lder ^ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
'oor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
tnErf jij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
No. ïraDCO per post 2.95 per kwartaal.
nilli Iet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
rijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummera 5 ct., met Geïllustreerd
- 1 9 ct.
Secretarie
van
I. M. de Koningin.
IUN1
40
'[DINSDAG 4 SEPTEMBER 1923
No. 4248
e yi&idóohe Sou/tont
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen t.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Ga wo no advortentlön 30 cent per regck
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
- dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiënf van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn ver
huur, koop en verkoop f0.50.
's-Gravenhage, 31 Augustus 1923.
Haro Majesteit do Koningin droog mij op Commissarissen, Directeur en Hoofd-
edacleur van „Do Leidscke Courant" den dank van Haro Majesteit over te
irengen voor de aanbieding van oen exemplaar van het „Feestnummer" van
ie Courant, terwijl Hare Majesteit zeer gevoelig is voor de woorden, die deze
anbieding vergezelden.
De Particulier Secretaris van H.M. de Koningin:
VAN GEEN.
[t nummer bestaat uit twee
Nofcjvde»'
Je Deum laudamus",
Uorgen zal in al onze Kerken oen plech-
Si jo h" Mis worden opgedragen cn een
Deum worden gezongen naar aanlei-
ig van het zilveren Regeeringsjubileum
3. La iet Kóningin,
Iet „Te Deum Laudamus" („U, o God,
en wij") is de lofzang, waarmede de
U<fck bij plechtige gebeurtenissen, op bij-
dere herinneringsdagen God dankt en
lekt.
!n het Regeringsjubileum geeft ons alle
leiding tot bijzondere dank- en smcek-
i het schrijven van het Doorluchtig
scopaat, dat'Zondag in onze Kerken
eoorgelezen, wordt dat ons in korte
jrden -naar volle waarheid voorgehou-
„Immers wij kunnen wel blijde ge
tuigen, dat geen onkel volk zoo rijken
zegen en volkomen vrede heeft genoten
als het onze".
iderdaad, overvloedige reden is er om
m Vader in den liemel kinderlijk en
te danken.
'e danken en te s m e e k e n:
En dit dankgebed worde dan tevens
m smeekbede, dat de Gever van alle
;oed ons die kostbare gave nog lang
leware.
lp bijzonder hartelijke wijze zal .dan
n Wc:
lijks
ld en 1; nis morgen uit de barton der Katholie-
iefdw opstijg© het gebruikelijke Zondagsche
e p3| ed voor H. M. onze geëerbiedigde Ko-
in: „Domine, salvam fac", Heer, spaar
MR® onZ0 Koningin!
PRO:
linistr
ëlHTENLAMD
bezetting van liet Roergebied
■EN REDE VAN STRESEMANN.
ideerd
^ocdi
IN bi;
enstr.
sifat
ar internationale en
no m i s c h e samenwerking
rijkskanselier hield Zondag te Slutt-
voor talrijke vertegenwoordigers van
del, industrie, organisaties van pa
is en arbeiders in Würtemberg een
foering over do grondslagen van de
in- en binnenlandsche politiek. .Hij
- Iste den sterken druk van buitenland-
a politieken aard, die tegenwoordig
bezetting van het belangrijkste
&d voor bet Duitsche economische le-
van Rijn en Ruhr, op Duitschland
laarli 1 geoefend. Hij betoogde, dat ieder
- a/£e onaal beleid van Duitschen kant
hls ten doel kon hebben de Duitsche
ereiniteit weer te herstellen in de be-
gebieden. Wij moeten, zoo zeido de
ikanselier, zelfs de zwaarste stoffelij-
islen op ons nemen om dit doel te be-
REU sn. Als do Franscbe oogmerken niet
politieken, maar van economischen
zijn, dan geloof ik, dat een waarborg
fmd door 't Duitsche bezit aan spoor-
on door alle Duitsche bedrijven ge-
ïhappelijk, ten minste evenveeL
td is als bet afzonderlijk wegpakken
aparto stukken uit het geheele com-
Duilschland heeft een moratorium
|ig van zijn prestaties om zijn vcr-
wgsverplichtingen voorloopig te aan-
ka in den vorm van rente-betalingen
jl mon deze rente-verplichtingen ka-
iseeren, dan is dat slechts door een
nationale leening mogelijk, waarvoor
schland met productieve panden moet
staan.
a iu zijn souvereiniteit weer hersteld
ichland, dat tevens in het bezit is van
economische hulpbronnen, die het tot
hliag van zijn verplichtingen aanbiedt
'ij het aanvaarden van deze^grondbe-
l'en in staat zijn de waarborif voor den
ienst op zich te nemen. Daarop zou
een wereldleening voor don vrede van
'Pa kunnen worden opgebouwd,
ja dedjeepreking van de door Frank-
g^l Pdischte politieke waarborgen, ver-
■Wo de rijkskanselier, dat Duitschland
bereidheid om do kwestie der veilig-
yy( 1:1 behandeling le nemen, reeds bij
pcro gelegenheid heeft te kennen ge-
Men wil het openen van officieele onder
handelingen van het hervatten van den
arbeid in het Ruhrgebied afhankelijk ma
ken. Ieder eerlijk menscli in bet Ruhrge
bied en 8 an den Rijn snakt naar het oogen
blik, waarop deze bloeiende Duitsche lan
den weer tot hun oude bedrijvigheid zul
len terugkeeren. Dat uur zal gekomen zijn
wanneer wij de zekerheid hebben, dat op
den grondslag van Duitsche productieve
panden een zoodanige oplossing van het
conflict mogelijk is als werd beoogd door
ons lijdelijk verzet dat nooit onvermoeid
was, noch het doel in zichzelf had, maar
meest dieDen om een toestand van vrijheid
in het Ruhrgebied te verzekeren. Wij zijn
tot .zware matcrieele opofferingen bereid
maar wij zijn niet bereid de vrijheid van
den Duitschen grond aan iemand prijs te
geven (zeer levendige toejuichingen).
In liet tweede gedeelte van zijn redevoe
ring verwees de rijkskanselier naar den
toestand van hoogen nood in economischen
zin, waarin Duitschland verkeert. De uit
voer is in enkele maanden van 600 tot 105
millioen goudmark gedaald, terwijl
Duitschland vóór den oorlog een uitvoer
van 10 milliard goudmark had. Dit be-
Ruh.r en Rijn niet leven kan en zonder de
beschikking over dit gebied niet tot ver
goeding in staat is.
De politiek van hef lijdelijk verzet.
Officieus worden de mededeelingen van
een Berlijnsch correspondentiebureau, als
zou de regeering er aan denken de tak-
tiek van den passieven tegenstand te wij
zigen, tegengesproken.
Wel heeft de regeering zich met den
toestand in het Ruhrgebied bezig gehou
den, doch het gold hier de vraag, welke
middelen toegepast zullen worden om den
demoraliseerenden invloed van het leeg-
loopen tegen te gaan en voorts op welke
wijze verbetering kan worden gebracht in
den levensmiddelennood.
Het bericht als zouden de socialistische
ministers van de regeering een besliste
verklaring omtrent de te volgen taktiek
hebben verlangd, is onjuist.
Het Postverkeer stopgezel.
De Berlijnscke avondbladen vernemen
uit Munster dat de Franschen van af gis
termorgen om onbekende redenen in het
gehcelo Ruhrgebied het postverkeer hebben
stopgezet.
Italië.
HET ITALIAANSCHGRIEKSCHE
CONFLICT.
De zitting van don
V olkenbondsraad.
Do zitting van den Volkenbondsraad
lieeft Zondagmiddag nog geen definitief
resultaat inzake het Griekscli Italir.ansch
conflict opgeleverd. Na do verklaring van
Salandra, geen instructies *to bezitten,
heefi do raad toegestemd in een kort uit
stel, do hoop uitsprekend, dat beide par
tijen uiets zullen ondernemen, wat den toe
stand kaï verergeren. In de wandelgangen
wordt vrijwel algemeen hot beroep van
Griekenland zeer rationeel gevondoD, en
Italië's houding veroordeeld. Men is vrij
pessimistisch gestemd.
Salandra heeft tegenover enkele jour
nalisten de zonderlinge verklaring afge
legd, dat art. 12 van het Volkenbondsver
drag niet in aanmerking komt, daar niets
in de houding van Italië beschouwd kan
worden als oorlogsbedreiging. Met niet
zeer gunstige vooruitzichten zal dus het
onderzoek door den Raad wel hervat wor
den.
Mussolini's instructies
aan Salandra.
Reuter verneemt, dat do Italiaanso.be
vertegenwoordiger bij den Volkenbond in-
structio heeft ontvangen, zich van iedere
discussie aangaande het Grieksch Italiaan
sclio conflict te onthouden.
Volgens de Italiaansche bladen, blijft de
Italiaansche regeering nog steeds bij hare
meening, dat de Volkenbond niet compe
tent is een oordeel t© vellen in het Itali-
aanSchGrieksche conflict,-daar dit een
kwestie is, welke do eer en do waardigheid
van Italië en het J.even van zijn onderda
nen betreft.
Intusschen verluidt, dat de Italiaansche
regeering niet ongeneigd is, toe te staan,
dat, indien hare houding door den Vol
kenbond niet wordt goedgekeurd, het Hof
van Internationale Justitie te 's-Graven-
hage met het onderzoek betreffende de
competentie van den Volkenbond wordt
belast.
Het Italiaansche
standpunt.
Iemand, die geacht kan worden, volko
men op de hoogte te zijn van de opvat
tingen van do Italiaansche regeering. en
vooral van die van Mussolini, heeft zich
over den toestand als volgt uitgelaten:
„Van het oogenblik af, dat do interna
tionale commissie, ingesteld door den ge-
zantenraad tot afbakening van de grenzen
tusschcn Griekenland en Albanië, besloot
een deel van het tegenwoordige Grieksche
gebied toe to wijzen aan Albanië, is er in
Griekenland een jegens Italië vijandige
stemming ontstaan. -
Weliswaar was de óommissie interna
tionaal, doch de Grieken hadden den in
druk, dat deze voor Griekenland minder
gunstige grensregeling vooral onder den
invloed van Italië was geschied, aange-
zien Italië een soort protectoraat over Al
banië nastreeft en derhalve dit land wil
bevoordeelen".
Welke houding de Grieksche regeering
aanvankelijk ten opzichte van deze bewe
ging innam, is niet duidelijk. Het heeft er
evenwel allen schijn van, dat de Griek
sche regeering achter de schermen werk
zaam bleef.
Vast staat dat een aantal officieren van
het gewone Grieksche leger aan deze actie
deelnam en dat sommigen hunner zelfs op
traden als leider van zoogenaamde „ban
dieten-henden", d,w.z. van die menschen,
welke de Grieksche regeering thans verant
woordelijk -stelt, voor den moord op de
Italiaansche officieren.
Een dergelijk optreden van officieren in
actieven dienst is natuurlijk onmogelijk
zonder de zij het oogluikende instem-
Dk feit opi$eds een optre
den van Italië tegen Griekenland wettigen
zelfs als was de moord niet geschied. Het
optreden van Italië wordt als overdreven
en voorbarig cn hardhandig gebrand
merkt. Naar Italië's opvatting is er ech
ter niets in dit optreden, dat de opvatting
wettigt van sommigen, dat er oorlog of
oorlogsgevaar zou dreigen.
Vandaar dat Italië lieden in den Raad
van <len volkenbond de stelling zal verde
digen, dal 't geschil niet tot de competentie
van den volkenbond behoort. Het geschil
valt geheel op het terrein van handha
ving der nationale waardigheid en na
tional© eer, in welke zaak naar opvatting
der Italiaansche regeering do volkenbond
niet competent, is.
Als evenwel de bond een andere mee
ning zal zijn toegedaan, zal Italië er zich
niet tegen verzetten, dat do kwestie van
het al of niet competent zijn van den vol
kenbond voor het internationaal gerechts
hof te 's-Gravenhage of voor een ander
tribunaal wordt uitgemaakt.
Dat Italië geen strijd wenscht en een
vreedzame oplossing zou verkieïen, blijkt
reeds hieruit, dat aanstonds aan Athene
bot voorstel is gedaan, een gemeenschap
pelijk onderzoek in ie stellen, onder lei
ding van den Italiaanse] icn kolonel Per-
roni. Dit voorstel is ccliter, door de Griek
sche regcering geweigerd, vermoedelijk
omdat men te Athene jireesde, dat zulk
een onderzoek do voor Griekenland bezwa
rondo feiten zou bekend maken".
'Met den meesten nadruk werd nogmaals
bevestigd, dat de bezetting van Korfoe,
r.iets anders-zou zijn dan con maatregel
van tijdelijken aard, cn dat van een blij
vende bezetting of in bezitneming geen
sprake is. Italië wenscht alleen waarbor
gen te bezitten voor de nakoming van de
zeer bezadigd© eischen aan Griekenland
gesteld.
Het Engelsche standpunt
Nu de raad van den Volkenbond het
Griekscli-Ilaliaansche geschil in behande
ling heeft genomen, is men ia officieele
Engelscho kringen van oordeel, dat de
z.iak beland is, waar zij thuisbelioort en
officieel onthoudt men zich derhalve van
commentaren.
Het,is echter duidelijk, dat de Engelsche
polilick er op gericht zal zijn, den vol
kenbond en het statuut van dien hond te
handhaven. Het statuut wordt hier niet
beschouwd als een soort instelling dat
naar believen door do onderteekenaren
kan -worden genegeerd, maar men be
schouwt het als oen plechtige instelling,
opgericht in liet belang van den inter
nationalen vrede en hot recht.
Voor (lc eerste maal beeft een kleine
natie een beroep gedaarf op den volken
bond tegen oen grooto mogendheid en deze
gebeurtenis is van het allergrootste belang
De Engelsche regeering heeft duidelijk
haar vertrouwen, in den Volkenbond uit
gesproken inzake de huidige crisis en
iedere andero partij in liet land heeft van
ganscher liarlo haar volkomen goedkeu
ring, gehecht aan de gevolgde politiek.
Er wordt met nadruk op gewezen, dat
het verlangen door Engeland- te kennen
gegeven, om het geschil voor den volken
bond te brengen, in geen geval moet wor
den opgevat als een handeling door anti-
Italiaansche sympathieën ingegeven. Er
staat veel meer op het spel, daar de toe
komst van den Volkenbond als wereld
macht en do kwestie of er oorlog dan wel
vrede in Europa zal zijn, ermee gemoeid
zijn.
Dq moord op de Italiaansche leden van
do internationale commissie werd overal
met afgrijzen vernomen, en het is recht en
plicht van Italië, om volledige voldoening
te eischen, Daarover is men het te Londen
eens. De door Italië getroffen maatregelen
naar aanleiding van liet geschil waarin
alléén de volkenbond bevoegd is lot oor-
deelen, geven echter reden tot commen
taar.
Lord Robert Cecil, de Engelsche verte
genwoordiger in den Volkenhond heeft in
zijn toespraak tot de leden p.a. het volgen
de gezegd: Laat ons niet terugschrikken
voor krachtige maatregelen om den vrede
te bewaren en verzoening te brengen. Ge
loof mij, deze maatregelen zullen zich zelf
in de toekomst rechtvaardigen. Ik wil in
deze vergadering met allen nadruk zeggen
Dat do leuze zij: wees rechtvaardig en
vrees niet.
DE VOLKENBOND.
De Vierde Vergadering.
Gisteren is te Genève de vierde plenaire
vergadering van den Volkenbond geopend,
onder voorzitterschap van burggraaf
Isjiï, president van den Raad van den
Volkenbond. Op de tribunes bemerkte men
delegaties van Ierland en Ethiopië, (wee
staten, die om toelating tot den Volken
bond. hebben verzocht. Argentinië daaren
tegen zal in deze vergadering niet verte
genwoordigd zijn. Isjiï sprak de openings-
redo uit. Als naar gewoonte gaf hij een
overzicht van den jnternationab
op de terreinen, die de Volkenborid be
strijkt. Hij sprak vervolgens den wensch
uit, dat in het komende jaar de besprekin
gen, die over de schadevergoedingen gaan
de zijn, tot een preciese en definitieve over
eenstemming zullen leiden, welke bet begin
zal zijn van oen tijdperk van goede ver
standhouding onder de volken, gedurende
hetwelk zich de door den oorlog geslagen
wonden zullen sluiten.
De Cubaanscho vertegen
woordiger tot voorzitter
gekozen.
Dellatorionte (Cuba) is met 24 stemmen
van de 45 tot voorzitter van den Volken
bond gekozen.
Duitschland.
Het posttarief.
Met ingang van gisteren zijn do post-
tarieven in Duitschland weer zeer belang
rijk verhoogd, voor een brief naar Neder
land b.v. tot 200.000 mark. Nu doet zich
het zeer merkwaardige verschijnsel voor,
dat door die enorme tariefsverhoogingen
in korten tijd de laatste had eerst op
24 Aug. plaats er geen zegeltjes meer
voorhanden zijn. Do postbeambten aan de
loketten vergenoegen er zich nu mede, op
de brieven te vermolden, welk bedrag voor
porto betaald is, in stede van zegeltjes af
to geven.
BmBiEHLAggp
Hel Regeeringsjubileum van H. M.
de Koningin.
Gratiever leen in g.
Gisteren is afgekondigd Staatsblad No.
433, bevattende bet Kon. besluit van den
29sten Augustus 1923, houdende bepalin
gen tot verleening van gratie ter gele
genheid- van Harer Majesteit's 25-jarig
Regeeringsjubileum van veroordeelingen op
grond der wetten van 3 Augustus 1914
(Staatsblad No. 344) cn van 31 Decem
ber 1915 (Staatsblad No. 533), zooals deze
laatstelijk gewijzigd zijn.
Een geschenk voor de noodlij-
dende Nederlanders in
Duitschland.
Naar wij vernemen is door iemand, die
onbekend wenscht te blijven, een bedrag
van 1 milliard mark ter beschikking van
H. M. de Koningin gesteld ten behoeve
van de noodlijdende Nederlanders in
Duitschland, ten einde ook deze in de ge
legenheid te stellen het Regeeringsjubi
leum der Koningin feestelijk te herdenken.
Door tusscbenkomst van Hr. 'Ms. Ge
zant to Berlijn, wordt dit bedrag namens
H. M. toegezonden aan het Hoofdbestuur
van den Bond van Nederlanders in
Duitschland.
Brief van den Paus.
Tot de gezanten, die op 29 Augustus
door de Koningin zijn ontvangen tot het
aanbieden van geschenken of. brieven, be-
HET VOORNAAMSTE HIEUWSr
BUITENLAND.
De Duitsche rijkskanselier drong in eef
te Stuttgart gehouden rede aan op Inter*
nationale en economische samenwerking
Het Italiaansch—Grieksche conflict it
afwachting van de zitting van den Volken-
bondsraad.
Nadere bijzonderheden over de ontzet
tende aardbevingsramp in Japan. (Buii,
Ber.)
BINNENLAND.
Door de regeering wordt ernstig over
wogen om een wetsvoorstel in te dienen tot
tijdelijke verlenging van de Schocnenwet
Bij Kon. Besluit ie vastgesteld, dat dc
zomertijd op 7 October a.s. zal eindigen.
In de gisteren gehouden zitting van de
Provinciale Staten van Zuid-Holland, is
de begrooting zonder hoofdelijke stemming
aangenomen, evenals de heffing van op
eenten.
LEIDEN.
Een uitstekend geslaagde jubileum-
avond (2d© blad).
Het nieuwe college van B. en W.
OMGEVING.
Verslagen van gemeenfcu^dsvergads
ringen met verkiezing van wethouders.
H.H. CORRESPONDENTEN.
verzoeken wij ons heden een bericht
toe te zenden van de in hun gemeente ge
houden Raadsvergadering.
Zooals bekend, wordt heden in iedere
gemeente door den Raad vergaderd ter
verkiezing van wethouders, enz.
Ook van heeren oorrespondenten, die
richt.
hoorde ook de internuntius, mgr. Césa»
Orsenigo, die aan de Koningin een per
soonlijken brief van gelukwenscb van der
Paus heeft overhandigd.
Het Schoenenwetje.
V e 11 c n g i n g w a a r s c h ij n 1 ij k.
Naar de Haagsche redacteur van do
„Msbd." verneemt, wordt door de regee
ring ernstig overwogen bij de Staten-Ge-
neraal een voorstel in te dienen, om de
Schoenenwët, waarvan de werking op 1
Januari 1924 zou eindigen, nog eenigen
tijd te verlengen.
De Zomertijd.
7 October geëindigd.
De Staatscourant van gisteren bevat een
Kon. besluit van den 21sten Augustus
j.l., waarbij bepaald wordt, dat de zomer
tijd zal eindigen op 7 October a.s.
De nood der Duitsche geestelijken.
Een kapelaan aan het werk.
De schrijnende nood onder de Duitsche
geestelijkheid blijkt uit hét tot heden nog
niet voorgekomen feit, dat een kapelaan
uit het bisdom Keulen, werk hoeft gevraagd
en verkregen op de Domanial© mijn t©
Kerkrade. ..Msbd."
Prov. Staten van Zuid-Hoiland.
In do gister gehouden vergadering der
Prov. Staten van Zuid-Holland werd do
heer Helle brekers als lid geïnstal^
leerd.
Bij de voortzetting van de algemeeno
beschouwingen over do Provinciale be-»
grooting voor 1924 besprak de lieer-
Schouten de in de vorige vergadering
gehouden rede van den heer J. ter Laan
die betoogd had, dat de sociaal-democra-i
ten recht hadden op een zetel in het col-«
lege van Ged. Staten. Bij de samenstel-»
ling van het college moet z.i. in de eersto
plaats gezorgd worden, dat de beste
krachten gekozen wordt. Het uitgangspunt
van den heer Ter Laan: de evenredigheid,
kan spr. niet aanvaarden voor colleges als
het onderhavige.
Naar de meening van den heer C o 11 oj
kunnen de belangen van de kapitalist!*
sch© en arbeiders-klasse, die in de maat*
schappij een strijd op leven en dood uit*
vechten, niet tegelijk worden behartigd.
In verband hiermede beantwoordt spr. de
vraag, of de s. d. fractie een zetel moet
hebben in het college van Ged. Staten met
een hartgrondig „neen". Gaat de S. D. A!.
P. als minderheid deelnemen in een rw
geering van burgerlijke partijen, dan i$
zij de gevangene van die burgerlijke
tijen. Zij breekt aldus haax eigen strijd*
kracht. Spr. vindt het daarom uitstekend*
dat de rechterzijde in deze kwestie
machtsmisbruik want dat is hier ge*
beurd heeft gepleegd. Als oppositie*
partij, geheel vrij staande, zal de b.
A. P. toch een veel frisscher strijd kun
nen voeren.
