No. 19
Mo. 23
14e Jaargang.
DONDERDAG &PRSL 1923
No. 4103
skji
9e Ccidóclie (3ou/tm\%
DeABONNEM^ttTSPRMSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.59 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week S 2.60 per kwartaal.
Franco per post 12.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per-kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgevierd Zon- en Feestdagen i
Bureaux: RAPENBURG lo. 10 - LEIDEN
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowone advertentiën 30 cent par regal.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. z
Kleine advortentfën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop fiO.50.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
M
38iit
STR
het Hl
b"
Vri
LAND.
Eene R.K. Normaalschool voor
Leiden en Omstreken.
Met dit opschrift vragen wij een oogen-
Zeti blik do belangstellende aandacht der le-
Leu» zers voor een zeer belangrijk besluit, dat
genomen werd op de laatste vergadering
der K. K- Diocesane Vereeniging van
Onderwijzers, afd. Leiden en O., om
to komen tot de oprichting eener JR. K.
7| Normaalschool in de Sleutelstad.
Dit besluit was gebaseerd op do vol-
endo gronden. Van den centen kant is er
5H schromelijk tekort aan 11. K. Onder-
Tjyjgj ijzers, bijzonder op de dorpen. Van den
i'dsi Bl'eren ^ant *3 opleiding van R. K.
\.M, heerwijzers in ons Bisdom to beperkt
dat zij de eerste jaren in dit tekort
kunnen voorzien. De Kweekschool van
BAR Bvervrijk, moest dit jaar van de 128 can-
daten, die zich hadden aangemeld, meer
de helft afwijzen. Het gevolg van dit
is, dat onze Boomsche jongens hun
leiding gaan zoeken op openbare Kweek-
Normaalscholen. De eerste klasse der
scho Kweekschool werd het vorig
voor een zeer groot deel door Room-
ho candidaten bezet.
Hoe deugdelijk nu ook do opleiding aan
zo openbare instituten moge wezen, ze
ijft in het gunstigste geval neutraal en
loet daarom niet aan de oiscben, die
mogen en moeten stellen aan de op
ing van den Roomsclien onderwijzer,
conclusie uit dit alles is deze: verrui-
ELg der opleiding voor den Roomsclien
erwijzer is dringend noodzakelijk in
I belang van de Roomsche opvoeding
er Roomsche jeugd.
'ozo noodzakelijkheid erkennend be-
Dt do afdeeling Leiden pogingen in het
ik te stellen, ten einde te komen tot
oprichting eener R. K. Normaalschool.
1 ilil
en is bereids aan het
ke
tenier
.s hei
lans
m
drie
is gr
1, en
Rij'
)ez3 commissie nu mocht dezer dagen
Z. D. H. den Bisschop van Haarlem
hoogo goedkeuring en instemming
haar plannen ontvangen. En dit niet
en, maar Monseigneur heeft deze ccm-
aangcniocdigd haar plannen door
letten, Zijn beste verwachtingen voor
welslagen uitgesproken, en Zijn steun,
mogelijk, gaarne toegezegd. Het
lekt van zelf, dat de commissie door
modewerking niet weinig in haar ac-
gesterkb is en vastbesloten liaar moei-
werk tot een goed einde to brengen,
ij hopen van harte, dat de commissie
VJ, baren arbeid nu ook medewerking zal
minden, waar deze verwacht mag
den; dat in het bijzonder de schoolbe-
r! eh van Leiden en omgeving, die in de
Mist van dit nuttig instituut liet eerst
in profitceren, aan deze zaak hun ge-
"00-fkerden steun zullen geven. Alleen
neer inoreele en financieele steun van
zal worden verleend, bestaat
elijkheid, dat dit mooio plan wordt
iczenlijkt. Verder zal de commissie
Dgstelling en hulp, in welken vorm en
welken kant ook, gaarne aanvaarden.
)t slot wenschen wij de commissie
5 besten zegen voor het slagen van
moeilijken, maar zegenrijken arbeid.
A. Th. SEYSENER, pr.
Geest. Adviseur der
w0£f! Leidsche afdeeling.
O®'Dioud 5 April '23.
t Hol
Gudf'
:len
10 en I! APRIL
jj April worden overal in den lande de
haaien voor den Gemeenteraad ge-
April is het in cenigo provincies
voor de Provinciale Staten,
Zuid-Holland,
der-i (!fl Zuid-Holalnd moet rechts blij-
va3Uaar°m op 11 April alle Katholieke
[f3 naar de stembus en allen ge-
°P No. 1 der Katholieke lijst.
Den Siatenkieskring LEIDEN
«e lijs!
(D. 1. L. v. d. MEER.)
Statenkieskring GOUDA
u,.rze l'jst:
(P' TH. v. d. WEIJDEN).
den
5
nten'
(ori#
or:
IE|..
:ersi«
SUITENLANO
Ue bezetting van het Ruhrgebied
DE BLOEDIGE BOTSING TE ESSEN.
Duitse he protestnota.
De Duilscho regeering heeft aan Frank
rijk cn de andere groote mogendheden,
die liet verdrag van Versailles ondertee
kend hebben, oen nola doen toekomen be
treffende cle bloedige incidenten welke te
Essen dezer dagen hebben plaats gehad.
Do Duitsche regeering wijst allereerst
met nadruk op de bezonnenheid en het
geduld, waarvan de bevolkiug van bet
Ruhrgebied sinds weken blijk gaf, on
danks alle gewelddaden der invasie-troe
pen.
De gruweldaad, (hans gepleegd door de
Franschen, die zonder le zijn aangeval
len of bedreigd op een menigte vreedzaam
demonstreerende arbeiders do vuurwa
pens afschoten en onder een weerlooze
massa 'n bloedblad aanrichten, overtreft
alle vroegere wandaden.
De nota herinnert aan de herhaalde,
echter vruchlelooze pogingen van den
raad van arbeiders en beambten bij den
Franschen commandant en geeft vervol
gens een gedetailleerd relaas van de voor
geschiedenis van do zoo noodlottige inci
denten, waarbij tot dusverre 13 arbeiders
zijn gedood en 30, deels levensgevaarlijk,
gewond.
Dit relaas, dat met de reeds gemelde
rapporten omtrent het gebeurde overeen
komt, wijst er in liet bijzonder nog op,
dat, naar door de Duitsche autoriteiten is
vastgesteld, de demonstreerende arbei-
dersmenigtc zich kalm hiekl en de ruim
te voor de bezette hal vrij liet. Ook had
den reeds om half elf de sirenen opge
houden, terwijl de Fransche officieren
kort na elven, zonder uitdaging van den
kant der arbeiders en zonder cenigo waar
se huw ing,^pIotse1ing^het vuur ^enclenep
toen deze reeds vluchtte.
Daarna hebben de Fransche soldaten,
die zelf geqp verliezen geleden hebben
zich uit de fabriek van Krupp terugge
trokken.
Dc nota geeft verder een tegenspraak
van zekere lezingen omtrent de inciden
ten, met name- van eenige berichten van
het Havas-agentschap. Het verhoor van
ooggetuigen heeft uitgewezen, dat geen
enkele arbeider een revolver bij zich
droeg, en dat do manifestanten, ondanks
liun begrijpelijke opwinding zich niet tot
vijandige daden of bedreigingen hebben
laten gaan. Ook de Fransche verhalen
over den z.g. stoom-aanval en hun aan
klacht tegen gc-wezen agenten der Schütz-
polizei en tegen de directie van de fabriek
worden ontkend
Do nota protesteert plechtig legen dit
lichtzinnig moorden en eisclit volledige
satisfactie voor de slachtoffers en de on
middellijke invrijheidstelling der gear
resteerde leden der fabrieksdirectie.
Steeds nieuwe lezingen.
Havas meldt weer een nieuwe lezing
over de botsingen te Essen. Bij de tragi
sche gebeurtenissen te Essen, aldus het
agentschap, heoft zich een bijzonderheid
voorgedaan, waarvan door de Fransche
bladen melding wordt gemaakt en waar
door nog eens duidelijk gebleken is het
boosaardig opzet der Duilsehcrs.
Een Duitsch fotograaf, die zich eerst
verdekt had opgesteld, kwam de menigte
tegemoet en riep in het Fransch: „Handen
omhoog 1"
Oogehblikkclijk werd dit bevel door de
menigte opgevolgd, en juist op het mo
ment, dat het bloedige incident plaats
groep, nam bij doodkalm oen foto hiervan
Deze foto zal natuurlijk sensatie verwek
ken ca zeer zeker door de Duitsche pro
paganda worden geëxploiteerd.
Men meldt uit Dusseldorf aan de
„Temps": De begrafenis der werklieden
van de Krupp-fabrieken, die bij de bot
sing van Zaterdag werden gedood, of die
sindsdien aan hun wonden zijn bezweken
moest gisteren plaats hebben. Zij is ech
ter tot Zaterdag uitgesteld.
De werklieden arbeidden gisteren weer
voltallig.
Spoorwegongeluk.
Naar bet Journal uit Krcfeld ver
neemt, is bij Friedric.hsfeld een ernstig
spoorwegongeluk gebeurd. Do Duitschers
hadden er achtereenvolgens 9 treinen en
twee lomocolievon zonder machinist of
stoker in de richting van Wezel laten rij
den. De achtste trein liep op 'de brug over
de Lippe met volle kracht op den. zeven
den. De schok was vreeselijk, 70 wagons
werden uit de slaven geworpen en ver
pletterd. Er zijn drie verdachten aange
houden.
Van andere zij do ontvangt do „N. R.
Crt." over het ongeval de volgende lozing:
Bij Friedrichsfeld is Dinsdag een
spoorwegongeluk gebeurd. Duitsch perso
neel had zes treinen met voor Frankrijk
bestemde goederen van het bezette naar
liet onbezette gebied wn te brengen.
Toen het dit ook met et zevenden trein
probeerde ontspoorden i wagons, waar
van enkele verbrijzeld wlen. De spoor
beambten werden door Belgen gevan
gen genomen, doch la teweer vrij gela
ten.
Het blad meldt verd.'jTengevolge van
het spoorwegongeval te ;iedrichsfeld is
het station Wezel gehecgeblokkeerd. We
zei is het uiterste pr.ntan de Belgische
bezetting. Deze daad vi sabotage zal
den handel met het onzette gebied en
het vervoer naar Nedmnd ten zeerste
schaden.
Er zijn maatregelen tornen om de
verantwoordelijkheid vo] het gebeurde
van de Duitsche autoriten en c.q. van
de bevolking vast te slelh.
Verscheidene verdachh zijn roeds in
gerekend.
Pelpië,
Dc ZomeriH.
De Belgische rcgecringjhaeft besloten,
ten aanzien van den zoterlijd in Bel
gië, het Fransche stelsel an te nemen,
dat gebaseerd is op den Skaatsburgschcn
lijd, d.w.z., 30 minuten vójr bij don wet-
telijken tijd. He1! stelst zal in België
worden toegepast van 2829 April tot 2
November.
Engsïant
De Icrschs kv.isiie.
Rebellen gevangei ge n o m o n.
De bekende aanvoerster der republikei
nen Jusopbine MsGrath is te Dublin in
haar woning gearresteerd. Twee geladen
revolvers worden op hajir gevonden, ter
wijl zich in huis nog dertig geweerpatro
nen en een V/inchesterkarabijn bevon
den.
Voorts zijn een
den der troepen var. hcb_
het stichten
van brand in een buitenverblijf, waarbij
oen kind was omgekomen.
Naar verluidt, beeft de lersche opstan
delingenleider Gronin zich te Kerry over
gegeven, ten einde het leven van zijn ge
vangengenomen kameraden te redden.
Mijnwerkerssiaking in Zuid-Waies.
46.000 stakers.
In liet Rbonddadistrict is de staking,
die door de mijn werkers vereeniging is
uitgeroepen in verband met de ontwikke
ling der beweging van de niet-georgani-
seerdon, gisteren begonnen. In geen en
kele mijn wordt gewerkt. Er staken 46.000
mijnwerkers.
Op alle mijnen te Swansea en Zuid-
Wcsl-Wales wordt echter gewerkt.
Relletjes Gniler de stakende visschers
tc Aberdeen.
Er hebben gisteren nieuwe relletjes tc
Aberdeen plaats gehad, doordat de sta
kers trachtten de vischdragers te beletten
viscli van Duitsche treilers ter markt te
brengen. De vischdragers trachtten de
markt te bereiken onder bescherming van
de politie, maar duizenden visschers, ver
gezeld van hun vrouwen, bombardeerden
hen met stukken steenkool. Toen do sta
kers weigerden uiteen te gaan, deed de
politie een aanval op "hen met de gum
mistok. Het regende projectielen op de
politie uit de naburige huizen. De politie
viel de stakers van achteren aan en joeg
hen zoo uiteen. Een agent en een staker
werden zwaar gekwetst.
Albanië.
Afscheiding van het kalifaat.
Men meldt uit Skatari, dat het Mokam-
medaanscke congres van Tiranna beslo
ten heeft met het Kalifaat to breken cn
Albanië op godsdienstig gebied zelfstan
dig te verklaren. Het congres besloot de
polygamie af te schaffen: de godsdienstige
afwassckingen; het dragen van den slui
er voor de vrouwen; de gebeden zullen
staande worden uitgesproken.
Deze hervorming heeft in Albanië een
groote opschudding verwekt en vormt een
begin van een echte omwenteling in de
Mohammedaanscko wereld, waar zij een
diepen indruk zal maken.
Turkije.
Hei drankverbod te Consianlinopel.
Te Gonstantinopcl is hot volgende
drankverbod uitgevaardigd:
Ieder, die na 4 Aprjl op het drinken
van sterken drank betrapt wordt, zal der
tig stokslagen ontvangen. Zelfs vreemde
lingen zullen aan deze straf onderworpen
zijn.
Handelaars, die sterken drank verkoo-
pen, zal oen boete van 50 Turkscho pon
den worden opgelegd. Vreemdelingen zul
len aan de autoriteiten een volledige op
gaaf moeten doen van hun voorraden,
doch hun zal twee maanden tijd worden
toegestaan om zo weder uit le voeren, an
ders zullen de voorraden worden vernie
tigd.
Alleen de vreemde militairen zullen van
de bepalingen zijn vrijgesteld.
EEN NIEUWE BIOSCOOPWET.
De mogelijkheid van bioscoopverbod.
Gemeentelijke controle in plaats van
Rijkskeuring. Onder de 18 jaar geen
bioscoopbezoek.
Ingediend is ccn wetsontwerp tot be
strijding van de zedelijke en maatschappe
lijke gevaren van de bioscoop. De Memo
rie van Toelichting merkt op, dat de
verwerping van da ontwcrp-bioscoopwet
do rogeering voor de beslissing plaatste
om, betzij in den bestaanden toestand te
berusten, hetzij een gewijzigde wettelijke
regeling voor te bereiden. Het eerste zou
beteekencn, dat aan liet goedvinden der
gemeentebesturen blijft overgelaten, of al
dan niet een keuring van alle of van be
paalde films wordt voorgeschreven. Het
zal na hetgeen.ten aanzien van 't stand
punt door de regeering ingenomen, is ge
bleken, wel geen verwondering wekken,
dat haar dit niet verantwoord zou voor
komen.
Verder is getracht door aanvulling
van 't wetsontwerp tegemoet te komen aan
enkele bezwaren, welke de Minister reeds
bij de mondelinge behandeling niet van
belang ontbloot achtte. Vooreerst is de
mogelijkheid geopend, dat de gemeente
raad in bijzondere gevallen de oprichting
van bioscoop-ondernemingen verbiedt
Gelijk de Minister in de vergadering der
Tweede Kamer van 16 Febr. 1923 raoeht
opmerken, kan hij zich zeer goed inden
ken in dc gevoelens, welke binnen den
kring van sommige gemeenten wordt ge
koesterd. Wanneer de overgroote meer-
-flSÉSifo fiMÜtó L" toscn de
er inderdaad voel voor, haar
gelijke gemeente-
den aard der zaak zullen slechts kleinere
gemeenten in deze omstandigheden
koeren en het ontwerp bepaalt dan ook
de bevoegdheid om een absoluut verbod
uit te vaardigen tot gemeenten van min
der dan 20.000 zielen. Bovendien zal de
Koninklijke goedkeuring hieraan hecht
de Minister van Binnenlandsche Zaken
en Landbouw, blijkenszijn boven aange
duide reden groote beteekenis tegen
machtsmisbruik waken.
In do tweede.jplaals opent het wetsont
werp de gelegenheid om de rijkskeuring
te vervangen door gemeentelijke controle
Indien der Kroon blijkt, dat deze als mi
nimum oisch voldoet aan de cfiteria, wel
ke aan de rijkskeuring worden gesteld,
dan kan aan de gemeente vrijheid worden
gelaten om een bijzondere keuring te go-
lasten. In dat geval vervalt de eisch, dat
de centralecommissie haar zegel aan d«
film hechte, met dien verstande, dat
films, welke bereids door haar mochten
zijn afgekeurd, niet aan de gemeentelijke
keuring mogen worden onderworpen.
Eindelijk is er mede in overeenstem
ming met de meening, welke de Minister
voorstond in de vergadering der Tweede
Kamer van 21 Febr. j.l. geen overwe
gend bezwaar tegen, dat in gemeenten,
waar dc behoefte daaraan wordt geveeld,
vrijheid wordt gelalen om aan de perso
nen, jonger dan achttien jaren, den
gang verbieden tot andere bioscopen d;in
de zoodanige, die oen pacda'gogisch of di
dactisch kcirakter dr-.gen.
Ter uitvoering van een en ander zijn
ingevoegd eenige artikelen en zijn eenige
bepalingen van bet vroegere wetsontwerp
gewijzigd. Overigens is het wetsontwerp
gelijkluidend met dat hetwelk in de ver
gadering dor Tweede Kamer van Donder
dag 1 Maart j.l. in stemming kwam.
De R.-fC. Universiteit.
Voorstel van B. en W. met 17
tegen 14 st. aangenomen.
De Gom.raad le Nijmegen heeft gisteren
in voltallige verg- behandeld een nader
eenigszins gewijzigd voorstel van B. cn W.
tot het aangaan van eene overeenkomst
met de St. Radboudstichting te Utrecht in
verhand met de vestiging eener R. K. Uni
versiteit in de gemeente Nijmegen.
De heer Kool (A.-R.) had eenige amen
dementen ingediend, die achtereenvolgens
alle werden verworpen met 17 tegen 14
stemmen.
Vóór alel niot-katholicken behalve wet
houder Struik Daim (V. D.)
Tegen allo katholieken en wethouder
Struik Daim.
De heer Kool (A.-R.) wenseht zijn stem
over het voorstel van B. en W. te moti-
veeren. Do vorige maal heeft spr. tegen
gestemd, omdat hij de voordeelen van de
B.-K. universiteit voor de gemeente niet
inzag. Spr. ziet die groote voordeelen nog
niet in en hij betreurt bovendien, dat zijn
amendement, en wel in het bijzonder bet
eerste, niet zijn aangenomen.
Nochtans zal spr. thans niet tegenstem
men, omdat hij meent, dat het voorst:!
sinds den vorigen keer wel verbeterd is.
HET WOÖRaaflftftlSTE -JSSr
Een nieuwe bioscoopwet.
Ds R. K. Universiteit te Nijmsasn.
De Katholieke candidateniijst voor def
Gemeenteraad te Leiden.
Een Duitsche protestnota inzake hel
optreden der Franschen bij de jongste ge
beurtenissen te Essen.
Een spoorwegongeluk bij Friedrichs
feld.
De zomertijdkwestie in België opgelost.
Aanpassing bij den Franschen tijd.
Mijnwerkersstaking in Zuid-Wales.
Albanië scheidt zich af van het Mo
hammedanisme.
(Anplaus cn bravo-geroep door de Katho
lieke raadsleden.)
Het voorstel van B. en W. wordt hierna
aangenomen met 17 tegen 14 stemmen.
Voor stemmen allo Katholieken en de
heer Kool (A.-R.) Tegen stemmen alle
niet-Katholieken behalve de lieer
Kool (A.-R.)
Het vorige voorstel was aangenomen
met 16 tegen 15 stemmen.
Huldiging van den inspecteur-generaal
bij het nijverheidsonderwijs.
In „Dc Twee Steden" te 's-Gravenhdge is
gisterenmiddag te half drio ïn tegenwoor
digheid van vele autoriteiten, leden van
het Eere-comité en van het Algemeen Co
mité, belangstellenden bij liet. niiverheids-
onderwijs en vrienden van den jubilaris, do
heer H. J. dc Groot, inspecteur-generaal
bij het nijverheidsonderwijs, gehuldigd ter
gelegenheid van zijn 40-jarigen arbeid bij
daton ii c r WTTs:
Viarcter," voryrri'. Jc.r van heb
uitvoerend comité der verschillende veree-
nigingen, die on uïtnoodïging van de Ver
eeniging van Directies van Nijverheids
scholen aan de huldiging deelnamen, heeft,
nadat de jubilaris met zijn familie was
binnengeleid, in de feestrede de cer*--dIo
loopbaan van den heer De Groot geschetst.
Minister dr. J. Th. do Visser, voorzitter
van het Eere-ccmité, heeft vervolgens den
jubilaris toegesproken, waarna verschillen
de sprekers het woord voerden, ter vertol
king van luin gevoelens van groote waar
deering voor dezen levensarbeid en tot heb
uitspreken hunner gelukwenschcn.
Den heer De Groot werd namens ver
schillende organisaties op het gebigd van
het nijverheidsonderwijs en namens vele
andere belangstellenden een zilveren thee
servies met theetafel aangeboden; voorts
een enveloppe met inhoud cn een artistiek
bewerkt album met de namen der gevers.
Mevr. de Groot werd met bloemen gehul
digd.
R.-K. Leergangen.
De bibliotheek der R.-K. Leergangen
mocht bij beschikking van pater Van den
Burgt z.g. een zeer gewaardeerde aan
winst ontvangen. Deze geleerde missiona
ris, wiens werk nog onlangs in geheel de
pers zoo sympathiek herdacht is, ver
maakte aan bovengenoemde boekerij "i dn
verzameling boeken over Afrikaanse he
Negertalen en tevens zi.in handschrifte
lijke aanteckenincren op linguïstisch en
ethnw.-^isch gebied. Die kostbare schen-
zal aldus niet alleen en veilige bo-
VU/-1 plaats vinden, maar tevens van blij
vend nut kunnen zijn voor de studenten
in ethnologie, welk vak door prof. dr. An
dres uit Bonn met stijgend succes aan de
R.-K. Leergangen wordt gedoceorcl.
Moge het mooie voorbeeld vot> t
Van den Burgt, dat van zoo groote mi
stelling getuigt in deze stichting. vele
navolgers vinden. Ook anderzijgroeit
steeds de belangstelling in de R.-K. Leer
gangen. Juist dezer dagen is de 600ste stu
dent ingeschreven. Dat getal zegt vol
doende reeds van hoe groot gewicht deze
stichting is voor katholiek Nederland.
Mcdcrlandsch dagblad in bezet
Duitschland verboden.
Naar onzo Berlijnsche berichtgever meldt
treedt de intergcallieerde Riinlandcommis-
sie thans ook op tegen de buitenlandscha
pers. Het eerste nieuwsblad dat deze maat
regel trof is „De Limburger Koorier", die
voor den tijd van één maand in het bezette
gebied is verboden.
Examens Politiediploma Ned. R.-K.
Politiebond St. Michaelte's-Hertogenbosch'
De examens ter verkrijging van het po
litlediploma van den Ned. R.-K. Politie
bond vSt. Michaël zullen dit jaar weder
om gehouden worden te 's-Hcrto^enbosch
in de zalen van het hotel Ncord-B-abant
aan do Groole Markt aldaar.
In verband met het groot aantal dcel-a
nemers is het getal examinatoren aan«<
merkelijk uitgebreid en is liet tijdperk,
aangewezen vi-or het houden van bedoeld
examen, gesteld op 219 Juli 1923.
