14e Jaargang
DONDERDAG 20 SEPTEMBER 1923
■No. 4262
beABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal.
Ru onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post 12.95 per kwartaal
«et Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling- Afzonderlijke nummera 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverSentiën 30 cent per regef-j
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend. n
Kleine advertenttën, van ten hoogste 30 woorden, waarin'
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Jit nummer bestaak uit twee
li «laden.
Zij, die zich per I October
op „Ce Leidsche Courant"
irenschen te abonneeren, ontvangen
Ie voor dien tijd verschijnende nutn-
ners gratis.
i« „Eenigzins zonderling".
De „Nieuwe Rott. Crt." heeft natuurlijk
lok een beschouwing gewijd aan de Troon-
ede. En in de gisteren door ons geciteerde
lassage lezen we:
De Troonrede is één jammerklacht
over de ongunst der tijden, die slechts
^1 door een aan God gebrachten dank
„voor den zegen ons Volk beschoren"
'eenigszins zonderling wordt geopend.
Die aan God gebrachte dank „eenigs-
i ins zonderling"!
Is 't niet als de taal van iemand, die
noed willig met de oogen dicht, loopt en
an beweert, dat de zon niet schijnt?
-"•f Is 't niet als zien we hier voor ons den
iruten hoogmoed van den mensch, die
(ods weldaden niet erkennen wil?
11 JJj; Wie toch moet niet erkennen, dat óók
Ti het stoffelijke ondanks de go-
ronde „jammerklacht over de ongunst
Ier tijden" ons land gezegend is hoven
et overgroote gedeelte van Europa!
Dank aan God klonk dus ook daarom
i de Troonrede niet „eenigszins zon-
erling".
Wij moeten ons er'ten diepste van be-
||||i||l list zijn, dat een vergelijking tusschen
ill»® jen toestand in ons land en het groote
ereldgebeuren bijzondere aanleiding
ieft, God te danken voor Diens zegen!
zien!
uur
rijvö
BtMTEIILAÜiS
bezetting van het Roergebied
HET LIJDELIJK VERZET.
Minister Braun terug
geroepen.
Braun, de minister van arbeid, is van-
nees' ;ijn verlof te Berlijn teruggeroepen .in
ooi' erband met de besprekingen over staken
an het lijdelijk verzet. Het Rijkskabinet
eeft in deze aangelegenheid een zeer
ilangrijke bespreking gehouden, als
asis waarvan de besprekingen dienden,
ie men met de leiders der arbeidersbe-
ileuu reging in het bezette gebied heeft gevoerd
ijzonderheden omtrent deze kabinets-
jting zijn niet gepubliceerd.
De Socialistische Fractie eischt
onderhandelingen met Frankrijk.
In een vergadering van de socialistic
rijksdagfractie werd eenstemmig de
ch uitgesproken, dat de regeering
doen moet, om zoo spoedig mogelijk
ft onderhandelen met Frankrijk te ko
en en de Ruhr-affaire te liquideeren.
Wat de binnenlandsohe aangelegenheden
jtreft, legden alle leden den nadruk op
ernst van d,en to6stan(L die door
arkval, werkloosheid en duurte, vooral
tor kolen en levensmiddelen, ingetreden
A.f-
Als yoorloopige maatregelen ter bestrij
zijn noodig: ten eerste verbod van
len niet strikt noodigen import, ook
an dien van kolen, daar men in de in-
'ünping van de bruinkool-industrie het
wijs heeft gezien, dat de industrie zich
eer °P kolen beeft ingesteld. Verder
'eet het stilleggen van bedrijven nauw-
aurig gecontroleerd worden. Mocht zulk
en stillegging ongerechtvaardigd zijn,
kn moeten allo aanwezige grondstoffen
c beslag genomen worden. Ten derde ze-
g|| NeHing van de voeding.
Het bestuur kreeg opdracht met andere
[mjen over de bijeenroeping van den
sdag in verbinding to treden.
ui L m
De toestand in het mijngebied.
Hit gebrek aan betaalmiddelen hebben
lend T M *n ^ssener kekken slechts
heel van hun loon en op verscheidene
Wa gekeeJ Seen loon kunnen ont
Sec. Dit heeft groote beroering onder
ïini-Iin^-0r^ers gewekt, te meer daar de
- van ?r,en voortdurend stijgen en tal
totw ers.de Prijzen pas vaststellen
den a' ooge,nkHk van den verkoop tegen
Te k9an SG nc^en stand van den dollar,
biinw1k'okken Dinsdag bonderden
Èuw 6r 61 jVroin.ven naar Het directiege-
Bn II r aQi 9 Matthias Stinnes I
D dn r^Ggcn verzet aan te teekenen
inJrmlinen en..ook op dö Matthias
Pinsda.rr z'jn de miHdagploeg van
liet 2,? ochtendploeg van gisteren
F 0t>PAtHet bestuur had hun
.»ven of -°r gistermiddag te kennen te
°ok in V. .WGrken willen of niet.
Éebrek m t lochum er bekken heeft het
i de m-'^kniddelen tot beloogingen
J uwer kers aanleiding gegeven.
Do chef van het Belgisch Fransch
spoorwegbeheer uit Trier te Koblenz heeft
de bestuursleden cn vertegenwoordigers
van het Duitsohe spoorwegpersoneel in
het district Trier opgezocht en hun ge
zegd, dat binnen 14 dagen de Duitsohe
zaak zaak verloren zal zijn en dat van de
voornaamste ambtenaren slechts degenen,
die voordien het werk hervat hebben, ge
handhaafd zullen worden. De stap heeft
geen resultaat gehad.
Duitschiand.
Communistische onlusten in Baden.
Méde ten gevolge van de uitgebroken
staking breiden de onlusten in Baden zich
de laatste dagen sterk uit.
De arbeiders van Lorrasch, die naar
Waidruth marcheeren wilden, werden
met machine-geweren opgewacht en keer
den daarop terug. Op vele plaatsen is aan
do eischen der arbeiders toegegeven,
desniettemin werden de patroons mishan
deld of als gijzelaars gevangen genomen.
Aan de grenzen zijn communistische
pascontroles opgericht, om den fabrikan
ten de vlucht naar Zwitserland te belet
ten. In Mannheim is een communistische
demonstratie georganiseerd, waartoe alle
arbeiders door vliegende blaadjes uitge-
noodigd worden.
De eischen der communisten behelzen
o.a. onmiddellijke terugtrekking van de
Schutzpolizei, in vrijheidstelling van de
gevangenen en betaling van vooroorlog-
scho loonen. De regeering heeft zich ge
noodzaakt gezien den uitzonderingstoe-
-stand in eenige districten te proclainee-
ren. Voor het oogenhlik schijnt zij den
toestand in handen te hebben en is de
rust weergekeerd.
De staat van beleg
afgekondigd.
De toestand in het Boven-Badenscke In
dustrie-district is Dinsdag zoo ernstig ge
worden, dat de regeering van Baden, zich
gedwongen heeft gezien voor het district
Lorrach den staat van beleg af te kondi
gen.
In den nacht van Maandag op Dinsdag
was do veiligheidspolitie voortdurend aan
gevallen, waarbij de stakers handgrana
ten wierpen en revolverschoten losten. De
politie was dientengevolge gedwongen her
haaldelijk charges uit te voeren en nam in
totaal ongeveer 20 personen in hechtenis
Do stakers daarentegen hebben verschil
lende personen als gijzelaars weggevoerd,
o.a. den directeur van de gasfabriek, den
voorzitter van de Duitsch-nationale par
tij en twee fabrikanten.
Toen Dinsdag opnieuw samenscholin
gen plaats vonden, maakte de politie van
den blanken sabel gebruik, waartegenover
de stakers vanuit de vensters op de poli
tie schoten. Onder den druk dezer gebeur
tenissen zagen de fabrikanten zich ge
dwongen den toeslag van 50 francs, waar
van de helft in goudswaarde, de helft in
levensbehoeften moet worden voldaan,
toe te staan.
Zwitserland heeft de grenswachten ver
sterkt.
Uitbreiding tot Freiburg
Do woelingen, welke in het Badensch
"Wieselal begonnen, hebben zich tot Frei
burg uitgebreid.
Gisteren begon de aangekondigde alge-
meeno staking. Do vroeglreinen konden
niet vertrokken, daar do machinisten en
stokers niet aan den arbeid waren gegaan
Do kranten zijn niet verschenen.
Over den toestand wordt nog bericht:
De heele beweging heeft thans een uit
sluitend politiek karakter, daar do eco
nomisch en eischen der arbeiders door een
overeenkomst met do werkgevers reeds ge
regeld zijn.
Na afkondiging van den uitzonderings
toestand is in de Opper-Badensche dis
tricten over het algemeen de rust terug
gekeerd.
Evenals in Freiburg zelf, kwam het ook
in andere districten tot een volkomen sla
king van den arbeid.
In Loerrach staakt het personeel van
de gas-, water- en electricteitsbedrijven.
Bij de demonstraties, die Dinsdag
avond voor het raadhuis te Freiburg
plaats hadden, werden twee personen ge
wond.
Het spoorwegverkeer bli.ift gehandhaafd
doch ondervindt aanzienlijke vertraging.
Van do Freiburgsche bladen kon alleen
de sociaal-democratische „Volkswacht"
verschijnen.
Een devisen-razzia.
In talrijke Berlijnschc café's heeft de
deviscn-commissaris Fellinger een onder
zoek doen instellen naar de aanwezigheid
van buitenlandscho golden.
De razzia heeft e)en zeer goed resultaat
opgeleverd.
Een groote hoeveelheid buifcenlandsch
geld, vertegenwoordigend een waarde van
500000 millioen papieren mark, werd in
beslag genomen.
Een groot aantal personen, meest van
Oostelijke herkomst, die niet in het bezit
waren van geldige passen, zullen binnen
enkele dagen over dé grens worden gezet
Vooral in de Friedrichstrasse werd een
streng onderzoek ingesteld. Verscheidene
vrachtauto's, vol met „groene" politie
beambten, reden 's avond om 7 uur do
straat in, waarna bij ieder café een groep
agenten werd afgezet, die de deuren van
het betrokken café sloten, alle gasten
fouilleerden en het op hen bevonden
vreemde geld in beslag namen.
Dit alles geschiedde, ondanks het feit,
dat aan de vreemde gezantschappen te
Berlijn do verzekering was gegeven, dat
de door den devisencommissaris uitge
vaardigde verordening inzake het in be
slag nemen van vroomd geld niet op
vreemdelingen toepasselijk was.
De portiers van de meeste groote ho
tels te Berlijn zijn ook door beambten van
den devisencommissaris bij de razzia las
tig gevallen en hun'vaak met vreemd geld
gevulde zakken werden nauwkeurig door
zocht.
België.
De noodlanding te Knocke.
Volgens een Engelsch blad zou de piloot
van het vliegtuig, dat enkele dagen gele
den te Knocke een noodlanding moest
doen en dat 5500 milliard mark in plaats
van dagbladen, zooaLs men meende, aan
boord had, niet een Duitscher, maar een
Engelschman zijn.
Men weet, dat de piloot met de twee
Duitscho pasagiers te Brugge zijn opge
sloten en het vliegtuig ia beslag werd ge
nomen.
Frankrijk.
De besprekingen tusschen Baldwin
en Poincaré.
Het officieele com
muniqué.
Baldwin cn Poincaré dejeuneerden
gisteren gezamenlijk in het Britsche ge
zantschapsgebouw. Daarna hadden zij een
onderhoud.
Het volgende officieel communiqué werd
te Parijs uitgegeven na het dejeuner in
het Britsche gezantschapsgebouw, waar
aan Baldwin en Poincaré elkaar ontmoet
ten: „Hedenmiddag had een bijeenkomst
plaats tusschen de premiers van Frank
rijk en Groot-Brittanië, waarvan zij ge
bruik maakten om over te gaan tot het
uitwisselen van hun gedachten over den
algemeenen politieken toestand. Men kan
niet verwachten, dat Poincaré en Baldwin
in staat waren, in den loop van één ont
moeting 'tot een defintieve oplossing te
komen, doch zij konden tot hun vreugde
vaststellen, dat hun beider meeningen
overöenstemdcn en dat er in geen enkele
kwestie eenig verschil van doel of verschil
van beginsel is, waardoor de samenwer
king der twee landen in gevaar zou kun
nen worden gebracht, waaTvan zoozeer de
regeling en de vrede der wereld afhangen"
Het gezantschap bij het Vaticaan.
Als opvolgr van Jonnart, die om ge
zondheidsredenen midden October zijn
functie als Fransch gezant bij het Vati
caan zou opgeven, wordt Hehrard de Vil-
leneuve genoemd.
Engeland.
Het Zuitl-lersche parlement geopend.
Het nieuwe Iersche parlement is gister
te Dublin geopend. De gekozen republi-
keünsche afgevaardigden waren afwezig.
Cos grave is unaniem herkozen tot pre
sident. van liet uitvoerend bewind. Hij
werd toegejuicht door alle leden, behalvo
die van de labourparty.
Op 'n voorstel van president Gosgrave,dat
door Johnson, den leider van de arbei
derspartij, gesteund werd, is prof. Mi
chael Hayes tot voorzitter gekozen. Ge
neraal Mulcaliy stelde daarop voor Cos-
gravo als president te herkiezen, wat dan
ook geschiedde. Gosgrave betuigde zijn
dank voor de verkiezing en zeide dat do
vrijstaat zeer bewogen tijden heeft door
gemaakt. Hij geloofde de mening van alle
leden van het parlement uit te spreken,
indien hij uitdrukking gaf aan de hoop,
dat gelukkiger tijden den vrijstaat in do
toekomst wachten. In liet nieuwe parle
ment dat 153 leden telt, hebben de repu
blikeinen slechts 44 zetels, doch men zal
hun niet toestaan zitting te nemen al
vorens zij den eed van trouw, zooals door
het Engelsch-Iersche verdrag wordt ge-
eischt, gezworen zullen hebben.
Een aantal republikcinscho vrouwen,
die banieren droegen met opschriften als:
„Laat de gevangenen vrij" trachtten een
betooging te houden en de poort van het
parlementsgebouw te naderexj. Zij werden
echter door do politie mot een zoet lijntje
op een afstand gehouden.
Nieuwe overvallen in Ierland.
Na een periode van stilte zijn er in
de laatste dagen wederom afkeurenswaar
dige. daden voorgekomen.
Te Kildo'rrcry nabij Cork is Zondag
morgen een zekere Walsh, toen hij uit de
H. Mis kwam vlak bij zijn woning zoo
ernstig door geweerschoten getroffen, dat
hij enkelo minuten later overleed.
Te Kilmoro drongen Zondagnacht om
1 uur acht gemaskerde mannen de woning
van een zekere Glennon binnen. Do man
nen verklaarden, dat hij ter dood was ver
oordeeld wijl hij een ex-sergeant van het
republikeinscho leger was en ondanks de
ontvangen waarschuwing naar zijn dis
trict was teruggekeerd.
Het smeeken der vrouw en kinderen
haatte niet, de geheele familie werd uit 't
huis verdreven.
Te Nenagh zijn schoten gelost op de
woning van den ex-soldaat Maher, die bij
een arbeidersgeschil was betrokken ge
weest. Niemand van de bewoners, die zich
ter ruste hadden begeven, werd getroffen
Spanjs.
Vijf uur werken.
Met verwondering is door velen mis
schien kennis genomen van het bericht
in ons blad van gisteren, dat een verorde
ning was uitgevaardigd,bepalend, dat
ieder ambtenaar voortaan vijf uur per
dag- moet werken.
De „Tel." meldt hieromtrent nader:
In Madrid kon men dezer dagen vxeem
de tooneelen medemaken, toen honderden
regeeringsambtenaren, die tot nu toe hun
salaris in ontvangst namen zonder ooit
op hun bureau te kómen, zich ingevolge
do nadrukkelijke orders van den presi
dent van het directoire haastten hun
werkzaamheden weder op te vatten. Vroa
ger hadden zij, die een gemakkölijk re-
geeringshaantjo hadden, de gewoonte
agenten te zenden cm hun salaris le tou
cheeren. Generaal Primo de Rivera hoopt
nu, door hen to dwingen dagelijks vijf
uur te werken, op straffe van onmiddel
lijk ontslag bij afwezigheid, belangrijke
sommen te besparen.
Separatistisch o burge
meesters ontslagen.
De civiele gouverneur heeft de burge
meesters der steden Sabadall en Tarra sa
ontslagen wegens hun houding die als
separatistisch beschouwd wordt.
Do gouverneur gelastte, dat op de open
hare gehouwen alleen de Spaansche vlag
mag wapperen.
Bulgarije.
De communistische actie.
De voorgenomen
Staatsgreep.
Naar gemeld wordt, heeft de minister
van binnenlandsche zaken, Roussef, aan
eenige journalisten medegedeeld, dat na
arrestatie van do leiders van het commu
nistische complot, documenten gevonden
zijn, die er op wijzen, dat de communisten
inderdaad een staatsgreep in den zin had
den.
Volgens deze documenten was de coup
vastgesteld op 16 September, zulks in
overleg met de agrarische partij.
De staatsgreep zou vergezeld gaan van
een staking van spoorweg-, telegraaf- en
telefoonpersoneel. Aldus zouden de or
ders van de regeering onuitvoerbaar ge
maakt worden. De documenten, die aan
vankelijk bij partijgenooten der revolu
tionairen in Moskou schijnen te hebben
berust, zijn thans in handen van Bulgaar-
sche autoriteiten.
Palestina.
De revolutie in Transjordanië.
De oorzaak der onlusten.
De oorzaak der onlusten in Transjor
danië is te zoeken in de belastingkwesties
De halfnomadische stammen en do Ad-
wan- en Balkastammen beweren, dat zij
zwaardere belasting moeten opbrengen,
dan onder het Turksclie bestuur, terwijl
van de Beni Sacher en andere nomaden
stammen geen tienden worden geïnd, daar
deze in staat zijn de belastingen te ont
gaan door de woestijn in te trekken.
De belastingplannen.
Tabak, bier, thee en rij wielen.
De parlemetaire redacteur van de Stan
daard verneemt het volgende naar aan
leiding van de passage in de Troonrede,
dat der Sta ten-generaal verschillende
wetsontwerpen zullen worden aangeboden
tot het brengen van wijzigingen in het"
belastingstelsel:
1-Iet ligt in de bedoeling van minister
Colijn, vooreerst alleen te komen met
voorstellen lot heffing van rechten op
z.g. genotmiddelen. De bedoeling is dus
niet, allereerst te komen met een herzie
ning van ons tarief; dit zal slechts over
wegen worden, wanneer blijkt, dat de hef-
MET tfOÖRNAAftlSTE föBEUWS.
BUITENLAND.
De besprekingen te Parijs tusschen
Baldwin en Poincaré hebben een goeden
indruk gemaakt te Londen te Parijs.
De onlusten in Baden breiden zich uit.
De Duitsche socialisten eischen onder-*
handelingen met Frankrijk.
Het Iersche parlement geopend.
BINNENLAND.
De nieuwe belastingen. Een nadere aan
duiding.
Persstemmen over de millioenen-nota.
OMGEVING.
Bezoek van de deelnemers aan hst Inter
nationaal Tuinbouwcongres te Amsterdam
aan Boskoop.
fingen op enkele genotmiddelen niet vol
doende opbrengen.
Doel is dan allereerst voorstellen in la
dienen tot verhooging van de tabaksbelas-»
tirig, waarvan de opbrengst geschat wordt
op 15 a 16 millioen. Dan een verhooging
van der. bieraccijns, waarvan men de bate
schat op 7 millioen en een verhooging
van het invoerrecht op de thee, die ook
oen 7 millioen meer zal leveren Voorts
denkt minister Colijn uit een rijwielbelas-
ling 3 a 4 millioen te halen. Deze belas
ting zal geheven worden op eenvoudige
wijze, door het verkrijgbaar stellen van
een bepaald plaatje of iets dergelijks,
waaruit blijkt, dat de belasting bolaald is.
Mochten deze belastingen niet voldoen-»
de opleveren, dan pas komt -minister Go-
lijn met een wijziging var het tarief,
waarhij waarschijnlijk eole de koffie he
iast. zal worden.
Het rendement van deze heffingen zal
zoo mogelijk aangewend worden om to
komen tot een belangrijke verlaging van
de directe belastingen, die zeker ook da
kleinere en middelbare inkomens ten goe
de zal komen.
(Als men bedenkt, dat er ongeveer
700.000 rijwielen in ons land in gebruik
zijn, dan komt de beoogde rijwielbolas-
ting bij een raming van f 3 a f 4 millioer
derhalve neer op 4K« a 6 gulden por rij
wiel en per jaar. Red.)
Prov. Siaten van Zuid-Holland.
Een nieuw lid.
In de gisteren gehouden zitting van
hel Centraal Stembureau voor de verkic-»
zing van leden van de Prov. Staten van
Zuid-Holland is, ter voorziening in da
vacature, ontstaan door het ontslag ne
men van den heer A. B. de Zeeuw, te
Rotterdam, tot lid van de Prov. Staten
van Zuid-Holland benoemd verklaard de
heer Y. G. van der Veen (s. d.)
Gemeentelijke leeningen.
Een besluit van Ged. Staten.
Ged. Staten van Zuid-Holland hebben
aan do gemeentebesturen in hun provin
cie een circulaire gezonden, waarin zij in
aansluiting van hun circulaire van 2 Juli
1.1. mededeelen, dat zij voortaan in raads
besluiten tot het aangaan van geldleenin-i
gen geen renvooien meer zullen toelaten.
Ged. Stalen meenen, ilat een raadsbesluit,
waarin renvooien voorkomen, voor geld
schieters geen voldoenden waarborg meer
biedt, dat het overeenstemt met hetgeen
door Ged. Staten werd goedgekeurd.
De ambtenaarssalarissen.
Actie tegen de verlaging.
Gisteren zijn te Amsterdam vertegen
woordigers van de moderne, neutrale, r -
k. en christelijke centrales van overheids
personeel in vergadering bijeengekomen.
Mede was aanwezig een afgevaardigde
van de centrale van hoogere rijksambte
naren.
Uit de 1 eraadslagingcn bleek, aldus Het
Volk, dat de centrale van hoogere rijks
ambtenaren bereid' is, zich op do bekend»
motieven met de andere overheidscentra-»
les ten krachtigste te verzetten tegen d»
voorgenomen intrekking van art. 40 cn do
voor 1924 voorgenomen verlaging met 1G
pet. van de salarissen van alle rijksamb-'
tenaren.
Bij de te voeren actie zal verder niet
worden nagelaten, onder de aandacht der
Slaten-Generaal te brengen, welke overr»
wegende bezwaren de samenwerkende een-»
trales hebben tegen het voornemen tot
stopzetting van periodieke verhoogingen,
waartegen de geheele centrale commissi»
dus ook de regeeringsvertegenwoordi-
g0rs een waarschuwende stem laat
hooron. Ter uitvoering van de genomen
hesluiten werd een klein comité ingesteld,
beslaande uit de lieerên von Froylag
Drabbe (r.-k.), Perdok (neutr.). Noord-,
hoff (mod.), en Vermeulen (chr.), even
tueel aan te vullen met een ver tegen woor-»
diger van de centrale van hoogere rijks-»
ambtenaren, welk comité 24 Septembcf
voor het eerst bijeen zal komen, o. m. tot
het gereed maken van een manifest aan
het geheele overheidspersoneel.
