Jaargang.
No. 4157
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
r
DINSDAG 29 MEI 1923
yjzidóQHzQouMMÜ
lies
eABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
»r Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal.
11 j onze Agenten 20 cent per week 8 2.60 per kwartaal.
ranco per post f 2.95 per kwartaaL
i Zo
,e>et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
1 Mjgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
tbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
ntra jadagsblad 9 ct.
it nummer bestaat uit twee
'iare lasSen.
G
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1.
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Go won 8 advertentiön 30 conk per regeb
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
r. dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentfën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ven-
huur, koop en verkoop fiÓ.50.
bovf
Beperkt eigendom.
7.Y s
i I tvek
'f Eq
Leii
Ceol
jrkj J'
:;:l-
r
Hui
it 5
V
3uk<
bobben gisteren medegedeeld in
pote trekken het rapport van de Gom-
isic, ingesteld om den- Minister van
cjrlog van advies te dienen omtrent de
leiding tot en verdere vorming van re-
jve-officier en reserve-onderofficier.
men heeft daarin o.m. het volgende
unou lezen:
De commissie is van het beginsel uit
gaan, dat degenen, die meer dan la-
ir onderwijs genoten hebben, verplicht
ijn den staat in hooger rang te dienen
dan in dien van gewoon soldaat. Dat
jekleeden van een hoogeren rang brengt
ins opleiding on verdere vorming
loor clen betrokken militair meerdere
[fiers mede van langer dienstverband
enz., maar deze offers zal bij zich heb-
te getroosten als compensatie voor
talgeen de gemeenschap voor hem ten
loste beeft gelegd voor bet meerder
inderwijs, dat hij in de burgermaat-
schappij heeft genoten. Aldus ongeveer
Ia de theorie, waarvan de commissie bij
Hen de ontwikkeling van haar stelsel is uit-
Gt pjgaan.
Dat beginsel, deze theorie is zeer juist
endi uitwerking ervan in bet onderhavige
ei ral kunnen wij niet voldoende beoor-
ilen.
En het kan ook in het algemeen
qu|- 1 nut hebben, dat wat daar staat eens
c)|jj, ïégd wordt duidelijk en klaar.
De betrokkene vergeten het maar al to
It.
\fel weten de maatschappelijk-hooger
onf landen, dat er b.v. vele arbeiders wonen
huizen, welke mede door bun belas-
p ipenningen worden betaald, enz. enz.
.jh sar zij denken er zelden of nooit aan,
)n(j, zij zelf b.v. bun studie aan H.B.S. of
smasium of hun Universitaire studie
lange na niet geheel hebben bekostigd;
deze voor een zeer groot deel is be-
>ni 'ld geworden door gemeente of staat,
w t de belastingpenningen, mede opge-
icht door „den minderen man"
zij En uit dien hoofde ja ebb en degenen, die
erle sr dan lager onderwijs genoten heb-
c-bofa bovengenoemd rapport zegt het
juist verplichtingen ten opzichte
de gemeenschap.
Dóch voor den Katholiek zijn die ver
lui ichtingen nog veel sterker-bindend
ïdie je worden hem opgelegd door nog een
wal iere, eeü nog meer aandringende over-
diei ging.
sc Hij moet zich, evenals van zijn stoffe-
bezit, ook van het geestelijke weten
pe .et de absolute eigenaar, maar dege-
92ó.die dat alles slechts in leen heeft van
tot Wiens eere het bezit, het ge-
ndi nik of hot verbruik aller dingen moet
lekken: en Die naar zijn Eigen Woord
der ^rd wil wezen in Zijn schepselen.
Wij hebben hier boven gezet: beperkt
Is n ;éado'm.
In onzen lijd van zelfzucht mogen wij,
dei i.'ioliekcn, wel als voortdurend ons er
apl a doordringen, dat ons eigendom van
2— it dan ook zeer beperkt is door plich-
ons opgelegd door rede en geloof.
ÜUITEB1LHND
- V*
s
bezetting van het Ruhrgebied
IET NIEUWE DUITSCHE AANBOD.
dere bij zonderheden, over
0 garanties der industrie,
e rijksbond der industrieelen heeft
||jp leren een memorandum gepubliceerd,
hij aan den rijkskanselier heeft ge
it inzake de schadeloosstelling en het
dat de nijverheid van de betaling
willen garandeeren.
NI& dit memorandum wordt er op gewe*
3i dat wanneer het rijk en de verschil-
ÖÜe staten uit eigen inkomsten niet het
röge kunnen opbrengen, die plicht dan
yrgnat op het volk en dat elk burger
1 offers zal moeten getroosten, tenein-
le politieke en economist e bevrijding
lands te verkrijgen.
H| 'itusschen bezit de staat talrijke ver-
fcensobjecten, die minstens op 600,
th bij juist beheer op 1000 millioen
mark zouden zijn te schatten. Als er
'bet geheel 500 millioen goudmark bij-
k j 1 te brengen zouden zijn, zou de indus-
itoS 2 -00 millioen daarvan op hare reke-
kunnen nemen, terwijl handel, fi-
ïcien en do onroerende goederen in de
do rest zouden kunnen garandee-
)ver de juiste verdeeling en de rege-
van den omslag moeten nadere schik
ken worden getroffen, eveneens over de
Rijkheid tot afkooping der heffingen.
moet gepaard gaan een verlich-
Ivan den druk op de burgerij en op
bedrijven voor zoo groot mogelijke
^zaarnhcid, terwijl tevens de produc-
i®oet worden vergroot. Alleen .op die
on met stabilisecring van het geld
ME
3
is redding te verwachten. Bovendien be
hoort voor Duitsche producten in den
vreemde een open markt te bestaan.
Ten slotte wijst het memorandum er
op, dat de staat zich zoo min mogelijk
moet mengen in de vrijheid van bedrijf,
dat prijswoeker moet worden tegenge
gaan, doch dat tevens het bedrijfskapitaal
niet mag worden aangetast.
De partijleiders van het centrum, de
Duitsche volkspartij en de Duifêclie de-,
mocratische partij hielden zich gister
morgen bij de bespreking van den politie-
ken toestand bezig met het aanbod van
den rijksbond der Duitsche industrie aan
den rijkskanselier.
In de door den rijksbond aangeboden
prestaties zien de partijen een verblij
dend bewijs, dat de Duitsche economie
bereid is, ter wille van de vrijheid van
het vaderland ook de zwaarste offers te
brengen voor het herstel voor het presta,-
tievermogen der Duitsche economie.
Do voorstellen zullen bij verwezenlij
king der aangeboden garanties noodzake
lijkerwijze een voorwerp der algemeeno
politieke beraadslagingen moeten worden
en wel op den grondslag van het reeds in
de nota van 14 November 1922 aangege
ven regeeringsprogram.
De stakingsbeweging.
De „Vossische Zeitung" verneemt uit
Bochum: De mijnwerkersstaking breidt
zich steeds verder uit. Te Gelsenkirchen
heerscht thans in het mijnbedrijf alge-
meene staking. Van do staatsmijn „Hi-
bernia" werden de werkwilligen door de
stakers verdreven. Eerstgenoemden trok
ken daarop in hun werkkleeren door de
stad en hielden een vergadering, waarin
tot deelneming aan de staking werd.be
sloten, ofschoon de meerderheid vóór
voortzetting van derf' arbeid was. Het be
sluit tot stillegging van het werk werd
evenwel genomen, omdat 'men vreesde,
dat de stakers tot sabotage aan de machi
nes zouden overgaan. Om dezelfde reden
werd ook op de. andere miin en het werk
neergelegd.
De stakers hebben thans een centrale
stakingsleiding voor liet Ruhrgebied ge
vormd, die har zetel te Essen heeft.
De staking in do metaalindustrie is
eveneens als een gevolg van de mijnwer
kersstaking te beschouwen.
De stakende mijnwerkers hebben gede
legeerden naar het midden-Duitsche
mijngebied gezonden om de staking ook
over die streek uit te breiden.
Lconsverhooging voor cle mijnwerkers.
Volgens een door het bestuur van den
mijnwerkersbond ontvangen telegram uit
Berlijn is bij de onderhandelingen over
de nieuwe loonregeling voor de mijnwer
kers overeenstemming bereikt.
Volgens de nieuwe regeling zullen de
mijnwerkers een loonsverhooging van
10.000 mark per dagtaak ontvangen.
De nieuwe .loonregeling zal heden aan
de arbeiders worden medegedeeld. Tegen
morgen zullen dan vergaderingen van
mijnwerkers worden gehouden, waar over
do aanneming van de nieuwe overeen
komst zal worden beslist.
De conferentie te Lausanne.
De Geallieerden zien af van
schadevergoeding.
Draadloos uit Londen:
De financieele commissie der conferen
tie in Lausanne heeft gisteren eenige nieu
we struikelblokken, die den vrede in het
Naburige Oosten zouden kunnen belem
meren, opgeruimd. O.a. is aangaande het
vraagstuk der schadevergoeding door Tur
kije aan do bondgenooten verschuldigd,
overeenstemming verkregen. Over het al
gemeen is in de laatste weken in de com
missies gestadig vooruitgang te consta-
teeren, zoodat de hoop groeit, dat een fi
nale regeling der zwevende vraagstukken
niet lang op zich zal laten wachten.
Ismet pasja heeft aan Turksche jour
nalisten verklaard: de laatste bestaande
moeilijkheden zullen in de volgende vier
dagen door de hoofden der geallieerde de
legaties in particuliere gesprekken worden
besproken. Hij voegde eraan toe: Over
tien dagen zullen wij clen vrede tcekenen
België.
De spoorwegstaking.
Do spoorwegstaking heeft zich opnieuw
uitgebreid. Tén gevolge van de staking
der wisselwachters is het station Luik-
Guillemins versperd. Daardoor ontstaat
aanzienlijke vertraging in het verkeer tus
schen de hoofdstad Luik, Verviers en de
grens. Te Bergen is de dienst voor reizi
gersverkeer geheel stopgezet. Te Doornik
cn Ath hebben de machinisten dor goede
rentreinen den arbeid geslaakt. Te Ant
werpen daarentegen heeft het personeel
van de telegraaf en telefoon het werk her
vat
Duitschiand.
De communistische werklGOzenagitatïe.
Onlusten te Dresden.
Do berichten over de communistische
onlusten in het Ruhrgebied schijnen aan
stekelijk te werken. Althans slaat de be
weging ook over naar andere plaatsen.
De stijging der Ie-.^middelenprijzen
to Dresden, die vooral aó o dagen
merkbaar was, verschafte reechVS-,' Woens
dag het voorwendsel tot betoogingen, die
in de buurt van de markthallen haar
hoogtepunt bereikten. De politie wist toen
echter door een kalm, doch krachtig op
treden erger te verhinderen. Zaterdag is
het echter tot nieuwe betoogingen en uit
spattingen gekomen. De markthallen wer
den geblokkeerd, zoodat men gedwongen
was ze te sluiten. Aan de inkoopers wer
den hun goederon afgenomen, zónder dat
de politie dit kon verhinderen. Er heerscht
thans een volslagen terreur. De meeste
zaken, ook vele restaurants, zijn gesloten,
troepen betoogers, meest opgeschoten jon
gens, trekken door de straten.
Uit de eafé's werden enkele gasten met
geweld naar huilen gehaald. Een poging,
om de zaken in de buitenwijken eenige
uren lang open te houden, mislukte.
Zondagavond poogde een volksmenigte
de voorstellen in de staatsopera te ver
hinderen.
De communisten eischen door middel
van plakkaten de vorming van proletari
sche Hundertschaften. De werklcozcn ver
langen dat alle zaken, die zich niet willen
onderwerpen aan een prïjsonderzoek, voor
minstens veertien dagen zullen worden
gesloten.
Latere berichten melden, dat de toe
stand te Dresden in de hoogste male ge
spannen is, ofschoon het 'gelukkig nog
nergens - tot werkelijke gewelddadigheden
is gekomen. De (roepen betoogers zijn
voor het grootste deel samengesteld uit
werlcloozen, waarhij natuurlijk allerlei
verdachte individuen zich aansluiten. Zij
pogen bijna overal den verkoop van le
vensmiddelen 'tegen Igoedkoopere prijzen
af te dwingen. Zoodra zich ergens zulk
een stoet vertoont, welke meestal uit
eenige honderden personen is samenge
steld en cue gevoTL-u w orcu~aoor^eén aam'
met 10 of 12 jongelieden, sluiten de win
kels hun luiken.
Do winkeliers, evenals de burgers, moe
ten over het algemeen vrij ontevreden zijn
over de zwekko houding van de Saksische
regeering.
Ongeregeldheden te
L u 1) e c k.
Naar aanleiding van het feest der 43ste
res erve-infanterie-divisie op het Bergfeld
te Lubeck kwam het daar tot onlusten en
buitensporigheden van communistische bo
toogers, die het Bergfeld waren opgedron
gen. Zij werden door.de veiligheidspolitie
teruggedreven.
Toen later de deelnemers aan de feeste
lijkheden van het Bergfeld terugkeerden,
doorbraken de communisten de politie-
afzetting. De politiebeambten sloegen er
met den gummistok op los
Na de arrestatie van één der onrust
stokers poogden de communisten de po
litiewacht te bestormen? Verscheidene
personen werden gewond.
Dreigende staking te Hamburg.
Te Hamburg dreigt een staking in het
zeevisschersbedxijf te zullen uitbreken.
Een arbitrale uitspraak in zake een ge-
eisckle loonsverhooging is door de vis-
schers verworpen en indien niet te elfder
ure nog een regeling wordt getroffen, zal
cle geheelo Duitsche zeevisscherij worden
stilgelegd.
Engeland.
Baldwin in het Lagerhuis.
Het Lagerhuis kwam gisteren voor de
eerste maal na het Pinksterreces» onder
de nieuwe regeering hijeen. Er werd geen
politieke verklaring afgelegd door de nieu
we regeering. Nadat hulde was gebracht
aan den arbeid van den afgetreden pre
mier Bonar Law en de nieuwe premier
Baldwin was gelukgewenscht door de
partijleiders, ging het Huis over tot de
orde van den dag.
Baldwin antwoordde op de gelukwen-
schen en zeide, dat hij, hoewel thans lei
der der conservatieve partij geworden,
nimmer zou vergeten, dat hij ook de lei
der van het land was. Hij zou trachten
de groote tradities van het Britsche pre
mierschap te doen voortduren.
Austen Chamberlain wenschte ton slot
te den nieuwen premier geluk met zijn
begrooting en hetgeen hij gepresteerd had
hij de totstandkoming der regeling van
de Britsche schuld aan Amerika, en
wenschte hem hot grootste mogelijke suc
ces toe in zijn nieuwe functie.
Baldwin gekozen tol leider der
conservatieve partij.
In een vergadering der conservatieve
partij werd Baldwin gekozen tot leider
der partij.
Baldwin, zijn benoeming, aanvaardend,
zeide, dat hot noodzakelijk was, de voor
naamste beginselen van het conservatis
me te handhaven namelijk: eerbied voor
do constitutie, het welzijn der bevolking
en de ontwikkeling van het rijk. Het stre
ven moest gericht zijn op de ontwikkeling
van het rijk, om Engeland onafhankelijk
te maken van de rest der wereld. Dit was
echter een langzaam proces, en indien in
middels Europa uiteenviel, kon niets het
land redden van voortdurende werkloos
heid, met oen mogelijke oncontroleerbare
reactie van de bevolking. Met het oog
hierop prees Baldwin zich gelukkig, een
bekwaam financier' en economist als
McKenna voor de regeering te hebben ge
wonnen. Baldwin voorzag de volledige
unionistische hereeniging binnen, korten
tijd.
Worthinglon Evan nam het ambt van
postmeestor-generaal aan. Dezo benoe
ming is daarom merkwaardig, dat Evans
oen der conservatieven is, die zitting had
den in het kabinet Lloyd George. Hij is
de eerste zijner collega's, die in een zui
ver conservatief ministerie weer een
plaats inneemt. In het schrijven, waarbij
hij zijn benoeming aanneemt, zegt hij: Ik
hen bereid alles te doen wat ik kan om de
eenheid der pèrlij te bevorderen en ik
acht het mijn plicht alle diensten, die ik
het land en de partij kau bewijzen, op mij
te nemen door mij bij de tegenwoordige
regeering aan te sluiten. Evans was mi
nister van oorlog en het coalitie-kabinet,
doch staat ook bekend als financieel des
kundige en vervulde een belangrijke rol in
sommige economische conferenties der
bondgenooten.
De indemniteitswei aangenomen.
De op 15 Mei aangekondigde indemni
teitswet voor Bridgeman is door het La
gerhuis in tweede lezing aangenomen mot
297 tegen 143 stemmen. De wet voorkomt,
dat er eenige actie kan worden gevoerd
tegen den minister van hinncnlandsche
zaken-of de rechterlijke overheid door do
gedeporteerden; de regeoring beloofde ech
ter, dat do personen, die door de depor
tatie schade geleden hebben, een gepaste
vergoeding zullen ontvangen.
soVjefno(a.'>n
Reuter verneemt, dat het Britsche ant
woord op do laatste Sovjetnota waar
schijnlijk in het midden der week zal wor
den overhandigd. Het kabinet is van mee
ning, dat hoewel het Sovjet-antwoord
oen groote verbetering is vergeleken bij
het voorgaande, en bevredigend op de
meeste punten, algeheel meeningverschil
blijft bestaan ten aanzien der propaganda
In dit opzicht wordt het antwoord onbe
vredigend geacht.
Naar het einde van den strijd in Ierland.
Eenproclamatie van De Va Ier a.
Uit Dublin wordt gemeld, dat De Valera
en de chef van den staf der republikeinen
bevel aan hun volgelingen hebben gegeven,
om den strijd te staken.
De vrijstaat-regeering heeft eenige do
cumenten gepubliceerd, die haar Vrijdag
in handen vielen en die een bevestiging
van dit bevel blijken te zijn. In dat stuk,
gericht aan alle rangen der republikeinen,
zegt De Valera, dat de republiek niet lan
ger met succes met de wapens kan worden
verdedigd, dat verdere offers vergeefsch
zijn en dat een voortzetting van den strijd
tegen het belang des lands zou wezen.
Spanje:
De anarchisten-actie.
Uit Madrid wordt gemeld: De politie
lieeft in een trein tusschen Saragossa en
en Bilbao een man een vrouw gearres
teerd, in wier b i zich een koffertje be
vond met zes gc-v..pende revolvers en vier
bommen.
Het was de politie opgevallen, dat dit
paar buitengewoon veel op genoemd tra
ject op en neer reisde en bij nader on
derzoek over hun verdere gedragingen,
was o.a. gebleken, dat ze nauwe betrek
kingen onderhielden met extremistische
kring.en
Te Lasposas, bij Madrid, heeft de po
litie in verband met den arrestatie, een
twaalftal extremisten in hechtenis ge
nomen.
Een schietpartij.
Een groep individuen drong te Barce
lona door de afzetting van een -voetbal
terrein heen, waar juist een voetbalwed
strijd gehouden werd. Zij losten schoten
op arbeiders, die aan den match deelna
men en die tegen do bevelen van het
stakingscomité der transportarbeiders in
de haven gewerkt hadden. Twee perso
nen werden gedood en vijf gewond, waar
onder twee vrouwen.
Bulgarije.
De revolutie-berichten.
Het Buig. Ag. spreekt nadrukkelijk te
gen, dat. Stamboelinski voor de revolutio
nairen de vlucht heeft moeten nemen en
dat de minister van financiën gearresteerd
zou zijn. „Overal heerscht volkomen orde",
zoo luidt hot bericht. Het Bulgaarscho
gezantschap te Weenen heeft, naar de
Woensche berichtgever van liet „HLld."
meldt, een communiqué gepubliceerd met
HET VOORNAAMSTE NIEUWS»
BUITENLAND.
Een memorandum van den rijksbond
van Duitsche industrieelen over de aan hf
bieden garanties.
De Communisten-onlusten in het Ruhr*
gebied slaan ook over naar andere plaat*
sen in het rijk.
Verhooging der mijnwerkersloonen i»
het Ruhrgebied.
De geallieerden ontslaan Turkije van ds
betaling der schadevergoeding
Baldwin tot
partij gekozen.
leider der conservatieve
De Valera geeft den strijd op.
De Grieksche vloot in de Turksche wat
teren verschenen.
BINNENLAND.
Het staat vast, dat de R.-K. Universiteit
te Nijmegen October a.s. zal worden ge
opend.
In de vergadering van de Kath. Weten
schappelijke Vereenigïng is een klacht ge
uit over achterstelling der Katholieken.
Tot directeur-generaal der Posterijen en
Telegrafie is benoemd oud-minister König.
Opgericht is het „Herstei-Europa-Co-
mité".
dezelfde verzekering, dat er in Bulgarije
rust heerscht. Stamboelinski fs reeds in de
hoofdstad teruggekeerd. Hij had dus blijk
baar toch de vlucht moeten nemen. Het
hoofd der Macedonische honden, Aelxan-
drof, de z.g. „ongekroonde koning van-
!V1«I VU'JIIIB zIÜIl Tri CCTIq VI 11,111, vij
koeb gesneuveld "zijn. Hij zond destijds
Stamboelinski het doodvonnis toe wegens
diens optreden tegen do Macedoniërs.
Stamboelinski zou nu weer lieer en mees
ter van den toestand zijn.
De „Grazer Tagepost" weet nog te ver
tellen, dat de voormalige Bulgaarsclie mi
nister van oorlog Tomof op last der regee
ring gearresteerd en geïnterneerd is.
Turkije
De Grieksche vloot bij dc Dardanellen
verschenen.
Wegens de verschijning der Grieksche
vloot hij de Dardanellen heeft Adnan Bèy
bij de betrokken kringen geprotesteerd en
opheldering gevraagd.
BIMNENLASSKS
R. K. UNIVERSITEIT.
Het bestuur der St. Badboudstichling
deelt ons mede, dat met ingang van 1 Juni
dr. H. v. d. Velden te Nijmegen is be
noemd tot bibliothecaris der R. K. Univer*
siteit.
De Commissie van Organisatie der
R. K. Universi' it te Nijmegen, verzoekt
ons mede te deelen, dat er niet do minsta
twijfel bestaat omtrent de opening der
Universiteit in de maand October.
Hiermede wil de Commissie tevens ant
woord geven op de talrijke aanvragen om
inlichting, tot haar gericht.
Koninklijke besluiten.
Bij Kon. besluit is, met ingang van 13
Juni 1923 benoemd tot directeur van het
post- en telegraafkantoor te Heemstede
J. H. Mesters, thans in gelijke betrekking
te Tegelen.
De Algemeens Bond.
De Voorzitter.
Bij de bespreking op de Bond van Kies-
vereenigingen in Gelderland van do candi*
datuur van mr. Baron van Wijnbergen
als voorzitter van den Algemeenen Bond* j
bleek de meerderheid voor de candidatuur-
Van Wijnbergen, temeer waar men geen
zekerheid had, dat mr. Van Schaik do can*
didatuur zou aanvaarden.
De afgevaardigden van den Gelderschen
Bond zouden .evenwel voor de voorzitters*
keuze geen bindend mandaat meekrijgen.
Amsterdamschc Universiteit
Zooalfl men weet, is aan prof. dr. R. IL
Saltet eervol ontslag verleend als boog*
leeraar in do Gezondheidsleer aan de Am*
sterdamsche Universiteit, Op het eindé
van den oursus zal hij deze functie noen*
leggen.
Naar de „Tel." verneemt, heeft de me*
dische faculteit thans in de vacature*
Saltet aanbevolen: prof. dr. J. J. van
Loghen, buitengewoon hoogleeraar in de
tropische hygiëne, vanwege do vereeniging
„Het Koloniaal Instituut" en in do twoe-
do plaats den hoer J. B Wolft arts-assis
tent van prof. Saltet.
