding van d9 spoorwegrogie
blijft in banden van de geallieerden, die
ook thans bet beheer over de regio voe
ren;
2o. Uitgewezen spoorwegbeambten wor
den niet aangesteld. Zij mogen ook niet
naar bet bezette gebiecl terugkeeren;
3o. Alleen jongo spoorwegbeambten wor
den aangesteld en wel alleen zulke, die
minstens één jaar diensttijd achter den
rug bebben;
4o. De Duitsche spoorwegbeambten, die
worden in dienst genomen, moeten bewij
zen, dat zij in bet bezette gebied geboren
zijn;
5o. Oudere beambten worden niet in
dienst genomen.
Op grond van deze bepalingen zal in
totaal ongeveer één derdo van de vroegere
Duitsche spoorwegambtenaren weer in
dienst worden genomen.
DE SPANNING IN DUITSCHLAND.
Het gebeurde te Dusseldorf.
Verschillende lezingen.
Wat precies do oorzaak is geweest van
de bloedige botsing, die Zondag te Dus
seldorf heeft plaats gehad, is nog niet
met zekerheid te zeggen.
Volgens imededeelingen van een oogge
tuige zou even na drie uur een beambte
van de z.g. blauwe politie ontwapend en
door de menigte mishandeld zijn, wat
den in de nabijheid in reserve gehouden
Schupo-beambten aanleiding gaf het vuur
op de menigte, met name op de om het
Bismarckdenkmal gegroepeerde separa
tisten, te openen. Er ontstond een gevecht
tusschen communisten en separatisten,
waarbij ook oenige schoten in de lucht
werden afgevuurd. Volgens een andere le
zing is toen reeds een politie-beambte ge
dood, waarna de in de Mühlenstrasse in
reserve gehouden Schupo bet vuur open
de, hetwelk door de separatisten werd be
antwoord. Van beide-zijden werd er toen
op losgeschoten. Do menigte vluchtte in
wilde paniek. De straat lag vol gewonden,
die in den loop van den middag naar de
ziekenhuizen werden vervoerd. Vele van
ben konden, nadat ee verbonden waren,
weer naar buis gaan.
Een gerucht, dat een Fransch hoogge
plaatst officier het slachtoffer van de
schietpartij zou zijn geworden, wordt niet
bevestigd.
Na deze bloedige botsing was ook de
actie der separatisten en der communisten
geëindigd, daar onmiddellijk na den aan
val der Schupo de FranScbe cavalerie
verscheen met tanks, machinegeweren en
snelvuurkanonnen cm do orde te herstel
len. De Schupo werd door de
Fransche bezetting ontwapend
Men zegt, dat de politio zes dooden m een
groot aantal gewonden had. De bezettings
autoriteiten zijn voornemens de politie te
Dusseldorf geheel te ontbinden en in baar
plaats de z.g. „Selhstschutz" te stellen.
De Fransche generaal te Dusseldorp
heeft allo verkeer gedurende den nacht
verboden. Patrouilles bandhaven de orde.
Van de booge ambtenaren ter plaatse wor
den thans verschillenden gearresteerd.
Ong ureelementen.
In den avond vertoonde zich, behalve
troepen separatisten, veel verdacht ge
spuis in de straten, dat gebruik maakte
van de ontwapening der politie. Op ver
schillende punten der stad ontstonden
botsingen met communisten. Gistermid
dag brak een opstand uit in een der door
do Franschen bezette ge.,:»genissen tus
schen gevangenen en bewakers, waarbij
talrijke slachtoffers violen. Zestig gevan
genen zijn voortvluchtig. De separatisten
die in den afgelcopeu nacht door" iiüii
reusachtig aantal voor het meerendeel niet
naar hunne woonplaatsen konden worden
vervoerd, plunderden 's morgen een hak
kerswinkel. De Franschen hebben het
nachtverkeer nog strenger beperkt in ver
band met het feit, dat allerlei ongure ele
menten zich als separatisten voordoen en
op die wijze trachten- hun slag te slaan.
A.rres t a t i es.
In verband met de plaats gehad heb
bende botsingen zijn nog gearresteerd de
inspecteur der recherche Wollenberg en
alle officieren van de Schupo.
N i
der
euwe plannen
separatisten.
Men verwacht te Dusseldorf nieuwe
Putsch-plannen van separatistische zijde
De vakvereenigingen zijn voornemens der
gelijke pogingen met een algemeene sta
king te beantwoorden. Het aantal gewon
den van den Putsch van Zondag is groo-
ter, dan aanvankelijk werd vermeld. Hun
aantal bedraagt 200, terwijl reeds 10 doo
den werden opgegeven.
Een Putfcn-poging.
Poging om Küstrin te
overrompelen.
Ten gevolgo van een door den rijks-
weerminister Gessier ingestelde censuur
op de berichten, is slechts een officieel
bericht verspreid omtrent een overrompe-
lingspoging van de stad Küstrin, ten
Noorden van Frankfort a. d. Oder. Het
bericht luidt als volgt:
Een uit nationalisten en communisten
bestaande bende trachtte 1 Oct. in den
vroegen morgen do stad Küstrin te over
rompelen. De bende drong de niet mili
tair verdedigde oude stad binnen. De
command, van Küstrin slaagde erin, den
leider gevangen te nemen. Het garnizoen,
dat versterking ontving uit de omliggende
Rijksweergarnizoenen, heeft opdracht ge
kregen do geweldplegingen met allo ten
dienste staande middelen tegen te gaan.
De „Puts ch" mislukt.
In weerwil van do kunstmatige beper
king van de berichtgeving, op order van
den rijksminister Gessier, lekt toch een
en ander uit over bet verloop van de zaak.
De troep, die gistermórgen Küstrin
trachtte te bezetten, bestond uit pl.m. 1500
man, gedeeltelijk vroegere arbeids
commando's van de rijks weer, gedeelte
lijk nationaal-socialistische strijdvereeni-
gingen, onder bevel van den rijksweerka-
pitein Buchdrucker.
De commandant van Küstrin stelde zich
terstond in verbinding met het rijksweer-
ministerie te Berlijn, waarop een regi
ment cavalerie naar Küstrin werd gediri
geerd, terwijl tegelijkertijd uit de omrin
gende garnizoenen versterkingstroepen
aanrukten, doch nog voor hun aankomst
gelukte het de bezetting de Putsch te on-
drdrukken. De kapitein werd gearresteerd
terwijl de oude stad door geregelde troe
pen is bezet. Do aanvallers werden in het
voormalige arsenaal van de oudo vesting
opgesloten, waar zij onder strenge bewa
king bleven.
Intusschen schijnt men in ingewijde
kringen dergelijke gebeurtenissen wel te
hebben verwacht. Reeds is melding ge
maakt van de z.g. zwarte rijksweer, die
uit ontslagen rijksweersoldaten bestaat,
welke rijksweer in de laatste tijden in de
omgeving van Berlijn rondspookte.
Sedert eenigen tijd is minister Gessier
bezig de rijksweer van onbetrouwbare
elemenent te zuiveren. Vele soldaten wor
den ontslagen, die zich weder in geheime
vrijkorpsen vereenigen. Een dergelijke
troep was het, die in Küstrin trachtte hel
dendaden to bedrijven.
's Avonds weer een v u u r g e v e cht
Gisteravond is hot te Küstrin weder tot
een hevig vuurgevecht gekomen. Voor
het voormalige arsenaal, waarin een ge
deelte der separisten was opgesloten, ver
zamelde zich een groote menschenmenig
te, die de gevangenen wilde bevrijden. Na
korten lijd werden zij door do bezetting
van het arsenaal teruggedreven, waarhij
verscheidene schoten vielen. De omstreken
van Küstrin worden van opstandige ele
menten gezuiverd, terwijl allo wegen naar
Berlijn scherp worden bewaakt.
I n g r ij p e n van Rusland.
Volgens Trotzky denkt
Rusland er niet aan.
Naar uit Moskou wordt gemeld, heeft
Trotzky in verband met de mogelijkheid
van een ingrijpen van Rusland in geval
tan een revolulio in Duitschland den
Ameiikaanschen senator King verklaard,
dat de sovjet-republiek in de eerste plaats
den vrede wil. Rusland zou geen rood
leger over de grenzen zenden, wanneee
het niet van buiten af-daartoe gedwongen
word. Het maakt geen geheim van zijn
iupathie voor het Duitsche volk hij zijn
strijd tegen het imperialisme, doch denkt
niet aan ingrijpen.
België.
Een steenkolenkwestie.
Naar verluidt zou de Fransche Regee
ring in verband met do beperking van den
Belgischen steenkolen-export voornemens
zijn represaillemaatregelen to treffen, als
België zich ten opzichte van Frankrijk
bij dit besluit houdt. Het vindt goed, dat
do export naar Nederland en Zwitserland
verminderd wordt, doch aanvaardt dezo
schikking niet voor zich zelf en stelt als
represaillemaatregel In uitzicht een be
perking van den export van ijzererts
naar België.
Engeland.
De Britsche Rijksconferentie.
Gisteren is do Britscho Rijksconferen
tie, waaraan do eerste ministers van alle
Britscho dominions en koloniën deelne
men, geopend.
Verwacht wordt, dat de conferentie
zes weken zal duren.
Bulgarije.
De strijd tegen de communisten.
Een hevige brand heeft gisteren het
grootste gedeelte van het dorp Vratza
vernield. Naar verluidt zijn er talrijke
slachtoffers; meer dan 2000 personen zijn
dakloos. Men gelooft, dat do brand door
communisten is gesticht.
Do hoofdleiders der communisten Kola-
rof en Dimitrof zijn vermoedelijk over de
grens naar Joego-Slavië gevlucht.
Spanje.
De politieke toestand.
Alle gemeenteraden ontbonden
Het officieel© regeeringsorgaan publi
ceert het decreet betreffende ontbinding
der gemeenteraden in geheel Spanje. Ver
tegenwoordigers van industrie on handel
zullen onmiddellijk deze lichamen ver
vangen en zelf bij vrijen wil in elke
plaats een burgemeester kiezen.
Amerika.
De strijd tegen de Ku Klux Klan
in Oklahoma.
Do gouverneur van den slaat Oklahoma
heeft do mobilisatie van de geheclo militie
gelast, ten eindo tot eiken prijs, zelfs ten
koste van bloedvergieten, te verhinderen,
dat heden do buitengewone verkiezingen
worden gehouden, welke onder leiding
van zijn tegenstanders (aanhangers der
Ku Klux Klan) werden uitgeschreven, ten
eindo door een nieuwe Wetgevende Ver
gadering den gouverneur in staat van be
schuldiging te stellen.Door deze mobilisatie
verkrijgt de gouverneur do beschikking
over 75.000 miliciens, alsmede over 5000
soldaten der nationale garde en over de
geheime burgerwacht, welke 25.000 man
telt.
HET VOÜRNAAK3STE NIF.UltfC.
BUITENLAND.
De eerste onderhandelingen in het
Roergebied willen nog niet vlotten.
De toestand te Dusseidorf. De
ontbonden.
poiitia
Een Putschpoging te Kustin mislukt.
BINNENLAND.
Het Bestuur van den Algemeenen Bond
van R. K. Rijkskieskrinp-Organisaties over
het rapport-Borge.
Het R. K. Vakbureau en de Werkloozen-
steun.
De Cbr. Hist. Kamerleden wenschen
10 pCt. van hun schadeloosstelling ts zien
ingebonden mei ini-artq van 1 .Januari a.s.
BHaMEMLAMBi
R.-K. Universiteit.
Do plechtige opening.
Naar wij van welingelichte zijde verne
men, zal do plechtige opening van de R.
K. Universiteit op 17 October te Nijme
gen geen uitgebreid karakter dragen.
Gelijk bekend zal dien dag in de St.
Ignatiuskerk der E. P. Jesuïeten een pon
tificale II. Mis worden opgedragen, waar
onder het Utrechtsche zangkoor van Win-
nuhst do liturgische gezangen zal uitvoe
ren. Na deze plechtige pontificale H. Mis,
waaronder het Nederlandsch Episcopaat
tegenwoordig zal zijn, zullen do professo-
rens van uit de St-. Ignatiuskerk opgaan
naar het Universiteitsgebouw op het Kei
zer Karelplein.
Het Nijmeegse!e c- initê van voorberei
ding der feestelijkheden, dat tevens do
feestgave der Nijmeegsche Katholieken
zal aanbieden, heeft nu een uitnoodiging
gericht aan alle Nijmeegsche Katholieke
organisaties, wiet voormannen dienen-
deel to nemen aan de hulde, te brengen
aan de R.-K. Universiteit.
Het ligt in de bedoeling van het comité
van organisatie, om den weg, welke de
hoogleeraren zullen nemen van do St. Ig
natiuskerk naar het Universiteitsgebouw
op het Keizer Karelplein af te zetten met
een haag van R.-K. -voormannen uit do
R.-K. organisatiebeweging. Deze demon
stratie zal dan haar glanspunt vinden in
een algemeene hulde op het Keizer Karel
plein. De deelnemende R.-K. vereenigin-
gen zullen namlijk na het passeeren der
bisschoppen en professoren zich aanslui
ten aan den stoet, om daarna een carré
to vormen tegenover het R.-K. Universi
teitsgebouw.
Nadat dan het gebouw officieel in bezit
genomen is, zullen de deelnemende veree-
nigingen een défilé houden.
Bestuursvergadering Algemeene Bond van
R. K. Rijkskieskringorganisaties.
Het 'bestuur van den Algemeenen Bond
van R. K. Kieskringorganisaties vergaderde
op Zaterdag 29 September te Utrecht.
Het bestuur was voltallig aanwezig.
Na opening door den voorzitter, Baron
Van Wijnbergen, werd onmiddellijk ovcrgc-
gaaD tot de behandeling van het rapport
der Commis^e-Barge. Alleereerst werd be
sloten aan de commissie een dankbetuigng
te zenden voor haren arbeid, die voo" do
R. K. Staatspartij van zoo groot belang is.
Na uitvoerige besprekingen werd beslo
ten, dat de behandeling van het vast tc stel
len kiesreglement zal geschieden in tweo
termijnen.
Door het bondsbestuur werden cenigo
hoofdpunten als zijn meening naar voren
gebracht, die in eer.e Bondsvergadering, te
'houden in begin van Januari, als bestuurs
voorstellen zullen worden behandeld.
Deze voorstellen zullen op den beschrij
vingsbrief worden geplaatst en als zoodanig
in de verschillende kiesvereenigingen be
handeld en besproken kunnen worden.
Na do Bondsvergadering van Januari zal
aan de hand van de daar te nemen beslis
singen cn aan de 'hand van het door de
Commissie-Barge ontworpen kiesreglement
een kiesreglement worden ontworpen ter
behandeling in de bondsvergadering van
Mei 1924.
De hoofdpunten, bovenbedoeld, werden
voorloopig geformuleerd en zullen in eeno
bondsbestuursvergadering, einde October
to houden, definitief als voorstellen van het
bestuur worden vastgesteld voor den te
zonden beschrijvingsbrief.
De hoofdpunten, waartoe dezo bestuurs
vergadering kwam, luiden als volgt:
1. De vergadering was van meening, dat
er een advies gegeven moet worden, en dat
dit advies aan iedere actie in do kiesver
eenigingen moet voorafgaan.
2. Do vergadering was van meening, dat
dit advies niet zou moeten worden gegeven
door 'n verkiezingjsraad als voorgesteld in
het rapport der Commissie-Barge, doch door
het bondsbestuur, gehoord de daarvoor in
aanmerking komende personen, on na ver
der in vergadering overleg te hebben ge
pleegd met een nader te bepalen afvaardi
ging van de Rijkskieskringorganisaties.