buitehlamd
41e Jaargang.
VRIJDAG 29 jy^l 'iS23
No. 4184:
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week fi 2.60 per kwartaal.
Franco per post f 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. il.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Go won o advortontlën 30 cent per rogoS*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
S dubbele van bet tarief berekend. u
Kiaino arfvertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
buur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit di*ie
bladen.
V De Vrijheidsbond.
Het Haagsche blad „Het Vaderland" is
niet erg te spreken over de achteruitgang
van den Vrijheidsbond bij de Raadsver
kiezing van eergisteren.
En het blad zoekt daarvan de schuld
bij de partij zelf.
Het schrijft:
Zoolang men in dien Bond niet alleen
als lid gedoogt, maar zelfs als spreker
over het „Ideaal van den Vrijheidsbond"
laat optreden mr. P. H. Ritter Jr., redac
teur van het Utrechtsch Dagblad, die iu
dat blad krachtig propaganda gevoerd
heeft voor het fascisme; zoolang men in de
Kamer* gerepresenteerd wordt door een
man als Van Gijn, wiens economie niet
1)0ven de Broek- en Waterlandscho van
drie eeuwen geleden uitgaat, die den dor
peling, die tijdelijk het dorp verliet, de
verplichting oplegde met meer geld in den
buil tot zijne penaten terug te keeren,
dan hij daarvan vertrokken was; die niets
begrijpt van Franklins zoo juiste gezegde,
dat iedere dollar eene drachtige zeug moet
wezen; die niet inziet, dat geld op zichzelf
niets is, maar wel wat men er mee produ
ceert, en dat dat product soms van heel
wat meer waarde is als het onze geeste
lijke, dan als het onze stoffelijke wel
vaart verzekert; zoolang zulke personen,
hoe achtenswaardig ook, in den Vrijheids
bond een vooruitstaande plaats innemen,
zal men 'n deel van hen, die anders gaarne
aien Bond zouden steunen, naar de Vrij
zinnig-democratie jagen. Terwijl men aan
ue andere zijde niets wint. Conservatieven
en Mammonisten zouden full speed met
den Vrijheidsbond meegaan, als die enkel
uit Van Gijns en Rilters bestond, maar
zoo is de zaak niet; daartegenover staan
voor 't conservatisme te vele koningon der
verschrikking. Wie van twee wallen in de
politiek wil eten is als-cto~7<iger, die op
twee hazen tegelijk joeg, en komt platzak
thuis.
Deze ontboezeming lijkt ook den bui
tenstaander wel juist al schijnt ons wel
op z'n minst wat willekeurig liet noemen
van die twee namen van voormannen vau
den Vrijheidsbond.
Men zal inderdaad altijd wel behouden
een partij, waar „M ammonisten"
geld-aanbidders, en menschen, die min
of meer verfijnde heb- en zelfzucht als
levensbeginsel huldigen, hun toevlucht
trachten te vindenEn niemand zal het
onverstand noemen, als dezulken, op het
oogenblik geen betere schuilplaats meenen
to kunnen vinden dan in den Vrijheids
bond! Daar gaat 't althans over het alge
meen nogal „deftig" toe wat „Mammo
nisten" e.d. óók buitengewoon waardeeren.
Wie vrijheid niet bouwt op Christelijke
beginselen maakt van „vrijheid" een
aanlokkelijk aas voor heb- en zelfzucht!
Arme Vrijheidsbond!
De bezetting van het Roergebied
HET SCHRIJVEN VAN PAUS PIUS XI.
Nadere toelichting.
Tor voorkoming van verkeerden uitleg
vau het Pauselijk schrijven publiceerde
gisteravond de „Oss. Rom." een nota,
waarin de beteekenis van 's Pausen brief
nader wordt toegelicht.
Zijne Eminentie kardinaal Gasparri
zond een afschrift dezer nota aan Havas.
In dit communiqué van de „Osserva-
lore" wordt de vredesbrief punt voor
punt nagegaan en de volgende toelichting
gegeven:
De schuldenaar moet zijn plicht erken
nen, orn binnen de grenzen der mogelijk
heid, de schade in gebieden en aan be
volkingen toegebracht, te herstellen.
Do schnldeischers. en vooral Frankrijk
en België, hebben volkomen het recht,
herstel dier schade te eisch'en, mits zij
niet moer vergen, dan Duitschland geven
kan.
Feitelijk stellen de schuldeischer een
dergel ij ken eisch niet, zij ontkennen, dat
Duitschland oprecht is en zijn van oor
dcel, dat de door hen geëischte herstel-
sommen het betalingsvermogen van
Duitschland niet te boven gaan.
Het is te hopen, dat bij de aanstaande
diplomatieke besprekingen, waarin de H.
btoel zich geenszins mengen wil, de mo
gendheden erin zullen slagen, het bedrag
der Duitsche schuld vast te stellen.
Kardinaal Gasparri voegt aan deze no
ta aan Havas de verklaring toe, dat het
Pauselijk schrijven uitgaat van de ver-
onderstelling, dat de schuldenaar van goe
den wil is, om zijn schuld te voldoen.
De indruk van 's Pausen
Vredesbrief.
Verschillende linksche bladen, zooals b.
V- de „Vorwarts" en het „Berliner ïage-
blatt", onthouden zicli van -commentaar
op den Pauselijken Vredesbrief.
De „Vossische Ztg." -wijdt er een waar-
deerend artikel aan. Hot blad roemt de
wijze, waarop de Paus, zonder in details
to treden of een der beide partijen te stoo
ten, de kern, waar het om gaat, weet te
benaderen. Zij vreest echter dat Frank
rijk dezen brief als geheel te haren gun
ste pleitende zal uitl?ggen en dus hard
nekkiger dan ooit op het ingeslagen pad
zal voortgaan.
In Frankrijk en België is de pauselijke
brief over het algemeen slecht ontvangen.
Van dezo zijdo had men natuurlijk liever
een optreden tegen Duitschland gezien.
De H. Sfae! en de Ruhr.
De „Osserv. Romanio" jpublieeert het
volgende: „Eenige bladen, hebben op ge
zag van oen mededecling uit Essen aan
het Wolffbureau medegedeeld, dat mgr.
Testa uit naam van den H. Vader aan
Duitsche hulpcomite's een half millioen
lire had overhandigd, welke door liefda
dige doeleinden ten opzichte der Ruhrbe-
volking zou aangewend worden.
In liet belang van de waarheid en om
dergelijke berichten t9 voorkomen, zijn
wij gemachtigd met nadruk te verklaren,
dat de verschillende giften, welke de H.
Stoel naar Duitschland en Oostenrijk heeft
gezonden, nooit waren bestemd voor de
nooden van oen bepaalde streek en in het
huidig geval dat van de Ruhr. Immer was
volgens do expliciete bedoelingen der ge
vers, dat do giften werden geschonken
voor de nooden der centrale rijken in het
algemeen.
Een rede van Ctino.
Cuno woonde gisteren te Barmen de
slotzitting bij van den G6en Rijnland-
schen landdag. Hij hield een rede, die ge
heel in het teeken stond van: Rijnland bij
Duitschland en van sympathie met het
lijdelijk verzet.
Er bestaat, aldus Guno, voor ons geen
Rijnlandvraagstuk Geen enkel voorstel,
„dat do souvereiniteit of saamhoorigheid
van Rijnland met het rijk aantast, kan
door ons in beraad genomen worden. Wij
kunnen evenmin praten over Internatio
nale gendarmerie of over een neutraal op
pertoezicht in het Rijnland. Rijnland zal
nimmer het onderwerp kunnen uitmaken
van eenigen vorm van compromis!
De kanselier kwam daarna op zijn Ko-
ningsbergsche rede terug en verklaarde,
dat al diegenen zich vergisten, welke uit
zekere aldaar uitgesproken zinsneden
meenden te kunnen opmaken, dat zijn po
litiek ten opzichte van de Westelijke pro
vincies aan het wankelen was geraakt.
Over de buitenlandscho staatkunde zei-
de de kanselier, dat de wereld nu over
tuigd begon te geraken van de eerlijkheid
van Duitschland's bedoelingen, maar dat
men zich daarentegen nu met bezorgdheid
gaat afvragen, wat Frankrijk eigenlijk wel
wil. Wil liet herstel? Wil het economische
voordeelen? Of wil het annexatie?
Met ontroering bracht hij tenslotte den
Pauselijken vredesstap naar voren en
sprak de hoop uit, dat het woord, uit zoo
een neutralen mond gesproken, ook aan de
andero zijde van de grenzen zal inslaan.
Do kanselier hield daarna een tweede
rede in de Unie van ijzer- en staalfabri
kanten en verklaarde, dat het land zijn
beproevingen goed te boven zal komen, zoo
alle Duitschers maar schouder aan schou
der volhouden en zich niet tot geweldda
digheden laten verleiden.
Het lijdelijk verzet.
In den provincialen landdag te Barmen
werd nog een verklaring voorgelezen van
centrum en sociaal-democratie, waarin óp
nieuw tegen de geweldpoliliek was gepro
testeerd.
„Tegenover geweld", zoo wordt in de
verklaring gezegd, „stellen wij recht te
genover de vernietigingsplannen den wil
tot vrijheid". De Rijnlanders zullen den
passieven tegenstand, hun eenig wapen,
niet opgeven, voordat de vrijheid van
Rijuland is verzekerd. Voor het Rijnland
sche volk bestaat geen Rijnlandvraagstuk.
De wereld zal niet verder komen, vooral
eer aan den Duitsche Rijn vrede en vrij
heid zullen terugkeeren.
Het verbod van de wisselverordening in
het bezette gebied.
De nieuwe bepalingen van de Rijnland
commissie, dat de voorschriften van de
Duitsche regeering tot steun van de mark
in het bezette gebied niet van toepassing
verklaart, wordt te Berlijn beschouwd als
een nieuwe inbreuk op do souvereiniteit
van Duitschland en als een vergrijp tegen
't economische leven van ?t bezette gebied.
Steeds heeft Frankrijk de Duitsche regee
ring verweten moedwillig do daling van de
mark to hebben veroorzaakt, doch thans
blijkt uit het pogen om de Duitsche maat
regelen tot stabilisatie en herstel te bato-
teeren, dat Frankrijk dit herstel niet
wenscht. hoewel het niet slechts in Duitsch
land's belang is, doch ook in dat der En
tente.
Treinontsporing bij Gelsenkirchen.
De „Vossische Zeitung" meldt uit Gel
senkirchen: Eeh spoorwegongeluk in de
nabijheid van het station heeft den dood
van drie Fransche spoorwegmannen ten
gevolge gehad. Het aantal gewonden staat
nog niet vast. De plaats van het ongeluk
biedt een troosteloozen aanblik. De loco
motief ligt onderste boven en is zwaar
beschadigd. Het terrein is afgezet. Vol
gens het oordeel van deskundigen, zal het
opruimingswerk nog geruimen tijd in be
slag nemen.
België.
De Regeeringscrisis opgelost.
Na afloop van een vergadering der rech
terzijde en der liberale linkerzijde, die
hem hun sympathie betuigden, heeft Theu
nis zich gisterennamiddag om halfzeven
naar den Koning,"*begeven om hem mede
te deelen, dat hij de opdracht om een ka
binet to vormen, aanvaardt.
Het kabinet wordt gevormd met alle
vorige ministers, doch met een eenigszins
gewijzigd program.
Duitschland.
Do landarbeidersslaking in Si'ezië
geëindigd.
Uit Breslau wordt gemeld: De landar
beidersstaking in Neder-Silezië is door
een overeenkomst tusschen de partijen
geëindigd. De arbeiders zullen weer aan
het werk gaan.
De Saksische premier ter verantwoording
geroepen.
Onlangs heeft de soc. minister-presi
dent van Saksen in het plaatsje Nieder-
planitz in een sor.-dem. vergadering een
rede gehouden, welke na het bekend wor
den ervan groot opzien heeft gebaard
zoowel in soc. als andere kringen. Zeig-
ner zou o.a. gezeerd hebben, dat het hoog
tijd werd het lijdelijk verzet op te geven
en onvoorwaardelijk tot onderhandelin
gen over te gaan. Zeigner hoeft later ver
klaard het woord oi-rcrorwaardelijk niet
te hebben gebeaigd. Verder zou hij be
toogd hebben, dat niet de rijksweer de
republiek beschermt, maar de georgani
seerde arbeiders, terwijl hij zich zeer
pessimistisch uitliet over de onmiddellijke
toekomst van Duitschland, waar burger
oorlog voor de deur stond.
De Duitsche Volkspartij in Saksen
heeft reeds in den Landdag een motie
van wantrouwen ingediond. Do natio-
nalen eischen, dat de volledige tekst
wordt bekend gemaakt en dat de Saksi-
scho regeering haar meening over de rede
zegt. De democraten koesteren dergelijke
plannen.
Minister Zeigler heeft verklaard, dat
zijn rede niet voor de openbaarheid be
stemd was, doch slechts voor een vertrou-
welijken kring van soc.-dem. ambtena
ren.
De Saksische minister-president heeft
thans van de rijksregeering de uitnoodi-
ging gekregen naar Berlijn te komen
voor een conferentie met den. rijkspresi
dent en den rijkskanselier.
Frankrijk.
De erkenning van Sovjei-Rusland.
Bij de bespreking van de begrooting in
do Kamer drong do communist Barthon
aan op erkenning van de Sovjets. Poin-
caré antwoordde, dat do toestand onver
anderd bleef, en dat bij zijn weten de
Sovjets niet hadden beloofd, de Fransche
houders van aandeelen van Russische
leeningen te betalen.
Toen Barthon bleef aandringen, voegde
Poincaró eraan toe: Het resultaat van de
onderhandelingen te Genua en in Den
Haag is eveneens nul geweest. De voorwaar
de voor de hervatting van do diplomatieke
betrekkingen, die alle andoren beheerscht,
is: de erkenning der schulden. Ik zeg niet:
betalen, maar: erkennen, want wij hou
den altijd rekening niet den tegenwoordi-
gen toestand van het land, waarmee wij
onderhandelen.
Engeland.
Het Congres der Arbeiderspartij.
Op het congres der Labour-partij werd
een motie aangenomen ten gunste van een
kapitaalheffing.
In een andere motie werd de uitbrei
ding van de Britsche luchtvloot veroor
deeld, daar dit volgens het congres de
inleiding van een nieuw tijdperk beteekent
In de motie werd er verder op aangedron
gen, dat Engeland internationale confe
renties zou bijeenroepen voor de afschaf
fing van de luchtvloten.
In een derde motie werd de Ruhr-actie
een aggressieve oorlog genoemd.
Het antwoord op de Engelsche
vragenlijst.
In het Lagerhuis word Baldwin ge
vraagd of het Fransche antwoord op het
Engelsche vragenlijstje reeds was ontvan
gen. Baldwin zeidc niet te weten wan
neer dit antwoord te verwachten was,
doch dat het hem zeer aangenaam zou
zou als dit spoedig kwam.
Rusland.
De bevrijding van Tikhon.
De Sovjet-regeering heeft aangekondigd
dat de patriarch Tikhon uit do gevange
nis is ontslagen, doch dat het tegen hem
aanhangig gemaakte proces zal doorgaan
Italië.
Een aanslag.
Te Napels werd gistermiddag tegen 1
uur de president der Italiaansche Kamer
Pictravelle op een plein door oen onbe
kenden man aangevallen en door een
dolksteek in de maag levensgevaarlijk go
wond. De daad schijnt bedreven te zijn
door een werklooze, die voor eonigo dagen
Pietravella om een betrekking had ge
vraagd. De toestand van den president is
hopeloos. Dq dolk is de maagholte bin
nengedrongen. Pictravelle behoort tot de
democratische fractie der Kamer.
HET KATECHISMUS-ONDERWIJS.
De regeling van het Katechismus-onder-
wijs op sohool in de Pro synod us van 1923
XIII aangekondigd, is vervat in de vol
gende artikelen.
1.
De kinderen die de R. K. lagere school
bezoeken, ontvangen het katcchismus-onder
richt op de school.
2.
Do kateohismus-lesringen zijn ingedeeld
volgens de schroljaren, duf: late, 2de, 3de,
4de, 5de, Gde, (7de) leerjaar.
3.
In het eerste leerjaar wordt gebruikt de
„Kleine Katechismus voor Communiecan-
tcn";
in het tweede leerjna? het „Uittreksel
uit den Kleinen Katechïsmus'';
in het derde leerjaar de „Kleine Kate-
chismus";
in het vierde, leerjaar het „Uittreksel uit
den Grooten Katcölusrnus";
in het vijfde leerjaar de „Groote ICate-
chismus" behalve rle kleine letters;
In het zesde leerjaar do „Groote Kate-
chismus" geheel;
in het zevende, leerjaar de „Groote Kate-
chismus" geheel, l).
4.
In iedere Idas wordt dagelijks tijdens de
schooluren minstens een half uur besteed
aan de godsdienstleer.
Bovendien wordt wekelijks in bet 1ste en
2do leerjaar ten minste een half uur aan
het vertellen (ta? 1) en in de 4 (5) volgende
leerjaron ten minste driekwart uur aau het
lezen van de Bijbelsohe Geschiedenis ge
wijd.
5.
De priester geeft aan iedere klas één half
uur kateohismus per week. 2).
G.
De onderwijzer besteedt de lessen op de
5 overige dagen aan: het verklaren van
moeilijke neutrale woorden:'
het technisch-vaardig en logisch-juist lee
ren lezen van de te leeren vragen, het over
hooren van alle thuis 3) gememoriseerde
vragen, 4) en wel: 1. in het tweede en derde
leerjaar door het nauwkeurig afvragen aan
ieder kind afzonderlijk, terwiil de overigen
zioh bezig houden met het afschrijven der
vragen; en 2. in de hoogere klassen door
het schriftelijk uit bet hoofd laten beant
woorden van alle opgegeven vragen in af
zonderlijke katechismusschriften, welke
steeds ter inzage moeten zijn van de gees
telijkheid
het aankweeken van godsdienstige ge
bruiken en het leeren beoefenen van Chris
telijke deugden.
De onderwijzer met godsdienstakte B
mag bovendien verklaring geven van den
volledigen tekst, als hetti de Missio Oano-
nica is verleend.
7.
Veertien dagen onmiddellijk voorafgaan
de aan de Kest-, Paasch- en zomer-vacantie
worden besteed aan herhaling.
8.
De godsdienstlessen, ook die door den
priester, worden gegeven in het eigen klas
lokaal; de verschillende leerjaren behooren
niet vereenigd te worden, ook niet de pa
rallelklassen van eenzelfde leerjaar.
Waar meerdere leerjaren in één lokaal
vereenigd zijn, kunnen de kinderen, die
geen godsdienstonderwijs hebben, schrifte
lijk werk maken in de door do Wet voor
geschreven vakken.
Ten aanzien van het overhooren door den
onderwijzer is combinatie van de aan hem
toevertrouwde klassen toegestaan, mits aan
elke klas de daarvoor aangegeven leerstof
overhoord wordt.
9.
rAan de U. L. O.-kopscholen en aan de
kopklassen der M. U. L. O.-seholon volgens
'de oude Wet wordt aan alle leerlingen we
kelijks minstens éen uur voortgezet gods
dienstonderwijs gegeven door den priester.
10.
a. Voor een parochie of quasi-parochiale
HET VOORNAAMSTE NIEUWS*
BUITENLAND.
Een nadere toelichting op den Pauselijken
Vredesbrief. De ontvangst in de betrokken
landen.
De Belgische Kabinetscrisis opgelost.
Hetzelfde ministerie met een gewijzigd
program.
De onthulling van het grafmonument
van Paus Pius X.
BINNENLAND.
Een nieuwe regeling van het Katechismus-*
onderwijs. De school en de onderwij
zers er in beirokken.
De Tweede Kamer heeft aangenomen
het wetsontwerp inzalte sfeunverleening
aan middensfandsbedrijven, dig tengevol
ge van moeielijkheden van middenslands-
crcdlcibanken steun noodig hebben.
Een adres aan de Koningin van een aan
tal reeders van visschersvaartuigen uit
Vlaardingen, Scneveninaen, Maassluis en
Katwijk aan Zee terzake van de noodtoe
standen in het haringvisscherijbedriif.
Algemeene Vergadering van de Neder-*
landsche Rank.
school ontwerpt do Pastoor in overleg met
dc Kapelaans een roester van de schoolda
gen en schooluren, waarop in de verschil-
lcndo klassen door licn kan'worden lesge
geven 5).
b. Voor 'n inter-parcchiaJc schoc-l moeten
de belanghebbende Pastoors onderling over
een komen, hoeveel en welke klassen door
ieder van hen zullen verzorgd wordenhet
ontwerpen van den roostcr3 g>;sch'odt als
bij a;
c. Voor de inter-paroehiale scholen in de
groote steden moet een Commissie van voor
bereiding een plan ontwerpen wat op een
vergadering van de pastoors en Rectoren
moet worden besproken en vastgesteld
het ontwerpen van den roester tr^sriiiedt
als bij n.
11.
Dc rooster van dc katechismuslessen
door de geestelijken te geven, meet uiter
lijk 7,es weken voor den aanvang van liet
schooljaar worden opgezonden aan het
hoofd der school, die eventueele bezwaren
binnen 8 dagen kan inbrengen: met gegron
de bezwaren moet rekening gehouden wor
den.
Dc definitieve vaststelling van den roos
ter geschiedt door den betrokken Pastoor
cn moet uiterlijk één maand voor den aan
vang van het schooljaar in heb bezit van'
heb hoofd zijn.
12.
Het hoofd der school zendt bij den aan
vang van het schooljaar aan den Bisschop-
pelijken Inspecteur een volledige lust van
het katechismus-ondcrricht, vermeldend©
voor iedere klas de dagen en uren, waarop
het godsdienstonderwijs gegeven wordt en
door wi, en de bevoegdheid welko de be-
trokken klasse-onderwijzer voor het gods
dienstonderwijs bezit.
13.
De leerstof voor iedere klas wordt bij den
aanvang van het schooljaar door den
priester in overleg met den betrokken klas
se-onderwijzer gelijkmatig over het leerjaar
verdeeld.
Zoowel priester als onderwijzer moet
nauwkeurig zorg dragen, dat do geheel©
leerstof in den daarvoor aangegoven tijd
behandeld wordt: het uitvallen van lessen
mag geen oorzaak zijn, dat er leerstof on
behandeld blijft.
14.
Tijdens de godsdienstles van den priester
blijft de onderwijzer in het schoollokaal
aanwezig.
De zorg voor de uitvoering van door dort
priester opgelegde straffen blijft aan den
priester zelf voorbehouden.
15.
Iedere priester, die met het onderwijs inl
een Was is belast, meet zich vergewissen,
of de klasse-onderwijzer de hem toever
trouwde taak in dezen naar behooren ver
vult.
Eventueele klachten richt hijin ccrsta
instantie tot het hoofd der sohool en ver
volgens, zoo noodig, tot bet schoolbestuur.
1G.
Daar wijziging van leerplan en lesroos
ter in den loop van het jaar groote admi
nistratieve bezwaren Leeft, moet verander
ring van de getroffen regeling hoogc uit-'
zondering blijven.
17.
Dc Bisschoppelijke Inspecteurs z.ijn go«
houden meer speciaal het godsdienstonder
wijs op de scholen tc controïeerea en aan
Ons van hun bevindingen jaarlijks een uit
voerig verslag uit te brengen.
19.
Kinderen, die de openbare lagere se
Kzoeken. ontvangen katebhetiseh onger
icht op dc vcorl:gebruikelijk wijze,bui
en do schooluren.
ol
