14e Jaargang.
WGENSDHG 20 JUNI 1023
No. 4176
DeABONNEMENTSPRiJSbadrsagt bi] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week t 2.S9 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco por post I 2.93 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 59 et. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Sewona advortentlën 33 ccnl par regelt
Voor Ingezonden Mededeelingcn wordt het
s dubbele van bet tarief berekend.
Etlolno adverlentlën. van ten hoogste 30 voorden, waarla
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
buur, koop en verkoop 10.50.
Dii nummer bestaat uit twee
bladen.
Bsr Zij, die zich per I Juli a.s. op
„De Leidsche Gourant" wenschen
te abonneeren, ontvangen de voor
dien tijd verschijnende nummers
gratis.
V De Katholieke Vakbeweging.
In de „R.-K. Vakbeweging" wordt
medegedeeld, dat het ledental der bij het
Bureau van de R.-K. vakorganisatie aan
gesloten vakbonden ook in het eerste
kwartaal van 1923 is blijven dalen. Op 1
Januari waren er 122.673 leden, op 1
April waren er nog maar 115.520, een
vermindering dus met 7613 leden.
„Als wij dit jaar aldus blijven door
gaan", aldus het blad, „dalen wij tot
beneden de honderdduizend leden".
Maar dat mag niet
De Katholieke Vakbeweging is een
groot goed positie?, om wat zij bereiken
kan; negatief, om wat zij beletten kan.
De Katholieke vakbeweging, in wezen
en doel 1 afgezien van toevallige fouten
moét worden gewaardeerd, ook door
buitenstaanders, ook door werkgevers. Zij
kan ook heel goed waardcering vinden bij
de werkgevers, zoo deze zich niet stellen
op het standpunt van den klassenstrijd.
De klassenstrijd, die zij zoo terecht af
keuren onder de arbeiders en die ook
wel zijn invloed doet gelden onder Katho
lieke arbeiders die klassenstrijd heeft
ook zijn aanhangers gemaakt onder werk
gevers, en onder Katholieke werk
gevers! De Katholieke vakbeweging,
goed geleid, bekampt die klassenstrijd-
ideo én onder werkgevers én onder arbei
ders. En daarom alleen reeds is zij een
goed van groote maatschappelijke waarde
afgezien van het nut, dat zij heeft voor
de eerst-belanghebbenden, hare leden. Een
nut, dat direct is of indirect, tastbaar of
niet, geestelijk én stoffelijk.
De R.-K. Vakbeweging mag niet achter
uit zij moet vooruit; in het belang der
Katholieke arbeiders, in het algemeen
Katholiek-en maatschappelijk belang!
3IHTE3ILANE3
De bezetting van het Roergebied
Het optreden der bezetting.
Nieuwe strafmaatregelen
op de weigering tot
levering aan de
Franschen.
Do „Vossische Ztg." verneemt uit Es
sen, dat generaal Degoutte een verorde
ning heeft uitgevaardigd, volgens welke
mijnen en hoogovens, die niet voor de
Franschen leveren, door de Fransche be-
zettingsautoriteiten in exploitatie worden
genomen, of door de Franschen in ex
ploitatieconcessie gegeven worden. Op de
weigering tot levering staan volgens de
nieuwe verordening gevangenisstraf tot
15 jaren en geldboeten tot 150 millioen
Mark. Personen, die op door de Fran
schen in bezit genomen werken sabotage
plegen, worden met doodstraf bedreigd.
Directeuren, die zulke daden van sabota
ge niet verhinderen, worden gestraft met
opsluiting tot 15 jaar.
U i t w ij z i n g e n.
Vele inwoners van Born, in hoofdzaak
gemeente-beambten, hebben bevel gekre
gen hunne woningen te ontruimen terwijl
ook opnieuw 50 gezinnen van spoorweg
ambtenaren gedwongen werden hun wo
ningen te verlaten. Te Dusseldorp werden
59 spoorwegmannen tot heengaan gedwon
gen, terwijl hun gezinnen met achterla
ting van hun meubelen binnen 4 dagen
moeten volgen. Ook uit Bin gen en Binger
brueck werden verschillende gezinnen tot
heengaan genoopt. Laatstgenoemde moes
ten eerst een eindweegs te voet gaan tot
er ten slotte een schip werd gevonden om
hen naar Darmstadt over te brengen,
doch inmiddels waren verschillende vrou
wen door de vermoeienis ongesteld go-
worden.
Botsing.
Bij een botsing te Scharbeek heeft een
Düitscher met revolverschoten 3 artille
risten gewond. Te Kirschberg is een in-
landsch sergeant mishandeld en ter aar
de geworpen door een troep Duitsche jon
gens.
De aanslag op dsn D-ireïn.
Omtrent den aanslag op den sneltrein
WiesbadenParijs bij Büdenheim wordt
Dog meegedeeld, dat 14 personen door de
glasschermen zijn gekwetst, terwijl een
onderofficier aan beide beenen zwaar ge
wond werd. Het onderzoek moet reeds
'ot de inhechtenisneming van vier Duit-
schers hebben geleid.
Italië en de Ruhr.
Uit Rome wordt aan het Berliner Ta-
geblatt gemeld, dat men daar in politie
ke kringen weinig optimistisch is ten op
zichte van het vraagstuk van het Ruhrge-
bied. Mei verwacht weinig succes van de
pogingen om Engeland en Frankrijk tot
een meer verzoenïijke houding te brengen
Men is algemeen van oordeel, dat ook de
Belgische crisis het tot stand komen van
onderhandelingen belemmert.
De naar het Ruhrgebied gestuurde ver
tegenwoordiger van de Avanti seint aan
zijn blad, dat alle partijen, en in het bij
zonder de communisten, vast besloten
zijn te volharden in hun verzet.
België.
De Kabinetsformatie.
Theunis heeft gisteren de besprekingen
in verband met de vorming van een
nieuw kabinet met verschillende vooraan
staande politieke persoonlijkheden voort
gezet. Zoo heeft de ex-premier geconfe
reerd met de staatsministers Renkin en
Helleputto (Katholieken) en Max en Hij
mans (liberalen). Ook met een paar ex-
ministers had Theunis in den loop van
den dag een onderhoud.
Als wij, aldus de Brusselsche redac
teur van do „Msbd.", den algemeenen in
druk van dezen dag samenvatten, is Theu
nis allesbehalve gevorderd op den weg,
die leidt tot de samenstelling van een
nieuw kabinet. De Katholieke Vlamingen
eischen een bevredigende oplossing van
dp hoogeschoolkwestie. De liberalen spre
ken wel over concessies, welke zij in dit
verband zouden willen doen, doch ais
het erop aankomt die eventueele conces
sies nader te omschrijven, blijven zij in
gebreke.
Het blijkt, dat de liberalen maar veel
liever een kabinet zouden hebben, dat
weer in de universiteitskwestie geen stel
ling zou nemen. Doch een dergelijke re
geering kan, in aanmerking genomen de
les van Maandag slechts enkele weken lo
ven. Om de uitschakeling van de univer-
sileitskwestie te moliveeren zeggen de li
beralen, dat er dan maar een referendum
moet worden gehouden, om de bevolking
zich over het vraagstuk te laten uitspre
ken.
Verschillende avondbladen zien den toe
stand zeer pessimistisch in en gaan zelfs
zoo ver om te zeggen, dat Theunis, als er
over een paar dagen geen kentering is in
getreden, van zijn pogingen om een nieuw
kabinet te vormen zal afzien. In dat ge
val, zegt de „Soir", voor welks rekening
wij dit bericht laten, zal de koning waar
schijnlijk een beroep doen op Carton de
Wiart.
Duilschland.
De aardappelenschaarschfe.
De Berlijnsche berichtgever van het
„Hbld." m'eldt, dat het gebrek aan aard
appelen in de grooto steden van het
Duitsche Rijk steeds ernstiger wordt en
reeds heeft geleid tot opgewonden toonee-
len op do markten. De Duitsche aardap
pelen zijn reeds duur, maar de buitenland
sche zijn tengevolge van den lagen mark
stand eenvoudig niet te betalen.
De loonkwestie.
Geruchten over een
algemeene staking.
Te Berlijn loopen verschillende geruch
ten over een algemeene staking, waarvoor
een der redenen zijn, dat de rijkskanselier
geen antwoord heeft gegeven op een
adres der vakvereenigngen, waarin om de
invoering van standaardloonen wordt ge
vraagd. Deze geruchten zijn echter even
als de aangevoerde reden, onjuist.
De rijkskanselier heeft dit adres ontvan
gen, en geantwoord dat hij het aan het
rijksministerie van arbeid heeft doen
toekomen. Een omvangrijk onderzoek
naar de regeling van het loonvraagstnk
wordt ingesteld. Ook worden er op het
oogenblik onderhandelingen gevoerd met
de ambtenaarsorganisaties over nieuwe
toeslagen op de 5 dagen geleden vastge
stelde grondloonen, evenzoo over do vast
stelling der salarissen volgens indexcij
fers.
De oogenblikkelijke toestand is echter
zóó, dat men op de berekening der index
cijfers niet kan wachten, aangezien ter
stond hulp noodig is. Ook zijn de opvat
tingen der vakvereenigingen over de
wijze, waarop een vaste grondslag voor
loonen en salarissen moet worden vast
gesteld, verdeeld, zoodat voorloopig nog
veel tijd gemoeid zal zijn met een diep
gaand onderzoek van dit vraagstuk.
Onderhandelingen over
de looneischen dor
arbeiders.
Gisteren heeft te Berlijn een conferen
tie plaats gevonden tusschen den minis
ter van Arbeid en een aantal vertegen
woordigers van vakvereenigingen over den
eisch der arbeiders om loonen, die volgens
een vaste basis zullen worden uitbetaald.
De minister erkende, dat deze eisch der
arbeiders volkomen recht van bestaan
heeft. Hij gaf de richtlijnen aan vooreen
voorstel in dien geest. Nog deze week zal
het vraagstuk met de andere vakvereeni-
gingsleiders worden besproken.
Frankrijk.
DE VERHOUDING TOT HET VATICAAN
In den Senaat heeft Poincaré in ant
woord op het verlangen tot vermindering
van het crediet voor het gezantschap bij
het Vaticaan verklaard, dat de regeering
de volle verantwoordelijkheid op zich nam
voor het handhaven van den post. Het
vraagstuk van het gezantschap staat bui
ten dat van het herstel van het concor
daat.
Tal van landen, die gcon concordaat
hebben gesloten, zijn bij het Vaticaan ver
tegenwoordigd, omdat dit een brandpunt
van inlichtingen en politieke actie is.
De Senaat verwierp de vermindering
van het crediet met 170 tegen 117 stem
men en handhaafde het totale crediet.
fimsrika.
Het drankverbod.
Gevechten voor de kust.
In den Atlantischen Oceaan, vóór de
Amerikaansche kust, worden de laatste
weken ware gevechten geleverd tusschen
de kustwacht en de z.g. „rum-runners",
die trachten de drankveTbodsbepalingen
te ontduiken. Bij Atlantic City heeft de
vorige week een levendig vuurgevecht
plaats gehad, waarbij een honderd scho
ten op vijf vaartuigen met alcohol werden
gelost, maar zonder te treffen.
De dag daarop hield het douane
vaartuig „Semenole", met een 4-inch ka
non gewapend, een snelvarend „alcohol
bootje" onder vuur. Drie leden der beman
ning werden gevangen genomen.
Do sterke drank voor de
bemanning der buiten
landse -fc-'s c h e p e n.
Mellon heeft instructies uitgevaardigd
aan de ambtenaren van den gezondheids
dienst, waarin hun gelast wordt zich vol
ledig te voegen naar de wetten van vreem
de naties, welke haar schepen dwingen
voorraden sterken drank mede te voeren.
De beteekenis dezer instructies wordt in
dier voege uitgelegd, dat de dagrantsoe
nen der bemanningen als „medicijn"
worden beschouwd en worden toegestaan
BIMMEMLABID
Koninklijke Besluiten.
Bij K.B. is benoemd tot burgemeester
der gemeente Appeltem A. M. van Teef-
felen, secretaris dier gemeente.
tot burgemeester der gemeente Bun-
Schoten P. Besselaar (voorheen burge
meester te Sassenheim).
Metaal- en electrofechnische industrie.
Internationale tentoon
stelling.
Van 1 tot en met 30 Sopt a.s. zal in het
paleis voor Volksvlijt een internationale
tentoonstelling voor de metaal- en electro-
teclinische industrie worden
Congres R.-K. Middenstandsbond.
Het bestuur van den Ned. R.-K. Mid
denstandshond is voornemens dit jaar
weder een congres te organiseeren, dat
uit hezuinigingsoverwegingen slechts één
dag zal duren. Om ieder in de gelegenheid
te stellen, zonder te veel onkosten het go-
hcele congres te kunnen bijwonen, wordt
het congres gehouden te Utrecht, en wel
in de le week van October.
Vragen van Kamerleden.
Photografeeren van
misdadigers.
De heer Ter Hall heeft tot den Minister
van Justitie de volgende vragen gericht:
lo. Oordeelt de Minister het in overeen
stemming met of noodzakelijk voor de
openbaarheid van terechtzittingen, dat
blijkens van tijd tot tijd in bladen van
tijdschriften voorkomende photographieën
van terechtstaande personen gelegenheid
wordt verschaft om tijdens de zitting pho
tographische opnamen in de rechtszaal
te doen, dan wel oordeelt Z. E., -dat op
deze wijze een niet aan te bevelen gebruik
wordt gemaakt van die openbaarheid en
dat deze zich heeft te beperken tot het toe
laten van publiek en persverslaggevers in
de rechtszaal, met uitsluiting van het
toestaan van photographischo opnamen
als boven bedoeld?
2o. Zoo de Minister tot laatstbedoeld
oordeel overhelt en dus van meening is,
dat het hierboven geschetste photogra-
pheeren een uitwas vormt van het begrip
openbaarheid der terechtzittingen, is Z.
E. dan bereid, de noodige maatregelen te
treffen, opdat op afdoende wijze een ein
de gemaakt wordt aan het photographee-
ron van terechtstaande personen binnen
het gerechtsgebouw, een handeling, wel
ke, zoowel voor de terechtstaanden, als
voor hun families, al3 inhumaan kan
worden gekenschetst?
Loonsverlaging Rijkspersoneel.
Naar „de Rsbd." verneemt, ligt het in
het voornemen der Regeering, om de loo
nen van sommige groepen rijkswerklieden
in overeenstemming te brengen met die,
welke in de particuliere bedrijven op dit
oogenblik gelden.
Wordt dit voornemen uitgovoerd, dan
zou dit beteekenen dat de loonen belang
rijk verlaagd worden. Men noemde zelfs
bedragen van f 7 k f 8 per week.
De Volkswoning.
Eerstdaags zal verschijnen een nieuw
maandblad, getiteld: „De Volkswoning",
gewijd aan de belangen der volkshuisves
ting in Nederland. Heb blad zal geregeld
behandelen de sociale aosthetische, finan-
cieele, politieke en technische vraagstuk
ken der volkshuisvesting.
Van de redactie zullen deel uitmaken de
heeren M. Krijgsman, wethouder te 's-Her-
togenbosch, P. J. J. Haazevoet, lid van de
Eerste Kamer, L. J. M. Feber, lid van de
Tiveede Kamer, G. J. M. van Lingen, lid
van den gemeenteraad te Amsterdam; Jan
Stuyfc, architect te 's-Gravenhage en J.
Keestra-, directeur van den Woningdienst
te 's-Hertogenbosch.
Verschillende Katholieken van naam
hebben verdere medewerking toegezegd.
Do uitgave zal geschieden door de Druk
kerij en Uitgeversmaatschappij Berger te
's-Hertogenbosch.
Tienduizend krotwoningen.
Te Amsterdam moeten voor 1 Augustus
ruim 10.000 woningen onbewoonbaar wor
den verklaard.
Van esn onderwijzer, die graag
wandelen wil.
Ged. Staten van Zuid-Holland hebben
Maandagmiddag in openbare vergadering
behandeld het beroep van den heer L. van
Dam, onderwijzer aan de openbare lage
re school A no. 205 to Rotterdam, tegen
het besluit van B. cn W. dier gemeente,
waarbij appellant met stilstand van wedde
voor den tijd van een week werd ge
schorst.
Als rapporteur in deze zaak trad op
het lid van Gedeputeerden, de heer mr. V.
H. Rutgers, die mededeelde, dat B. en W.
op 20 Maart j.L het schorsingsbesluit na
men naar aanleiding van een klacht van
den heer P. Sandee, hoofd van de school,
waaraan do heer L. van Dam verbonden
was, De klacht bestond hierin, dat de be
wuste onderwijzer op 19 Febr. j.l. toen
het schoolhoofd hem een aanwijzing gaf
om met de kinderen wegens het sneeuw-
weer niet te gaan wandelen, gezegd heeft:
„Ik doe het toch, maak maar rapport
op", waarop hij de daad bij het woorcl
B. en W. hebben den betrokkene naar
aanleiding van deze handelwijze inder
tijd voor een week, met stilstand van
wedde geschorst.
De Onderwijsraad adviseert het hierte
gen ingestelde beroep ongegrond te ver
klaren, mede in verband met de omtrent
dezen onderwijzer beschikbare stukken.
Na deze mededeelingen van den rap
porteur verkreeg de heer v. d. Sluis, voor
zitter van de afdeeling Rotterdam van den
Raad van Nederlandsche Onderwijzers,
het woord ter toelichting van het beroep.
Spr. had liever gezien, dat de wethou
der den heer Sandee had aangemaand
tot het betrachten van meerdere voorzich
tigheid bij het geven van zijn instructies,
terwijl dan tevens aan den heer Van Dam
een waarschuwing had kunnen zijn toe
bedeeld. Op grond van al deze overwegin
gen drong spr. dan ook aan op vernieti
ging der opgelegde straf.
De wethouder van Onderwijs te Rotter
dam, de heer Abr. v. d. Hoeven, gaf hier
op als zijn meening te kennen, dat de be
wuste onderwijzer een ernstige overtre
ding van de instructie heeft gepleegd. Er
was, zeide spr., nog niets over boord ge
weest, indien de onderwijzer thuis geble
ven ware, gelijk het hoofd dit verlangde.
Hij had zich dan nog altijd later tot B.
en W. kunnen wenden en in elk geval was
er voor de door hem aangenomen hou
ding geen reden aanwezig. Men heeft hier
te doen met een feit, dat de emmer deed
overloopen (de betrokkene had ook voor
heen fraaie dingen uitgehaald) en de op
gelegde straf was eerder te clement dan te
zwaar.
De betrokken onderwijzer, de heer
Van Dam merkte, ten slotte nog op, dat
het gezag van hem als onderwijzer tegen
over zijn jongens met deze kwestie was
gemoeid. Door toch te gaan, heeft hij dit
gezag gehandhaafd ('n vreemde opvatting
heeft deze opvoeder der jeugd van gezag-
handhaven!) Indien het hoofd slechts
wat vroeger had gewaarschuwd, zou de
zaak vanzelf een ander verloop hebben
genomen.
Hierop werd do openbare vergadering
gesloten. Gedeputeerdo Staten zullen la
ter hun beslissing nemen.
HET VOORNAAMSTE N6EUWS.
BUITENLAND.
Een nieuwe verordening van Degoutte
kondigt aan, dat de Franschen alle mij-<
nen en fabrieken zelf zullen exploiteeren,
die wejgeren voor hen te werken, of con
cessies verleenen voor hun exploitatie.
De daling van de mark en de onrust on
der de arbeiders.
De pogingen van Theunis tot het vorj
men van een nieuwe regeering.
De uitbarsting van de Etna. Een pa
niek-stemming.
Spoorwegongeluk in Rusland. Vele
dooden en gewonden.,
BINNENLAND.
In de Tweede Kamer wordt van socialis
tische zijde criiick uitgeoefend op het be
leid van Minister Aalberse. Ook van Chr.-
H. en A.-R. zijde is men minder vriende
lijk.
LEIDEN.
Brand op het „klooster".
OMGEVING.
Ernstig motorongeluk onder Osgslgep.st.
Moord te Woerden.
mr oe omgevinq
LISSE.
Vriesweer. In den nacht van Maandag
op Dinsdag heeft het dermate gevroren,
dab alhier verschillende akkers aardappe
len totaal zwart zien. En door het koude
natee weer waren ze toch al zoo achter!
R. K. Kiesvereeniging. Maandag 25
Juni, des avonds te 8 uur, houdt de R. K.
Kiesvereeniging in het Bondsgebonw een
algemeene ledenvergadering. Aan de order
is o.m. een. bestuursvoorstel tot royeering
van het lid A. Th. van Jves teren, die met
voorkeurstemmen tot Raadslid werd geko
zen en zijne benoeming blijft handhaven.
De KAAG.
Motor-vrachtschip. Maakten wij nog
kort geleden melding, dat men de Kaag per
telefoon kon bereiken, en kort daarna dat
de Kaag van electrisch licht was voorzien,
gisterenmorgen zagen we aan de werf van
de Firma Akerboom en v. Lent, met goed
gevolg te water loopen het motor-vracht
schip „de Kaag" waarin gemonteerd een
„Kromhout" ruwe olie motor. Bouw, afwer
king en model, alles was in één woord on
berispelijk. Nog zij opgemerkt dat het
zwaarste smeedijzer, zoowel als het plaat
sen en monteeren v. d. motor, aan deze werf
werd vervaardigd en geschiedde. Een en
ander is wel een bewijs, dat de Kaag in
dustrieel steeds groeit en bloeit.
WASSENAAR.
Gemeenteraad. De Raad dezer ge
meente vergadert Donderdag 21 Juni a.s.
voonn. 10 uur.
Personalia. Alle leden, die bij do laat
ste verkiezing in den Gemeenteraad wer
den verkozen, met uitzondering van den
beer Lazarom, hebben verklaard, die be
noeming aan te nemen.
Collecte. De collecte, Zondag door
Pastoor Ruhe in de St. Willfbrorduskerk
gehouden ten behoeve van do te stichten
kerk in het Laakkwartier, bracht ruim
f 700 op.
ZOETER WOU DE (Hooqe Riindijk.)
Circus. Het circus Hagenbeek beeft
ook in onze gemeente ten bate van
arme Duitsche kinderen oenige voorstel
lingen gegeven met twee Olifanten en
twee Kameelen. Alleen de intocht van
deze vreemde dieren trolc reeds veel be
langstelling.
HAZERSWOUDE.
Gemeenteraad.
Vergadering van Maandag 18 Juni. Voor
zitter is de burgemeester. Afwezig de hees
Schrier. De Voorz. opent de vergad' rg
met gebed. De notulen worden gclezcs. on
goedgekeurd. Onder ingekomen stukken
een missive van den Commissaris der Ko
ningin, waarin tot zetter wordt aangewe
zen de beer N. J. Kaptein.
Verder diverse goodkcuringcn van geno
men raadsbesluiten. Rekening en verant
woording der gezondheidscommissie van
Alphen aan den Rijn worden goedgekeurd.
Het aandeel in de begrooting 1924 is voor
Hazerswoude geraamd op f 126.00.
De heer Offringa nam zijn benoeming
aan tot lid van de commissie tot wering
van schoolverzuim.
Het verzoek, om adhacsio van den ge
meenteraad van Smilde aan haar adres tot
liet heffen over liet gemiddeld inkomen der
drie voorafgaande jaren, wordt op voorstel
van B. en W. van de hand gewezen. Goed
gevonden werd, adhae-sio te betuigen aa-nt
een adres van den gemeenteraad van Wyzn-
britseradcel om een algemeen vloek verbod
in het leven to roepen. De Voorz. merkt