14e Jaargang. WOENSDAG 8 AUGUSTUS 1923 No. 4218 S)e£eldóclie(Boi^a4il DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent por week 12.60 per kwartaal. Franco per post fl 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feeoiiiages Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. li. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gev/one adverSenllën 30 een! per rogol-i Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleins advsrlsntisn, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. Dit numsner bestaat uit twee bladen. 4 Twee millioen mark j-i millioen mark kan men in Duitsch land krijgen voor ongeveer een gulden. In dit simpele bericht ligt een wereld an ellende open. Verre van rooskleurig i3 de toestand in héél Duitschland. Maar ontzettend treurig is die in het bezette gebied. Op ons bureau hadden wo een onderhoud met een priester uit ons diocees, die ge durende veertien dagen in het bezette ge bied was geweest. Hij had daar gesproken met geestelijken en leeken, had zelf rond gezien en geconstateerd en het verhaal door hem, als ooggetuige, over den toe stand dhiir gedaan was diepdroevig. Er wordt honger geledenEr zijn bijv. priesters, die gaarne als stipendium voor het opdragen der H. Mis één ei ontvangen. ZDan hebben zij tenminste iets in hun kale armoede Hemeltergend is de zedeloosheid van een deel dor bezettingstroepen, met name van die der Inlanders. De zedeloosheid, daar gepleegd, evenaart die uit het donkerste, het meest satanisch tijdperk van het bar barendom Vrees beklemt ons, als wij denken aan taJde toekomst; wat zal er dan toch einde lijk móeten gebeuren? Zal het van alle wapenen ontroofde volk toch in de wan hoop van den honger overslaan tot op roer? Och, wat is ons vaderland gezegend tot nu toeLaten wij bidden, dat het zoo blijven moge; én onze mede-menschen ooveel mogelijk ter hulp 111 10 BUITENLAND "ÖSÜ De bezetting van bet Roergebied De Italiaansche nota. De indruk te Par ij s en Londen. In verband met de publicatie van de Ita liaansche antwoord-nota op de Britsche roorstellen, merken de Fransche bladen op, dat de bekendmaking van dit document lo tendentieuze berichten, die de laatste ronde deden, tegenspreekt. De Italiaansche regeering houdt zich im raers nog steeds aan de richtlijnen, welko door Mussolini bij verschillende intergeal- ieerde conferenties en in de Italiaansche Kamer werden vastgesteld. Volgens de ver klaring der Italiaansche regeering is het bovenal geboden, dat de geallieerden tot overeenstemming komen in de hoofdkwes tie. De hoofdzaak is echter niet te bepalen, door welke middelen Duitschland kan wor den gedwongen aan zijn verplichtingen te voldoen, doch de regeling der geallieerde schulden op basis van het principe, dat Vtó deze ten nauwste verband houden met de herstelkwestie. Voorts handhaaft Italië rijn standpunt in zake de panden en ga ranties, welk plan vereenigd zou kunnen worden met de jongste Belgische voorstel len. Hoewel echter het Italiaansche ant woord van het Fransche standpunt aller- voldoende bevredigend wordt gc- J ,wordt het toch tot zekere hoogte in gunstigen zin besproken, omdat het toch nog meer tegen het Engelsche dan tegen •h-src* "^ranscb0 inzicht schijnt te gaan en het de door Baldwin geuite bewe eg betreffende een toenadering tusschen Engeland en Italië schijnt tegen te spre ken. n g e 1 a n d s antwoord aan Frankrijk spoedig verwacht. Het ontwerp-antwoord van Engeland op e Fransche nota, dat ongeveer gereed is, ^1 heden door den ministerraad worden 'behandeld. Fr zullen pogingen worden aangewend, oni de besprekingen tusschen de beide lan den ts doen voortduren en men hoopt, dat Derby en lord Robert Cecil goed nieuws uit Frankrijk zullen meebrengen. 0 meeste berichten omtrent hun bezoek aan Farijs, welko uit Fransche bron ko- men,1 worden te Londen evenwel tegenge sproken. Volgons de „Pall Mall Gazette" is er over beslist, of op de Belgische -taliaanscho commentaren op het ont- L5J antwoord van Duitschland een af- Vrai°T antwoord zal worden gezonden BrU i Pan betreft: LHt land heeft de doch U°'a n*e* -^ormeGl beantwoord, Tv„ i zVn ateomeene instemming met de ^elsche politiek betuigd. fcu tta dfS'-Eagelscie betrekkingen' wijden va] v!" j ^en nieuwen fantastischen toren ia Mark, waarvan er gis I millioen in een Engelsen pond gingen. Voorzoover men commentaren hoort, stemmen zij vrijwel overeen met het inzicht van den Berlijnschen redac teur. Men acht het van gering belang, dat er 5 millioen of 19 millioen of over een paar dagen misschien 100 millioen mark in een pond gaan. Men beschouwt al die getallen als zoo fantastisch, dat zij aUe waarde hebben verloren als maatstaf voor de beoordeeling van den financieelen toe stand. Ook Japan's nota binnen gekomen. De Japansche gezant heeft gisteren op het Ministerie van Buitenlandsche Zaken te Londen Japans nota op het Brilsche ontwerp-antwoord aan Duitschland, hene- vfens een begeleidend schrijven overhan digd. Uit het antwoord zou blijken, dat de Japansche regeering het in hoofdzaak eens is met lie$ Brilsche standpunt in za- ko de herstelkwestie. De separatistische beweging in Rijnland. Inzake de vorming van een Unafhanke- .lijken Rijnbond wordt nader gemeld, dat deze nieuwe fractio een eigen blad gaat uitgeven dat voorloopig eens per week zal verschijnen. Het programma der nieuwe fractie be vat drie hoofdpunten: le. het slichten van een onafhankelijke llijnrepubliek; 2e. het verkrijgen van waarborgen krachtens het volkenrecht voor de vrijheid, onafhanke lijkheid en neutraliteit van den Rijnbond en Se. het.direct aanknoopen van onder handelingen met de bezetlende mogendhe den: België, Frankrijk en Engeland; De Socialisten cn ds regeeringspolitiek. Zondag heeft te Keulen een vergadering plaats gehad van vertrouwensmannen der sociaal-democratische partij van de dis tricten Keulen, Aken, Koblenz, Trier en het Saargebied. Do vergadering keurde de .politieke beginselen der fractie-meerder heid goed en nam oenslemming een motie aan, welk een onderwerping der arbeiders aan het Fransche geweldregime afwees.De motie eischle voorts van de rijksregeering, dat zij elke gelegenheid zou benutten, om met de enlento het herstel-vraagstuk en de beëindiging der Ruhractie te bespreken en vervolgens ook het toetreden van Duitsch land in den Volkenbond ten einde zijn bui teniandsche positie te bevorderen. De reso lutie eindigt met een scherpe veroordee ling van alle separatische bewegingen. Een wapendepot ontdekt. Op schacht 1 van de mijn „Hugo" te Buer is door aanwijzingen van een mijn werker, een wapendepot ontdekt. De wa pens, over het aantal waarvan nog geen nadere bijzonderheden konden worden verkregen, waren in een torenmuur ge metseld. De wapens werden door de Belgen, in beslag genomen. De herkomst is nog niet bekend. Er zijn, in verband met deze aan gelegenheid, reeds eenige arrestaties uit gevoerd. De commandant van het bezettingsleger beeft bevolen, dat er strafmaatregelen zul len worden toegepast. Over den omvang hiervan kan echter nog niets worden me degedeeld. Er hebben verscheidene huis zoekingen plaats gehad. Nieuwe bomaanslag. In verband met een op het kolensyndi- caat te Essen gepleegden bomaanslag,heb ben do Fransche bezettingsautoriteiten voor 't district, waarin het kolensynclicaat digt, een verkeersverbod tusschen 8 uur 's avonds en 6 uur morgens uitgevaar digd. De trams mogen in het district tot Vrijdagmiddag 1 uur niet rijden. Dit laat ste veroorzaakt groote moeilijkheden, daar de belangrijkste tramlijnen allo voorbij het kolensynclicaat gaan. Duitschland. DE INEENSTORTING VAN DE MARK. Pogingen iof afwending der economische crisis. 'Geen regeeringsverandering. Te Berlijn heeft gistermiddag een lang durige conferentie plaats gehad tusschen den rijkskanselier en de leiders der ver schillende fracties, behalve de communis ten. Allo aanwezigen waren het er over eens, dat er geen verandering in de re geering moet plaats hebben. Er werd van vele kanten gezinspeeld op de invoering van een soort „hoofdelijke belasting". De regeering is hier niet tegen, zal echter het initiatief aan den Rijksdag overlaten. Het indienen van een voorstel in dien geest door een der fracties is zeer waarschijnlijk. Men denkt zich deze be lasting ongeveer zoo, dat elke zaak, dia meer dan twee hoofden personeel heeft, per hoofd en per weck en goudmark aan den staat zal moeten afstaan. Aan do „N. R. Crt." wordt uit Berlijn gemeld: Gistermiddag verspreidden cle commu nisten op straat vliegende blaadjes, waar in, zooals gewoonlijk, verschillende radi cale eischen werden geformuleerd. Dat doen zij iederen dag. Met vette letter stond er ditmaal boven „De val van do regeering Camo". Als een loopend vuur verspreidde zich het gerucht door de stad, dat do re- geering-Guno verdwenen was en op de Wilhelminastrasso reeds andero mannen, in hoofdzaak communisten, plaats hadden genomen. Het gerucht verdween zooals het gekomen was, maar liet mogo worden aangeteekend als een bewijs van de zwoele stemming, dio het razende tempo van da daling der mark heeft verwekt. Inderdaad zal do zitting van den Rijks dag heden onder andere omstandigheden worden geopend dan men nog gisteren had verwacht. Men weet, dat de vorige week oen ieder overtuigd was, dat het zoo niet langer kon doorgaan en daaruit de slotsom trok, dat de regeering-Guno weg moest. Maar de sociaal-democrateiT hebben de groote coalitie voor de zooveelsle maal niet aangedurfd, omdat zij bang zijn daardoor den vroegeren onafhmke- lijken vleugel te verliezen. Intusschen had den zij eenige eischen geformuleerd, maai de regcering-Cuno heeft een plan ontwik keld, dat nog veel verder dan de sociaal democratische eischen ging. Volgens dit regeeringsplan zouden nieu we belastingen worden uitgeschreven, die in het geheel 20 billioen zouden opbren gen, Dit plan lieoft evenwel na de ont wikkeling der laatste dagen eiken redelij ken zin verloren. Het zou immers terecht als oen bespotting van den nood van het volk worden gevoeld als do Rijksdag ging beraadslagen over een toekomstige ver booging van de rijksinkomsten met 20 billioen op een oogenblik, dat de papier geld-drukkerijen in twee dagen een even liooge som aan nieuwe biljetten in het verkeer slingeren. Nu zijn gisterochtend do leiders der partijen hij den rijkskanselier geweest cn zij hebben daar vertrouwelijk verno men, dat het kabinet dit heeft ingezien, en heden dan ook heel ander plannen zal ontwikkelen dan men, aanvankelijk had verwacht. Om kort te* gaan, do regeering wil nu alle inkomsten- des rijks en niet alleen de uit- en ingaande rechten, waar mede zulks reeds het geval was, maar ook de inkomsten uit de belastingen, de spoor wegen, post en telegrafie op goudbasis brongen. Do partijleiders hebben naar ver luidt het beleid der regeering aan hevige kritiek onderworpen, maar t9gen deze nieuwe plannen schijnt zich, althans in beginsel, niemand te hebben verzet. Men ziet hieruit, dat do regeering den weg uitgaat, welko haar door den econo- misclien Rijksraad is gewezen, die zich in hoofdzaak had aangesloten bij de denk beelden van den gewezen staatssecretaris Kirsch, dat is de weg van de algemeene invoering van de goudrekening. In verband daarmede wordt de mark (do dollar was in het aYondverkecr over de 4 millioen) volstrekt niet meer gesteund. Alle maatregelen die tot dat doel genomen zijn, zullen in zoover dat nog niet het ge val is, geleidelijk worden afgeschaft. KI en wil van de goudloening waarvan de renten zijn gewaarborgd door handel, industrie, banken en landbouw, niet alleen een spaarmid- del, maar ook oen betaal middel maken. Dit moet dan wor den opgevat als een begin van het scheppen van een nieuwe goudmark. Het koele Duitsche productieproces zal dus op goudbasis moeten worden geves tigd. De regeering heeft het streven dit ge leidelijk to bewerkstelligen. Hoezeer dit streven toe te juichen is, in de praktijk zullen door de druppelsgewijze verwezen lijking van een stel maatregelen, die een organisch geheel moeten vormen en als zoodanig eigenlijk slechts zin hebben, tal van onrechtvaardigheden ontstaan, die verwarring zullen stichten en weilicht de ontevredenheid nog zullen doen toenemen. Of en hoe Duitschland dion overgangs tijd kan doorkomen, kan niemand voor spellen. Voor dit oogenblik kan gezegd worden, dat het gevaar voor een effectio ven burgeroorlog niet meer zoo groot schijnt als eenigen lijd geleden; niet dat de menschen te eensgezind zijn om bij gelegenheid een burgeroorlog to beginnen, maar een burgeroorlog veronderstelt toch een splitsing in twee kampen, en zelfs voor die mogelijkheid is de verdeeldheid eigenlijk te groot. De deviezenmarkt. De Rijksbank moest gisteren haar loket ten sluiten, daar zij wegens gebrok aan bankbiljetten niet in staat was betalingen te doen. Men verwacht, dat de loketten heden weer geopend zullen zijn. De buitengewoon ongunstig© berichton betreffende het koersverloop van de mark in het buitenland en de snelstijgende cir ■culatio van papieren geld brachten d9n dollar gistermorgen in het vrijo verkeer op 2.750.000 en tegen den middag op 3,750,000. Dienovereenkomstig steeg het Engelscho pond tot niet minder dan 17 millioen en de Nederlandsche gulden tot 1.4 a 1.6 millioen. In vergelijking met de officieelo koersen van eergisteren zijn de koersen gisteren ongeveer verdubbeld. De invloed van bet koersverloop der deviezen deed zich natuurlijk in hevige mate op de effectenbeurs gevoelen, hoewel er gisteren geen officieelo beurshandel plaats vond. Verkooporders werden in den loop van den dag alle weder ingetrokken, voorzoo ver dit niet reeds geschied was. Daarvoor in de plaats werden omvangrijke koopor ders verstrekt. De in het vrijo verkeer genoemde koersen toonen vooral voor montaanfondsen, chemische- en electrici- teitsaandeelen en in bijzondere mate voor valutapapieren koersstijgingen, die allo in vroegere hausseperiodes plaats gevonden koersverheffingen belangrijk overtreffen. Onder de voortdurende stormachtige vraag naar vreemde betaalmiddelen, waar tegenover het aanbod volkomen ontbreekt, zijn de deviozenkoersen steeds verder om- ■hoog gesneld, zoodat gistermiddag om 1 uur reeds voor het Engelsche pond 20 millioen werd geboden, voor den dollar 4.8 5 millioen, voor den Ncderlandschen gulden 1.6 a 1.8 millioen. Winkelsluiting te Berlijn. Morgen zullen, als protest tegen het voortbestaan van de verordening tegen den woeker en de bepaling, (lat de artikelen in de étalage geprijsd moeten zijn, alle winkels, behalve die der levensmiddelen, gesloten zijn. De winkels van levensmid delen zullen eerst. 15 Augustus sluiten. Daar do prijzen van dag tot dag stij gen, is het den winkeliers onmogelijk de artikelen te prijzen. Zij hebben daarem besloten, van Vrijdag af allo winkel kasten leeg te halen, om zich zoodoende aan het voorschrift, dat de artikelen ge- prijst moeten zijn, te onttrekken. Er zul len dus van Vrijdag af in Berlijn slechts loege etalagekasten le zien zijn. Tot deu protest-maatregel behoort verder, dat do winkels slechts zes uur per dag geopend zullen zijn. Tot 1 September zullen de bedienden vollo betaling krijgen. Do winkeliers hopen dan echter hun zin-lo hebben doorgezet. Velen van hen zijn voor oen protestslui ting. over liet gehecle rijk en willen de winkels geheel sluiten, totdat de overheid zal hebben toegegeven. Verhooging der post tarieven. Naar het voorbeeld van de Rijksspoor wegen willen thans ook de Rijksposterijen waardevaste tarieven gaan invoeren. Ten eindo de per 1 Augustus belangrijk hoo- gero kosten te kunnen dekken, zijn de ta rieven thans reeds verhoogd met 200 pro cent. Inkrimping van het reizigersverkeer. In verband met den on zekeren economi- schen toestand heeft het ministerie van Verkeerswezen verschillende maatregelen genomen ten aanzien van het spoorweg verkeer, die vooral het reizend publiek treffen. Extra-vacanlie-treinen worden niet meer toegestaan. Met het oog op het vervoor van den oogst on van levensmid delen wordt -het reizigersverkeer 'inge krompen. In een oproep wordt het publiek aangespoord, geen luxe-reizen te onder nemen en feestjes uit te stellen tot betere tijden, daar het nu geen tijd voor fees ten is. Do verkeersbeperking gaat zoover, dat zelfs congressen worden afgelast ter ont lasting van de spoorwegen. Het conflict in de Metaalindustrie opgelost. De onderhandelingen tusschen vertegen woordigers van het Verbond van Berlijn- sche metaalfabrikanlen en de beambten- organisaties onder leiding van den Rijks minister van Arbend, Braun, zijn gisteren na dertien uur geduurd te hebben', met een overeenkomst geëindigd, welke door de vertegenwoordigers der vakvereenigingen ter aanvaarding zal worden aanbevolen. De vergadering der beambten begon te middernacht, zoodat de op gisteren vast gestelde staking niet meer kon worden voorkomen. Do arbeid is neergelegd, doch bij aan vaarding der overeenkomst zal hij spoe dig weer hervat worden. Joego-Sfavië. Een Vaticaansch protest. Naar het Italiaansch persagentschap „Volta" meldt, heeft het Vaticaan zich zeer bezorgd gemaakt over de houdinj der Joego-Slavische regoering ten aanzien van verschillende kwesties, welke de vi tale belangen van het katholicisme in Joe- go-SIavië raken. Volgens het persagentschap is onlangs een memorandum naar Belgrado gezonden waarin hot Vaticaan tegen de confiscatie van 20 kloosters, een groote uitgestrekt heid aan kerkelijke goederen, de katholie ke academie van Ujvidók en 70 katholie- ko onderwijzerswoningen protesteert. Naar verluidt is nog geen antwoord op dit memorandum ontvangen. Spanje; Een crisis {3 verwachten? Iu do politieke situatie hecrscht weder- HET VOORNAAMSTE N8£liWSc BUITENLAND. De noodlottige gevolgen van de ineen-* storting der Mark. De Duitsche rcgcering, die wel geen verandering zal ondergaan, wil de papie ren mark afschaffen en van de goudlee- ning niet alleen een spaarmiddel, maar ook een betaalmiddel maken. De winkels te Berlijn zullen morgen ge sloten zijn. Verhooging van de posttarieven en in krimping van het reizigersverkeer. De ontvangst van het Italiaansche ant woord op de Engelsche nota. Het Japan sche antwoord in overeenstemming met het Engelsche standpunt. Dreigende crisis in Spanje. BINNENLAND. Vragen van Kamerleden o.a. over het einde van den Zomertijd en over de Lijk verbranding. De Zesreerw. heer Vernieuwen, oud-pastoer dsr St. Petrus-parochie te Leiden, is voor zien van de laatste H.H. Sacrai tenten der Stervenden. Eveneens het lid der Tweeda Kamer uit den Kieskring Leiden, de heer Moercl. om groote verwarring. Reeds wordt dan ook de vraag gesteld, of premier Alhuce- mas, ondanks zijn pogingen, een crisis tot October zal kunnen verdagen. Markies Alhucemas heeft zijn vacantie- plannen moeten opgeven om voortdurend met. de regeeringsleden in contact te kun nen blijven. De toestand schijnt buiten gewoon moeilijk. Alle vraagstukken zijn zoodanig gecompliceerd, dat niemand er een oplossing voor weet. Do Marokkaansche aangelegenheid krijgt eiken dag oen meer bedenkelijken kant, de economische toestand raakt steeds meer buiten alle verhoudingen, terwijl de bevolking door de actie der vakvereenig'in- gen voortdurend nader tot den anarcliis- tischen stroom wordt gestuwd. Dan kemt daarbij do bankbeamhten-s taking, het neerleggen van den arbeid door de mijn werkers te Bilbao en do transport-arbei ders te Barcelona en de mogeli'khrir] van een spoorwegstaking. De regeering, in zichzelf verdeeld, staat tegenover deze massa vraagstukken ho peloos. Tegen een nieuws campagne in Marokko. De ministerraad heeft het rapport van den bevelvoerenden generaal van Melilla bestudeerd. Do generaal stelt, in overeen stemming met den hoogen commissaris, een krachtige en definitieve actie voor. Hij vraagt nog 20.000 man, een crediet van 40 millioen en aanzienlijk materiaaL De ministers van oorlog en van buiten landsche zaken, dio advies zouden uit brengen, baseerden dit op de nadeelen en moeilijkheden van zulke operaties, en spraken zich legen een dergelijke actie uit, evenals de generale staven van leger en vloot, die van oordeel zijn, dat de termijn van twee maanden, welke de voorbereiding der actie zou vereisehen, het begin der operatie met de slechte weersgesteldheid op zee zou doen samenvallen en waar schijnlijk de medewerking der eskaders zou verhinderen. Amerika. Ds begrafenis van President Harding. Omtrent de begrafenis van president' Harding zijn nog geen defintieve besluiten getroffen, want men weet nog niet wat mevr. Harding daarover zal bepalen. Men neemt aan, dat de president zal worden begraven naast zijn moeder en zijn zuster, op de gewone begraafplaats te Marion. Het is echter eveneens mogelijk, dat er to Marion een mausoleum voor Harding wordt gebouwd, en dat het lijk voorloopig zal worden bijgezet in een grafkelder. Men verwacht, dat er voor de begrafe nisplechtigheid te Marion op a.s. Vrijdag meer dan 100,000 bezoekers van buiten zullen komen. Gisteren kwam de trein met het stoffe-i lijk overschot van den president te Wash ington aan; heden zou de kist op een praalbaar worden tentoongesteld onder den Kapitool-kocpel. Het Amerikaansche volk en do Amerikaansche regecring zijn zoo-* zeer vervuld met ido bcgrafenisplechtig-» heid,' dat in allo regeeringskantoren het werk zoo goed als geheel stil staat. Hot schijnt nu toch weer mogelijk en zelfs waarschijnlijk dat Woodrow Wilson aan' de rouwplechtigheid te Washington zal deelnemen. Achter het lijk zullen de drie presidenten gaan; te weten Coolidge (on middellijk achter de familie), Taft en Wil son. Andero oud-presidenten zijn er niet meer in leven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1