buitenland
14e Jaargang.
ZATERDAG 3 FEBRUARI 1923
No. 4052
3)e £cicbe1ie Sou/taut
Pe'ABON-NEMElNTSFRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 9 2.50 per kwartaal-
Bij onze Agenten 20 cent per week 5 2.60 per kwartaal-
Franco per post 0 2-95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 et., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. j
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
Dit tisiramer feesiast uii drie
bladen, waaronder het Geïl'
SJ lustn-eej-dl Zondagsblad.
m
f' De Katholieke Partij.
De afd. Leiden der Chr. Hist. Unie heeft
Ponderdag in het. gebouw „Prediker" een
ppenbare vergadering gehouden, waarop
ds. C. Voorsteegh een rede hield.
Spreker trok vooral ten velde tegen de
Hervormd Gereformeerde Staatspartij, ook
wel genoemd H(oor) G(ods) S(tem), die nog
al leden van de Chr. Hist. Unie weet
if te troggelen. „Die partij, aldus spreker,
wil vooral Rome bestrijden, doch ze slaat
iet Protestantisme uit elkaar". We geloo-
'en niet, dat hier de plank zoo ver wordt
;eslagenDe Rome-bestrijders verslaan
iichzelf
Hoewel ds. Voorsteegh meende te moe-
sn afkeuren de Rome-bestrijding van do
ïerv. Geref. Staatspartij, wilde hij toch
zijn beurt waarschuwen voor de afglij
ling naar het socialisme in de Katholieke
lartij, zich openbarend in de R. K. Volks-
jartij.
't Is wel vreemd, zelfs ietwat verbijste
rd, als iemand, die politieke voorlich-
ng wil geven, den geest van de katholieke
olitiek afmeet en bepaalt, zelfs al zou
ct maar geweest zijn: eenïgermato
aar de z.g. R. K. Volkspartij!
Wij gaan nu niet in op de bewering, dat
eze „partij" een afzakking zou zijn, naar
sociaal-democratie wij zien er eer-
er in een zekere onevenwichtigheid, waar
oor men zoowel naar rechts als naar
nks zwenkingen maakt. (Het program
soms zelfs veel te vèr over naar
iclitsMaar dit staat in ieder geval
ast: dat men daarin zeker niet kan be-
listeren de overheerschende politie-
stemming in de Katholieke partij.
De z.g. R. K. Volkspartij is zelfs nog geen
[kende „groep" in de Katholieke partij,
dijk er in de Chr. Hist. Unie blijkende'r bp-
in ds. Voorsteegh, de Rome-bestrijder ds.
root Enzerink, memoreerde, 't Is ook om
adere redenen wel interessant hier dezen
ebater even aan het woord te laten.
Ds. J. W. Groot Enzrink* zegt alleen een
ïdeelte gehoord te hebben van de rede
a wel hetgeen sloeg op de H. G. S. Wat
preker gehoord heeft doet hem leed. Spr.
geen lid van de H. G. S. maar kan wel
eggen dat die partij hem buitengewoon
rmpathiek is.
Het gezegde van de H. G. S. dat de
Fnie bestaat uit heterogene bestanddee-
en onderschrijft spreker en wil dit bewij-
:n.
Men heeft in de Unie drie groepen. De
a r t ij van de Savornin L o h-
ïan, die in den grond van de zaak de
cheidingsbeginselen propageert en week
pan week do verfoeibare leer van de z.g.
Vrije kerk in het hoofdorgaan, „De Neder
lander" den volke kan aanbevelen; ten
tweede, de partij De Visser en ten
[érde de z.g. Friesche Christ.
i s t o r i s c li e n, waartoe spreker be-
ioort. Do Hervormde Gereformeerde
Staatspartij nu. drukt zuiver uit de Friesch
dir. Hist, beginselen.
Spreker zegt. berucht te staan als iemand
lie de gescheiden broeders geen plaatsje
inder de zon gunt. Dat is onzin! De men-
chen zijn hem sympathiek, maar de be-
sinselen verfoeit hij. Spreker is hervormd
3n hoopt ook als hervormd te sterven.
Spreker heeft voor eenigen tijd bij do
R- G. S. partij de Unie verdedigd, maar
wanneer de Vrije kerkidee door middel van
3e Unie wordt bevorderd en wanneer over
H. G. S. gesproken wordt, zooals dit
door Ds. Voorsteegh is gedaan, dan trekt
BPr. uit de Unie.
Gelukkig is er in de Kath. partij al
fneent men in de z.g. Volkspartij een „at-
zakking" te mogen constateeren nog
wel eeu grooter eenheid dan blijkbaar in
de Chr. His. Unie!
j Waar wij, de gceoaliseerde Katholieke
Staatspartij, de Chr. Historischen niet wil
len beoordcelen naar de groep der Frie-
sehe C'lnist.-Historischen (met hun anti
papisme) daar beoordeele men ook niet de
Katholieke Partij naar een program
de z.g. R. K. Volkspartij.
De bezetting van het Ruhrgebied
1)E KOLENLEVERINGEN.
p o e n e m ct n d verzot' vanuit
B e r 1 ij n.
De rijksverkeersmïnister zond een oir—
.•ulaire aan de chefs van do verschillende
spoorwegdirecties 0111 liun er op le wij
zen dat zij hij allo «onderhandelingen en
taalregelen zich moeten houden aan de
procgcr gegeven algemeene' instructies,
die een minimum vormen, waarvan in
geen geval iels mag worden afgedaan.
Zulks geldt ook voor het van de Deut
sche beambten g£ëi9chlo onderricht van
vreemd personeel, of voor andere op
grond van de Rijnland-overeenkomst ver
langde prestaties. Met den wil of die hulp
der Duitsche beambten mag niets in dien
geest worden gedaan. Voorts worden de
presidenten er op opmerkzaam gemaakt,
dat hun gedragingen in dezen en de door
hen uilgevaardigdo verordeningen door
liet personeel als een graadmeter worden
beschouwd voor de aangesloten houding
tegenover de bezettingsautoriteiten.
Uit Essen meldt men nieuwo pogingen
van Franschc zijde om de leidens der do-
manialc mijnen te bewegen hun leveran
ties naar Frankrijk te hervatten. Deze
pogingen wedden ditmaal niet door mili
tairen ondernomen, doch door burger-
commissarissen, die met de verschillende
mijnen afzonderlijk poogden te onderhan
delen. Overal echter weigerde men hun
den toegang tot de terreinen, behalve bij
de Möller-schacht, waar zij wel op het
terrein kwamen, doch toen door de brand
weer werdeh verwijderd.
De uitvoer naar Duitschland is nog niet
geheel afgesneden, daar op venschillende
punten nog kolentreïncn over de grens
poogden te komen. In enkele gevallen
werden zij -beschoten, terwijl men op twee
trajecten gepoogd had de lijn te versper
ren.
Gistermiddag kwam uit het mijngebïe'd
te HohonBuldberg een door Franseh
personeel bediende kolentrein aan, welke
verder naar het Westen zou worden ge
bracht. Do stationschef aldaar wiegende
evenwel den trein door te geven en werd
gearresteerd.
Op het station Dorsten werd een voor
Nederland bestemde trein door bezellings-
Iroepen aangehouden; op andere stations
hield men treinen met kolen voor Zwit
serland en Italië vast. In verband met
verspcrrings-maatregelen is ook het sta
tion Bodelsehwingh door de Franscben
iTullSÊWM WUinl.-"»
Alle uitgangen voor kolentransporten
slaan nu onder controle der bezetting, die
ook de kolen voor het buitenland nauw
keurig nagaat.
STOPZETTING DER KOLEN-
PRODUCTIE?
Naar de Duitsche bladen melden, zal,
in verband met het feit, dat de kolenuit-
vocr uit hot Ruhrgebied naar het onbe
zet! o Duischland is stopgezet, en dc op
slagruimte in het Ruhrgebied zelf beperkt
is de kolenproductie in de naaste toekomst
ingekrompen of geheel gestaakt worden.
Hot- voornemen bestaat, de arbeiders uit
sluitend aan het onderhoud der mijnen
te werk te stellen. Voor het betalen van
dezen onproductieven arbeid zullen de
industrieelen een groot crediet van de
Duitsche rcgcering verlangen. Daar het
hier zeshonderdduizend arbeiders betreft,
die een dagloon van gemiddeld achtdui
zend mark verdienen, zal dit per dag
een uitgaaf van ongeveer vijf milliard
mark beteekenen, waar geen inkomsten
tegenover staan.
Incidenten.
Gistermiddag reden twee Belgische sol
daten op het traject Oberhausen naar
Bombeck. Zij lieten aan den conducteur
bons zien, 'waarop zij wilden reizen. De
conducteur eischte, dat zij kaartjes na
men. Daarop grepen zij naar hun gewe
ren en verwondden den conducteur zwaar
cn schoten een passagier dood. De Belgi
sche soldaten werden door de Duitsche
politïo gearresteerd.
Zooals uit Brechten. bij Dortmund, ge
meld Wordt, is daar gisternacht een mijn
werker door een Franscben wachtpost
doodgeschoten. De hezettingsautoriteiten
verklaarden, dat de doodgeschotene als
een beschonken© den wachtpost genaderd
was, die eerst, nadat hij hem vruchteloos
tweemaal had aangeroepen, van zijn vuur
wapen gebruik maakte. Duitsche getui
gen daarentegen verklaren, dat de mijn
werker eerst enkele minuten voordat hij
werd doodgeschoten, zijn huis had ver
laten en volkomen nuchter was. Ook heb
ben zich in de nabijheid bevindendo per
sonen van een aanroepen door den post
niets gehoord.
Een bewering van den Duilschen
rijkskanselier.
De rijkskanselier dr. Cunö heeft in
verband met het besluit van de Commis-
sio van Herstel, dat Duitschland algemeen
in gebreke is gebleven aan een corres
pondent van de „Neue Freie Presse" ver
klaard, dat, aangezien de Engclsche ge
delegeerde in dc commissie zich daarbij
van stemming heeft onthouden, de eon-
stalecring van liet in gebreke blijven
formeel niet is te handhaven, omdat vol
gens dc bepalingen van het vredesverdrag
een dergelijke beslissing door de commis
sie met algemeene stemmen moet worden
genomen, ;_j *^«1
De conferentie te Lausanne
DE TURKSCHE VOORSTELLEN.
Spoedige onderteekening
van het vredesverdrag.
Gistermiddag hebben in een intergeal-
liecrdo vergadering do leiders der dele
gaties volledig de voorstellén overwogen
die Ismet Pasja hun heeft doen toekomen
Deze stukken betreffen een groot aantal
punten. Wat betreft de Turk9che aan
spraken op Mosoel hield Lord Curzon
vast aan zijn voorstel tot arbitrage door
den Volkenbond. Wat betreft de schade
vergoeding, werd men het er ten slotte
over eens de tolale cisch in het voorstel
lot 12 nrilliocn Turksche ponden terug te
brengen. Eindelijk ontspon zich een de
bat over dc rechterlijke capitulatis. Het
schijnt mogelijk een weg t-e vinden om
van icde-r capilulair voorschrift in dit op
zicht af te zien. Hedenmorgen zou het
antwoord dor geallieerden aan Ismet
Pasja worden overhandigd en naar ver
luidt kan de onderteekening van het vre-
desverdag wellicht morgen reeds tege
moet gezien worden. Inuien er nu maar
weer geen kink in den kabel kómt
HET ENGELSCHFRANSCHE GESCIHL
Zoekt Engeland
toenadering tot Amerika?
JI. N. uit Londen:
Men verneemt dat de Engelsclio regee
ring voorloopig zich niet zal uitlaten over
het dubbelo spel door Frankrijk te Lau
sanne gespeeld. Vermoedelijk wenscht
liet kabinet af to" wachten of de vrede al
dan niet wordt geteekend. Mocht dit niet
het geval zijn, dan zal Engeland vermoe
delijk Poincaré daarvoor aansprakelijk
stellen. Naar verluidt zou Bompard, toen
hij 14 dagen geleden Poincaré opzocht,
een ontwerp-verdrag met Turkije hebben
meegebracht, waarin Frankrijk aan de
Turken hun eischen betreffende Mosoél,
de controle der zee-engten en verschillen
de andere punten toege ft in ruil voor
hand-elsvnorrpphlpp. Of.'Wpr! weisori
is opmerkelijk dat terwijl men 2 dagen
geleden me eenige zekerheid meende te
mogen voorspellen dat Ismet Pasja het
verdrag zou teekenen, thans de kansen
voor teekencn of niet teekenen even
groot worden geacht.
Naar het schijnt had liet Engelsclve
kabinet een voorgevoel dat de zaken in
Europa niet naar wensch gingen en dit.
worilt in verschillende kringen beschouwd
als een der redenen waarom men zoo
spoedig in de Amerikaanschc voorwaar
den voor do regeling der schulden heeft
berust. Blijkbaar wcnsclil Engeland zich
zooveel mogelijk terug te trekken uit alle
bemoeienissen met het vasteland en toe
nadering te zoeken tot de Vereemgdc
Staten.
Amerika.
De Sclnildoomniissic tot overeenkomst
gekomen met G.eddcs.
Men verneemt uit Washington, dat de
Amcrikaanscho schuldcommissie en dc
Engelsche gezant Sir Auckland Geddes
tot overeenstemming zijn gekomen over
de bijzonderheden van bet fundeerings-
plan. Men hoopt dat het plan met de toe
lichting heden aan president Harding zal
kunnen worden aangeboden die het dan
begin volgende week aan het., congres zal
doorzenden. De New-York Times zegt dat
do meerderheid van het publiek zoowel
in Engeland als in Amerika inziet dat het
voornaamste belang der overeenkomst
ligt in het scheppen van een blijvende
goede verstandhouding tusschen do vol
ken.
i Mexico
Een bloedige botsing.
In verband met de staking der tram
mannen te Mexico heeft een hevig ge
vecht plaats gehad tusschen stakers en
de militaire macht.
Er zijn 18 dooden en "50 gewonden.
Het conflict werd uitgelokt door extre
misten, die weigerden de overeenkomst te
aanvaarden, welke de meer gematigde
elementen reed's met meerderheid van
stemmen hadden aangenomen.
Australië.
Hughes als premier afgetreden.
Na een vergadering van de nationalis
tische partij, heeft Hughes zijn onMag
genomen als premier van het Australi
sche kabinet. Vermoedelijk zal hij wor
den opgevolgd door Bruce, die bij do
laatste verkiezingen als leider optrad van
dc nationalistische partij en de boeren
partij bij haar actie tegen de arbeiders
partij.
Hughes is 8 jaar lang premier geweest.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlentlën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Medcdeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleane advertentïën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
buur, koop en verkoop 10.50.
-TUBaaam
HET VOORNAAMSTE N6EUWS.
Dc banderollc-wct in dc praetijk (Bin
nenland, 2de blad).
üuifeni. Elerichtesi
De mijnramp bij Beuthen.
140 dooden.
Bij de ramp in de Heinits-mijn bij
Beuthc-n zijn in totaal 140 arbeiders om
gekomen. Tot dusver zijn 28 lijken nog niet
geborgen.
Een D-trein ontspoord.
Gisteren is de D-trein BreslauBerlijn
bij Sommerfeld ontspoord. Twee personen
werden gedood, verscheidene gewond.
Noodlottige botsing.
Een vrachtauto is bij het oversteken van
den overweg le Zepperen cp de lijn Saint
Frond naar Tongeren door een reizigers
trein overreden. De auto is totaal ver
nield. De chauffeur, de geleider en twee
vrouwen zijn gedood.
Een baggermachine met zes man gezonken.
Uit Huil wordt aan de „Tel." gemeld:
Toen gistermorgen vroeg een baggerma
chine in de monding van de Humber werd
gesleept naar een dok om daar te worden
gerepareerd, brak het sleeptouw. De bag
germachine dreef voor den hevigen wind
met het getij weg, werd door zware golven
omver geslagen en zonk in de diepte met
De godsdiensthaat in Rusland.
De „Ost-Express" geeft de volgende bij
drage over den godsdiensthaat der sovjet
autoriteiten:
Te Moskou hebben onder leiding van.
Trotzlcy en Lunatzarski, 5000 leden van
een sovjet-bond een rechtszitting gehou
den om een oordeel tc vellen overGod.
Bij deze hemeltergende parodie werden
getuigen gehoord en aanklachten inge
diend, gelijk bij de gewone rechtspraak.
De nalatenschap van Lord Northcliffe.
De nalatenschap .van lord Northcliffe
wordt door den hoofdredacteur van de
lijk bezit benevens een jaargeld. Toorts
zijn er tal van legaten aan medewerkers
en secretarissen, alsmede de tram-maat-
sehappij gedaan.
Do jaarvergadering van den R.-Iv. Dioc.
'Tuiiulcrsboiul (Land- en Tuinbouw).
Dc rcgcering cn dc nood van dc Tuinders
Afschaffing Engclseh pasvisnni,
Vanuit Berlijn wordt tot steeds sch f-
pcr verzet togen dc Franschcc aange
spoord.
Stopzetting dei' kolenproductie te ver-
wachen?
Overeenstemming to Lausanne te ver
wachten.
Wil Engeland toenadering zoeken tot
Amerika?
Bij de mijnramp to Beuthen zijn 140
mijnwerkers omgekomen.
troons te Leidscliendam, weigeren
nent arbitrage te aanvaarden.
perti-
De nood van de Tuinders.
Crcdiet-v er s c h a f f rn g.
Regeering garant voor
BIHHEHLAMP
HET VATICAAN ALS DIPLOMATIEK
CENTRUM.
Zooals dezer dagen in ons blad. werd
bericht, zal het aantal diplomatieke ver
tegen woordigors bij den H. Stoel opnieuw
met. één werden vormeerdercl, te weten
met een gezant van Japan. Merkwaardig
hierbij is de verklaring van den Japan-
sohen Minister van BuitenLandsdhe Zaken
die tegen de zich verzettende Bnedhisten
aanvoerde, dat. Japan met zijn wereld-
positie in het. „belangrijke diplomatieke
centrum" van het Yaticaan vertegenwoor
digd moet. zijn.
Het moet aan degenen, die onlangs dc
nletie-Kersten in de Tweede Kamer heb
ben gesteund, wel iets zeggen, dat. de
Ja.pan.soho bewindsman dezelfde woorden
gebruikt, welke ook door Minister van
Karnebeek -tot staving van zijn voor
dracht werden aangeveerd. Diens^ opvat
ting over do beteeken is van het Tat.ica.an
als centrum, van diplomatiek verkeer
wordt door de Regeering to Tokio ge
deeld.
Het conflict in het Tuinbouwbedrijf in
het Westland.
Men schrijft ons van werknemerszijde
o. m.: Nu allerhande berichten over dit
conflict gegeven worden kan het nuttig
zijn, dat de juiste toedracht der zaak
wordt bekend gemaakt.
De oorzaak van het conflict ligt hierin,
dat de werkgeversorganisaties niet alleen
een loonsverlaging wensehen, maar gedu
rende 2 maanden (later teruggebracht oo
1 maand) per jaar een verlenging van den
arbeidsdag willen waardoor ook geduren
de dien tijd van 's morgens 5 uur tot des
avonds 7 uur moet worden gewerkt. De
arbeiders daarentegen meenen daaraan
niet te kunnen voldoen op grond, dat het
bedrijf den arbeidsdag heeft, dien het be
hoeft. Zij hebben tijdens den duur van het
loopend contract vrijwillig afstand gedaan
van f 2 per week en willen, voor zoover dat
noodig is, wederom genoegen nemen met
een verlaging van f 1.50 per week, waar
door het gemiddeld loon f 23 zou bedra-
gen.
De arbeidersorganisaties zijn bereid alles
wat tot het geschil behoort zonder eeni
ge restrictie dus aan arbitrage te on
derwerpen. De R. K. Patroonsbond te
Lóosduinen (L. T. B.) heeft dan ook aan
stonds elk voorstel tot bemiddeling en
nu dat gefaald heeft van arbitrage aan
genomen. Maar dc overige Patroonsveree-
nigingen, nl. de Neutrale Patroonsvereeni-
ging te Locsduincn, cn te Delft de R. K.
Patroonsvereeniging (L. T. B.) te Schip-
i luiden en de vereeniging van R. K, Pa
ring garai
9 0 p O t.
Wij vernemen, dat noch vamdc zijde der
regeering noch van die van Provinciale
Staten van Noord-Holland, hulp voor de
tuinders is te wachten in den vorm van
toeslag op wagons groenten zooals vrij al
gemeen werd gphoopt. De steun *zal wor
den verleend in den form van het ver
schaffen van crediet aan personen, die
credictwaardig zijn. De regeering zal gat-
rant zijn voor 90 pet (als bij het kweekers-
crediet), in welk geval voor de resteerende
10 pet. andere borgstelling zal moeten
zijn aan "de goedkeuring aer
voor hun crediet verstrekking, zullen dus
in dezelfde richting werkzaam zijn. In elkè
plaats zal nu een commissie worden be
noemd, bestaande uit vertegenwoordigers
van Boerenleenbanken en besturen van
tuinbouwvcreenigingen, om aangevraagde
voorschotten te behandelen en daarover
rapport uit te brengen bij den regeerings-
vertcgenwoordiger, die ten slotte zijn eind
advies aan de regeering vaststelt.
Aardappelen tegen spotprijs.
75 cents per mud.
Uit Tielcrwaard wordt geschreven:
Dc vraag naar aardappelen in éeze,
streek, waar dit gewas het hoofdproduct
uitmaakt, is in de laatste wéken niet bijs
ter groot. Hoofdzakelijk is dit le wijten
aan de reuzenvoorraden, welke nog in Zee
land aanwezig zijn en die thans daar voor
tamelijke prijzen voor grootere plaatsen
worden gekocht, Hoewel do kwaliteiten
der aardappelen in deze: streek niet min
der is, dan die der Zbeuwen, komen hier
de aanvragen pas als ginds de voorraad
op is.
Kleine, partijen worden hier verkocht te
gen 75 cents per H.L. Sinds menschen heu
genis is dit niet voorgevallen. OuJcn \an
dagen herinneven zich- wel uit hun prille
jeugd, dal, toen de boter 40 cents per pon 1
kostte, voor een mud steenkolen 50 cents
werd betaald en voor een pond spek 23
cents, een boerenknecht 60 cent per dag
verdiende cn de klepperman met f 2.40 per
week werd gesalarieerd, dat toen de aard
appelen f 1— per mud kosten, doch 75
cent is slechts bekend in den jare.... 1923.
Dc aardappelen wegen ruim 70 kilo per
mud zoodat gemelde prijs één cent per
kilo bedraagt.
Verkiezing Prov. Staten.
Kieskring Delft. -
De stemming over de R.-K. candidaten
in den kieskring Delft door Recht en
Plicht to Delft had tot resultaat: 1. mr. M.
J. C. M. Kolkman, 's-Gravenhagc2. W.
Mooijman, 's-Gvavenhage; 3. H. L. M. van
de Seijp, Delft; 4. F. IJzermans, Ylaardm-
gen; 5. A. J. van Rest, Poeldijk; C. A- J.
van den Bos, Kwintsheuvel; 7. J.D. de Kok
Loosduinen: 8. mevr. H. Poel—Bazuin,
Schiedam; 9. Q. A. Nederpel, Loosduincn;
10. H. J. Steens, Schiedam.
Kolen uit Duitschland.
De Franschen laten de
treinen passeeren.
Uit Essen: Van Franscho zijde werd
gisterenavond officieel medegedeeld, dat
de kolentreincn naar Nederland en
Italië, die aanvankelijk waren aangehou
den, naderhand naar hun bestemming zijn
doorgelaten.
Men meldt ons r
Naar wij vernemen zijn sedert \\oenscia0
nocli via Winterswijk noch via Zevenaar,
