14e Jaargang.
VRIJDAG 20 JULI 1923
No. 4202
DoABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.59 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post f 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 -ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen A.
3ureaux: RAPENBURG No. 10 - LEiDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. iL
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advortenftlën 30 csnt per regeb
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. u
Kleine advertentiönv van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bsstaat uit twee
bladen.
FEUILLETON.
In het derde blad van ons Zaterdagsche
jnimmer zullen we iedere week te be
ginnen a.s. Zaterdag de vertaling
plaatsen van een roman „De Bruid van
het Kruis" van de bekende Duitsche
schrijfster Handel Mazzetti.
Na onderhandelingen met uitgever en
schrijfster hebben wij het uitsluitend ver
taalrecht van dit zeer mooie werk
verkregen.
Morgen plaatsen wij het slot van de
gewone dagelij ksche feuilleton, terwijl wij
in den loop der volgende week een aan-
1 maken met een nieuw dagelijksch
Jeuilleton.
De crisis aan Financiën,
Wij schreven gisteren: „Jammer is het,
dat deze mi nis tercrisis moest komen op
een wetsontwerp, dat van zooveel kanten
al heel weinig instemming heeft gevon
den".
Maar dit maakt ook, dat men bij de be
oordeeling dezer aangelegenheid zeer
voorzichtig moet zijn.
Als de negen andere ministers voor een
wetsontwerp een ontegenzeggelijk be
kwaam collega meenen te mogen, te moe
ten opofferen, dan
Het heeft naar de hocfijzercorr. van
het Hbld. weet te vertellen in den mi
nisterraad negen tegen één gestaan en,
diens inlichtingen, niet alleen in
dien zin, dat alle collega's van den heer
De Geer de verantwoordelijkheid van het
meerderheidsbesluit hebben aanvaard,
doch óók in dezen zin: dat niemand het
met hem eens was. Het besluit zelf is
den ministerraad genomen met alge
meen? stemmen tegen.
Dit feit lijkt ons van veel belang voor
Ie beoordeeling der positie van het kabi
net èn van de zaak waar het om gaat.
Immers, het toont dat alle ministers (be-
s die van financiën), hoofd voor hoofd
het spoedig invoeren van de vlootwet zóó
buitengewoon noodig achten, dat ze daar
voor zelfs de financieel© overweging 1
dio toch elk van hen heel ernstig voelt
in dit geval meenen te moeten achterstel
len bij die van de defensie. Zóó noodig
bovendien, dat ze daaraan hun door allen
zeker gewaardeerden collega van financiën
moesten offeren.
Aldus lezen we in het „Hbld":
Méér licht, méér weten is in deze wel
dringend noodig alvorens te kunnen oor-
1_~ om niet te spreken van veroor-
EiU8TEBiLAIIP
be bezetting van het Roergebied
Het Engelsche ontwerp-antwoord.
Nog niet gereed gekomen
Het kabinet is gistermiddag bij de be
handeling van het ontwerp-antwoord aan
Duitschland, niet tot een resultaat geko
men, zoódat de beraadslaging, vermoede
lijk gisteravond of hedenmorgen is voort
gezet.
Het gelieele stuk bevat niet slechts het
ontwerp-antwoord zelf, en het begeleidend
schrijven, doch bovendien een nota van
het departement van financiën en van
dat van handel, in verband met de door
die deskundigen aangenomen draagkracht
Van Duitschland, zoomede omtrent de
wijze, waarop de betalingen mogelijk zul
len blijken. Do rede van Lloyd Greame is
eenigszins een aanduiding omtrent de
strekking van een en ander.
Men verneemt, dat verschillende leden
van het kabinet bezwaren hebben gemaakt
togen de wijze, waarop de Engelsche in
zichten zijn geformuleerd, omdat men
meende, dat Duitschland zoodoende te ge
makkelijk van verschiUende verplichtin
gen zou afkomen.
Ook Nederland wordt lid
der Internationale
Commissie.
Gemeld wordt, dat de Engelsche Nota
ook aan de vertegenwoordigers van N e-
herland en Zweden medegedeeld zal
worden, daar deze beide landen zich be-
reid verklaard hebben deel uit te maken
van de internationale commissie welke
uitschlands betalingsvermogen zal moe-
en onderzoeken. In verband hiermede
worden do namen genoemd van prof. Cas-
Stockholm en van den president
van de Nederlaridsche Bank mr. G. "Visse-
^S, welke als neutraio deskundigen zit-
hug zullen nemen.
Het Fransche Bezettingsregiem.
kill heeft een vergadering van
oude persoonlijkheden in het district
Recklinghausen plaats gehad, waarin de
nadruk werd gelegd op de verwarringen
die ontstaan door het ontbreken van over
heden en magistraatspersonen. Sedert ge-
ruimen tijd is de opperburgemeester uit
het bezette gebied verbannen; zijn opvol
ger 'dia tijdelijk als zoodanig optrad is
ongesteld geworden doch van zijn ziek
bed opgelicht en naar de gevangenis over
gebracht, waarin hij 9 maanden zal moe
ten vertoeven. Ook diens plaatsvervanger
is thans tot 10 manden gevangenisstraf
veroordeeld. De leiding der zaken werd
toen aan een vierden man opgedragen, die
thans ook te Sterkraden in hechtenis is
genomen. Andere leden van don raad die
zich in onbezet gebied bevonden konden
niet meer terug.
In Darmstadt kwamen "Woensdag twee
honderd uitgewezenen met hun gezinnen
aan. Te Herdesheim zijn in drie dagen 128
spoorwegarbeiders met hun gezin uitge
zet. Heele straten zijn daar nu onbewoond
Tal van personen zijn bij hun poging om
over de grens te komen door schoten ge
wond. In een dezer gevallen beletten de
Franschen den ongelukkige te hulp te ko
men. Toen dit na twee uren eindelijk
werd toegestaan was hij overleden.
De houding van Amerika.
In hooge officieel© kringen wordt er op
gewezen, dat de Vereenigde Staten weige
ren zullen zich aan te sluiten bij het Brit-
sche plan om een schikking te treffen in
zake de.,Ruhr- en de herstelkwesties, in
dien het de betaling der geallieerde schul
den aan Vereenigde Staten in moeilijkhe
den brengt.
De conferentie te Lausanne.
De balans van Lausanne.
Met betrekking tot het to Lausanne be
reikte accoord schrijft de „Petit Pari
sion": „De door Frankrijk in het Naaste
Oosten gevoerde politiek is in overeen
stemming met zijn rol als een der mogend
heden, waartoe een uitgebreid Mohamme-
daansche bevolking behoort. Frankrijk
koestert groote belangstelling voor bet
herstel van den vrede in Turkije, waar het
zoowel belangrijke intellectueel© als mo-
reelo belangen beeft en in het bijzonder
belangrijken economiscben en financieelen
invloed bezit.
Het verdrag van Lausanne bevat de
oplossing van een zeker aantal belang
rijke problemen. Dit verdrag zal op elk
gebied een wijd arbeidsveld voor diplo
matieke actie openen.
Frankrijk bezit nog steeds aanzienlij
ken invloed in Turkije. De noodzakelijk
heid, waarin de regeering te Angora zich
geplaatst zag, het onderricht in de Fran
sche taal bij het Lager Onderwijs weder
in te voeren, bewijst, dat de Fransche taal
en de Fransche ideeën in het Naaste Oos
ten nog immer een belangrijke plaats in
nemen. Ondanks alles geeft de steun,
welken wij de regeering van Angora ver
leenden, toen het verdrag van Angora
geteekend werd, ons land een goed begin
punt voor toekomstige actie. Wij kunnen
thans, zoo besluit de „Petit Parisien",
oxizo traditioneele politiek van vriend
schap hervatten en ons zelf een vooraan
staande plaats in de ontwikkeling van
Turkije verschaffen.
Niei ingenomen met den vrede.
Naar uit Constantinopel wordt gemeld,
beginnen de daar wonende Grieken en
Turken, die gedurende de laatste 4 jaar
met de geallieerden hebben samengewerkt
zich ongerust te maken over mogelijke re
presailles van Turksche zijde, zöodra de
bezettingstroepen der entente de stad zul
len hebben verlaten. Men is zeer be
nieuwd naar den omvang die de Turksche
regeering zal geven aan de veel bespro
ken amnestatie. Bovendien voelt bet ge
noemde deel der bevolking zich bezwaard
over het feit, dat Christen onderdanen het
Turksche rijk alleen mogen verlaten als zij
do belofte geven niet te zullen terugkee-
ren waardoor zij dus bun zaken en an
dere belangen moeten alhier laten.
Van ingenomenheid met den pas geslo
ten vrede blijkt niets. Vooral de uiterste
nationalisten betreuren het dat de regee-
ring in Angora niet voldoende partij heeft
gelrokken van de destijds in Klein-Azië
op de Grieken behaalde overwinning. Zij
meenen dat Turkije veel te veel heeft toe
gegeven en grooter voordooien had kunnen
bedingen.
Duitschland.
Een Anti-Fascistendag.
Do communisten maken zich op om op
29 Juli a.s. een grooten z.g. anti-fascisten
dag te houden. Postdam is voor die fees
telijkheden uitgekozen. Gezien het drij
ven, waaraan de hoeren zich vooral den
laatsten tijd schuldig maken, kan mien
zich van te voren van botsingen en erger
wel verzekerd houden. De politie en de
plaatselijke autoriteiten hebben inmid
dels de meest omvangrijke maatregelen
genomen om de orde te handhaven.
Hongarije.
De reactie te Boedapest
De liberale gemeentere ad,s-
leden nemen ontslag.
Uit Boedapest wordt aan de „Vossische
Zeitung" gemeld: Alle liberale leden van
den gemeenteraad van Boedapest, ten ge
tale van 56, hebben in de gisternacht ge
houden gemeenteraadszitting medegedeeld,
dat zij him mandaten ter beschikking stel
len. Dit is geschied als. protest togen do
gewelddadige, reactionnaire politiek der
rechtsradicale meerderheid van den ge
meenteraad, welke gisteren weer tot uiting
kwam door de verkiezing van een nieuwen
vice-voorzitter, die tot de gevaarlijkste
rechts-reactionnaire terroristen behoort.
Engeland.
De Havenstaking.
Als gevolg van een conferentie tusschen
de bestuursleden van den TransportaTbei-
dersbond en een delegatie der stakers heeft
de bootwerkersstaking een gunstige wen
ding genomen. Na afloop keerden de sta
kersdelegaties naar hun districten terug
teneinde de voorstellen aan de stakers
voor te leggen. Ofschoon er niets offi
cieels over de besprekingen wordt bekend
gemaakt, bleek toch dat de leiders van het
vakverbond meer vertrouwen hadden, dat
het werk zou worden hervat en de tucht
in dien vakbond zou worden hersteld.
Nader wordt gemeld: Het Londensche
scbakingscomité verloochende de verte
genwoordigers der stakende havenarbei
ders, die gistenen met de bestuursleden
van den transportarbeidersbond vergaderd
hebben. Er is dientengevolge geen hoop
meer op een onmiddellijk vergelijk.
To Liverpool hebben do bootwerkers het
werk hervat.
Engeland en de Nederlandsche
vlootplannen.
Bij de bespreking der marinebegrooting
kwam de vlootbasis te .Singapore weer ter
sprake. Er is daarbij herhaaldelijk gezin™
speeld op de plannen voor nieuwe steun
punten voor de vloot in Ned.-Indië.
Darbisbire (Lib.) veroordeelde het plan
aangaande Singapore, omdat het een on
derdeel is van een aanvallende politiek, die
den oorlog onvermijdelijk zal maken. Het
is in strijd met den geest der verdragen
van Washington, het heeft verbittering
gewekt in Japan en heeft Nederland er
toe gebracht om 17 millioen uit te geven
voor zijn vloot en 8 millioen voor drie
steunpunten in Oost-Indië.
Banbury zeide, dat wij niets te maken
hebben met wat Nederland doet en af-
schoon hij een voorstander van zuinig-
beid is, meent hij, dat wij, wat het ook
kost, een sterk leger en vloot moeten heb
ben, want dat is echte zuinigheid.
Polen.
De opstand in Opper-Silezië.
Een voorgenomen staatsgreep
van Korfanty?
De „Vossische" verneemt uit Opper-Sl-
lezië, dat er steeds duidelijker geruchten
de ronde doen betreffende een voorgeno
men coup d'état van Korfanty. Deze zou
de tegenwoordige loyale woiwoden willen
wegjagen en dezen politicken aanslag ver
binden met het drijven van zekere Poolsch-
Franscbe industricele kringen.
Deze berichten zijn acuut geworden se
dert de Opper-Silezische insurgenten be
sloten hebben ter eere van de Grünewald-
feesten een groote proefmobilisatie op touw
te zetten.
De staking.
Bloedige botsingen.
Over de stakingsbeweging in Polen
wordt nog het volgende gemeld.
Te I.odz breidt de staking zich uit. Alle
textielfabrieken liggen stil. Gisteren heeff
de staking zich ook uitgebreid tot do me
taal- en kousenfabrieken.
Gisteren werd op den Ring een verga
dering van stakers gehouden, waaraan een
10,000 arbeiders deelnamen. Nadat de sta
kingleiders toespraken hadden gehouden,
verzamelden zich talrijke groepen om voor
bet gebouw der christelijk-democratische
arbeiders te gaan bctoogen.
Op weg daarheen drongen de stakers
een fabriek binnen en begonnen te plun
deren. Het gelukte de politie echter do
menigte uiteen te jagen. Van dit oogenblik
echter ook hadden de leiders geen macht
meer over de stakers. Om vier uur verga
derden opnieuw een 4000 stakers. Do af
gevaardigde Dlay van de Poolsche socia
listische partij en Zerdi van de Duitsche
arbeiderspartij hielden toespraken. Toen
de communisten aan het woord kwamen
en de arbeiders tot agressief optreden
aanspoorden, trachtte de politie de verga
dering uiteen te jagen. Zij werd echter met
een hagel van stecncn ontvangen. Er vie
len ook revolverschoten. Een commissaris
en 18 agenten werden gewond. De politie
maakte daarop van de wapenen gebruik.
Een arbeider werd gedood, acht anderen
werden gewond..
De communistische afgevaardigden uit
den Landdag zijn voor heden naar Lodz
ontboden.
De ministerraad te Warschau heeft zich
met de staking beziggehouden en besloten
sterke af deelingen politie te concentreeren.
Uit Czentschau wordt gemeld, dat het
ook aldaar gisteren tot bloedige botsingen
is gekomen, daar de stakers met geweld
de werkwilligen tot nederlegging van het
werk trachten te bewegen. Toen de politie
uit do ramen werd beschoten, viel er een
zwaar gewonde; van de arbeiders werden
er 9 door kogels en 2 door sabelhouwen
gewond.
Te Warschau zelf breidt de staking der
metaal-arbeiders zich uit, ongeveer 75 pGt.
der werklieden hebben het werk neergelegd
Te Lesnow is een vergadering van onge
veer 10,000 arbeiders gehouden; een
motie is aangenomen, dat de staking zich
beden tot aUe fabrieken moet uitbreiden.
Spanje.
Een staking van bankpersoneel.
Zeven banken geboycot.
Verschillende steden in Spanje worden
door een staking van bankpersoneel ge
teisterd. Her personeel eischt hooger sa
laris en betere arbeidsvoorwaarden, welke
de Vereeniging van Bankpersoneel aan de
verschiUende bankdirecties heeft kenbaar
gemaakt. De Banco Esponol de Gredito
weigerde gladweg en bet personeel logde
den arbeid neer. De staf van zeven ban
ken, waaronder Lazard Bros, en Bauer
Go., sloot zich bij de stakende beambten
aan.
In Bilbao en Vizcaya is de staking vrij
wel volkomen. De bankdirecteuren aldaar
verklaren, dat zij eerder hun filialen in
Madrid zullen sluiten, dan de eischen van
bet personeel inwilligen. De vakvereeni-
ging daarentegen heeft haar verschillende
bureaux in de provincie order gegeven
de zeven banken te boycotten. Gedurende
de ochtenduren werd het werk in de niet
door de staking getroffen banken, onder be
scherming der politie verricht, terwijl in
de banken, waar de staking is afgekon
digd, dit door het hoogere personeel met
behulp van werkwilligen of vrienden ge
schiedt.
Men verwacht, dat de regeering op een
of andere wijze zal ingrijpen, daar de
staking 't economische leven ernstig
schaadt.
Amerika.
Ontevredenheid op de Philippijnen.
De ministers contra den
Amerikaanschen gouyerneur.
De stemming op de Philippijnen wordt
steeds dreigender, ten gevolge van het op
treden van den Amerikaanschen gouver
neur Wood. Deze heeft n.l. een door de
plaatselijke autoriteiten ontslagen recher
cheur in zijn dienst gehandhaafd, waarom
alle ministers hun ontslag hebben geno
men. Bij de aanvaarding van dit ontslag
verklaarde de Amerikaanse he gouverneur,
dat hun optreden niets anders ten doel
had dan hem tegen te werken. De leider
der aftredende ministers, Quezon, telegra
feerde aan president Harding, dat de gou
verneur herhaaldelijk inbreuk maakte op
de Philippijnsche wetten. Een afgevaar
digde zal naar New-York vertrekken ten
einde de grieven der ministers uiteen te
zetten. De ministers gaven te kennen,
niet langer met den Amerikaanschen gou
verneur samen te willen werken.
Van het Vaticaan.
Het Vaticaan en het mandaat over
Palestina.
Gemeld wordt, dat het Vaticaan nieuwe
onderhandelingen met de Engelsche regee
ring heeft aangeknoopt om te bomen tot
een bevredigende oplossing van het vraag
stuk van het Palestifla-mandaat en het
bezet van het Heilige Land. Zeer waar
schijnlijk zal deze kwestie in de eerstvol
gende zitting van den Volkenbondsraad
in behandeling worden genomen.
BisaaEHLfaigp
Vragen van Kamerleden.
De uitvoering der
Invaliditeitswet.
Het- Tweede Kamerlid Duys heeft tot
den Minister van Arbeid de volgende
schriftelijke vragen gericht:
Is het den Minister bekend, dat zij, die
bij wijze van werkverschaffing arbeid in
loondienst doen verrichten, geen premie
betalen in verband met de Invaliditeits
wet?
Is de minister niet van xneening, dat
een gestreng toezicht hierop door de met
de uitvoering der Invaliditeitswet belaste
organen noodzakelijk is?
En is ten slotte de minister niet van
meening dat, in het bijzonder, wanneer
door Rijk, provincies of gemeenten subsi
dies ter zake van werkverschaffing worden
verstrekt, daarbij de uitdrukkelijke herin
nering dient te geschieden, gegeven de ge
volgde practijk, dat premiebetaling ver-
eisebt is?
HET VCORNAABSSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Hei Engelsche ontwerp-antwoord wordt
ook aan Nederland gezonden. Nederland Is
bereid 2itting te nemen in de internatio
nale commissie.
Engeland en de Nederlandsche vloot
plannen.
BINNENLAND.
Minister de Geer heeft zijn standpunt
inzake de Vlooiv/ct toegelicht
De Pers over het ontslag van Minister
de Geer.
Vragen van den heer Gerritzen betref
fende den belastingdruk.
In Amsterdam kan slechts een beperkt
huurverhooging plaats hebben.
LEIDEN.
De feestviering op 31 Augustus a.s.
De Leidsche politie heeft waarschijnlijk
gearresteerd den dader van den diefstal
onlangs te Voorschoten op klaarlichten dag
gepleegd.
De belastingdruk.
De beer Gèrritzen beeft den Minister
van" Financiën gevraagd of deze het moge
lijk acht den gulden veilig te stellen zon
der blijvend herstel van het economisch
leven, m. a~ w. zonder .verlaging van som
mige al te drukkende belastingen.
Kan de Minister mededeelen, of naar hoi
oordeel der regeering binnen eenige jaren
'tot verlaging van den te zweren belasting
druk kan worden overgegaan en, zoo ja,
welke maatreglen de regecring daartoe
zal nemen?
Beschikt de regeering over gegevens 'aart-
gaande het vertrek van gegoede ingezete
nen naar bet buitenland sedert 1 Januari
1920?
Zijn met name bekend: a. bet aantal per
sonen met een inkomen boven f 10.000 en/of
een vermogen van meer dan f 200.000, dio
sedert 1 Jn. 1920 naar liet buitenland ver
trokken zijn?; b. het totaal bedrag, waar
mede het belastbaar inkomen bier te lan
de door dit vertrek is gedaald?; c.- hel
totaal bedrag aan vermogen, dat hiermede
voor Nederland is verloren gegaan?
Heeft in de laatste jaren vestiging van
vermogende personen uit het buitenland
plaats gevonden? Zoo ja, hoe groot is bet
aantal dezer personen met een inkomen:
boven f 10.000 en/of een vermogen vatf
meer dan f 200.000? Hoeveel bedraagt hot
totaal bedrag van inkomen en van ven
mogen dezer personen?
De wijziging der Huurcommissie-Wet.
Geen 50 pet. huurverhooging
te Amsterdam.
Van den Minister van Arbeid. Handel
en Nijverheid is op een desbetreffend door
het gemeentebestuur gedaan verzoek hei
antwoord ingekomen, dat het zijn voor
nemen is, Amsterdam aan te wijzen alfl
gemeente, waar het tegenwoordig huur-
peil der woningen, waarop de Huurcom-
raissiewet van toepassing is, afwijkende
regeling vordert.
Dit heeft deze beteekenis, dat met f
Augustus a.s., den datuin, waarop de laat*
ste wijziging der Huurcommissiewet ert
der Huuropzeggingswet. in werking zal
treden, niet zooals anders bet geval zond#
zijn de woningburen door de verhuurder*
zonder tusscbenkomst der Huurcommissies
met 50 pCtr. respectievelijk 37% pCt. boveai
de huren op 1 Jan. 1916 of 1913 geldende,
kunnen worden verhoogd, doch met niet
meer dan 40 p'Ct. respectievelijk 30 pCfc.
Eedrijfsraad Stucadoors.
Dezer dagen vergaderde de Bedrijfsre&d
in het Stucadoorsbedrijf speciaal ter be
handeling van het vacantievraagstuk.
Door een der bedrijfsraadsleden werd
het ontwerp ingeleid.
Aangetoond werd 'dat het vacantié-
vTaagstuk reeds van zeer ouden datum it
en dat uit Lichamelijke, Maatschappelijk»
en Godsdienstige overwegingen het gevetf
van vacantia alleszins te rechtvaardigen ia
Door den inleider werd vervolve^a go-
wezen od het rapport. uitge*»raeV>+ -■
de commissie uit het bouwvak, welk -'.p-
port ook aan den Central en Raad v*n "Pa
troons in de Bouwvakken was gezond em
en welke Raad zich, behoudens onkeTfc oW- i
derdeelen, ook uitsprak voor het rapport*
daarmede dus onderschrijvende de wetf*
schelijfcheid van het geven van vacantia
aan de Bouwvakarbeiders.
Bij de besprekingen, welke daarop volg-,,
den, werd een schrijven van den Centrale®
Raad, aan de bij dien Raad aangeslotdi,
organisaties indertijd gericht, naar vorefl
gebracht.
Uit dit schrijven bleek, dat ten opzicht»
van den Centralen Raad niet te veel wa
gezegd.
Ook de Bedrijfsraad stelde zich op hot
standpunt van het gven van vacantia en
betreurde heb dat do Centrale Raad ÏH
