14e Jaargang. DINSDAG 17 JUU 1923 No. 4199 Sfe Ecid^doeSoii^cmt DeABONNEMENTSPRIJSbedresgt bij vooruitbetaling Voor Leidon ID cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent psr week 12.60 per kwartaal. Franco per post f 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezenderd Zon- en Feestdagen '1 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. iL DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gawone adverlanlISn 30 cent per rejjeU Voor Ingezonden Mededeelingen -wordt het s dubbele ran bet tarief berekend. s Kleine adverienUën, -ran ten hoogste SO woorden, waarïaj betrekkingen worden aangebeden of gevraagd, buur en ver- bnur, koop en verkoop 10.50. Oit nummer* bestaat uit tares bladen. Voor 'tiaatst naar Hageveld. Morgen zal nog eenmaal een schare van priesters opgaan naar het Seminarie Hage veld, te Voorhout, tot bijwoning der plech tige prijsuitdeeliDg, de laatste. En Hage veld zelf zal de deuren wijd openen, vol verlangen,- nog eenmaal zijne geliefde zo nen binnen zijn muren te zien, te zien ten afscheid. Neen, het is waarlijk niet met feestclijken tred, dat wij thans naar U op gaan, o Hageveld, maar mot droef ge moed, omdat wij afscheid gaan nemen van het dierbaarste huis, waarin wij ooit leef den, van het geliefdste oord, waarin wij ooit woonden. Althans voor een, die de weelde van het ouderlijk huis slechts wei nige jaren kende, zijt Gij, o Hageveld, wel alles, ja, inderdaad alles geweest. Van n is daarom het harte vol, vol van ver eering, vol van liefde, vol van dankbaar heid. en thans hoe zou het wel anders kunnen vol van weemoed. Gij waart voor ons vader en moeder tegelijk: vader, dcor de krachtige tucht, door den heilza- men regel. Werd het ons niet gezegd door den Regent bij den aanvang van elk nieuw studiejaar: custodite ordinem, ut ordo custodiat vos? Bewaart den Kegel, opdat de Kegel TJ beware. Daaraan danken we het, dat de tijd onzer jeugd in volkomen veiligheid is geweest, ja, door de Semina- rie-tucht zijn we behouden gebleven. Ja; van dien schoonen levenstijd op Hageveld doorgebracht mogen we dankbaar erken nen en belijden, dat we het echte kwaad, de echte zonden niet kenden, zelfs niet hij name. De orde, de tucht bewaarde ons. Eene moeder waart Gij ons, die ons op voedde en inleidde in allerlei kennis, maar ons vooral tot Jezus bracht, Die aldaar onm jeugd in werkelijkheid verblijdde. Minstens vier malen daags kwamen we in de Ha-geveldsche Kapel te zamen, daar baden we, daar mediteerden we, daar ado reerden we, daar hebben we zeven jaren lang zooveel genoten en zooveel doorleefd, als wel nimmer menscbelijke tong in staat zal zijn naar volle werkelijkheid te be-, schrijven. Hier vermogen we alleen te sta melen: Quid retribuam:' wat zal ik den God mijner jeugd teruggeven voor al dat gene, wat Hij mij in de devote Hageveld- sche Kapel heeft geschonken, heeft, doen doorleven, doen doorvoelen, vooral bij de groote cn verheffende kerkelijke feesten? Wie denkt niet aan den Kerstnacht, wan neer het orgelspel ons wekte, aan den Baasch-Zatordag, aan Paschen, aan den avond van H. Sacramentsdag, aan het groote feest van den H. Aloysius, aan de feestelijke Completen, waarmede onmid dellijk voor het slapen gaan het groote feest van den komenden dag plechtig werd ingeluid. Ja, de heerlijkheid in de kapel te Ha-ge veld doorleefd keerde in latere jaren wel nimmer weer, en gaat elke beschrijving te boven. Zich dat alles te herinneren en als opnieuw te doorleven ic een weldaad voor het hart, en men zou wenschen nog één maal student te zijn. om dit alles nog ^één maal te doorleven. Maar het is voorbij en keert nimmer weer. Ook dit. Al wie in zijn later leven tot de ervaring komt, dat in zijn hart eone groote geestdrift vlamt voor het Ware, Goede en Schoone, hij zal ook moeten erkennen, dat de eerste vonken werden losgeslagen te Hageveld; waar onze oogen zich mochten verlustigen in Vondel's dichtjuweelen en ons oor de heerlijke klanken mocht opvan gen der reine en fijne muziek op Yondel'srei zangen. O, de heugenis daaraan dragen we heel ons leven mede! En nu gaan we morgen voor het laatst naar Hageveld te Voorhout, om er nadien nooit weer te keeren. Een ander Semino- rie is vorrezen in een heel ander oord. Maar hoe groot sch pn weidsch dit ook wezen of worden moge, het Hageveld, waar we een maal studeerden cn zooveel lichamelijk en geestelijk genoten, en wat we morgen vaar wel zeggen, dJit Hageveld zal onze veree ring, onze liefde en dankbaarheid op- eischen en bezitten voor altijd. Oude-Wetering. P. J. DE KOK, R.K. Pr. HET RAPPORT-SARGE. Verschillende bladen geven reeds hun oordeel over het door de commissie-Barge ontvangen stelsel van candidaats telling voor de Tweede Kamer. Inzak den invloed, in het ontwerp toe gekend aan de sociale organisaties, schre ven wij gisteren: ,.Wij staan er nog niet heel gerust tegenover". Zoo schijnen er ook andere bladen over te denken. Het Centrum schrijft nl.:' »Men moet in alle kringen en standen 2oken naar geschikte candidates Maar dit is nog iets anders dan het stel len van schakeerings- of groepscandidatu- ren, wat ook niet als een organische verte genwoordiging is aan te duiden. Intusschen heeft de commissie voor de wijze van kiezen onzer Tweede Kamer-le den een voor die verkiezing geheel nieuw pad geëffend. Wel werd ook eerder in mindere of meerdere mate met de bovenbedoelde or ganisaties of hare besturen overleg ge pleegd of voeling gehouden bij de voorbe reiding der stembus-campagne, maar thans wordt vastgelegd en geregle- menteord, wat tot dusver slechts als terloops en incidenteel geschiedde. Dit is een essentieels verandering die aan onze verkiezingsactie en aan do politieke vertegenwoordiging onzer partij een tot heden niet gekenden grondslag geeft en die gevolgen met zich kan bren gen en ook hoogstwaarschijnlijk zal bren gen, welke ons partij-leven en onze partij- organisatie sterk zullen beinvloeden. Moge het, indien de Bond zich met dit ontwerp vereenigt, wat ons voorshands nog onzeker lijkt in elk geval ten goe de zijn!" En De Residentiebode schrijft: „Zooals men reeds nit bovenstaande mededeelingen begrepen zal hebben, heeft deze verkiezingsraad veel van het instituut dat eerst de Haagsche Kiesvereeniging (Raad van Belangen), nu laatstelijk Utrecht cn Den Bosch, hebben ingesteld om de plaatselüke candidaatsteliing mee te lel den. In beide laatstgenoemde steden bouwt men er veele hoop op, terwijl in Den Haag, waar het instituut reeds 5 jaar werkt, overigens ook wel tot veler tevredenheid toch velerlei critiek is losgekomen (boo ze tongen spraken daar reeds lang van „Raad van eigenbelangen"!! Als we nu zien. dat de verkiezingsraad van den Bond nog met heel wat grooter macht bekleed zal worden, vreezen we, dat het stelsel niet bevredigen zal." Het Huisgezin schrijft: „Wij zeggen niet aanstonds, dat wat hier ondernomen gaat worden een waag- ■stuk-zondor-weerga is, maar wel, dat het een zeer ernstige proefneming geldt. Mocht ze misloopen, dan raken wij een heel eind achterop, om niet te zeggen, dat dan onze eenheid a-ls katholieke Staats partij in stukken ligt. Op twee manieren kan de proefneming mislukken. Ze mislukt, als de verkiezingsraad bene den zijn zeer moeilijke en in hooge mate verantwoordelijke taak blijft. Het is geen kleinigheid voor den verkie zingsraad, tegen het katholieke kiezers korps te zeggen: hier is de best mogelijke candidatenlijst, die wij hebben kunnen sa menstellen; wij hebben aan alles gedacht, alle belangen gewogen, alle factoren in rekening gebracht, en toch geen knoei-com premis gesloten. Ze mislukt ook, als het vrije en wilde lijsten regent en de officiecle lijst als het waren onder den voet geloopen wordt. Maar ze mislukt évenzeer, als de vrije liisten uitblijven en op ons politielet veld de stilte van het kerkhof gaat heerschen. Een officieele lijst, waarop niet gerea geerd zon worden, zon officieel als de hoogste triomf kunnen worden begroet; men zou spoedig ervaren dat het de dood in den pot was. Het is eenvoudig ondenkbaar, dat een college van 35 menschen, de beste, de knapste die we hebben, een lijst zou weten samen te stellen, die de instemming van 800.000 kiezers wegdroeg. We bebben de commissie-Barge erkente lijk te zijn voor het werk dat ze heeft on dernomen en de oplossing die ze heeft be proefd. Maar bij al den lof, dien we baar voor haar toewijding willen geven, kunnen we het voorshands zonder eenige geestdrift niet verder brengen dan tot een: het ia te probeeren." De Volkskrant besluit:' ,/Wat de commissie-Barge ongetwijfeld na ernstig overweging, na veel wikken en wegen, voorstelt, verdient rustige be- studcering. Het is een zeer moeilijk vraagstuk, voor welks oplossing ze zich gesteld zag, en, wie geen betere kant en klaar heeft, dient in zijn critiek gereserveerd te zijn." Uit een beschouwing van De Maas bod „Aldus ontstond het idéé van den „V e r- kiezingsraad", een instituut, waarin afgevaardigden uit de maatschappelijke organisaties samen komen met de verte- genwoordigers der politieke centrale ten einde een schema te ontwerpen van de sa menstelling eeneT Katholieke Kamerfrac tie, getoetst aan de veriangers welke in de onderscheidene bevolkingsgroepen leven. Wanneer aan een dergelijk procédé niet meer te ontkomen is, dan mag gezegd, dat der commisaie lof toekomt voor de wijze waarop zij bet verloop ervan in ontwerp heeft georganiseerd." De T ij d heeft nog haar oordeel niet uitgesproken. BMITEBLASSD Oc üezetiing van het Roergebied De spanning tusschen Engeland en Frankrijk. Een rede van Poincaré. Poincaré heeft te Senlis een oorlogs-ge- denkteeken onthuld en van deze gelegen heid gebruik gemaakt om een belangrijke politieke redevoering t9 houden. Hij begon met te wijzen op do betrek kingen tusschen Frankrijk en zijn geal lieerden en de bestaande meeningever schillen. „Frankrijk", zoo ging hij daarna voort, „heeft geen territoriale voordeelen behaald door de overwinning, kehalvo zijn vroeger verloren provincies. Daarentegen konden andere oorlogvoerende mogendheden hun grenzen uitbreiden of wijzigen, overeen komstig hun strategische belangen. Frank rijk was echter voldaan, omdat het nim mer droomde van veroveringen en van meening was, dat de tijd van amnesties tegen den wil van do inwoners voorbij was. Hoe het voor de matigheid beloond wordt De inkt, waarmede het verdrag van Versailles werd onderteekend, was nauwelijks droog, of men begon overal eenzelfde liedje to zingen, waarvan het re frein was: „oorlogzuchtig Frankrijk, mili taristisch Frankrijk, imperialistisch Frankrijk." Als wij onze else hen met matigheid' stellen, roepen sommige vrienden ons toe: „Denk daar niet aan, dat alles behoort tot het verleden. Europa is ziek; het eerst noodige is Europa ie doen herstellen cn daarvoor is het noodig te voorkomen, dat Duitschland geheel zal ten onder gaan. Doe concessies". „Concessies!" Sihds er vrede is, ver volgde spreker, heeft Frankrijk niet opge houden concessies te doen, Duitschland specule; "Ie op meenings- verschillen, welke het zelf aanwakkerde; het voelde zich aangemoedigd in zijn hou ding en het oogenblik kwam, waarop wij genoodzaakt waren, krachtdadig op te treden en panden te nemen. - Het is niet onze schuld, dat daaruit na- deelige gevolgen zijn voortgevloeid. Wan neer de. andere geallieerden met ons wa ren opgetreden, dan zou Duitschland van stonde aan hebben toegegeven, maar wij moesten alleen handelen met do positieve hulp van België en de gedeeltelijke samen werking van Italië en in plaats van dat Duitschland de exploitatie der panden ge willig toeliet, organiseerde het verzet en dwong ons tot verscherping van onze pres sie. Zijn wij verantwoordelijk voor de daarop volgende troebelen? Of is het de gene, die het vredesverdrag schendt? Ons besluit is ingegeven door de vitale belangen van Frankrijk. Onze bondgenoo- ten willen toch ook dat Frankrijk blijft leven, hun eigen belangen zijn niet van onze belangen te scheiden. Ik geloof te kunnen zeggen, steeds een trouwe aan hanger van de Fransch-Britsche allian tie te zijn geweest en meer dan dat. Maar ik ben steeds van oordeel, dat die vriend schap beiden volken een onafhankelijke opinie laat, die vriendschap is er niet om het eene volk aan het andere onderge schikt te maken, maar veeleer om den besten steun te zoeken in een aanhoudend pogen elkaar te verstaan. Ontstemming in Engeland over Poincsrc's rede. Terwijl er over het algemeen weinig hoop bestond, dat de Franscho regeering het ontwerp-antwoord aan Duitschland, opgesteld volgens de door Baldwin ontwik kelde beginselen, gunstig zou opnemen, heeft Poincaré's rede te Senlis een volko men pessimisme geschapen. Terwijl, dkj „Daily Tel." er op wijst, dat deze rede geen definitief antwoord is op de regee- ringsverklaring en dat zulk een antwoord ook niet kan worden gegeven, alvorens de Fransclie president en het kabinet in het bezit zijn van het ontwerp-antwoord en van de belangrijke mantelnota, kan zij niet ontkennen, dat Poincaré toch een indirect antwoord op de Britsche regeeringsver klaring heeft gegeven en dat ondanks den vriendelijken toon der rede het standpunt van den Franschen premier in het minst niet gewijzigd is. De „Daily Herald" zegt; Er is één goed ding in Poincaré. Hij ver morst geen tijd. Hij bepaalt zijn houding snel en spreek zonder uitstel. Maar zijn antwoord was een onomwonden neen. De anti-Fransche „Daily Chronicle" had niet anders verwacht en vraagt, hoe on der deze omstandigheden de entente in werking blijft. Hoe kunnen wij nog langer volhouden, dat de Fransche politici willen wat wij willen, n.l. reparatie van Duitschland. De Fransche politiek hetcekent werkloosheid in Engeland. Do „Times" betreurt het, dat Poincaré de onthulling van een oorlogsmonument heeft aangegrepen als gelegenheid, om op de officieele Britsche verklaring te ant woorden. Oorlogsmonumenten verwekken gevoelens, die buiten de sfeer der Euro- peesche economischo problemen liggen. Het blad protesteert tegen Poincaré's op vatting, dat Engeland het verdrag van Versailles niet langer steunt. Hier en in andere geallieerde landen is geen critiek op dit verdrag uitgeoefend, maar de poli tiek met de Britsche regeering is op reveille gebaseerd en Engeland verschilt alleen met Frankrijk ten aanzien van de meest geschikte manier om het verdrag uitgevoerd te krijgen. Het blad weigert te gelooven, dat Poincaré het laatste woord heeft gesproken, en is er van over tuigd, dat hij do Britsche nota, als deze bekend wordt gemaakt, met hetzelfde ge duld zal beschouwen, dat Engeland zes maanden lang ten aanzien van het Fran sche experiment aan den dag heeft ge logd. Engelands antwoord aan Duitschland. Staking van het 1 ij del ij k verzet zal gevraagd worden' Gistermiddag heeft Baldwin in het La gerhuis medegedeeld, dat hij voornemens is ook to Washington mededeeling te deen van het ontwerp-antwoord dat de Brit sche regeering voornemens is naar Ber lijn te zenden, en waarvan reeds was toe gezegd, dat mededeeling aan de bondge-_ nooten zou worden gedaan, alvorens het stuk aan Duitschland ter hand wordt ge steld. Natuurlijk draagt de mededeeling aan Washington een zuiver informatief ka rakter, aangezien Amerika geheel buiten de regeling staat. Inmiddels schijnt het in het voornemen te liggen aan Washington te verstaan te geven, dat medewerking van Amerikaanscho zijde, zoowel offi cieel, of indien het niet anders gaat; offi cieus of particulier, bij de vaststelling van Duitschlands draagkracht door Engeland op hoogen prijs zal worden gesteld. Over den inhoud van het antwoord, dat naar men hoopt, tegen Woensdag gerede zal zijn om in 'n kabinetsraad te worden behandeld, verluidt nog niets. Wel is men overtuigd, dat Engeland aan Parijs te verstaan zal geven, dat een ontruiming van het Roergebied wenschelijk wordt ge acht, doch van een eisch tot ontruiming zal zoo goed als geen sprake zijn. Aan den anderen kant is het zeker, dat Londen van Berlijn de staking van het lijdelijk verzet zal vragen, hetgeen op Frankrijk een goeden invloed zou hebben en de regee ring te Parijs allicht tot eenige meerdere toegeeflijkheid op andere punten zou stemmen. Over het algemeen gelooft men, dat de verschillende regeeringen nog steeds aan het tasten zijn en dat hét laatste woord nog immer niet is of wordt gesproken. De conferentie te Lausanne. De crisis weer voorbij. De officieele besprekingen tusschen de geallieerden en de Turken zijn hervat. Gistermorgen vergaderden de deskundigen. De stemming is gunstig en doet de hoop op een spoedige overeenkomst herleven, s Middags is de vergadering voortgezet Op het punt van de concessies is men het weer ten naastebij eens geworden. Oostenrijk. Ingrijpen van Mr. Zimmerman. Do intrekking van de ontwerpovereen komst over de Oostonrijksche Siidbahn, die bij den Nationalen Raad ingediend zou worden, is, naar in politieke kringen ver luidt, gevolgd door het ingrijpen van Mr. Zimmerman, den commissaris-generaal. Deze moet bedenkingen hebben tegen den inhoud van de overeenkomst, die te Rome gesloten werd, omdat daardoor de lasten, die op Oostenrijk worden gelegd, zijns Inziens te hoog zijn. Volgens den inhoud van het verdrag moet dit voor 1 September door alle be trokken staten geratificeerd zijn. Het ver drag wordt echter eerst van kracht, zoo dra de toestemming van de commissie van herstel en van de controle-commissie voor Oostenrijk is gegeven en zoodra alle ratificaties hebben plaats gehad. Klaarblijkelijk zal men thans met een vertraging moeten rekenen. Italië. Een rede van Mussolini. De Kamer is buitengewoon geestdriftig. Nadat Mussolini gezegd had, dat de Kamer door over het nieuwe kieswets- on twerp te stemmen tevens over haar eigen lot zal beslissen, ging hij als volgt voort: Ik weet dat ik dan uitsluitend van grondwettelijke middelen zou moeten ge bruik maken (Mussolini zou tot een Kamerontbinding besluiten, wanneer het ontwerp niet wordt goedgekeurd, Stefani) Do Kamer staat nu ver van het volk ver wijderd. Zij heeft nu echter een gelegen heid om zich met het volk te verzoenen. Morgen zal het daartoe tc laat zijn. Denkt niet aan de partijdiscipline, luistert alleen naar de stem van uw geweten en van het volk. Aan het slot dezer rede, een der mooiste en edelste die Mussolini ooit gehouden HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De rede van Poincaré te Senlis. Ontstemming Sn Engeland. De conferentie te Lausanne is de crisis weer te boven. Een munitiemagazijn in Servië in (H lucht gevlogen. BINNENLAND. Persstemmen over het rapport der Commissie-Barge. Louis Couperus is overleden. heeft volgt een geestdriftige ovatie. De heele Kamer juicht Mussolini toe, behalve de leden van uiterst links. Do zeer groote menigte op de tribunes neemt deel aan die demonstratie. Er weerklinkt een gewel digen roep; leve Mussolini. De fascistische Kamerleden zingen de Giovanezza. Tal van Kamerleden gaan Mussolini felicitee- ren. Gioletti en Orlando vooraan. In triomf verlaat Mussolini de Kamer. Toen Mussolini om 11 uur gisteravond liet parlementsgebouw verliet, bevond er zich een enorme menigte op de Monteci- touo-plaats en in de omliggende straten. De geestdrift waarmede de leider begroet1 werd, was onbeschrijfelijk. Zijn auto kon zich door de menigte geen weg banen. De beide arbeïdersafgevaard igdon Dara-, gone en Biachi hebben Mussolini in een> der wandelgangen van het Kamergebouw) een zoen gegeven. Ook de voorzitter der Kamer heeft Mussolini gezoend. De socialist Daragone spreekt echter, tegen dat hij Mussolini een zoen gegeven- v heeft. De „Oss. Romano" tegen He Fascisten^ De „Oss. Romano" publiceert een offi cieuze nota, waarin geprotesteerd wordtf tegen de vernieling van do druHcerï? "vFhj een katholiek blad te Rome en tegeh a5v* dere daden van geweld door de fascisten,! tegen de bladen gepleegd. Fascisten en Pcpulari. i Zondag hadden te Florence ernstige on-j lusten plaats; alle zetels der Katholieke! vereenigingen werden overrompeld (doorj de Fascisten, Red.). Mussolini zond eenj telegram, waarin hij dergelijke daden af keurt en aanhouding van de schuldigen beveelt. Het telegram zegt, dat het Fas-' cisme to voel bewijzen heeft geleverd van zijn eerbied voor het Katholieke geloof- om zijn vlag door dergelijke betreurens-' waardige uitspattingen te bezoedelen. Het bestuur der Katholieke volkspartij heeft do afgevaardigden Cavazzoni, V as ol io, Marino, Roberto, Ferri, Natei, Gentile,) Mauro en Signorini uit de partij gezet, om! dat zij voor de regeering gestemd hebben Amerika -9e" vfiëningnoc J. f - Buitensporige lo on élscEcn der bouwvakarbeiders. In weerwil van den voortduxendeii woningnood in Amerika, is het aantal} bouwwerken de vórige maand belangrijk! gedaald. Naar verluidt, bedroeg de waarde"1, van goedgekeurde bouwwerken in Juni on-' geveer 225 millioen dollar of wol ongeveer 38 millioen dollar minder dan in Mei. Deze achteruitgang is te wijten aan de buiten-' sporigo eischen van de bouwvakarbeiders, alsmede aan de hooge prijzen der bouw-1 materialen. Zoo heeft de stad New York behoefte1 aan een groot aantal nieuwe scholen. De vakvereenigmgen van metselaars en steen houwers deden eenigen tijd geleden de toe-s zegging, de noodige arbeiders te zullen leveren voor den bouw van nieuwe scholen! tegien een loon van 12 dollar por dag. Dej genoemde vakvereenigingen konden echter; naderhand deze toezegging niet gestand;} doen, doordat de bouwvakarbeiders bij an*} dere werken 16 dollar per dag verdienden^ Onder de agenten van politie en anderw, gemeente-beambten van New-York zijn echter tal van vroegere bouwvakarbeiders Het gemeentebestuur heeft dezen thans beJ langrijke voordeelen aangeboden, ingeval zij tijdelijk hun vroeger ambacht willen!) ter hand nemen, ten einde New York aan nieuwe scholen te helpen. j Buiteni. SSeraehiesa Geweldige ontploffing in Servië. Munitio-mag'azijne a b ij 5 Kragujewatsj vliogea in dé lucht. De „Vossische Zeitung" verneemt uit Belgrado: Zondagnamiddag bad bij Kra gujewatsj een ontzettende ontploffing plaats, van artillerie-munitie en oude zee- mijnen in een artillerie-arsenaal aldaar. Eï

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1