e jaargang.
V its JO AG 28 SEPTEMBER 1923
No. 4269
e Scklócli^Êou^omt
onneMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
i 19 cent per week I 2.50 per kwartaal,
renten 20 cent per week i 2.60 per kwartaal,
post I 2.95 per kwartaal.
Villus treerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
ging. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. li.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlonliën 30 cent per regels
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
u dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverientiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
lumntei*
jen»
bestaat uit twee
Rome-
Bern (Geref.) Staatspartij heeft
ivond te Leiden een vergadering
a onder voorzitterschap van den
Bloot, terwijl als spreker optrad ds.
'Gra-vemeijcr van Amsterdam,
nrlijk stond deze vergadering in
iiSf eken tegen Rome, en tegen Anti-
in Ohr.-Hist., omdat deze partijen in
litie met Rome samenwerken,
willen eens 'n paar zinnen over-
n uit een verslag van de rede, die
een C hristelijk man
lijk! op bedoelde vergadering
gouden.
lome kent den Paus onfeilbaar en
troont daardoor Jezus Christus.
deze Kerk is een anti-öhristelijke
rk! Zij wil een eenheid brengen,
internationaal, dus ten koste van
eenheid van ons land en ons .Volk.
krijgt ook in ons land bij de
i-jacht het grootste deel van de
i millioenen daarvan gaan de
men over. De internationale Room-
eenbeidsmacht, die steeds meer
i wint, wordt geleid van uit het
itestantsche Nederland en finantieel
found met onzen Holiandsche gul-
Slcfc deze partij mogen wij niet
ïenwerken."
lei"
iel zinnen, zooveel onwaarheden of
eden 't zou te veel eer zijn, om
gedaas te rea-geeren. Hoe heihaal-
toob is zonneklaar aangetoond, wat
e onfeilbaarheid eigenlijk zeg-
wat een schandelijke insinua-
Katholieken de eenheid
is land en ons Volk zouden verbre-
anders: Op diénzelfden avond, ook
len, werd een vergadering gehouden
Ver. van Vrijz. Hervormden, om
a over toestanden in de Ne<L Herv.
welker deuren men blijkbaar nóg
wil openzetten voor allen, die zich
dijk" noemen.
van eerstbedoelde vereeniging
ook wel in meerderheid tot de Ned.
Kerk behooren. Zou het nu niet ver
ier van dezen zijn, indien zij eerst
zaken in eigen huis regelden, al-
kracht te zoeken in het: tegen
Alhoewel hunne bestrijding ons
laadt!
BlfiTEIiLüüll
ezetting van het Roergebied
STAKEN VAN HET LIJDELIJK
VERZET,
nlspanning in het Ruhrgebied.
munistische agitatie
zeer goed waarneembare ontspar^
nanifesteert zich tusschen de Duit-
itenaren en de bezettingsau'ori-
ia het Ruhrgebied. De directeur van
Haal der Rijksbank te Dusseldorp
uit eigen beweging voorstellen,
'eek een bedrag in marken, gelijk
tegenwaarde van 10.500 Fransche
ten behoeve van de te Dusseldorp
'e bezettingstroepen te storten. Het
•1 werd aangenomen. Dientengevolge
er te Dusseldorp geen inheslagne-
i van marken meer plaats hebben
L T. T.-personeel te Mainz heeft
'rk hervat.
don anderen kant heeft de com
pile agitatie in het Ruhrgebied
rontrust-endo wending genomen. Op
jnen werd door de communisten de
staking uitgeroepen. Op vijf
blen is het werk reeds neergelegd,
weging is niet alleen gericht tegen
Angstroepen. De communistische
tts verklaren, dat nu het lijdelijk
Pgegeven, het noodzakelijk' is
recJe actie over te gaan en de Fran
uit het Ruhrgebied te verdrijven.
ens een later bericht, echter, heb-
i communisten slechts een algemee-
kwg van 24 uur geproclameerd bij
.^n protest tegen de opheffing van
dchjk verzet.
OPWINDING IN DUITSCHLAND
Beieren en het Rijk.
P'oia-t moer klaarheid
!n den toestand.
*5 nu klaarheid gekomen in do ver-
8]hisschon het rijk en Beieren.
"Jkt, dat de Beiersche regeering
enen van practisch belang plotse-
Maatregelen was overgegaan, zon
daarvan eerst de rijksregee-
F?is kon stellen
fi.Jeuws van den staat van beleg
■I ,D Wei"d eerst om 11 uur in dè
e nr> V?n 'let bekend, waar het
thudding in do Wilhelmstrasse
verwekte, vooral daar de Beiersche regee
ring was overgegaan tot de benoeming van
von Kahr als een soort dictator, bekleed
met de volheid der uitvoerende macht.
Nu kan men zich de ongerustheid over
de benoeming van von Kahr begrijpen,
als men bedenkt, dat deze indertijd uit do
Beiersche regeering is getreden, omdat
hij zijn tegenstand tegen de politiek der
rijksregeering niet wilde, opgeven. Hij is
vertrouwensman der Beiersche monar
chisten cn van ex-kroonprins Rupprecht
van Beieren.
Deze ongerustheid werd nog vermeer
derd door de meening van sommigen die
in de benoeming van von Kahr slechts
een étappe zagen op den weg, die tot terug
keer van kroonprins Rupprecht leidt.
Zonder dralen besloten EbeTt en Strese
mann om den Beierschen premier von
Knilhng te overtroeven door den staat
van beleg over het geheele rijk af te kon
digen.
Om 12 uur kwam het kabinet bijeen en
vergaderde tot, vroeg in den morgen. Na
afloop der zitting had de kanselier een
telefonisch onderhoud met den Beierschen
minister-president, waarhij bleek, dat
Beieren met de beste bedoelingen ten op
zichte van het rijk bezield was.
Met vereende krachten- wordt nu gear
beid om gewelddaden te voorkomen, of
schoon het er toch op lijkt, dat Beieren
tegenover het 'rijk een nederlaag heeft ge
leden.
De rijksminister van verdediging Gessier
aan wien de militaire macht is overgedra
gen, heeft voor Beieren generaal von Los-
sow met het hoogste gezag bekleed, zoodat
von Kahr voorloopig is uitgeschakeld. Men
overweegt echter de benoeming van civiele
commissarissen waarvoor dan von Kahr
in aanmerking zou komen. Beide par
tijen z ij n vaat besloten om
orde en rust te handha-
v e n.
Om daartoe te geraken heeft de gene-
raal-staatscommissaris de 14 vergaderin
gen verboden, welke Hi tier in Munchen
belegd had.
Tot in den laten avond is het te Mun
chen gisteren volkomen rustig gebleven.
Het verbod van de 14 vergaderingen was
door aanplakking en vlugschriften door
de geheele stad verspreid. Niettemin wa
ren'de aanhangers van Hitler in grooten
gefale opgekomen. Men zag de mannen in
grootere en kleinere afdeelingen, -in grijs
linnen kielen gekleed, door de straten
trekken; sommigen van hen getooid met
het Hakenkreuz, eenigen zelfs gewapend
met bajonetten. De lokalen waar de verga
deringen zouden hebben plaats gehad,
waren door de politie bezet, terwijl poli
tieagenten op motorrijwielen de verbin
ding tusschen de vergaderzalen onderling
onderhielden.
Het gebouw van het sociaal-democrati
sche dagblad en het gebouw der vakver-
eenigingen werd door sociaal-democrati-
■scho stormafdeelingen bewaakt.
Ludendorff denkt er
niet over revolutie te
maken.
Generaal Ludendorff deelde aan de
„Munchener Neucste Naclirichten" in
verband met een uitlating van het corres
pondentieblad der Beiersche volkspartij
mee, dat hij er in de verste verte niet aan
denkt, in Beieren revolutie te maken. Al
les, wat hem door genoemd blad in de
schoenen was geschoven, was uit de lucht
gegrepen en volkomen ongegrond.
Te Berlijn is het rustig
Do Berlijnsche Schupo is, in verhand
met den uitzonderingstoestand, terbe
schikking gesteld van den Rijksweermi-
nister.
Tot nu toe is nog geen mobilisatiebevel
gegeven, daar de stad volkomen rustig is.
Onlusten hier en daar.
Te Annaberg.
Naar de berichtendienst van de Staats-
kanselarij mededeelt, is het Woensdag
avond te Amiaber.g (Saksen) tot bloedige
botsingen tusschen rechtsradicalen en ar
beiders gekomen. Eerst na middernacht
keerde de rust terug. Voor zoover tot dus
ver is vastgesteld, zijn er 1 doode, 5 zwaar
gewonden en 20 lichtgewonden.
Te Danzig.
Do economische toestand van Danzig
heeft ernstige onlusten veroorzaakt, De
prijzen, voor eerste levensbehoeften ge
vraagd, zijn fantastisch en geven aan
leiding tot troebeln, die een anti-semi-
tisch karakter aannemen. De betoogers
vragen een verandering van politiek, in
voer van voedingsmiddelen uit Polen en
verzoeken de Poolsche Mark als wettig
betaalmiddel te erkennen.
Een massabetoging tegen da separatisten.
Voor a.s. Zondag is een massa-betooging
georganiseerd door de politieke partijen
in het Rijnland, welke gehouden zal wor
den op het Jaarbeursterrein te Keulen.
Deze demonstratie heeft ten doel de be
volking op te wekken:tot verzet tegen het
streven der plannen van de Sonderbündier
DE VOLKENBOND.
Dc beslissing van den Gczantenraad.
Ontstemming in Volkenbonds
kringen.
De beslissing van den Parijscken ge-
zantenraad, dat de door Griekenland bij
de Zwitsersche bank gestorte vijftig mil-
lioen Italiaansche lires definitief aan Ita
lië toekomen, heeft in Volkenbondskringen
een ongunstigen indruk gemaakt.
Ook de Grieksche gedelegeerde, Politis,
die steeds zich zoo gematigd uitdrukte,
heeft ditmaal zijn groote teleurstelling
„over deze daad van ongerechtigheid der
groote mogendheden jegens een kleinen
staaf' niet verheeld.
Politis uitte zijn verbazing, dat de ge
zantenconferentie een beslissing genomen
had, zonder den uitslag van het straf
rechtelijk onderzoek naar de daders van
den moord af te wachten en betreurde
het, dat de gezantenconferentie het voor-
loopige' rapport der commissie van onder
zoek niet tevens heeft openbaar gemaakt.
Politis verklaarde, dat daaruit blijken zou,
dat drie van de vier leden van oordeel
zijn, dat de Grieksche regeering voor den
moord niet aansprakelijk i,s.
De Grieksche gedelegeerde verklaarde
intusschen de aangelegenheid niet in de
volkenbondsvergadering aanhangig te wil
len maken, daar Griekenland tevoren zich
bereid verklaard had, de beslissing der
gezantenconferentie to zullen aanvaarden.
Engeland.
Werklcozenreiieljes fc Foplar.
Vijftig personen gewond.
In Poplar, in het Eastend van Londen,
hadden Woensdagavond heftige tooneelen
plaats, toen de burgemeester veertig po
litieagenten had ontboden, om 500 oproe-
rigo werkloozen to verdrijven uit de kan
toren der steuDverleening, waar zij de
ambtenaren in hun kamers hadden opge
sloten. Er zijn vijftig werkloozen gewond;
hiervan zijn er veertien naar het zieken
huis gebracht.
Koenienië.
De financieele bsweging.
Volgens berichten uit Boekarest was het
doel der fascistische bewoging in Roeme
nië do militaire dictatuur. Zij droeg een
militair en anti-semitisch- karakter en had
in de Dobroedsja en Zevenburger ook een
irredentistischo tendenz. In het district
Moldau heeft het gepeupel zich bij de be
weging aangesloten. Dertig percent der
actieve officieren moet fascistisch zijn.
De opstand was beraamd tegen de laatste
dagen van September.
Do regeering heeft thans aan het
hoofd van het legerbestuur een burger ge
plaatst en er zullen injlen loop der vol
gende week .bij het leger op groote schaal
officieren worden ontslagen.
Rusland.
Een lid van d« Tsjeka veroordeeld.
Voor het opperste Sovjet-tribunaal te
Moskou heeft terecht gestaan een zekere
Sorokin, chef der Tsjeka Avan Akmo-
linslc, een provincie in Gentraal-Azië, het
Noord-oostelijke deel dor Kirgiezen-step-
pen. Beklaagde werd er van beschuldigd,
met vier ondergeschikte ambtenaren van
de Tsjeka aldaar de bevolking stelselmatig
te hebben geterroriseerd, ten eigen bate
misbruik van zijn machtspositie te hebben
gemaakt en verantwoordelijk te zijn voor
het ter dood brengen van verschillende
personen.
Amerika.
Een bankiersconferentie.
De bankiers willen zich niet
afzijdig houden.
Het comité voor de resoluties
van de Amerikaansche Bankiersconferen-
tio heeft een resolutie ingediend, waarin
verklaard wordt, dat de politiek van al-
geheele afzijdigheid met betrekking tot de
Éuiropcesche aangelegenheden, niet voor
onbepaalden tijd kan worden gehand
haafd, zonder ernstig gevaar voor do
Amerikaansche belangen.
Ingevolge! do bedelen van Hare
Majesteit do Koningin verzoekt de Parti
culier Secretaris van H. M. ons de vol
gende persoonlijke dankbetuiging in ons
blad te willen opnemen, aan welk verzoek
wij bij deze volgaarne voldoen.
„Diep getroffen door de wijze, waarop
mijn Volk de herdenking mijner regee-
ringsaanvaarding met mij heeft gevierd,
gevoel ik mij aan liet einde der f eest-
weken, die thans achter ons liggen, ge
drongen aan. allen, die, zoo hier als over
land en zee, met woord cn daad er toe
hebben medegewerkt om deze gedachtenis
viering tot cene zoo gelukkige en onuit-
wischbare gebeurtenis in mijn leven te
maken en waarvan ik zoovelen op andere
wijze niet vermag te bereiken, nogmaals
mijn hartgrondigen dank te betuigen.
WILHELMINA."
„DE KERKELIJKE POLITIEWETTEN"
Dit is de titel van de reeds voorlang
aangekondigde brochure van mr. J. Bo-
mans. Ze verscheen bij Paul Brand te
Hilversum.
Het „Handelsblad" wist een paar weken
geleden te vertellen, dat zo zich zou rich
ten tegen de coalitie. Dat was a priori
reeds als onjuist to kwalificeeren, zooals
we tóen dan ook gedaan hebben.
Het blijkt nu, dat de brochure zich tot
heel iets anders richt, o.a. tegen de bene
pen liberale bladen, die zoo te keer zijn
gegaan toen mr. Bomans vorigen winter
een onzer programpunten verdedigde
(dat van wijziging van art. 136 B. W. en
art. 449 Sr betreffende het zgn, burger
lijk huwelijk, dat vooraf moet gaan aan
het kerkelijk huwelijk) en nu een stevige
afstraffing oploopen.
Het boekje behandelt achtereenvolgens
de Zondagswet van 1815, de wet op de
Kerkgenootschappen van 1853, art. 449
Strafrecht en art. 123 Regeeringsregle-
ment Ned.-Indië. Achtervolgens worden
de verschillende kwesties in het juiste
licht gesteld.
„SMERTSCHOOLTJES.".
Dr. Verhoeven, de directeur van het
R.-K. Centraal Bureau voor Onderwijs
en Opvoeding in Den Haag, heeft op uit-
noodiging van een schoolorganisatie j.l.
Zondag te Weenen voor de Oostenrijksche
Katholieken over de schoolwetgeving in
Nederland gesproken. In zijn belangwek
kende rede heeft hij heel de geschiedenis
van ons .onderwijs verwerkt, hetgeen de
"Weeners met geestdrift aanhoorden. Hij
had het ook over de kwestie der zooge
naamde „snertschooltjes", waarmede ook
in Oostenrijk geschermd wordt. Precies
zooals vroeger bij ans; men herinnert zich
het geblaat en gejammer der liberale pers
dienaangaande. Welnu, dr. Verhoeven
toonde nog eens aan, hoe vooral de hee-
ren van links schuld hebben aan de ver
snippering en hoe vooral zij -hebben be
werkt, dat in Nederland miniatuur-scholen
worden opgericht of in stand gehouden.
Merkwaardig zijn de cijfers, welke dr.
Verhoeven heeft medegedeeld: Volgens do
officieele statistiek waren er in 1920 in
Nederland ongeveer GOOO scholen, daar
onder bijna 400 met minder dan 41 leer
lingen. Van deze 400 miniatuur-scholen
waren er 313 openbare en slechts 15 ka
tholieke.
De liberale pers heeft reden over „snert
schooltjes" je jeremieeren!
Samenwerking overheidspersoneel.
Het Comité van Tien uit de Centrale van
Hoogere Rijksambtenaren en de R. K.
Christelijke, Neutral© en Modern© Centra
les van Overheidspersoneel, hield gisteren
te 's-Gravenhag© een voltallige vergade
ring, waar allereerst kennis werd geno
men van den inhoud van een ingekomen
Regeeringstelegram, luidende: ,Ttegeeririig
zal binnenkort over toelating publicatie
beslissen. J. B. ICan".
Bedoeld wordt de publicatie van het
advies der Centrale Commissie voor Geor-
ganiseerd Overleg in Ambtenaar szaken,
in zake intrekking artikel 40.
Volledige instemming werd verkregen ten
aanzien van het manifest hetwelk deze
week aan het geheele Overheidspersoneel
zal worden gericht en ter kennis van de
burgerij gebracht.
Voorts werd in groote trekken het adres
vastgesteld, dat aan de Staten-Generaal
zal worden aangeboden.
Zaterdag 6 October komt het Comité van
Tien opnieuw bijeen om zijn definitieve
goedkeuring aan het adres te hechten.
Besloten werd een gemeenschappelijke
audiëntie aan te vragen bij den voorzitter
van den ministerraad en den minister van
Financiën en te -verzoeken deze audiëntie
voor 6 October te willen toestaan.
Het advies aan de Regeering over art. 40
De Centrale Commissie voor Georgani
seerd Overleg in Ambtenaar szaken heeft
thans haar aAvies aan de regeering, be
treffende de intrekking van art. 40 van
het Bezoldigingsbesluit van Burgerlijke
Rijksambtenaren 1920 gepubliceerd. Men
zal zich herinneren, dat do Centrale Com
missie met algemeene stemmen, op 2 na,
de regeering heeft geadviseerd niet tot
intrekking van het art. 40 over te gaan.
DE GIRO CHAOS.
Do redenen der Centralisatie
Thans zijn de antwoorden van den mi
nister van Waterstaat op de vragen van
de Tweede Kamerleden Van Braambeek,
Duys on Boon betreffende de centralisatie
van den Postcheque- en Girodienst ver
schenen.
Het antwoord aan den heer an
Braambeek luidt:
HET VOORNAAMSTE ASBEUWS.
BUITENLAND.
In het Ruhrgebied treedt ontspanning in
In de verhouding tusschen Beieren en
het Rijk komt meer klaarheid
Ludendorff verklaart niet aan revolutie-
maken te denken.
BINNENLAND.
Liturgische Dag in® het Bisdom Haar
lem, te Warmond. (Kerknieuws).
Op verzoek van den Minister van Wa
terstaat zal mr. Deiprat, directeur-secreta
ris" der Nederlandsche Bank, advies uit
brengen over den stand van zaken bij den
post-chèqué- en girodienst.
Antwoorden van Minister Van Swaay
aan eenige Tweede Kamer-leden op vra
gen, inzake de centralisatie bij den Posi-
cèque- en Girodienst.
Een nieuwe regeling in zake de suiker
voorziening.
LEIDEN.
De gemeentebegrooting voor 1924.
(Stadsnieuws, 2de blad, 3e pagina).
Mededeelingen omtrent de Leidsche
Missieweek.
Een herhaald verzoek van de K.S.A. om
boeken.
„De minister is van den huidigen toe
stand van zaken bij den Postcheque- en
Girodienst op de hoogte.
Ook het ongerief voor velen ontstaan
door de voor het oogenblik gebrekkige
werking van den gecentraliseerden dienst
is den minister bekend.
Een terugbrengen van den dienst in
den ouden vorm zou de stagnatie slechts
kunnen vergrooten. De minister kan een
zoodanigen maatregel dan ook, zx>owel ter
wille van het publiek als van den dienst,
niet bevorderen.
Blijkens het antwoord "aan den heer
Duys is niet van een onverwijld ingrij
pen, maar slechts^yan een aanhoudende
inspanning van alle beschikbare krachten,
het herstel van de goede werking van den
Postchèque- en Girodienst te verwachten.
De (minister acht een oordeel o'veT de
verantwoordelijkheid voor den huidigen
toestand eerst mogelijk, wanneer een des
kundig en onpartijdig onderzoek daartoe
de gegevens zal hebben verschaft. Overi
gens zouden ten deze thans genomen!
maatregelen den toestand voor het oogen-'
blik niet vermogen te verbeteren.
De in omloop zijnde berichten zijnj3*
aldus de minister geen deugdelijke
gegevens voor het vormen van een beeld
van ide toekomstige werking van den Poot -
chèque- en Girodienst.
Overigens kan worden medegedeeld'
a. dat de centralisatie inderdaad ook
bij normale "omstandigheden een gedeelte
lijke vertraging van de werking van den
dienst met zich brengt:
b. dat aan de rekeninghouders wel niet
het saldo hunner rekening wordt medege
deeld, maar wel de gegevens, waaruit
door eenvoudige aftreksom dat saldo valt
af te leiden.
Do centralisatie werd ingevoerd, voor-»
eerst omdat door de groote toeneming
van het aantal rekeninghouders de dienst
op den duur niet in den ouden vorm kon
worden voortgezet en «verder om de ook
hier noodzakelijke bezuiniging te bereï-»
ken. De goede werking van den dienst en
de hesparing van kosten werden bij den
opzet belangen van zoo algemeen maat*
schappelijke beteekenis geacht, dat het
offer van de eenigszins gewijzigde wer
king van den dienst daartegenover gewet
tigd voorkwam.
De iheer Boon tenslotte krijgt op zijn
vragen ten antwoord dat de minister het
oogenblik voor het vellen van een oordeel
omtrent de voorbereiding der reorganisa-*
tie eerst gekomen acht wanneer een des
kundig en onpartijdig onderzoek hem
daaTtoe de gegevens zal hebben verschaft.
Thans nu een belangrijke achterstand
in de werkzaamheden van het centrale fn.-4
rokantoor is in te halen, moet alleen do
noodzaak zoo spoedig mogelijk een gere-»
gelden loop van zaken te bereiken voor
de personeelsbezetting beslissend zijn. Dia
bezetting moet dan ook zoo gaat de
minister voort uitsluitend uit hoofd»
van die noodzaak worden beoordeeld. Uit
de tegenwoordige personeelsbezetting mag.
'geen enkele gevolgtrekking woraeii ge*
maakt ten aanzien van het. personeel, dat
onder normale omstandigheden zal blij
ken noodig te zijn. Het is overigens on
juist dat verschillende tijdelijke ambtena
ren, die voor 3 maanden in dienst
genomen, een vaste aanstelling liehben
verkregen. Slechts zeer enkelen, aan wm
belofte op benoeming in vasten dienst
was gegeven vóór het afleggen der beken
de Regeeringsverklaring van 21 Decern-1
her 1921, zijn aangesteld.
