No. 19
23
5
blo. 4 O IT
fcjABONN€ME'NTSPRWSliedraegt bij vooruitbetaling
foor Leiden 19 cent per week 3 2.50 per kwartaal*
stofAlij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal-
Franco per post f 2.05 per kwartaal,
[et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
njgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
Lar» Uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
geerp. Zondagsblad 9 ct.
it nummer bestaat uit twee
laden.
4e Jaargang
5 10 1923
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No.
TELEFOON INTERC. 935 -i-
10 - LEIDEN
POSTBUS No. IL
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
öowone adve?Sentaën 20 csnt por rsgal.
Voor Ingezonden Medodeelingon wordt het
s dubbele van het tarief berekend.
Klein© adverSeniiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hunr en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Zondagsblad.
De administratie herinnert er aan dat het
j jonnementsgeld ad 50 cent 2e kwartaal op
Zondagsklad heden moet worden betaald.
(Tl
KATHOLIEKE
zors en kiezeressen, morgen roept u do
ibus om uw
PLICHT h;.
forvullen.
gd tc Do Katholiek, die niet wil een misschien
woti jzamo maar in ieder geval zékere af-
raiks king naar een tijd van revolutie en
daaraan verbonden toestanden, hij
unie rechts, hij stemme:
3D KATHOLIEK.
)c Katholiek, die wil uitkomen voor
bow ii beginsel, die wil kleur bekennen, hij
Tuin nme:
KATHOLIEK.
Katholiek, stemt Katholiek,
eenvoudig omdat hij
KATHOLIEK
n# fc
:ten
e
Are
lil
izet:
,t morgen tijdig stomiAen.
uemt uw oproepingskaart (de cnve-
n.I.) mede, in ruil waarvan de
ft be bitter van het stembureau u een stem-
.9 di 1 Ece{t-
lurch aa^ °P da* stembiljet één hokje
gel, met het aanwezige roode potlood cn
it het daarna opgevouwen in de stem-
7
an
uw oproepingskaart is zoek ge
il, kan do voorzitter van het stombu-
waar ge moet stemmen, u een ander
lakt nog Vanavond en morgen onder
halfslachtige of onwetende ken-
n propaganda opdat zij allen GOED
Ti n<
i Boi
15.00 i
StOE
f
met
30 H a
mpwi
H(
ber
den Sfatenkieskring LEIDEN
tize lijst:
(C. J. L. v. d. MEER.)
den Statenkieskring GOUDA
nze lijst:
,^r (P. A. TH. v. d. WENDEN).
verin
m bij
bezetting van het Ruhrgebied
HET DUITSCHE VERZET.
r het algemeen hebben de Fran-
nog steeds met groote moeilijkheden
|t spoorwegtransport te kampen, o.a.
'gmannsglück, waar zij volgens
dgon opgaten in de eerste drie dagen
et geheel 980 ton, dus ongeveer 60
IE1JJ ons, in beslag genomen hebben.
aar het schijnt, doen deze bezwaren
bet geduld verliezen. Te Trier-West
Ai opgetreden tegen de daar geves
kolonie van spoorwegpersoneel,
160 gezinnen binnen tien minuten
woningen moesten verlaten, daar de
so |oon hun eed van trouw niet wilden
ken, zoodal nu allen dakloos zijn.
6e leniging van den ergsten 'nood
i ^i^P'ösident 10 millioen mark
gesteld. Een andere ko-
Tan spoorwegmannen, Sankt Pauli
.Jr> W'aar 98 gezinnen wonen en een
gezinnen bestaande kolonie te Eh-
waclit binnenkort hetzelfde lot.
Kanaalbrug opgeblazen.
6e plaats, waar het Rijn-Herne-ka-
I 1 Henrichenburg over de Emscher
|i^werd Zondagmorgen omstreeks vijf
6 kanaalbrug door onbekenden opge-
a.watermassa's van het kanaal stort-
fii!, lawaai in de Emscher.
B w j 1 bruggen, die den gewel-
waterdruk niet konden weerstaan,
l rQecgesleurd. De haven, van Her-
|Pro°te stukken van het kanaal ston
plo uren bijna geheel zonder
F&0 beladen koleaaken zijn ornge-
i ^0,enschip gezonken.
Lji ,Uo,umund—Eemskanaal is een
onm« ^.^0n'iGn' waardoor het ver-
unmogohjk js geworden.
I Nieuwe Seweidmaat regel?
lïanscW ^'lr Abendbl." schijnen
,7oo- 10011Eeuwen gewcldmaat-
1 8 horeidcn, die uit de ver
scherpte afzetting van Elberfeld-Barmen
zou bestaan.
De commandant der Fransche troepen
te Kronenberg heeft medegedeeld, dat alle
straten, die naar Elberfeld leiden, moeten
worden afgezet, behalve die uit Solingen,
en wel door prikkeldraadversperringen,
loopgraven en sterke Fransche patrouilles
Als reden wordt opgegeven, dat tusschen
het bezette en het onbezette gebied een
buitengewoon levendige smokkelhandel
wordt gedreven.
Het aantal slachtoffers tc Essen.
Officieel wordt gemeld, dat het aantal
slachtoffers van het bloedbad te Essen be
draagt 13 dooden, 20 zwaar- en 9 lichtge
wonden.
Engeland.
De reis van Loucheur.
Een verklaring van Bonar Law
In de nieuwe zitting van hot Lagerhuis
deelde Bonar Law, die zoo schor was,
dat men hem bijne niet kon verstaan,
mede, dat allo alle geruchten, als zou hij
in een onderhoud met Loucheur het op
treden van Frankrijk in het Ruhrgebied
hebben goedgekeurd, totaal onjuist zijn.
ïïij 'ontkende verder de juistheid van
de mededeelingetn, dat Loucheur als op
lossing van het Ruhrprobleem de inter
nationalisatie van het Rijnland zou heb
ben voorgesteld cn een internationale
Duitsche leening, waaruit Frankrijk zijn
buitenlandsche schulden zou kimnen vol
doen. De besprekingen met Loucheur heb
hen een absoluut algemeen karakter ge
dragen.
Men krijgt in welingelichte kringen den
indruk, dat do oplossing verder af is dan
ooit en dat, tenzij het parlement dit zeer
uitdrukkelijk'schijnt te willen, van do En-
gelsche rogeering geenerlei actie is to ver
wachten. Ook een conferentie der vier
entente 4 mogendheden waarvan gesproken
wordt, schijnt niet veel meer te zijn dan
een proefballon.
In het lagerhuis vroeg kolonel Wedgc-
wood (onafh. lib.) den premier, of Lou
cheur tijdens het onderhoud, dat deze de
vorige week met hem had, hem cenig
voorstel heeft gedaan ter oplossing van de
Ruhrkwestio en omtrent een interna
tionalisatie van het Rijnland, te garan
deeren door Engeland, en verder of er
een voorstel was gedaan om eene leening
aan Duitschland toe te staan om dit land
in staat te stellen Frankrijk te betalen.
Bonar Law antwoordde, dat alleen al-
gemoene besprekingen waren gevoerd.
Commandant' Kenwortliy (eveneens on
afh. lib.) vroeg, of het bericht waar was,
dat de premier namens zich zelf en na
mens de regeoring de Fransche Ruhractic
actie had goedgekeurd. De premier ont-
kendo dit en zeide dat die kwestie in het
geheel niët Ier spreke was gekomen.
Kenwortliy vervolgde: Wij mogen dus
aannemen, dat de verslagen in de Fran
sche en Engelsche pers, dat Loucheur
met do goedkeuring van Engeland aan
gaande die actie, naar huis is terugge
keerd, onjuist zijn.
Bonar Law antwoordde geen enkel be
richt van dien aard te hebben gezien.
De arbeidsconflicten.
De uitvoerende raad van den mijn-
werkersbond te Derbyshire heeft besloten,
onder de mijnwerkers een aanbeveling te
verspreiden om het voortduren van de te
genwoordige nationale loonvereenkomst te
steunen, daar de lijd niet geschikt is om
deze te beëindigen of er met geweld ver
anderingen in aan te brengen.
De mijnwerkersbonden in Nottingham
shire, Leicestershire en Yorkshire zullen
cenzelfden stap ondernemen.
Italië.
Vorstelijk huwelijk.
Op het Quirinaal werd gistermorgen in
tegenwoordigheid van de souvereinen, de
koningin-moeder, de prinsen van konin
klijke bloede en het staatscorps het huwe
lijk van prinses Yolanda met graaf Galvi
voltrokken.
De voorzitter van den senaat Tittoni,
bijgestaan door Mussolini, sloot bet bur
gerlijk huwelijk. Getuigen waren do mi
nisters generaal Diaz en admiraal Thaon
di Revel.
De kerkelijke plechtigheid had in de
Paulijnscho kapel plaats.
Een groote menigte juichte de vorste
lijke personen, dio op het balcon .versche
nen, toe.
Amnesiaiic.
Ter gelegenheid van het huwelijk van
prinses Yolanda heeft de koning amnes-
tatie verleend voor delicten, waarop geen
hooger straf staat dan hechtenis van een
maand cn duizend lire, evenals voor duels
en eenige delicten tegen personen en goe
deren.
Zweden.
Dc instelling van Bedrijfsraden.
H. N. uit Stockholm:
De regeeringscommissio, benoemd om
verslag uit te brengen over do vraag
hoeverre het democratische stelsel in de
nijverheid wettelijk geregeld kan worden,
heeft haar verslag uitgebracht. Het ver
slag is door alle leden der commissie
goedgekeurd behalve door 4 vertegen
woordigers van de patroons en 1 vertegen
woordiger van de arbeiders.
De commissie heeft het vraagstuk van
winstdeeling of copartnership niet in
haar onderzoek betrokken en geeft mot
betrekking tot de instelling of verkiezing
van bedrijfsraden in overweging, dit niet
verplichtend te maken docli het te laten
afhangen van een beslissing eener bevoeg
de meerderheid der georganiseerde arbei
ders in de fabriek.
Het verslag spreekt de meening uit, dat
iedere poging om een democratisch stel
sel in de nijverheid lo organiseeren, ge
baseerd moet zijn op de bestaande vak-
vereenigingsorganisaties, een standpunt
dat door de vertegenwoordigers der ar
beiders in de commissie is ingenomen.
Het verslag bevat in verband hiermede
een uitvoerig overzicht van den invloed
op het bestuur der bedrijven welken de
arbeiders door hun collectieve overeen
komsten reeds hebben verkregen.
In het wetsontwerp, dat de commissie
uitgewerkt heeft worden bedrijfraden in
gesteld om den arbeiders een beter in
zicht te geven in de productie in verband
met een verhooging van de welvaart der
betrokken onderneming, doch tevens ter
bevordering van samenwerking tusschen
arbeiders en leiders. Dergelijke raden zul
len worden ingesteld in alle bedrijven met
minstens 25 arbeiders, terwijl zij alleen
kunnen worden geslicht krachtens besluit
eener vakvereeniging aangesloten bij de
algemeeno arbeidersorganisatie. Hot be
sluit dienaangaande moet genomen wor
den met een meerderheid van X, terwijl
aan de stemming niet. minder dan de
helft der arbeiders in de betrokken fabriek
mogen hebben deelgenomen.
•Stemgerechtigd zij^ lü-jarigen met ten
minste 1 jaar dienst in de fabriek. De ra
den zullen bestaan uit 39 arbeiders en
hoogstens 3 patroons. De arbeidersleden
dezer raden zullen niet mogen worden
ontslagen zonder zeer ernstige redenen,
waarover zoo noodig een scheidsgerecht
beslist. Het zal de plicht der raden zijn
de mechanische en technische ervaring en
bekwaamheid der arbeiders te gebruiken
tot verbetering der productie-methoden en
om dit te bereiken krijgen de raden gele
genheid kennis te nemen van de techni
sche methoden ten einde hun gelegen
heid te geven voorstellen tot wijziging te
doen. Bovendien krijgen de raden gelegen
heid kennis te nemen van de productie
kosten en wat daarmee samenhangt, zon
der evenwel bijzonderheden te vernemen
waarvan de bekendmaking de onderne
ming zou kunnen schaden.
Tsjecho-Slowakije.
Priestergebrek in Bohemen.
Naar een Kipa-bericht uit Briinn meldt,
doet het priestergebrek in Bohemen zich
van dag tot dag sterker gevoelen. Het
aantal geestelijken is de laatste jaren snel
afgenomen. Aan de zeven theologische in
stituten van Behomen, Moravië en Silezië
studeerën in het geheel slechts 252 toe
komstige clerici.
Meer dan 300 priesters zijn raar dc
Tsjechische nationale secte overgegaan.
Turkije
Een Volkspartij.
Door een invloedrijke groep, onder voor
zitterschap van Mcostafa Kemal, is een
nieuwe Turksche partij gevormd, welke
do Volkspartij heet. Deze partij zal bij
do komendo verkiezingen mot driehonderd
candidaten uitkomen. Het program zegt,
dat het volk de onbeperkte souvereiniteit
bezit, dat de Nationale Vergadering de
steunpilaar van het Khalifaat is, dat de
partij do orde in Turkije zal verzekeren,
spoorwegen zal aanleggen, den landbouw
zal bijstaan en de wetten zal hervormen
overeenkomstig de moderne eischen. Het
program spreekt zich ten slotte uit ten
gunste van liet herstel der verwoeste ge-
bicden, de vermindering van den militai
ren diensttijd en het sluiten van vrede.
China.
Streven naar eenheid.
De regeering heeft aan Soen-jat-son
oen telegram gestuurd om hem to vragen,
het bewind te Kanton to ontbinden en te
Peking te komen om de mogelijkheid te
b-fpreken van een hereeniging met Zuid-
China
Ce Staten-Verkiezingen.
LIMBURG.
Gisteren liecffc de verkiezing plaats ge
had in do provincie Limburg.
Gekozen zijn: 38 Roomsch-Katholicken,
1 Chr.-Hisfc., 4 S. D. A. P., 1 Vrijheidsbond.
1 Vrijz.-Dem.
De Staten waren aldus samengesteld: 37
Rooiusch-Katholieken, 1 Chr.-Hisfc., 4 S. D.
A. P., 1 Vrijheidsbond, 2 Vrijz.-Dem.
Do Katholieken hebben één zetel
gewonnen ten koste van de Vrijz.-
Democraten.
Het inwisselen van zilverbons.
Aanbieding tot 31 December.
De Minister van Financiën brengt ter
algemeeno keniis, dat, ingevolge het K. B.
van 13 Maart 1923 de ingetrokken zilver
bons van f2.50 (model 1915), alsmede de
ingetrokken zilverbons van f 1 (model
1916), alsnog tot en met 31 December
1923 ter inWisseling kunnen worden aan
geboden ten kantore van het Agentschap
van het Ministerie van Financiën te Am
sterdam (Heerengracht 344/46).
Desverlangd kunnen do bons per post
aan bovenstaand adres worden gezonden
met duidelijke opgave van naam en adres
van den afzender. Ter bevordering van
een tpoedige afdoening zullen de inzenders
goed doen, bij do bons te voegen een be
hoorlijk gefrankeerd en aan hen zelf ge
adresseerd formulier van een postwissel
of wel een behoorlijk gefrankeerd stor
tingsformulier van den postchêcpie- en gi
rodienst, ten beloope van het bedrag der
door hen ingezonden zilverbons.
Uit liet bovenstaande blijkt, dat de ge
legenheid ot inwisseling niet meer wordt
opengesteld ten aanzien van de ingetrok
ken zilverbons van f 1, f 2.50 en f 5 van
den ouden vorm (model 1914) en dat op
het oogenblik nog alleen in omloop zijn
de zilverbons van f 1 en f 2.50 van het
nieuwste type. Van de laatstbedoelde zil
verbons, welke dus niet behoeven te wor
den ingewisseld, dragen do bons van f 1
de dagteekening van 1 Februari 1920, ter-
de bons van f 2.50 zijn gedagtoekend 1
Juli 1918 of later.
De heer J. G. A. Meijknecht. presi
dent der St.-Vincentius-conferenlie van
den H. Jozef, te 's-Gravenhage, is ter ge
legenheid van haar 50-jarig bestaan door
den Paus begiftigd met het eerekruis Pro
Ecclesia et Pontifice.
KERKNIEUWS
Kapelaan J. A. Hendrikx. f
Men schrijft aan de „Msb.":
Den 6den April j.l. overleed te St. Oeden
rode, N.-Br. de weleerw. heer Johannes,
Andreas Hendrikx, oud-kapelaan van het
Bisdom Haarlem.
Geboren te Woerden, den 10 April
1877, word Zijneerw. den 15 Augustus, 1900
priester gewijd, en was achtereenvolgens
als kapelaan werkzaam in verschillende
groote plaatsen van het diocees o.a. te
's-Gravenhage en Rotterdam. In 1913 zag
hij zich echter wegens ziekte genoodzaakt
zijn ontslag te nemen.
Dit kostte den ijverigen priester veel,
maar hij bezat.deugd genoeg, om nederig
in Gods heiligen Wil te berusten. Nooit
kwam er eene klacht over zijn lippen, of
schoon zijn lijden soms lievig was. Meer
malen moesten Zijneerw. de laatste H.H.
Sacramenten worden toegediend, totdat
hij den derden Paaschdag in het. St. Oda-
gesticht te St. Oedenrodo voorbeeldig is
gestorven.
Vrijdag j.l. had de uitvaart en begrafenis
plaats op do Heilig-Land-Stichting, bij
Nijmegen. De Zeercerw. lieer Pastoor Suijs
Vicaris der H. Land-Stichting, geassi
steerd door twee Ecrw. Paters van het
Gezelschap van Maria, verrichtte de
plechtigheden, welhe streng liturgisch
uitgevoerd, zooals men dat in de prachti
ge Genakel-kerk gewoon i« diepen in
druk maakten.
Het lijk werd in de erypta van Calvarië
bijgezet. Daar, onmiddellijk naast het al
taar cn in de schaduw van het hoogo
kruis, dat heel den Calvarie-berg over-
heerscht, wacht de vrome priester den
grooten dag der Opstanding af.
Allen die hem gekend hebben, in 'fc bij
zonder zijn Eerwaarde medebroeders in
het Priesterschap, zullen hein in liunne
gebeden en H.H! Sacrificiën wel indach
tig willen zijn?
Het Missiehuis der Eerw. Paters Fran
ciscanen te Sitlard, dat begin Sept. zal
worden geopend, wijl dat te Baarlo reeds
te klein is, is berekend voor 250 studenten
mY ttsfoOEWESB
A'.PHEN AAN DEN RIJN.
R. K. Huisv. Comité. Het bestuur van
den Kring Alphen aan den Rijn maakt be
ken J, dat op X Mei een transport uit Buda
pest en op 12 Mei een transport uit Wec-
nen in Holland zal aankomen.
Den 7den Mei vertrekt dit transport naar
Budapest en den 17en Mei naar Weer.eu
weder terug. Voor kinderen die met c?n
HET UOOKHAA8SSTE H8EUTC5.
Wethouder Krijgsman van 's-Herto-
qenbosch over de volkshuisvesting. (2s
blad).
De Staten van Noord-Holland en dt
nood der Tuinders.
Protestantsche actie inzake de burge
mcestersbenoeming tc Rotterdam.
Naar verluidt zouden uc Fransche»
voornemens zijn de verscherpte afzetting
van Elberfeld-Barmen af te kondigen.
Bonar Lav/ verklaart, dat alle geruch
ten over een goedkeuring door hem van
de Fransche actie, onjuist zijn.
Verslag over de instelling van het be-
drijfsradenstelsel in Zweden.
Een volkspartij in Turkije opgericht.
dezer treinen zullen heenreizen, wordt on
gave verzocht, minstens 7 dagen voor eea
dier datums.
Ook bestaat gelegenheid liebesgaben mo
de te geven mits deze 7 dagen van te vo
ren zijn toegezonden. Tevens wordt er den
20sten April een wagen goederen verzonden
naar Duitschland cn Oostenrijk, waarme
de evenzoo liebesgaben kunnen medegege
ven worden. Dezen moeten den 14den AprK
aan het Secretariaat, v. ManJersloosfcraab
42, bezorgd zijn.
OEGSTGEEST.
Inbraak. Hedennacht is alhier in
perceel Emmastraat 1, poging tot inbraak
gepleegd. Do dader(s) is/zijn blijkbaar bij
zijn/hun werk gestoord, daar niets wordt
vermist.
VOORHOUT.
Ongeval. Aan den Noordwijkerbock ga-
raakte onze plaatsgenoot de heer Jat. v«
Sch., die daar per fiets was, on Vr eeD
auto, waardoor hij vrij ernstig werd ge
kwetst. Do eigenaar van den auto bracht
de man in zijn auto naar zijn woning waar
na geneeskundige hulp werd ingeroepen
VOORSCHOTEN.
Brand. Bij den heer H., in het St -
Nicolaaspark alhier, was gisteravond een
begin van brand ontstaan in den schoor
steen, De brand werd door eenige per
sonen met zand gebluscht.
De Hanze. Do R.-K. middenstands-
vereeniging De Hanze vergadert Dinsdag,
10 April in het R.-K. Vereenigingsgebcuw,
des avonds te 8 uur. Als spreker zal op
treden de heer Pelle, uit Leiden.
WASSENAAR.
„Herwonnen Levenskracht". Door de
R. K. Tooneelclub Mgr. Broere alhier -werd
Zondagavond met medevcridng v«-n tikele
dames een uitvoering gegeven io h-fc Ta-
fcronaatsgebouw ten bate van het klceding-
fonds van Herwonnen Levenskracht.
Nadat de Voorzitter de vergadering had
geopend, werden enkele komische voor
drachten gegeven, die insloegen. Do laatste
was een bedelpartij ten bate van het fonds-,
welke ongeveer f 20.opbracht.
Na de pauze volgde het vrooliik srcl in
3 bedrijven ..Gebroeders Kalkoen", een stuk
dat gedurende bijna 3 uren met de groots»e
aandacht werd gevolcd. Er werd vlot cn
goed gespeeld, terwijl de zaal hcrhoalJo
malen daverde van den lach. Zeer voldaan,
toog dan ook een ieder huiswaarts.
Nieuwe school. Maandagmiddag werd
in tegenwoordigheid van het Dairelijksch
Bestuur der gemeente, het schoolbestuur,
verschillende cndèrwijsaufcoritcilen en be
langstellenden do nieuwe Chr. School aan
de Mclenlaau geopend.
WOUBRUGGE.
Gemeenteraadsverkiezing. h do ver
gadering van de A. R. Kiesvereniging „Ne
derland en Oranjo" werd voor de a s. ver
kiezing van leden van den gemeenteraad do
navolgende candidatcnlijsfc vastgesteldl
W. C. van Dam, 2 \V. van 'fc Riet, 3 A.
Wisman (aftr.), 4 T. van Rijn, 5 P. Yro-
mans, 6 O. C. van Hornessen, 7 A. Petcr3,
8 Chr. van der Nagel.
De candidaten van de liberale kies
vereniging (Vrijheidsb.) zijn: 1 F. Kroes
(aftr.), 2 A. D. H. Hccnlc, 3 A. G. Loth—
Kattenbusch, 4 W. Klokkcmcljer, 5 H. van
der Wel.
De candidaten van de Chr. Hist. Kies
vereniging zijn: 1. C. van Rijn (aftr.), 2 L.
Donker, 3 H. van der Nagel, 4 J. Boon, 5
P. Boot, G W. van der Waa.
Slecht weer. Daar do hooibergen.'
niet veel voedsel bevatten, is
don veestapel in dc weide g
door de aanhoudende droogte
reen voldoende voedv-
den "gevonden. En d
koude Oostenwind se!
de beesEen.
een deel van
ïdaan, deen
te zal ook daar
de dieren wor-
komt dat de"
werkt voor
