e Scid^clveSou^oiu
i
No. 4161
|4e Jaargang.
Z/ITEF1D&© 2 JUNI 1923
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.59 per kwartaal.
onze Agenten 20 cent per week 8 2.60 per kwartaal,
'ranco per post 1 2.95 per kwartaal,
jfet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
ïrijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt alken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT, 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone ad vortentlën 3D cent per regol»
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van het tarief berekend.
Kleine arïverientsën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop 8 C.50.
ofci pal foestaaü uit vier
bladen, waaronder* Beef Seïl>
lusfreerd Zondagsblad.
Samenwerken in vrijheid.
Ie:';
Wij hebben in ons tweede blad een uit
roer ig verslag gepubliceerd van de rede,
saarmede de heer Van Wijnbergen heden
1(j, Ie Bondsvergadering te Utrecht heeft ge
opend.
Die rede is zeker aandachtige lezing
ej^aard.
Op één onderdeel willen wij liier wijzen
Ka een pleidooi voor blijvende samen-
jerking met ander.e Ghristelijko partijen
-Antirev. en Chr.-Hist. vervolgt hij:
't Kan goed zijn ook onzerzijds nog
eens te zeggen, dat in ons land met zijn
gemengde bevolking, naast samenwer
king met anderen op staatkundig Ier-
rein op den grondslag van hetgeen ons
daar gemeen is, naast gemeenschappe
lijke politieke werkzaamheid in wetge
ving' en Staatsbestuur naar gemeen
schappelijke christelijke beginselen, wij
katholieken onverkort wensclien te zien
onze vrijheid om te bevorderen, dat
onze katholieke leer steeds meer en
beter, en door steeds meerderen worde
gekend en beleefd, dat de in het katho
licisme gelegen kracht kome tot de ge-
wenschte ontwikkeling, eene vrijheid,
die ook anderen, gelijk we volkomen be
grijpen, voor zich vindiceeren en in
ruime mate gebruiken ter Verbreiding
der door hen voorgestane leer en ter be
vordering der toepassing daarvan.
Sa menwerken, maar niet wegmof
felen van onze beginselen, niet verstoppen
van ons Geloof, van onzen Godsdienst.
Samenwerken, maar: in vrijheid' Zie-
daar onze wensch.
eRjji
^De bezetting van het Ruhrgebied
DE NIEUWE VOORSTELLEN.
V.D. uit Parijs:
Officieus wordt gemeld, dat de nieuwe
Duitsche voorstellen een moratorium van
vier jaar vragen. Voorgesteld wordt een
betaling van 30 milliard goudmarken te
^etalen in 30 jaarlijksche termijnen.
Wolff uit Berlijn:
De besprekingen van den Kanselier met
ie partijleiders zijn gisteren voortgezet.
jHij heeft in den loop van den dag.de ver
tegenwoordigers van verschillende par
tijen ontvangen en met hen afzonderlijke
besprekingen geliad; hij oriënteerde zich
over de stemming die er heerscht, wat er
zoo zeer toe bijdroeg om den toestand op
lo helderen, dat cle voorbereidende werk
zaamheden voor het Duitsche antwoord
vermoedelijk in het begin der volgende
wek afgeloopen zullen zijn.
Volgens een Wolff-telegram uit Keulen
bobben de vertegenwoordigers van de vak
vereenigingen en der sociaal-democratie
5EÏ ia het bezette gebied zich in een gemeen-
schappelijke vergadering voor de voort-
zelling uitgesproken van het lijdelijk ver-
Ij:: zot, ook tijdens de beginnende onderhan
delingen.
Mussolini voor een
inter geallieerde
conferentie.
Naar cle „B. Z. a. M." uit. Rome ver
leemt, verluidt daar met zekerheid, dat
pésolini voornemens is, na de overhan
diging van de Duitsche nota, vooropge
steld dat deze bepaalde verwachtingen
vervult, zicli voor een in ter geallieerde con
lerontie zal verklaren, waarop getracht
zou worden een gemeenschappelijke ge
dragslijn der geallieerden inzake de scha
devergoeding vast te stellen.
Door de Franschen doodgeschoten.
Wolff uit Berlijn:
^en onderzoek heeft bewezen,
I, r !at de in Maart door Fransche soldaten
1(1 'doodgeschoten ziekenoppasser Frans He-
;old uit Altmessen, aangehouden was om
bij naar zijn kamer was geweest om
een en ander te halen. Achter een hoop
dval bij de mijn Elize losten de Fran
sen verschillende schoten. De schoten
ljiu in den rug gelost. Het lijk is daarna
aan de Duitsche overheid overhandigd,
ten verklaring van het geval hebben de
wans eken niet gegeven.
Rooversbende gearresteerd.
De politie te Escliweiler heeft een ben-
f? van vijf jongeheden gearresteerd, die
aan roof hebben schuldig gemaakt.
"A) waren gekleed in uniformen van Bel-
adVi' 'sche officieren en soldaten en gewapend
'^t pistolen en geweren. Zij deden aan
een op afgelegen boerderijen en pleeg-
ïe» diefstal.
^even-en-twintig gevallen van roof wor
,e0 bun ten laste gelegd, waarhij zij een
"fwag van 100 millioen gestolen hebben.
De Communisten-delegatie te Berlijn.
In den rijksdag waren Donderdag de
legaties van arbeiders en employe's uit het
rijk en uit Berlijn verschenen. Zij behoor
den voor de overgrooto meerderheid tot do
communistische partij, doch onder hen
bevonden zich ook leden der sociaal-de
mocratische partij.
De delegaties waren afgevaardigd, om
bij de regeering bedenkingen te uiten te
gen het ingrijpen van de rijks weer en de
politie in het Ruhrgebied, vooral echter
om cle regeering den ontzettenden ernst
van den door cle mislukking van de steun-
actie voor do mark geschapen toestand
duidelijk te maken.
In de bespreking werd de noodtoestand
van de arbeiders uitvoerig uiteengezet en
vooral verlangd, dat cle loononderhande
lingen zouden worden bespoodigd, dat de
uitbetaling der hoogere loonen reeds hij
voorbaat zal geschieden, daar anders on
lusten niet te vermijden zijn.
Do „Yorwarts". acht het thans echter
dringend noodig, dat de regeering een
krachtigen druk op do ondernemers uit
oefent, teneinde een loonsverhooging te
doen doorgaan en dat zij er ook voor zorgt
dat reeds voor dé" beëindiging van de
loonsonderhandelingen vooruitbetalingen
op de verhoogde loonen plaats hebben.
Volgens het „Acht Uhr Abendblatt" wa
ren de volgende zes eischen gesteld:
1. terugvoering van de rijksweertroepon
naar hun standplaatsen;
2. verbod om fascistische organisaties en
de brandweer voor politiedienst in het
Ruhrgebied te gebruiken;
3.. onderdrukking van de hetze tegen de
communistische partij
4. regeling der loonen en salarissen vol
gens de duurte;
5. erkenning van de proletarische Hun-
dertschaften en liun gébruik voor politie
dienst;
6. erkenning van cle controlecommissies
en van de controle van cle levensmiddelen
markten do or de georganiseerde arbeiders
we er t etferrwo O rui ger eter regeermy ver
klaarde, dat deze 6 eischen aan de rijksfe-
geering ter kennis zouden worden ge
bracht. Een deputatie begaf zich daarop
naar den Pruisischen minister van bin-
nenlandsclie zaken, Severing, wien zij
eveneens deze zes eischen voorlegden. De
minister verklaarde zich bereid, de eco
nomische eischen, voorzoover zij te ver
wezenlijken zijn, en voorzoover de minis
ter. van binnenlandsche zaken hiervoor in
aanmerking komt, te steunen, doch hij
weigerde de eischen tot erkenning van de
proletarische Hundertschaften en het ge
bruik maken daarvan voor de politie
dienst en ook cle erkenning van de contro
lecommissies te aanvaarden.
De minister deed cle delegatie duidelijk
voelen, dat 'voor cle handhaving van de
rust en cle orde in den staat alleen cle
staat verantwoordelijk is en dat hij niet
kan gedoogen, daj; zich andere organisa
ties vormen.
België.
De beambten-staking opgeheven.
Teneinde bij to dragen lot cle oplossing
van de beambten-staking had minister
Neujean een dienstorder uitgevaardigd,
waarin gezegd wordt, dat de ontslagen he
ambten opnieuw in dienst zouden worden
genomen, als gisteren het werk zou wor
den hervat.
Het Nationaal Syndikaat heeft deze te
gemoetkoming van den minister dank
baar aangegrepen en vannacht aan al zijn
afdeelingen in het land een oproep ge
seind om do staking te doen eindigen.
In dezen oproep wordt nog gezegd, dat
het werk ook hervat wordt om in-verband
met do cheque- en senaatsgebeurtenissen
van Donderdag te bewijzen, dat cle sta
king geen politiek of anti-nationaal doel
had.
Gistermorgen hebben de beambten op
vrij grooto sc-haal aan den oproep van
liun syndikaat gehoor gegeven en reeds
voor den middag was op veel plaatsen een
groote hervatting van het werk ingetre
den.
In de betrokken kringen is men thans
zeer optimistisch gestemd en meent men
dat de staking als volledig geëindigd mag
worden beschouwd.
In verband met de geheimzinnige kwes
tie van de cheque zeggèn de Brusselscke
bladen, dat senator Renier, de voorzitter
van het nationaal syndicaat, gezegd heeft.,
het bericht als lasterlijk te beschouwen,
niet slechts voor bet syndicaat, maar ook
voor zich zelf. Hij is voornemens er een
rechtzaak van te maken.
De „Nation Beige" zegt, dat de procu
reur des konings zich Donderdag met de
kwestie heeft bezig gehouden, nadat de
Guarantee Trust het ministerie van justi
tie gewaarschuwd had. Slechts de be
ambte van de Trust beeft cle cliècfue ge
zien. Hij meent, dat deze afkomstig is van
do Reichsbank of van de Deutsche bank
Hij kon slechts vage mededeelingen doen
over den man, die zich aamneldcle om de
cheque te innen; hij meent, dat het een
vreemdeling was, die Fransch sprak met
een buitenlandsch accent.
Aan een vertegenwoordiger van de „Der
nière Heure" verklaarde Renier, dat er
geen verzoek tot opheffing van dé parle
mentaire onschendbaarheid hij den senaat
was ingekomen. Do procureur-generaal
had Renier slechts gevraagd, te willen ant
woorden op 'n vraag, die hij liem wilde
'stellen. Renier zou daartoe vandaag naar
den procureur-generaal gaan.
Duitschland.
Bloedige onlusten in Saksen.
Uit Boutzen (Saksen) wordt aan de
„Vossïsche Zeitung" gemeld: In den nacht
van Donderdag op Vrijdag hebben hier
ernstige straatgevechten plaats gehad,
waarhij twee personen gedood en zes ge
wond werden.
Tegen 8 uur 's avond demonstreerden
de werkloozen en beproefden een groot
restaurant binnen te dringen en dit to ver
nielen. Do politie veegde de straat schoon
en sloot de betoogers im Toen zij een drei
gende houding tegen cle politie aannamen
maakte deze gebruik van den wapenstok.
Hierbij werd de raddraaier gearresteerd.
De demonstranten trokken toen af en men
dacht, dat de betooging afgeloopen was.
De werkloozen benutten echter de pauze
om wapens te halen en keerden om 11 uur
terug. Zij trokken tlians naar liet hoofd
bureau van politie om den gearresteerde
te bevrijden. Zij zonden een deputatie
naar binnen, die met de politie onderhan
delde. Daarbij werd ^an de deputatie me
degedeeld, dat de gearresteerde reeds in
vrijheid was gesteld. De menigte schonk
hieraan «echter geen geloof en trad brutaal
tegen de politie op. Men eisckte, dat de
politie zich zou overgeven en haar wapens
uitleveren en dat de aangekomen politie—
versterking onmiddellijk zou aftrekken.
Het tumult werd steeds grooter en ont
aardde ten slotte in handtastelijkheden.
Do demonstraten bombardeerden het po
li ti..--I:mx-&a.u. tiipI aInrjri- „xraardoer alle.
ruiten van het gebouw vernield werdén.De
politie was genoodzaakt het plein schoon
te vegen en richtte stralen uit de brand
spuit op do menigte, die wel is waar te
rugdeinsde, maar onmiddellijk weer liet
gebouw bestormde. Nu maakle- de politie
van den wapenstok gebruik. Weer deins
de de menigte achteruit, maar slechts
voor korten tijd om onmiddellijk daarop
den aanval krachtiger te hervatten. De
politie loste schoten in de lucht, maar dit
werd met gejoel en hoongeroep beant
woord. Steeds weer werd zij met steenen
gebombardeerd, zoodat haar ten slotte
niéts anders overbleef dan met scherp te
schieten. Er ontstond een geregeld ge
vecht, waarhij uit cle menigte tvyee perso
nen, onder wie een vrouw, gedood en zes
personen zwaar gewond werden. Langza
merhand verspreidden de demonstranten
zich en tegen 2 uur 's nachts was de orde
hersteld.
Oostenrijk.
De Weensche Cremaforiüm-kwesiic.
Gelijk men weet," heeft bet gerechtshof
ter beslechting van grondwettelijke ge
schil 1 en bdj uitspraak van 27 Maart uit
drukkelijk beslist dat cle minister voor so
ciale voorzorg zijn bevel aan den burge
meester van- Weenen tot sluiting van het
daar opgerichte crematorium met recht
gegeven had.
De burgemeester werd daarmede in het
ongelijk gesteld, doëh hem werden wegens
liet verkeerd opvatten der wet verder geen
straffen opgelegd. Onvoldoende kennis
der wet zou echter .bij een anderen be
klaagde dan de burgemeester van Weenen
geen reden ter verontschuldiging geweest
Het ministerie voor sociale voorzorg
heeft nu fen tweeden male den burgemees
ter van Weenen oen verbod inzake het
door hem toelaten van lijkverbranding
doen toekomen.
De betrokken minister stelt zich op het
zuiver rechtskundig standpunt, dat liet
volgens de in Oostenrijk vigeerende wetten
niet geoorloofd is, de lijken te verbran
den, welke opvatting door do uitspraak
van bet hooger genoemde gerechtshof
werd bekrachtigd. Op grond daarvan
vaardigde liij ten tweeden anale zijn ver
bod uit en gelastte den burgemeester, on
der het toekennen van een recht van be
roep zonder opschortende werking ech
ter voor "wat de uitvoering van bet mi
nisterieel bevel aangaat het cremato
rium-bedrijf onverwijld te doen stopzetten
en de voor verhindering der voortzetting
van liet bedrijf noodige maatregelen te
treffen.
Frankrijk.
De excessen der royalisten.
De Kamer behandelde gisteren de inter
pellatie betreffende de molesfeering der
Kamerleden Sangnier en Moutet en den
oud-afgevaardigde Violette en diens ccht-
genoote door camelots du roi. De minis
ter van Binnenlandsche Zaken verklaar
de, dat cle regeering zulke aanslagen on
verbiddelijk zal onderdrukken en tot het
einde haar plicht zal doen om de republiek
te beschermen. De aanwezigheid van Leon
Daudet op de tribune veroorzaakte woe-
dendo interrupties van de uiterste linker
zijde. De door Brousse ingediende motie,
waarin cle Kamer het vertrouwen uit
spreekt, dat de regeering in staat zal zijn
de republikeinsche instellingen te bescher
men tegen de aanvallen, van welko zijde
nok, werd aangenomen met 379 tegen 191
stemmen.
Zwitserland.
De moord op Vorofski.
Represailles op Zwitser
se he onderdanen in
Rusland.
Uit Rusland wordt gemeld, dat do So-
vjetregeering, uit wraak voor den moord
op Vorofski, in geheel Rusland massa-ar
restaties van Zwitsersche onderdanen
heeft gelast. Te Petrogad, Kiew en Odes
sa hebben troepen communisten Zwitser
sche winkels en pakhuizen verwoest en
geplunderd, waarbij de eigenaars ernstig
werden mishandeld en gewond.
Spanje.
De strijd in Marokko.
Officieel wordt uit Madrid gemeld:
Een convooi van de stelling Tirzias is
aangevallen door 2000 opstandelingen, clic
zijn afgeslagen. Twee officieren zijn ge
sneuveld en vijf gewond. Een honderdtal
manschappen, gesneuveld of gewond,voor
het meerendeel inlanders, zijn terugge
zonden.
Mexico
Onlusten.
Volgens een bericht uit Durango zijn
daar relletjes over den godsdienst ge
weest. Een menigte van 3000 personen
cLeed. een aanval op het regeeringsgebouw
van den staat Durango. Po locale'Tegee-
ring werd n.l. door de aanvallers als de
indirecte oorzaak beschouwd van de wet
waarhij het aantal toe te laten katholieke
priesters in Durango wordt beperkt tot 25
tegen de 250 die er in normale tijden wa
ren. Er is een sterke troepenmacht samen
getrokken om verder bloedvergieten te
vermijden. Er zijn reeds 10 dooden en 17
gewonden.
üuifenlL ÜapaeMeisï
De Opera-brand te Petragradu.
Over den opera-brand te Petrogrado,
waarvan oen kort bericht melding maakte,-
valt nog het volgende mede te deelen:
De juiste oorzaak van den brand is on
bekend, maar men zegt, dat een klcccfing-
stuk, door een der speldragers gedragen,
vlam vatte, waardoor spoedig het heele
tooneel in brand stond.
Onmiddellijk werd het brandscherm
neergelaten, maar onder de toehoorders
was reeds een paniek uitgebroken en in
do wilde vlucht om het behoud van het le
ven, werden vele personen gedood en nog
meer gewond.
De pogingen der brandweer om het vuur
te stuiten waren vergeefsch en het gebouw
werd geheel in asch gelegd.
Groote boschbrand.
Naar gemeld wordt, woedt in het Noor
den van Ontario nabij het Bovenmeer een
felle boschbrand, die. reeds veel schade
heeft aangericht.
Ongeveer voor 50 mijlen in den omtrek
is liet woud door de. vlammen aangetast.
Het spoorwegverkeer ondervindt grooto
stagnatie.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. besluit is benoemd tob direc
teur van het post- en telegraafkantoor te
Gorinchem G. A. Otten, thans in gelijke
betrekking te Middelharnis.
Openbare verpachtingen.
Voorloopig' verslag.
Aan bet Voorloopig Verslag der Eerste
Kamer over het wetsontwerp houdende re
geling omtrent het clragen der kosten van
openbare verpachtingen en het uitloven
van promiën bij openbare verkoopingen eu
verpachtingen is het volgende ontleend:
Onderscheidene leden, instemmende met
de oorspronkelijke bedoeling van heb ont
werp, betreurden de later daarin gebrachte
wijziging, waardoor zij hun stem niet aan
heb ontwerp zouden kunnen geven.
Verschillende leden hadden met leedwezen
de intrekking gezien van het amendement
van de heeren Bakker en Heitkamp in de
Tweede Kamer. Zij toch keurden ten zeer
ste af heb verbod van de uitkeering
strijkgelden en dit te inecr nu heb recht
HET VOORNAAMSTE MBEUWS.
BINNENLAND.
Vergadering Bond v. R.-K. Rijkskies-
kringorganisaties ie Utrecht. De heer Van
Wijnbergen geeft in een rede een beschou
wing over den politieken toestand.
Reorganisatie Commissie R.-K. Dioce
sane Volksbond in het Bisdom Haarlem.
BUITENLAND.
Een communisten-delegatie heeft te Ber
lijn verschillende eischen gesteld.
De beambtenstaking in België opgehe
ven.
Debat in de Fransche Kamer over de
excessen der royalisten.
Bloedige onlusten in Saksen.
LEIDEN.
De Leidsche Bedevaart naar Brielle.
op den overgang van vast gced voor over
dracht binnen drie jaren was verhoogd. Zij
konden niet instemmen met deze vrijheids
beperking.
Aanvulling Pensioerw.r.
Initiatief-voorstel Bakker—
Nort.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
initiatief-voorstel van mevr. Bakker-Nort
c.s. tot aanvulling van de Pensioenwet-1922
In do Memorie van Toelichting berinne
ren de voorstellers aan de verwerping van
het amendement-BakkerNort, nadat dit
was gesub-amendeerd door den lieer WiTi-
termans. De verwerping was klaarblijke
lijk het gevolg van do omstandigheid, dat
het aldus gewijzigde amendement door-don
Minister van Financiën onaannemelijk was
verklaard wegens liet door dè Kamer aan
vaarde Bub-ainendement-Wintermans. Aan
gezien <\e -minister .eclxter tegen het onge
wijzigde amendement geen bezwaar had
en de beslissing daarover aan dc Kamer
had overgelaten, achten de voorstellers do
mogelijkheid niet uitgesloten, dat het on
gewijzigde amendement zou zijn aanvaard.
In dezen gang van zaken vinden zij aan
leiding de Kamer alsnog in de gelegenheid
to stellen, zicli opnieuw over dc zerk ui*
to spreken.
De zomertijd.
Men schrijft aan de „N. R. C
Zomertijd, gij voorwerp van krantenge
schrijf, van Kamerdiscussie en provinciale
onderzoekingen.nu gij er zijt, gehoor
zamen wij u immers allemaal1? Doch zie. in
Den Haag op 't Plein, waar de elcctrischo
klok getrouwelijk den zomertijd wijst, daar
is er één, die zich er niet aan onderwerpt!
Trots en koel demonstreeren gouden wij
zers hoe 't „vroeger" was; de klok loept -
betrekkelijk gesproken een uur achter.
We staren naar deze hardnekkige weige
ring, om mee te doen met allen in den lan
deWie is de snoodaard?.... 't Visite
kaartje hangt onder dc wijzerplaat, breed
uit: Departement van.Justitie
Wat is de sanctie?
De wachtgeldregeling bij de Spoorwegen.
Op 29 Mei is er tusschen de organisaties
van spoorwegpersoneel en de directie der
Nederlandsehe Spoorwegen een bespre
king gevoerd, o.m. over 'dc wachtgeldrege
ling. De bonden hadden geklaagd over een
onjuiste toepassing der regeling in dezen
zin, dat personeel op wachtgeld werd ge
steld, zonder dat het inderdaad overcom
pleet was. De directie heeft toegezegd, dab
op wachtgeldstelling alleen mag plaats
hebben, als vaststaat dat er overcompleet;
is. Op wachtgeldstelling mag zelfs niet ge
schieden, als vooruitzicht bestaat, dat be-
trokkene(n) over eenigen tijd overcompleet
zullen komen. Do door de organisaties
aangebrachte gevallen van onjuiste toepas
sing zal de directie onderzoeken.
Bij een gisteren gehouden bespreking
tusschen de directie van de Nederl. Spoor
wegen en vakvereenigingsbesturen beeft de
directie op een verzoek om uitbetaling van
do wachtgelden per week, in plaats van
per maand, afwijzend beschikt.
Reorganisaie-Commissie Diocesane
Volksbond, Bisdom Haarlem.
De commissie, benoemd in de laatst ge
houden Centrale-Raadsvergadering van bo
vengenoemde organisatie, is geïnstalleerd.
Na oen inleidend woord van den heer
H. C. Silvius, Centraal President, dio
in het licht stelde de belangrijke taak
van deze commissie, werd besloten, dat de
commissie zal werken onder voorzitter
schap va-n den Centraal President, en
werd benoemd tot Secretaris-rapporteur,
de heer H. A. Vulink, Westeinde 15, Den
Haag.
Een zakelijke bespreking volgde over
taak en werkwijze van dc commissie,
waarbij duidelijk naar voren kwam, wat
een ontzaglijk groot arbeidsveld voor
