v Meer eenvoud.
14e Jaargang.
DINSDAG 19 JUNI 1923
No. 4175
DeASONNEMENTSPRIJSbedraegt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et-, per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit b!ad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen-
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Qowono advortentlSn 3D cent per regeli
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
S dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverienfóën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestaai uit twee
bladen.
Zij, die zich per I Juli a.s. op
Be Leidsche Courant" wenschen
te abonneeren, ontvangen de voor
dien tijd verschijnende nummers
gratis.
„De moeilijkheden der Hanzebanken.
In verband met het bericht, dat de Hanze
banken te 's-Hertogenhosch en Utrecht
surséance van betaling hebben aange
vraagd, publiceeren we hierboven het
hoofdgebouw dezer bank te 's-Hertogen-
boscli."
Bovenstaande woorden lazen we van
morgen onder een plaatje, dat in een der
ochtendbladen onze aandacht trok.
Dat hoofdgebouw dier Bossche bank mag
er zijngroot, grootsch, imposant!
Of zou bet misschien beter zijn gezegd:
het mag er n i e t zijn Zou, in verband
met de zorgelijke omstandigheden, waarin
de Bank nu verkeert, een eenvoudig, be
scheiden gebouw niet verkieslijker wezen,
niet een prettiger indruk maken?
Trouwens, men kent wellicht onze opvat
ting: ook in niet-zorgelijke omstandighe
den, ook als het financieel goed en best
gaat, is o. i. eenvoud en bescheidenheid
voor een gebouw, bestemd voor Hanzebank
of met een dergelijke bestemming, te ver
kiezen boven wat grootsch en imponeé-
rend is.
Onze tijd snakt naar eenvoud, beper
king, soberheid óók in het u i t e r-
1 ij k e; wat geenszins schoonheid, mato-
rieele, stoffelijke schoonheid behoeft uit
te sluiten!
En van dien eenvoud moeten getuigen,
waar en in zoover het mogelijk en behoor
lijk is, die gebouwen, welke dragon het
Roomsch kruis in top; welke zich hebben
laten slaan met het Roomsche adeldoms-
merk der Intronisatie.
In die gebouwen moeten worden beleefd
de wetten van rechtvaardigheid en naas
tenliefde en ook daarom is bezuiniging
in het uiterlijke wellicht gewenscht en
noodig. Het geld, dat moderne heidenen
kuunen geven voor uiterlijk vertoon
wij. Christenen, zullen het wellicht noodig
hebben om te zorgen voor wat boven al het
uiterlijke staat: den menscli, wiens waar
dig bestaan ons boven alles ter harte gaat
Ook om deze laatste reden zal .dikwijls
in het uiterlijk vereischt 'zijn: meer een
voud, welke ook op zichzelf vooral in
dezen tijd van veel te veel uiterlijk ver
toon, hoogo waarde heeft.
BUITENLAÜO
Be bezetting van het Roergebied
De passieve tegenstand.
De gemeenteraad van Düsseldorf heeft
beraadslaagd over een eventueele inter
ventie van den gemeenteraad bij do regeo-
ring te Berlijn, ten einde het huidige con
flict te doen ophouden. De meerderheid
stemde tegen eiken stap van dien aard
Te Elberfeld namen 350 gedelegeerden
der beambten-syndicaten oen resolutie aan
ten gunste van de voortzetting van den
passieven tegenstand.
De levensmiddeienvoorziening.
In verscheidene berichten uit het Ruhr-
gebied spreken de Berlijnsche avondbla
den van gisteren van een nieuwe verslech
tering der levensmiddeienvoorziening. De
toch al sedert maanden gereduceerde
melktoevoer functionneert in de meeste ste
den niet meer.
Voor het benutten van de gemilitari
seerde spoorweglijnen tot aanvoer van le
vensmiddelen stellen de Franschen de
voorwaarden, dat een uitbetaling der
vracht aan de FranschBelgischen spoor
weg plaats heeft en een tiende der levens-
middelenzendingen wordt afgestaan.
De conferentie te Lausanne.
Deze week het einde?
Zondagavond laat hadden de geallieer
den en Turken, eindelijk, de formule voor
de oplossing van het laatste geschil der
conferentie gevonden. Alleen de Franschen
boden nog tegenstand.
De Turken moeten zich bereid verklaard
hebben, het decreet van Mourharren over
Ottomaaansche openbare schuld te erken
nen, doch onder uitdrukkelijk voorbehoud
omtrent de vraag, of zij tot betaling in
goudfranken dan wel in papieren Fran-
scke franken verplicht zijn. Omtrent dit
punt zullen zij met de aandeelhouders zelf
onderhandelen.
Gisterochtend had Venizelos opnieuw op
een spoedig sluiten van den vrede aange
drongen, onder dreiging anders afzonder
lijken vrede met Turkije te zullen sluiten.
De Fransche tegenstand tegen de Zon
dag door de andere delegaties aanvaarde
compromis-formule inzako do Ottomaan-
sche schuld, was gisteren nog niet geheel
overwonnen.
De Zondagavond gehoopte zekerheid
omtrent den goeden afloop der conferentie
bestaat dus nog niet.
Generaal Pello en sir Horace Rumhold
hadden gisterochtend een langdurig on
derhoud, waarvan de uitslag nog niet be
kend is.
België.
Theunis opnieuw kabinetsformateur.
Koning Albert heeft gistermiddag den
ex-premier Theunis op het «kasteel van
Laeken ontvangen en hem verzocht zich
met de samenstelling van een nieuw kabi
net te belasten. Theunis heeft eenigen tijd
bedenktijd gevraagd, wat in andere woor
den hierop neerkomt, dat hij thans offi
cieel voort zal gaan met wat hij reeds
sedert het ontstaan der crisis officieus
heeft gedaan, nl. de leiders van de katho
lieke en de liberale partij te polsen over
de voorwaarden, waarop zij hun medewer
king aan het nieuwe kabinet willen ver-
leenen.
Onmiddellijk na zijn terugkeer van het
paleis heeft Theunis met enkele zijner oud
ministers geconfereerd. De leiders van do
parlementaire liberale en Katholieke groe
pen zijn tegen hedenmiddag te Brussel
bijeengeroepen, om over den toestand te
beraadslagen.
Ouitschland.
De daling van de mark.
De looneischen der arbeiders.
In verband met de catastropkale daling
der Mark, heeft zich een grooto onrust vau
lie arbeiders meester gemaakt. De vak-
vereenigngsleiders hebben bij het Rijks-
ministerie van Arbeid opnieuw besprekin
gen geopend, met het doel na te gaan,
door welke middelen de loonen op pijl
kunnen worden gehouden cn welken maat
staf men daarvoor moet aanleggen, in ver
hand met de steeds toenemende duurte.
Natuurlijk zullen de vakvereenigingen geen
loonen op goudbasias verlangen, doch
slechts eischen, dat de loonen gelijken tred
houden met de schommelingen der prijzen.
De meeningen, betreffende de wijze, waar
op zulks te bereiken is, loopen sterk uit
een. Eensdeels wil men een vaste loon
schaal, berekend volgens den dollarkoers
zien ingesteld, anderdeels wil men do loo
nen in overeenstemming brengen met hot
gestegen duurte-percentage.
Ook zouden door de leiders der vakver
eenigingen onderling besprekingen zijn ge
voerd over de vraag of men, ter doorvoe
ring dezer eischen, de algemeeno staking
zal proclameeren. Van vakvereeniging9-
zijdo worden de desbetreffende berichten
echter met stelligheid tegengesproken.
Engeland.
Een verkiezingsmanifest van De Valera.
De Valera doet nog een wanhopige po
ging om van de republikeinsche partij te
redden wat er nog te redden valt. In ver
hand met de a.s. verkiezingen in den Vrij
staat heeft hij een manifest uitgevaar
digd, waarin hij zegt, dat het volk niet
zal worden gevraagd te kiezen tusschen
Republiek of Vrijstaat, daar deze kwestie
pas kau worden behandeld als Engeland
zijn oorlogsbsdreiging laat varen. De
„regccring der republiek" zal dus geen.
besluit uitvaardigen met het oog op de
verkiezingen, maar de politieke partij
zou kunnen besluiten een candidaat in
elk kiesdistrict te stellen. Worden deze
candidaten gekozen, dan zullen zij wei
geren den eed van trouw aan den koning
af te leggen.
Hot manifest besluit met de mededee-
ling, dat Sinn Fein snel wordt gereorga
niseerd.
De verhouding tot Sovjet-Rusland.
H. N. uit Londen: Zij, dit Curzon's
jongste nota aan Rusland hebben gecriti-
seerd op grond van het feit, dat Engeland
veel te veel toegaf aan de Sovjet-regee
ring, schijnen gelijk te krijgen. Reeds
thans heeft Moskou een nieuwe nota naar
Londen gezonden, waarin zij haar tevre
denheid betuigt over de wijze waarop
haar antwoord in Downingstreet is ont
vangen, terwijl zij er tevens op wijst, dat
nu blijkbaar het goede oogenhlik is aange
broken om onderhandelingen te beginnen
over een erkenning de jure van de Mos-
kousche regeering. Deze nota, waarover
reeds Zaterdag in diplomatieke kringen
geruchten liepen, zal vermoedelijk het
noodigo stof doen opwaaien, aangezien
een dergelijke erkenning nooit in do be
doeling heeft gelegen, terwijl ook in de
betrokken handelskringen een dergelijke
erkenning hoogst ongewenscht wordt ge
acht. Het interview door Krassin aan het
Hollandsch Nieuwsbureau' gegeven, heeft
reeds aanleiding gegeven tot een heftige
uitlating van Leslie Urqubart, den voor,.
ter van den Engelschen bond van credi
teuren van Rusland. In den open brief,
dien hij aan dit interview wijdt, wijst hij
er voor de zooveelstc maal op, dat Rus
land in geen enkel opzicht financieel be
trouwbaar is en erkent hij onvoorzichtig
te zijn geweest toen hij uit naam van de
Asiatic een contracht met Krassin teeken
de, dat niet door Moskou werd gehomolo
geerd. Moskou heeft daardoor getoond,
zegt hij, nog in geen enkel opzicht tot ver
betering van gedrag geneigd te zijn.
Waar de groep die Urqubart vertegen
woordigt, zoo sterk is, en het bedrag waar
voor de Engelsche zakenwereld door Rus
land is benadeeld op 180 millioen pond
wordt geraamd, schijnt het uitgesloten
dat een Engelsche regeering, speciaal een,
die onder leiding van een zakenman als
Baldwin staat, er toe zou kunnen over
gaan de Sovj et-regeering zonder meer de
jure to erkennen.
Polen.
Een Texiieltrusi van Stinnef'
De Morgen Ztg. verneemt uit Ltrlz dat
S tinnes voornemens is daar een bank op
le richten ten einde de aandeelen van de
textielfabrieken aldaar legen goudwaar
den aan te koopen en daarmede een tex-
tieltrust te vormen. Terwijl Stinnes tot
dusver buitenslands er zich alleen op toe
legde grondstoffen te vervaardigen is dit
de eerste poging die hij doet om ook in
dustrieën buiten Duitschland, die produc
ten leveren direct voor de markt in zijn
handen te krijgen. Deze aankoop heeft in
hoofdzaak ten doel den export van tex-
tielgoederen naar Rusland, onder Stinues'
controle te krijgen waarbij Lodz het uit-
voerpunt zou zijn.
Noorwegen.
Staking in dc papier-industrTe.
Gisteren is de staking begonnen in de
papierindustrie, waarbij 84.000 arbei
ders zijn betrokken.
Turkijs
Wapensmokkr arij ontdekt
Een Engelsche corpedoboot heeft een
Turksch transportschip, met kanonnen
aan boord, aangehouden in de Zee van
Marmora.
De 2e vangst is het gevolg van zorg
vuldig uitgewerkte plannen der Engel
sche overheid, die er op de hoogte van
was, dat de Tkirken probeerden kanonnen
en troepen uit Thracië weg te smokkelen,
die daar in strijd met de conventie van
Moedania waren overgebracht toen er
nieuwe vijandelijkheden met Griekenland
dreigden uit te breken.
Palestina.
Een Engelsche Kwartiermeester in
Jeruzalem vermoord.
Uit Jeruzalem wordt bericht, dal kapi
tein Swan, kwartiermeester der Britsche
gendarmerie, Vrijdagnacht is vermoord
op den hoofdweg tusschen Ramleh en
Jaffa, toen hij in een auto naar Jaffa
reed, vergezeld van een anderen officier
en twee verpleegsters.
De auto werd tot staan gebracht door
een ledige kar, die dwars over den weg
was geplaatst. Swan stapte toen uit den
auto, om te zien, wat er gaande was, waar
op hij onmiddellijk door vijf kogels ge
troffen werd.
Men heeft vastgesteld, dat de moorde
naar een berucht roover is. Er zijn reeds
maatregelen genomen, hem te arresteeren
China.
De actio van den President.
In verband met de jongste gebeurtenis
sen in China blijft de toestand zeer ver
ward.
De senaat en kamer hebben de decreten
welke door den president der republiek,
Li Hoekan Hoeng, na den 13den Juni
zijn ondertcekend, voor nietig verklaard.
Het noodige quorum om de afzetting van
den president door te zetten, kan niet wor
den gehaald.
President Li Hoean Hoeng heeft een
beroep gedaan op generaal Tsjang Tso
Lin, bekend uit den Moekdcn-oorlog, om
zijn hulp in de huidige crisis te verlee-
nen. Uit betrouwbare bron wordt gemeld,
dat de president een mandaat heeft uit
gevaardigd, waarbij generaal Tsjang als
„commissaris tot onderdrukking der re
bellie" is benoemd.
Van het Vaticaan.
EEN BIDDAG VOOR PRIESTER
ROEPINGEN.
De „Oss. Romano" publiceert een brief
van Z. H. den Paus aan den kardinaal
vicaris, Pompilj, over de roepingen tot
het priesterschap.
In dat schrijven wijst Zijne Heiligheid
op het droevig verschijnsel, dat het aan
tal dergenen, die zióh aan het priester
schap wijden, steeds minder wordt.
Daarom stelt de Heilige Vader den kar
dinaal-vicaris voor, in de maand Juni een
dag vast te stellen tot het houden van
openbare gebeden in alle kerken van Ro
me, teneinde van het Goddelijk Hart de
genade van vele roepingen tot het pries
terschap te verkrijgen.
Het is de bedoeling van den Heiligen
Vader, dat deze Junidnddag ook voor de
volgende paren voor dat doel blijve vast
gesteld.
De Paus geeft tenslotte uiting aan den
wenscli en de verwachting, dat het al
dus door Rome gegeven voorbeeld navol
ging zal vinden in alle andere bisdommen
De Canonisatie van den Zaligen
Pastoor van Ars.
De Congregatie der Riten heeft Zater
dag j.l. de inleidende zitting gehouden ter
bespreking van de mirakelen, voorgesteld
voor de canonisatie van don gelukzaligen
Jean-Baptiste Vianney, pastoor van Ars.
De bijeenkomst der Congregatie was
aanvankelijk bepaald op Dinsdag 12 de
zer, doch moest in verhand met de af
wezigheid van kardinaal Vico, die in dit
proces „ponens" is, worden uitgesteld.
De overdracht van het Nationaal
Huldeblijk.
"Mati meldt uit Delft aan de „Msb.":
Het Nationaal Huldeblijk zal in de week
van 17 tot 23 September a.s. op een, nader
te bepalen datum, aan H. M. de Koningin
worden overgedragen. De overdracht zal
to Delft plaats hebben.
De Hanze in liet Bisdom 'Haarlem.
Buitengewone vergadering.
Naar aanleiding van de moeilijkheden
waarin de Hanzebanken in de diocesen
Utrecht en 's-Hertogenbosch zijn geraakt,
werd door het Hoofdbestuur van de Hanze
in het Bisdom Haarlem (Noord-Holland,
Zuid-Holland en de Zeeuwsche eilanden)
eene spoedvergadering van vertrouwens
mannen uitgeschreven op Maandag j.l. te
Haarlem.
De dag werd begonnen met eene H. Mis
door den Bondsadviseur, Rector J. G. Jan
sen, in tegenwoordigheid van talrijke ge-
noodigden opgedragen aan het Gilde-
Altaar van de Diocesane Haarlemsche
Hanze in de Kathedrale Kerk aldaar.
Terstond daarna had een zeer druk be
zochte vergadering plaats voor de Voor
zitters der afdeelingen en de vertrouwens
mannen der Hanzebank uit die plaatsen,
waar een bijkantoor of een belangrijk cor
respondentschap van de Hanzebank in het
Bisdom Haarlem is gevestigd.
Do Voorzitter, de heer G. J. G. Struycken
hield de openingsrede, waarin hij de moei
lijkheden der zusterinstellingen uiteen
zette en met klem en nadruk deed uit
komen, dat de Hanzebank in het Bisdom
Haarlem met de beide andere slechts den
naam gemeen heeft, terwijl er overigens
niet de minste belangengemeenschap noch
in den vorm van deelname noch in den
vorm van centrale leiding of beheer aan
wezig is.
Het komt er dus op aan, de Hanzebank
in het Bisdom Haarlem, die het werk
terrein bij hare zelfstandige operaties ziet
beperkt tot do drie westelijke provincies
des lands, te behoeden voor begripsver
warring, welke tengevolge van den ver
wanten naam ten onrechte zon kunnen
ontstaan.
De voorzitter memoreert de unanieme
verklaring van de deskundigen, dat de
Hanzebank in het Bisdom Haarlem haar
bedrijf rustig zal kunnen voortzetten, in
dien de gebeurtenissen van buiten niet al
te sterk reageeren op de zenuwen der
cliënten van onze eigen zelfstandige Han
zebank.
Daartoe roept hij de medewerking van
de voormannen der organisatie met ver
trouwen in.
Door een vijftiental bezoekers der ver
gadering werden vragen gesteld. Allen
zonder uitzondering eindigen met hun ver
trouwen uit te spreken in de bank en
haar leiding en de met applaus begroete
verklaring, dat allen in deze dagen achter
de leiding zullen staan.
De vragen, die voornamelijk betreffen
de voorbehoedmiddelen om een onnoodige
en ongewenschte „run" bij de Haarlem
sche Hanzebank te voorkomen, geven den
heer Ghr. Jansen, directeur van het Cen
traal Hanze-Bureau aanleiding om uitvoe
rig uiteen te zetten het plan van ineengrij
pende maatregelen, welke ten dezen geno
men zijn en de volle instemming verwerven
der vergadering.
Middelerwijl komen uit alle plaatsen-
berichten binnen, dat van bijzondere op
vragingen geen sprake is, en dat de stor
tingen normaal plaats vinden, welke be
richten met enthousiasme worden ontvan
gen.
De voorzitter der vergadering en de
secretaris van den Raad van Commissa
rissen der N.V. Hanzebank, de heer J. Th.
Peters, beantwoorden de gestelde techni
sche vragen geheel tot genoegen der vra
gers.
Door den voorzitter wordt hulde ge
bracht aan allen, die met woord en daad
de bezwering eener crisis hebben mogelijk
gemaakt.
het
HET VOORNAAMSTE MBEUWS
BUITENLAND.
De levensmiddeienvoorziening
Ruhrgcbicd verslechtert wederom.
Onrust onder de Duitsche arbeiders ten-<
gevolge van de daling van de mark.
Een verkiezingsmanifest van De Valera
In een schrijven aan Kardinaal Pom
pilj stelt Z. H. de Paus voor een biddag
te houden voor het verkrijgen van meer
dere priesterroepingen.
Hevige uitbarstingen van de Etna.
Groote verwoestingen aangericht. De be
volking vlucht.
BINNENLAND.
Een wetsontwerp tot steunveriecning
aan enkele Hanzebanken.
Een buitengewone vergadering van den
Middenstandsbond in het Bisdom Haar
lem.
Ten slotte wordt het woord gevoerd
door den Geestelijk Adviseur, Rector J.
G. Jansen, te Amsterdam, die verklaart
de genomen besluiten en Imt advies tot
kalmte en normaal onderhouden der rela
ties ten volle met zijn verantwoordelijk
heid te dekken. Hij spreekt daarbij het
vaste vertrouwen uit, dat de gedachte aan
solidariteit der betrokkenen op dit cri-
lieko moment zal blijken geen leugen to
zijn geweest. Herleid uw vertrouwen tot
de meuschen, die u vertrouwen. Dan zal
alles rustig kunnen voortgaan. Ook dezo
verklaring wordt met luid applaus begroet.
Ten slotte wordt uit den boezem der
vergadering voorgesteld een telegram to
zenden aan den hoofddirecteur der N. V.
Hanzebank in het Bisdom Haarlem, den
heer F. J. Perquin, waarin hem huldo
wordt gebracht voor zijn beleid, en zoowel
volledig vertrouwen in de leiding als on
voorwaardelijke steun van allen vmrdt
uitgesproten.
Nadal eog fa bekend gemaakt, dat hef
centraal inlichtingbureau in deze dagen
uitsluitend is gevestigd aan het Centraal
Hanze-Bureau, Heerengracht 388, te
Amsterdam, wordt de zeer geanimeerde en
volkomen eensgezinde vergadering met
den Christelijken groet gesloten.
Steunverleening Hanze-credietbanken.
Wetsontwerp.
De Regeering heeft een wetsontwerp in
gediend tot wijziging van de begrooting
van Fina-nciën voor 1923.
De Minister van Financiën stelt daarbij
voor een memoriepost uit te trekken voor?
Uitgaven, voortvloeiende uit de maatrege
len welke door het Rijk in verband met
moeilijkheden, waarin Hanze-Credietban-
ken verkeeren, zijn getroffen ter voorko
ming, dat, als gevolg van die moeilijkheden
op groote schaal crcdietnemers, wier finan-
cieele positie overigens gezond kan geacht
worden, aan uitwinning zouden blootge
steld worden of buiten staat zouden gera
ken hun bedrijven voort te zetten.
In de Memorie van Toelichting deeb <le
Minister mede dat het bestuur van de
Hanzebank te 's-Hertogenbosch zich ccui-
gen tijd geleden tot de Regeering heeft ge
wend met de mededeeling dat deze cretliet-
bank voor den middenstand in moeilijkhe
den verkeerde en niet in staat zou zijn uit
eigen kracht de moeilijkheden te overwin
nen.
De Regeering is aanstonds in overleg
getreden met de Nederlandsche Bank ten
einde een onderzoek in te stellen en te
overwegen welke maatregelen getroffen
zouden kunnen worden. Dit onderzoek, heb
welk zich mede over de andere Hanzeban
ken uitstrekt en zeer omvangrijk is, kan
nog niet beëindigd worden. Op dit o ogen
blik kunnen derhalve nog geen definitieve
mededeelingen gedaan worden. Toch is ko
men vast te staan, dat de Hanzebank te
's-Hertogenbosch en die to Utrecht haar
'bedrijf niet althans niet zonder ingrij
pende reorganisatie zullen kunnen voort*
zetten. De credietgeving, vooral van de
Bank te 's-Hertogenbosch omvat belang
rijke bedragen. Voor de zooeven genoemde
Bank beloopt het totaal omstreeks f 30
millioen, voor die te Utrecht* omstreeks
f 5 millioen.
Do Begeering heeft gemeend met d<
mees ten spoed het noodigo te moeten vt
richten om do vereischte wettelijke mach
tiging te vorkrijgen.
Worden geen bijzondere maatregelen ge
troffen, dan zullen ernstige moeilijkheden
niet kunnen uitblijven. Een geforceerde
liquidatie van dö betrokken banken zon
tot zeer ernstige gevolgon leiden.
Hierbij sluit zich de overweging aan dat
het middenstandscrodietwezen, in nauwe
samenwerking met do middenstandsorga
nisatie, een belangrijke plaats inneemt in'
ons economisch volksbestaan.
Zoowel in Augustus als in November
1918, toen de verhoudingen in het midden-
1 slandsleven dreigden ontwricht te worden^
