14e Jaargang.
DIKSDAG 10 JULI 1923
No. 4193
Da ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent por -week 12.50 per kwartaal*
Bij onze Agenten 20 cent per week £2.60 per kwartaal.
Franco per post i 2.05 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor do Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ci, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. !L
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewon o ad vert en II ën 30 cent per regelt
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. s
CCIdlne advorlenlïÖD, van ten hoogste 80 woorden, waari*
betrekkingen wórden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.30.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
De bezetting van liet Roergebied
De stand der Londensche besprekingen.
Een verklaring van
Baldwin te verwachten.
De onzekerheid omtrent de houding der
Britsche regeering nopens de kwestie der
schadeloosstelling in verband met de
daarop betrekking hebbende jongste Duit-
scbe nota en de diplomatieke besprekingen
met de Franscbe en Belgische regeerin
gen, zal weldra worden opgeheven.
De premier Baldwin beeft namelijk gis
terenmiddag in het Lagerhuis medege
deeld, dat hij Donderdag a.s. waarschijn
lijk een verklaring zal kunnen afleggen.
Meer kon hij niet zeggen. Op een vraag
of er reeds een antwoord van de Fransche
regeering op de Britsche vragenlijst was
ontvangen, herinnerde de premier er aan,
verleden week te hebben medegedeeld, dat
er over deze aangelegenheid mondelinge
besprekingen worden gevoerd.
Men acht het niet onwaarschijnlijk, dat
Lord Curzon Donderdag te zelfder tijd in
het Hoogerhuis een gelijkluidende ver
klaring zal afleggen.
Volgens de avondbladen zal er., een com
missie van Britsche deskundigen worden
benoemd om de regeering Van advies te
dienen nopens de betalingscapaciteit van
Duitschland.
's Pausen vrcdssactle.
Een Berlijnsch blad deelt mede, dat Z.
Hr de Paus zich gisteren door tusschen-
komst van den nuntius te Brussel tot de
Belgische regeering heeft gewend.
Do H. Vader zou heel goed begrijpen,
dat de Belgische autoriteiten alle maatre
gelen treffen om de veiligheid hunner be
zettingstroepen te verzekeren maar de
hoop uitspreken dat de Belgische regeering
toch geneigd zou zijn tot een verzachting
in haar optreden ten opzichte van de be
volking van het bezette gebied.
Het optreden der bezetting.
Tengevolge van afsnijden van drie
militaire telefoonlijnen te Dortmund, is
aan deze stad een boete opgelegd van 10
millioen Mark.
Wegens een aanslag op een schildwacht
is te Witten Üe staat Yan beleg afgekon
digd.
De gemeenten in het gebied, waar de
aanslag op de lijn Duisburg-Grefeld werd
gepleegd, zijn veroordeeld tot een gezamen
lijke boete van 630 millioen Mark, aan de
regie der spoorwegen te betalen.
De plaatsvervangende regeeringspresi-'
dent van het district Dusseldorf, Terwié!,
Is op zijn reis naar Gorrisheim, waar hij
een transport van uitgebannenen wilde
|aan begroeten, door de Franschen in
hechtenis genomen.
De conferentie te Lausanne.
Overeenstemming op alle punten.
Ismet pasja heeft bekend gemaakt, dat
ïusschen de geallieerden en de Turken op
alle punten overeenstemming is verkregen.
Dit beteekent, zoo verklaart hij, vrede.
Oe kwestie der rentebetaling uitgeschakeld
Omtrent het te Lausanne bereikte ac
toord verneemt de „Vossische Zeitung"
aog het volgende:
De kwestie der rentebetaling wordt ge
heel uit het vredesverdrag uitgeschakeld.
De geallieerden leggen een verklaring af,
welke als aanhangsel in het vredesverdrag
zal wol Jen opgenomen, krachtens welke
zij zich het recht voorbehouden, de be
hangen hunner onderdanen, die houders
^ijn van obligaties der Turlcsche leening,
•*e steunen. De Turksche gedelegeerden
wilden hunnerzijds een eenzijdige verkla
ring afleggen, volgens welko zij de rente
slechts in papierfranc zouden betalen. Dit
werd echter door de geallieerden gewei
gerd.
België.
Een betooging van oud-strijders
ie Brussel.
Nieuwe opvlamming van
den haat tegen
Duitschland.
De Duitsche aanslag op den militairen
'irein te Hochfeld heeft, zooals ook wel
7an Duitsche zijde kon worden verwacht,
liier te lande den smeulenden haat tegen
Duitschland aangewakkerd. Daarvan ge
tuigde de betooging, die Zondag te Brus
sel plaats had op uitnoodiging van de
iVereeniging van Officieren uit de Oorlogs
jaren, en waaraan enkele duizenden per
sonen, meest gedelegeerden van oud
strijders of federaties van politieke gede
porteerden hebben deelgenomen. Daarbij
hadden zich talrijke leden van national
'Jistische en liberale vereenigingen aange
sloten.
Aan het hoofd van den stoet liepen de
officieren en daarachter, in rouwgewaad,
de bloedverwanten van de jongste slacht
offers van het Duitsche terrorisme, geleid
door generaal Graff, den vader van den
jongen officier, die door Duitschers werd
vermoord. Op het graf van den Onbeken
den Soldaat werd een krans neergelegd,
waarna een delegatie zich naar den Ko
ning begaf om hem een adres te overhan
digen, waarin de bestraffing van de da
ders van de aanslagen wordt geëischt, en
waarvoor een beroep op den Koning wordt
gedaan, die in den oorlog zulk een groote
energie aan den dag heeft gelegd. Een ge
lijkluidend, adres werd ook aan minister
Theunis aangeboden. Op het paleis nam
een adjudant van den Koning het stuk
aan, terwijl Theunis zich door een atta
ché van zijn kabinet had laten vertegen
woordigen.
Tot slot der betooging had een meeting
plaats, waar door vier sprekers uit naam
van het Verbond der Invalie'den, de Fede
ratie van oud-strijders en den Bond der
Gedeporteerden werd opgekomen vooreen
krachtige politiek tegen Duitschland om
een einde te maken aan het saboteeren der
overwinning en aan het vermoorden van
Belgische soldaten door den Duitschen
tegenstand.
Duitsche spionnage?
Een BrusseLsch blad meent te weten,
dat het parket van Brugge, een centrum
van Duitsche spionnage heeft ontdekt te
Zeebrugge. Onder meer zou een Duitsch
vliegenier aan boord van een van Neder
land komend postvliegtuig reeds enkele
verkenningen boven de kust-installaties
van Vlaanderen hebben gedaan.
Wij deelen dit bericht onder het groot
ste voorbehoud mede.
Duitschland
Duurterelletjes in een Beriijnsche
voorstad.
De „Vossische Zeitung" meldt: In de
voorstad Nowawes hij Potsdam hebben
gisteren duur te-relletjes plaats gehad.
Een menigte van enkele duizenden perso
nen dwong de slagers op de weekmarkt
het vleesch, waarvoor zij 40.000 mark
per pond vroegen, te verkoopen tegen
10.000 mark. Toen later 200 Schupo-be-
ambten in vrachtauto's uit Potsdam aan
kwamen, trok de menigte met de Schupo-
mannen aan het hoofd de levensmiddelen
zaken binnen en dwong de eigenaars hun
waren tegen lagere prijzen te verkoop en-
De meeste winkeliers hadden bij de na
dering der menigte hun zaken gesloten.
Zij werden echter gedwongen hun winkels
weer te openen en goederen af te geven.
Tegen het middaguur trok de menigte
nog steeds door de straten.
De metaalstaking te Berlijn.
Een spoedig einde te verw ach t en
De Ullstein-dienst meldt, dat gisteren
den geheelen dag tusschen de organisaties
der werkgevers in de metaalindustrie en
die der werknemers onderhandelingen zijn
gevoerd, onder voorzitterschap van den
rijksminister van Arbeid. In den laten
avond namen de besprekingen een zoo-
danïgen keer, dat waarschijnlijk weldra
het einde van de staking kan worden tege
moet gezien. Beide partijen zullen morgen
haar standpunt aan een nader onderzoek
onderwerpen.
Engeland.
De Havenstaking. 7
De meelprijs is te Londen Zaterdag 1
sh. gestegen, ten gevolge van de staking
der havenarbeiders, daar de voorraad bij
de molenaars nog slechts voor 8 dagen
reikt. Vandaag zou er een bijeenkomst
tusschen de leiders der vakvereenigingen
en de stakingsleiders plaats hebben en ook
een vergadering der transportarbeiders,
waarvan men de beslissing met spanning
tegemoet ziet. De regeering is tot nadere
onderhandelingen bereid op voorwaarde
dat de stakers het werk hervatten. Te Huil
hebben de werkgevers aangeboden het
oude loon te betalen tijdens het onderzoek,
dat ingesteld zal worden naar de kosten
van levensonderhoud. De arbeiders heb
ben dit voorstel echter
Een tramstaking te Londen.
Een tegenvaller voor
vacantiegangers.
De wilde stakingen zitten blijkbaar in
de lucht. De employés van de „South Me
tropolitan Electric" te Londen hebben, op
voorbeeld van de havenarbeiders, Zater
dag in een groot deel van de stad, plotse
ling het werk .gestaakt naar aanleiding
van het ontslag van een inspecteur. Het
bestuur der vakvereeniging heeft haar
leden aangeraden om het werk te her
vatten en een uitspraak in hooger beroep
af te wachten.
De staking was een tegenvaller ,voor
vele vacantiegangers, die een uitstapje
hadden willen maken.
Polen.
Polen tegen Danzig.
Sedert Zaterdag is de grens tusschen
Danzig en Polen voor de verzending van
levensmiddelen uit Danzig naar Polen ver
sperd. De douanebeambten nemen den rei
zigers alle levensmiddelen, die zij bij
zich hebben af, en verlangen van den han
del een uitvoerrecht van 70 pCt. Daar alle
kooplieden weigerden dit recht te voldoen,
is sedert Zaterdag niets over de grens ge
komen, hoewel Polen volgens verdrag ver
plicht is levensmiddelen door te laten. Ook
de melkzendingen worden tegengehouden.
Voorts heeft Polen een nieuwen maatregel
bedacht om den handel te bemoeilijken.
Er is een verordening verschenen, dat
met ingang van 10 Juli slechts goederen
worden doorgelaten, indien op de vracht
brieven een verklaring van de Poolsche
regeeringskas is gestempeld, waarin ver
klaard wordt dat aan alle verordeningen
betreffende den handel in buiten!andsche
wissels voor deze goederen is voldaan. De
juiste tekst van deze verklaring is nog
niet bekend.
Klaarblijkelijk tracht Polen thans, nu
het te Genève zijn wil niet kan doorzet
ten, door dwangmaatregelen een druk op
Danzig te oefenen. Intusschen wordt uit
Genève gemeld, dat de vertegenwoordiger
van Polen aldaar, Plusanski, tot de regee
ring van Warschau het verzoek heeft ge
richt allo dwangmaatregelen uit te stellen
totdat de beslissing zal zijn gevallen.
Spanje:
De staatsgreep-plannen van Aguilera.
De „Chicago Tribune" verneemt uit
Madrid, dat men er elk oogenblik een
staatsgreep van generaal Aguilera ver
wacht. Aan de vergadering, welke hij
Donderdag jl. belegde, werd deelgenomen
door honderden hooggeplaatste officieren
van het Spaansche leger en blijkbaar
heeft hij het geheelo leger achter zich.
De regeering schijnt bevreesd, te zijn om
tusschenbeide te komer
Turkije
Zeyentien Grieken ter dood veroordeeld.
Negentien Grieksche dorpsbewoners van
don Boven-Bosporus zijn dezer dagen ge
arresteerd, beschuldigd van het verleenen
van hulp aan de Grieksche troepen bij 't
vervolgen van Turksche inwoners van
Beicos, en voor den Turksche krijgsraad
gebracht, die zeventien hunner ter dood
veroordeelde. Dezen zullen Donderdag
naar Ismidt worden gezonden, waar de
executie aan hen zal worden voltrokken.
Amerika.
Het drankverbod *n
Een nieuwe incidenteel©
regeling.
Men herinnert zich, dat de gezant van
Groot-Britannie aan do Amerikaansche
regeering had gevraagd, mede te deelen
hoe zij het drankverbod zou toepassen op
Engelsche schepen, die tusschen Ameri
kaansche en Italiaansche havens varen en
krachtens de Italiaansche wet verplicht
zijn, hun bemanningen wijnrantsoen uit
te deelen. Uit Washington wordt thans
aan de „Evening Standard" geseind, dat
het departement van Financiën heeft
vastgesteld, dat sterke drankrantsoenen
op buitenlandsche schepen in de Ameri
kaansche wateren zullen mogen worden
uitgereikt in overeenstemming met de
eischen der wetten van het land, in wiens
dienst zij varen, ongeacht de nationali
teit van hun eigenaars. Wanneer de pas
sagiers en de lading uit verscheidene
landen afkomstig zijn, zal een algemeene
voorraad „medicinale" dranken worden
toegestaan.
Üuitenl. Berichten
De mijnstad Goldfield door brand vernield
Slechts zes huizen gespaard.
Naar de „Chicago Tribune" meldt, is
van het schilderachtige mijnstadje Gold-
field in Nevada, niets meer over dan 6 ge
schroeide, zwartgeblaakte huizen.
De brand ontstond 11. Vrijdag en ver
spreidde zich, aangewakkerd door een he-
vigen wind, zoo snel, dat aan blusschen
niet viel te denken.
Het reddingswerk moest bepaald worden
tot het ontruimen der woningen, van welke
er slechts zes, in 't centrum van de stad,
op wonderbaarlijke wijze gespaard bleven
Honderden dakloozen worden in dorp
jes en boerderijen in den omtrek opge
nomen; een man en een vrouw worden
vermist, terwijl de schade pLm. 500.000
dollar bedraagt. De niet door het vuur
aangetaste, mijn-installaties werden door
regeerings troepen bewaakt, ten einde
plunderpogingen te voorkomen.
Goldfield, een der voorspoedigste mijn-
plaatsen telde eenige rijke mijnbezittingen
Een auto rijdt in een café.
Verschillende slachtoffers.
Een ernstig automobielongeluk wordt uit
St. Queen gemeld. Daar geraakte in een
der hoofdstraten de stuurinrichting van
een vrachtauto onklaar; het voertuig
schoot in snelle vaart het trottoir op, en
boorde zich een )veg door den voorgevel
van een café. Enkele gasten die daar voor
het raam zaten konden niet tijdig genoeg
uit den weg komen. Een van hén werd ge
dood door neervallend gesteente, terwijl
zes anderen, voor het meerendeel bejaarde
lieden, zwaar gekwetst werden. Uit een
later door de politie ingesteld onderzoek
blijkt, dat de chauffeur met veel te groote
snelheid heeft gereden. De man, die zelf
wonder boven wonder ongedeerd bleef, is
gearresteerd.
Een groote hotelbrand in Pennsylyanië.
De Engelsche bladen maken melding van
een hevigen brand in het hotel Schmidt te
McKeesport (Pennsylvanië), waarbij vijf
personen levend verbrandden, twintig ern
stig werden gewond, terwijl bovendien een
schade van meer dan een millioen dollars
werd aangericht. Het bewuste hotel is in
een der drukste zakenwijken gelegen en
brandde geheel af. De oorzaak van den
brand is onbekend. Ook verscheidene kan
toorgebouwen werden door de vlammen
verwoest en men vreesde zelfs een tijdlang
dat de patiënten van het nabijgelegen zie
kenhuis naar een veiliger plaats zouden
moeten worden overgebracht. Ook de St.
Pius-kerk werd gedeeltelijk beschadigd.
Een brutale overval van huispersoneel.
Naar de „Vossische Zeitung" uit Rome
verneemt, hebben Zondagavond een huis
knecht en een chauffeur hun meester en
meesteres, de familie GiustianiniBaldini
overvallen en gechloroformeerd. Daarop
stalen zij al het aanwezige geld en ver
schillende sieraden, tot een totaal bedrag
van 2 millioen lire, en maakten zich uit
de voeten.
De politie is den daders reeds op het
spoor. Het geval heeft in de Italiaansche
hoofdstad groot opzien
De Koningin in Engeland.
De trein, waarmee de Koning en de
Koningin (van Engeland) gisteren naar
Schotland gingen, heeft een kwartier ge
stopt op het station Carlisle, waar zij
werden begroet door de Koningin van Ne
derland, die met een auto uit het Lake-
district was gekomen.
De Eerste Kamerverkiezingen.
Voor de provincies Noord-Holland en
Friesland zal door de Roomsch-Katholie-
ken een gecombineerde candidatenlijst
worden ingediend voor de Eerste Kamer
verkiezing. Ze luidt als volgt:
1. Mr. J. N. J. E. Heerkens Thijssen,
Haarlem (aftr.); 2. P. J. J. Haazevoet,
Amsterdam (aftr.); 3. W. Fransen Jzn.,
Leeuwarden (aftr.)4. Mr. P. Reymer,
Hilversum; 5. A. J. Loerakker te Schoten;
6. Garl Stokman te Leeuwarden; 7. Mr.
A. Dorbeck te Alkmaar; 8. prof. dr. A. n.
J. M. van Rooy.
De toepassing van de Huurwetten.
Ingevolge de Huurwetten vallen wonin
gen van rijk en gemeente (dienstwonin
gen, ambtsperceelen) buiten deze wetten.
De Huurcommissie te Amersfoort heeft
echter op verzoek van een op wachtgeld
gesteld onderofficier beslist, dat de be
trokken rijkswoning een huur perceel was
in den zin der wet, het rijk, dat de huur
had opgezegd, in het ongelijk gesteld en
den betrokken onderofficier een huurver-
lenging van 6 maanden toegestaan.
De werkloozenzorg kost ruim 36 millioen.
Minister'Ruys de Beerenbrouck heeft op
de vragen van den heer H. Golijn, betref
fende het verstrekken van gegevens no
pens de uitgaven ten behoeve van de werk
loozenzorg voor bet rijk en de gemeenten
bedragen f36.067.000. Daarvan komt naar
raming f 11.364.000 ten laste van het rijk.
De raming van deze kosten kan slechts
zeer globaal zijn, ook doordat het subsidie
in de kosten van steunverleening tot dus
verre slechts voor een beperkt aantal ge
meenten kon worden vastgesteld en zulks
nog alleen voor een gedeelte van 1923.
Van het ten laste der gemeenten komend
bedrag moet worden afgetrokken 't subsi
die, dat enkele provinciën aan eenige
gemeenten in de kosten van werkverschaf-
ing toekennen, doch deze bedragen zijn
betrekkelijk gering. Eenigszins juiste ge
gevens konden hieromtrent nog niet wor
den verkregen.
De Landarbeiderswet.
Een wijziging van de Landarbeiderswet
wordt voorbereid. Daarbij zal worden over
wogen in hoeverre het risico van het rijk
bij de toepassing dezer wet kan worden
verminderd door van den arbeider uit
eigen middelen een hoogere bijdrage te
vorderen, dan thans volgens de wet wordt
yereischt.
De minister meent, dat tot verhooging
van het maximum van f4000 niet moet
worden overgegaan, omdat daardoor zoo-
HET HOORTf AAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een verklaring van Baldwin a.s. Don
derdag te verwachten.
De Pauselijke vredesactie.
Duurterelletjes in een Beriijnsche voor
stad.
BINNENLAND.
De Memorie van Antwoord inzake d«
Hanzewet.
De kosten der werkloozenzorg bedragen
ruim 36 millioen.
Wijziging te wachten der Land-arbeï-
derswet.
Nadere bijzonderheden over het Con
gres van Herwonnen Levenskracht.
Het zilveren jubileum der Eerv/. Zuster
Ursulinen te Bergen. De viering te Grof
nendijk en Boskoop. (Kerknieuws).
De daders van den inbraak in het post
kantoor te Steenwijk voor de rechtbank.
(Rechtzaken).
OMGEVING.
Eerste plechtige H. Mis van den Zeer
Eerw. Pater v. Leeuwen te Lisse.
Zuster Catharina, priorin van Kiiize
Bijdorp te Voorschoten, overleden.
wel het risico van den arbeider als van het
rijk zou worden vergroot, hetgeen vooral
in dezen lijd moet worden vermeden.
De 10 guldens-bankbiljetten.
Op de vragen van den heer Bulten, be
treffende het nemen van maatregelen,
waardoor de mogelijkheid tot het splitsen!
van de bankbiljetten van tien gulden ia
twee bladen voorkomen wordt, heeft mi
nister de Geer geantwoord, dat het nieb
juist is, dat 7.e uit twee op elkaar geplakte
papieren bestaan. Alle papier yan zekere
dikte is splijtbaar. Die splijtbaarheid is
grooter bij papieren met ingewikkeld:
watermerk, doordat de papiermassa min- -
der hevig kan worden geschud gedurende
de vorming van do papierbaan. Intusschen
kan de splitsing der biljetten niet intreden'
door het normale gebruik in het geldver
keer. In verband met de mogelijkheid, om
door het toepassen van kunstgrepen de
biljetten in twee deelen te splitsen, heeft
de directie der Bank reeds meer dan an
derhalf jaar geleden maatregelen genomen
tot verbetering van het voor de biljetten- 1
vervaardiging aangewende papier. Hoewel
het papier door het doen bedrukken aan
beide zijden en met het oog op het water
merk een zekere ondoorschijnendbeid be
hoeft, is deze toch dermate verminderd,
dat de thans in omloop te brengen biliet-
ten ter waarde van tien gulden geacht
mogen worden niet door aanwending van
eenvoudige hulpmiddelen splitsbaar te
zijn.
„De Dag" en „De Nieuwe Dag".
„De Nieuwe Dag" is gisteravond, zoo
als wij reeds meldden, toch niet versche-
nen en wel op raad van den rechtskundi
gen adviseur, dat hierop gegrond was, dat
de heer Broekhuys tot dusverre alleen in
gebreke was gebleken tegenóver de enkele
redactieleden, die per week hun salaris
sen zouden ontvangen, en niet tegenover
hen, die op maandsalaris waren aange
steld. Deze laatsten zouden nog niet ge
heel vrij staan en door hun medewerking
aan de uitgave alle verdere aanspraken en
rechten ten opzichte van den heer Broek
huys prijs geven. Hieruit schijnt men du9
te mogen afleiden, dat ook „De Nieuwe
Dag" er althans voorloopig zeker nied
komt.
Do redactieleden van „De Dag" hebben
zich naar zij aan een persbureau te
Amsterdam melden gisterochtend naar
het bureau aan de Sofialaan begeven.-
Daar werd hun de toegang geweigerd door
mevrouw Broekhuys. De redactieleden heb
ben dit door den hen vergezellenden deur
waarder laten constateeren.
Het dagelijksch bestuur van den Ned.-
Journalislenkring heeft de redactieleden
van „De Dag" opgeroepen tot een verga
ring, heden in het gebouw van het NederL
Persmuseum, N.-Z. Kolk. te Amsterdam.
De „Telegraaf" deelt thans mede, dat"
Willem Broekhuys o.a. de volgende ver
oordeelingen achter den rug heeft:
1901 Rechtbank te Amsterdam, 1 jaar
wegens oplichting. Rechtbank te Dordrecht
9 maanden wegens oplichting.
1908 Rechtbank te Alkmaar, 1 jaar en
6 maanden (steenkolenzaak).
1911 Rechtbank te Rotterdam, 1 jaar ett
6 maanden (oplichting), niet in appèl ge
gaan.
1917 Rechtbank ïe Rotterdam, 1 jaa*
en 6 maanden (zaak Laurens v. d. Endo).:
DE HANZEWET.
Verschenen is de Memorie van Anti*
woord (Eerste Kamer) betreffende het oatH
werp van wet tot wijziging van hoofdstuk,
Vn B der staatsbegrooting (Hanseban*.
ken).