,e Jaargang.
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1923
No. 4235
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
y0or Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
pij onze Agenten 20 cent per week fi 2.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaal,
pet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
[njgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
hitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
pndagsblad 9 ct.
jï bestaaft uit vien
laden, waaronder heft GeïN
isireerd Zondagsblad.
ken tijd-woord.
In een artikeltje vau „De Volkskrant"
L we gisteravond deze zinsnede:
F Erg is de malaise, maar veel erger
het feit, dat ons de moed ontzonken
is, dat wij bet hoofd laten hangen en
pet ons betrouwen op God het zelfver
trouwen verloren hebben.
De beste raad, die thans te geven is,
Es deze: bot hoofd omhoog!
Helpt u zeive en God
z a 1 u helpen!
Dat is een tijd-woord een woord, dat
eciaal op den dag van heden moet wor-
h overwogen!
Ook wij hebben al meermalen in den-
Ifden geest geschreven: Niets is in
zen malaise-tijd vooral zóó gevaarlijk,
het zich opdringende gevoel van droeve
ledeloosheid, van sombere neerslachtig-
id, van neerhangend pessimisme
Sn'gt den geest door de moeilijkheden
en, steekt het hoofd omhoog en laat het
ït opstijgenWij moeten alle krach-
inspannen, om o n s z el f te blijven,
t wil zeggen om te blijven: mensch,- die
ji rede gebruikt en laat heerschen over
t stoffelijke mensch, die al wat op
rde is beziet in het licht van de eeuwig-
id -* mensch, die weet, dat er bestaat
i, God, zjijn Oorsprong en zijn Doel
insch. die zich ondanks alles toch ten
tie om zijn afkomst en zijn doel rijk
genadigd weet mensch, die, als hij
larlijk verstandelijk handelt, toch ook
ping is der schepping.
In dezen malaise-tijd niet het hoofd la-
i hangen, niet het zelfbewustzijn laten
«rzinken!
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenliën 30 cent per regel*/
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt- bet
dubbele van het tarief ^berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
BU4TEHLa»8i3
bezetting van het Roergebied
Het Fransche antwoord.
Iet Fransche antwoord op de laatste
gelsche nota is thans opgesteld en zou
termiddag ter inzage aan de Belgische
jeering worden gezonden. Het zal wel-
it reeds hedenmorgen naar Londen
tden gezonden; waarschijnlijk echter
st in 't begin der volgende week. Het is
i vrij lang stuk, dat een algemeen" over -
ht geeft der Fransche herstelpolitiek
de hand der paragrafen der Engelsche
a.
et optimisme te Londen
vermindert.
I. N. uit Londen, d.d. 17 Arugustus:
Iet optimisme dat vooral Donderdag
politieke kringen heerschte en dat
irnamelijk verband hield met berichten
Parijs, is gisteren weder zoo goed als
dwenen.
Jen meende op grond dor uitlatingen
Fransche kranten te mogen concludee-
I, dat de regeering van Poincaró zich
fvat toeschietelijker zou toonen, doch
ie optimistische opvatting is tot gisteren
)üd niet bevestigd.
[nmiddels is de belofte van Poirfëaré
Downiügstreet ontvangen, dat de nota
i antwoord aan Engeland niet zal wor-
1 gepubliceerd, alvorens ze in handen
Engelsche regeering is, in zoover een.
lief Yoor berusting, dat alle commenta-
i over den vermoedelijken inhoud op
rod daarvan zonder directe waarde moe
worden beschouwd.
terzelfder tijd is de campagne, die de
i'Y Mail ten behoeve van het Fransche
ndpunt voert, niet zonder beteekenis.
dat het blad eenige dagen de bedreiging
een luchtaanval op den voorgrond
f geschoven, speelt het thans het mili-
re overwicht van Frankrijk uit om het
bliek te overtuigen van hef feit, dat al-
n m samengaan met Frankrijk Enge
ls heil ligt en dat het onmiddellijk ge-
g van een breuk zou zijn jiat Engeland
t algemeenen dienstplicht zou moeten
oertn.
Ms het noodig is zulke schrikbeelden
'r het oog van een Engelscbman te stel-
i behoeft men niet te twijfelen, dat de
insclte propaganda zwak staat, was een
van een der bekendste Engelsche
beiers.
Franschen leqqen de hand op
13 milliard.
!aar ij0 .-Rhein, Westf. Ztg." verneemt,
,Gn Franschen bij de opening van de
|ls m het filiaal van de Rijksbank een
rao van 13 milliard in handen geval-
jj?rloopig geen stappen van den Paus.
IN. meldt uit Rome: Naar van bevoeg
01J e verzekerd wordt, heeft de Engel,-
Dota in Vaticaansche kringen een
gunstigen indruk gemaakt. Het is
2eker, dat de Paus voorloopig geen
verdere stappen tot verleening van zijn
bemiddeling zal doen, daar de toestand
daarvoor nog niet geschikt schijnt. Alle
geruchten daaromtrent zijn eenvoudig
verzonnen.
Duitschland.
Van staats- naar gemengd bedrijf.
Naar het „Berliner Tageblatt" uit Dres
den verneemt, heeft het Saksische minis
terie met algemeene stemmen besloten, zoo
spoedig m.ogelijk bij den Landdag een
wetsontwerp in te dienen, krachtens het
welk de ondernemingen van den staat zul
len worden omgezet in naamloozo ven
nootschappen, waarvan de staat tachtig
percent der aandeelen behoudt. Als reden
voor deze omzetting wordt genoemd, dat
de- staat niet langer beschikken kan over
de ontzaglijke middelen ter uitbreiding
van de bedrijven, welke hij in eigen exploi
tatie heeft.
De opposiiie tegen het nieuwe Kabinet.
Ook het „Deutsche Ta
geblatt" g s c h o r s t.
Nadat Donderdag de „Deutsche Zeitung'
voor drie dagen verboden is, is gisteren
naar de „Tel." meldt, het orgaan van de
Deutsch-Völkische vrijheidsbeweging, het
„Deutsche Tageblatt" door den Berlijn-
schen Polizeiprasident voor twee weken
verboden wegens aanyallen op Stresemann
en het in gevaar brengen van de republiek
Geruchten over
Stresemann.
Naar aanleiding van te Amsterdam en
elders de ronde doende geruchten, als zou
de Duitsche Rijkskanselier Stresemann
vermoord zijn, meldt een der Berlijnsche
correspondenten van de „Tel.", dat Strese
mann zelf de Berlijnsche bladen telefo
nisch aan een démenti daarvan heeft ge
holpen.
Hayenstei'n en do
Socialisten.
De geweldige stijging van den dollar tot
óver de vier millioen mark die op de beurs
plaats heeft gehad is, volgens de Vor-
warts het werk van Havenstem. Dit blad
verklaart daarom, dat, indien Havenstein
en Glasenapp niet binnen 3dagen hun
ontslag indienen, de sociaal-democrati-
scho fractie de onmiddellijke bijeenroeping
van den Rijksdag zal eischen, met als
eenig doel de opheffing van de autonomie
der Rijksbank.
De bankbiljettenprodudia.
Er worden voortdurend nog meer bank
biljetten gedrukt. De rijksbank heeft
Maandag 10 billioen in het verkeer ge
bracht. Dinsdag waren het meer dan 12
billioen. Vervolgens iederen dag 3 billioen
meer dan den vorigen dag. Donderdag
kwam de papiergeldfabricatie op 18 bil
lioen. Gisteren kwamen er 19 billioen uit.
Reeds in het begin van de volgende week
zal men de productie verdubbelen, zoodat
er dan 30 billioen per dag in het verkeer
zullen worden gebracht. Niettegenstaande
deze kolossale arbeidspraestatie der bank-
biljcttenpersen, is het nog niet gelukt om
het gebrek aan geld op te heffen. De ban
ken moeten nog steeds met noodcheques
betalen, en slechts een gedeelte van de
noodigo bedragen bestaat uit werkelijk
rijkspapiergeld. Ook in het rijk worden
in allerhande drukkerijen nu banknoten
vervaardigd. Men is voornemens binnen
kort. met een biljet van 100 millioen voor
den dag te komen.
Engeland.
De achferuifgang van den handel.
H. N. meldt uit Londen: Het centrum
der belangstelling in den doolhof van de
schadevergoeding ligt thans natuurlijk te
Parijs, aangezien de Fransche regeering
nu den eersten stap zal moeten doen. Er
is in de bladen velerlei gissing omtrent
het Fransche antwoord op de jongste En
gelsche nota. Men hoopf, dat een gemeen-,
schappelijke actie der geallieerden, op ba
sis van het in de jongste Engelsche nota
ontwikkelde plan, alsnog mogelijk zal blij
ken. In het bijzonder in financieele krin
gen legt men er den nadruk op, dat do
woorden van de Engelsche nota: een rege
ling kan niet verder op de lange baan
worden geschoven zonder ernstige gevol
gen voor het herstel van den handel en
den vrede van de wereld, van het grootste
gewicht zijn. De bezorgdheid, die alge
meen heerscht, komt duidelijk tot uit
drukking in het openhartig onderzoek
van den toestand, vervat in het maande-
lijksch overzicht van de London Joint
City and Midland Bank, de grootste bank
in de wereld, waarvan Mc Kenna presi
dent-directeur is. In dit verslag wordt-ge
zegd, dat Engeland vermoedelijk onder do
natiën der wereld degene is, die het
meest afhangt van den buitenlandschen
handel. Frankrijk en vele andere landen
kunnen leven binnen enge grenzen, doch
Engeland "mict. Vandaar het allesbelieer-
schend belang van het feit, dat de om-
Tang van Engelands uitvoerhandel met
20 pGt. is afgenomen, vergeleken met
1913, en dat het land ten deele als ge
volg daarvan te zorgen heeft voor W*.
millioen" werkeloozen.
Als men de feiten, waarop deze cijfers
steunen, goed beschouwt, blijken zij van
.nog grooter belang te zijn. Sinds 1913 is
de bevolking van Engeland gestegen van
2 millioen zielen en om den levensstan
daard ongeveer op hot peil te houden van
toen, behoord© het nationale inkomen in
verhouding grooter te zijn dan in 1913.
Do mogelijkheid tot vergrooting van dit
nationaal inkomen heeft evenwel geleden
door het feit, dat eerst ten gevolge van
het sneuvelen en verminken van velen
en daarna door de stijging van het ge
boortecijfer en het lager sterftecijfer, het
gemiddelde der bevolkingssamenstelling is
verschoven en minder geschikt is gewor
den voor de productie, met het resultaat,
dat de inkomsten van ieder, die werk
verricht van economische waarde, nu
moet worden verdeeld over 'n grooter aan
tal économische non-vaieurs, dan vroeger
het geval was. In deze omstandigheden
staat Engeland, tenzij het volk zich op
een lageren levensstandaard zou moeten
stellen, voor de keus of de bevolking be
langrijk te verlagen of den handel te
vergrooten.
De officieele indexcijfers voor den klein
handel, die van December af geregeld ge
staakt zijn en toen nog 80 pCt. hooger
waren dan bij het begin van den oorlog,
zijn in Juli met 2 punten gerezen. Dit
wordt in de ministerieel© „Labour Ga-
zette" van gisteren meegedeeld, welke daar
bij aanteekent, dat op 1 Augustus de ge
middelde standaard van de kleinhandel-
prijzen ongeveer 71 pCt. boven die van
Juli 1914 was en 69 pCt. boven die van
30 Juni. Sedert November 1920, toen de
gemiddelde prijsstandaard 17G pGt. bo-
ve^die van-de prijzen voor den oorlog
wafën, is er geregeld alle maanden een
vermindering geweest.
Rusland.
De Boerenopstanden.
De opstanden der boeren in Boekhara
en Ferghana tegen hét sovjet-bewind wor
den geleid door een oud Turksch officier,
Selim Packa. Deze heeft aan de geheele
Muzelmansche bevolking in Rusland een
oproep gericht om ouder de banier van
den Islam te strijden voor de bevrijding
van Boekhara, Turkestan en Transkauka-
sië van het juk der Russische communis
ten en om den heiligen oorlog tegen do
communisten te proclameeren.
Bulgarije.
De vervolging der oud-ministers. T
De Bulgaarsche legatie te Berlijn deelt
mede, dat het bericht in de „Grazer Ta-
gespost" over de veroordeéling der leden
van het vroegere kabinet Stamboelinski
onjuist is.
Wel is een instructie geopend tegen de
genoemde oud-minislers, doch deze is
nog niet gesloten. -
Voor de rechtbank is de zaak trouwens
nog in het geheel niet geweest.
Tsjeeho-Slowakije.
Algemeens mijnwerkersstaking.
Do algemeene vergadering der mijnwer
kers van Tsjeeho-Slowakije heeft besloten
na het echec der ondernancfelingen om
alsnog een accoord te bereiken, met in
gang van 20 Augustus de algemeoüe sta
king te proclameeren. Zij noodigt de so
cialistische partijen uit haar volle mede
werking te verleenon aan dezen strijd der
arbeiders en tegelijkertijd eisciit zij van
de politieke partijen, dat deze niet tus-
schenbeide. zullen komen. Waarschijnlijk
zullen aan des» staking meer can 50.000
arbeiders deelnemen.
Italië/
n Mussolini Hertog?
Naar in vele Romeinsche kringen ver
luidt, aldus de „Daily Mail", is de koning
voornemens om binnenkort aan premier
Mussolini den erfelijken hertogstitel aan
te bieden. In den oorlog heeft koning Em
manuel aan den oppersten legercomman
dant, generaal Dïaz en den bevelhebber
der vloot, admiraal Thaon di Revel den
zelfden titel geschonken.
Zeer velen zijn echter van meening, dat
Mussolini een dergelijken titel zal weige
ren.
Spanje;
De Regecriragspolitiek.
In de Donderdag gehouden zitting van
het kabinet werden alle politieke geschil
len weer in behandeling genomen. Beslo
ten werd ten slotte de beslissing van vele
kwesties tot October a.s. uit te stellen.
Voorts werd nog mededeeling gedaan
van den door Koning Alfons te kennen ge
geven wénsch, dat hij zijn vacantie, die
hij te San Sebastian doorbrengt, niet door
alle mogelijke lastige Apolitieke vraagstuk
ken wril verstoord zien. Met het oog op dit
koninklijk verzoek nam de ministerraad
dan ook het voorstel tot opschorting van
alle politieke geschillen aan.
Alleen de minister van financiën Villa-
nuesa verklaarde zich uitdrukkelijk tegen
uitstel van de nog hangende en vol
gens zijn zeggen dringende kwesties.
Vooral wees Jiij op de noodzakelijkheid
van een spoedige beslissing inzake de be
perking van 't Spaansche leger in Marokko
Na langdurige discussies werd besloten de
kwestie van Marokko op te schorten tot
de opening van hét parlement, dus tot na
de vacantie van den koning.
Amerika.
Minister Davis ever het rapport van den
Britschen gezant.
De Amerikaansche staatssecretaris voor
Arbeid, Davis, heeft als antwoord op het
rapport van den Britschen gezant, sir
Auckland Geddes, verklaard, dat de immi
granten zelf verantwoordelijk zijn voor de
toestanden op Ellis-Island.
De remedie tegen een en ander ligt trou
wens volgens hem in een controle op de
immigratie „aan de bron". Alle regeeriu-
gen zouden er op moeten slaan, dat
slechts aan personen, die volgens de Ame
rikaansche wet toelaatbaar zijn in Ame
rika, vergunning wordt verleend, te ver
trekken naar dat land.
De politiek van Coolidge.
De diplomatieke medewerker van de
„Daily Tel." geeft op grond var£ inlichtin
gen van gezaghebbende zijde het volgende
overzicht van de politiek, die president
Coolidge zich tegenover Europa voorstelt.
Deze politiek komt hierop neer, dat men
'zich streng zal houden aan de beginselen,
die in de redevoering van Hughes te New-
haven zijn neergelegd, en waarbij men do
vaststelling van Duitsohlands draagkracht
door een -onpartijdige commissie zal aan
moedigen.
De Amérikaansclie regeering zal zich
echter in geen enkele richting vast leggen,
voordat het plan of de plannen, waarover
thans in Europa beraadslaagd wordt, in
coucreten vorm kunnen worden, onderzocht
Ieder plan, dat tenslotte in een concreten
vorm wordt aangeboden, zal op zijn ver
diensten worden onderzocht,^ waarbij bij
zondere aandacht zal worden geschonken
aan de uitvoerbaarheid de behoorlijke be
handeling en den vermoedelijken terug
slag van het plan op de levensbelangen
van Amerika. De voornaamste dezer be
langen zijn de inning der kosten van de
Amerikaansche-bezetting van het Rijnland,
de inning van hetgeen Amerika per saldo
nog van Duitschland te vorderen heeft,
daar de uit den oorlog voortvloeiende
aanspraken niet volledig zijn voldaan,
door de sequestratie van Duitsch eigen
dom in Amerika en het herstel van de
markten in Gentraal-Europa voor den
Amerikaanschen graan-uitvoer. Deze uit
voer is op het oogenblik onmogelijk zon
der omvangrijke crediet-operaties en de
Amerikaansche financiers zijn niet ge
neigd deze ter hand te nemen, tenzij de
spoedige terugkeer der stabiliteit tin
Duitschland verzekerd is.
De nieuwe regeering is voorts onwrik
baar in haar besluit om zoo spoedig moge
lijk de fundeering der geallieerde schulden
aan Amerika te verzekeren.
Acht-en^twiniig oorlogsschepen gesloopt
Het verdrag betreffende de beperking der
bewapening ter zee en het vier-mogendhe-
den-verdrag nopens de Stille Zuidzee zijn
gisteren in werking getreden door de offi
cieele uitwisseling der ratificaties op hot
departement van buitenlandsche zaken
door de vertegenwoordigers van alle onder
teekenende mogendheden. Onmiddellijk
daarna gaf het departement van marine
last tot het „schrappen" der Amerikaan
sche schepen die ingevolge de beperking
der bewapening te zee moeten verdwijnen
Er zullen 28 schepen, samen metende
750.000 ton, worden gesloopt.
Het a.s. Regeeringsjubileum.
De Indische prinsen
naar het Loo.
Aan de beide Indische prinsen Pangeran
Ario Koesoemojoedo, prins van Solo, en
Pangeran Ario Soerjowidjojo, prins van
Djocjakarta, die de volgende week als ver
tegenwoordigers resp. van den Soesoehoe-
nan van Sóerakarta en van den Sultan
van Djocjakarta de Koningin de geluk-
wenschen dier vorsten met het regeerings
jubileum gaan overbrengen, beeft het
departement van koloniën als raadgever
toegevoegd de heer G. J. Oudemans, geb.
Oost-Indisch hoofdambtenaar, hoofd van
het bureau van den raadsman voor studee
renden aan dat departement. De heer
Oudemans zal'ook tegenwoordig zijn bij
de ontvangst ten paleize Het Loo.
Do prins van Solo is vergezeld van dr.
Radjiman, lijfarts van den Soesoehoonan
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het Fransche antwoord op de Britsche
nota kan spoedig verwacht worden.
Het optimisme te Londen vermindert al
wéér.
Achteruitgang van den Engelschen uit
voerhandel.
De ratificaties van het verdrag van
Washington uitgewisseld.
Algemeene mijnwerkersstaking in
Tsjecho Slowakije.
BINNENLAND.
De Minister van Arbeid heeft bepalingen
vastgesteld inzake den werktijd in brood-
bakkerijen in verband met de regeerings-
jubileumfeesten.
LEIDEN.
De processie naar St. Jeroen te Noord-
wijk.
van Sóerakarta, - on van Raden Mas
Ngabéhi Soedjono Poero.
Do prins van Djocjakarta, die hedenna-
middag per stoomschip Insulinde in oris
land aankomt, is vergezeld van een Raden.
Toenenggoeng (regent).
Aan den sultan van Boeloengan (MaU-
lana Sultan Mohammed Kasim Aid in) is
als geleider toegevoegd de heer Zieck, as
sistent-resident, met verlof in Nederland.
De ontvangst van den Prins van Solö,
op het Loo, zal plaats hebben a.s. Maan
dag, in den voormiddag. Te ongeveer 9
uur kan hij te Apeldoorn verwacht wor
den. De ontvangst van den Prins van
Djocjakarta zal Maandagmiddag geschie
den, nadat hij te circa 4 uur te Apeldoorn
zal zijn aangekomen
Hun ontvangst zal een plechtstatig ka
rakter dragen, waartoe ook behoort, dat
beide prinsen, die, zooals gezegd, elk een
sultan vertegenwoordigen, van.,hef station
te Apeldoorn naar het Koninklijk Paleis
het Loo zullen worden géleid in met vier
a la Deaumont bereden paarden bespan
nen Hofcalèches.
De Sultan van Boeloengan wordt a.s.
Dinsdagmidd-ag door de Kóningin ontvan
gen, na aankomst te Apeldoorn ten om
streeks 5 uur.
Minister Colijn bedankt als
Tweede-Kamerlid.
De heer H. Golijn heeft in verhand mei
zijn benoeming tot minister van Financiën
bericht gezonden, dat hij ontslag neemt als
lid van de Tweede Kamer
Zooals wij reeds eerder meldden, zou
do heer Golijn als Kamerlid worden op
gevolgd door den heer H. Leenstra, te
Haskèrhorne.
De heer Leenstra, die 46 jaren oud is,
maakt deel ijit van den gemeenteraad van
Haökerland en van de Prov. Staten van
Friesland. Hij is verder voorzitter van den
Haskerveenpölder, van de afd. Jouro dér
Friesche ^lij. van .Landbouw, enz.
Versch brcod vóór tien uur.
De Minister van Arbeid heeft goedge
vonden:
dat in het tijdvak van 20 Augustus tot
en met 23 September a.s. in broodbakkers-
ondernemingen, in verband met. de fees
ten ter viering van het regeeringsjubileimi
van de Koningin, arbeid wordt verricht
als volgt:
a. in de gevallen, dat op een dag, wnar-
op in de gemeente feestelijkheden als bo
venbedoeld plaats vinden, in een broodbak
kers-onderneming niet gebakken en niet
bezorgd wordt, mag in óf voor de brood-
bakkerij op den voorafgaande dag, arbeid
worden verricht, volgens de regeling; die
op do arbeidslijst voor den Zaterdag, resp.
voor den dag, voorafgaande aan den Sab
bath, is vermeld:
b. in de gevallen, dat op een dag, waar
op in de gemeente feestelijkheden als bo
venbedoeld plaats vinden, in een brood
bakkers-onderneming v/cl gebakken of be-*
zorgd wordt, mag:
lo. in die broodbakkcrij allo bakkers-
arbeid tweo uren vroeger aanvangen dan
ingevolge de artt. 35 en 36 der Arbeidswet
1919 voor dien dag is toegestaan;
2o. het in die onderneming na 8 uur
n.m. van den vorigen dag gebakken óf
opgewarmde deeg of brood van 7 uur v.m.
af uit het gebouw met. aanhoorigheden,
waarin zich de" broodbakkerij bevindt, wor
den vervoerd, en van 8 uur v.m. af wor
den verkocht of afgeleverd.
Dc arbeid in slagerswinkels.
Men deelde aan „De Slagerscourant'
mede, dat volgens een vrijsprekend vonnis
van den kantonrechter to Haarlem, in
slagerijen, waarin geen machines staan
en die gebruikt worden om de cliënteel© te
bedienen, door het personeel, dat uitslui
tend ter bediening van het publiek aan
wezig is, zonder inachtneming van de bus
palingen der Arbeidswet 1919 arbeid ver-,
richt mag worden.
Naar aanleiding van dit vrijsprekend
"vonnis heeft de redacteur van „De Slagers-*
