Jaargang.
DONDERDAG 25 JANUARI 1923
No. 4044
Se- Eeidóebe, Gou/fca/nt
De ABO N N E ME NTS P R IJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week I 2.90 per kwartaal'
Bij onze Agenten 20 cent per weok I 2.60 per kwartaal-
Franco per post 12.95 per kwari&aL
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnee ver
krijgbaar tegen betaling van 5© et per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïïïrwtreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TELEFOON INTERC. 93« POSTBUS No. H.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone adverten 115n 30 oen» per regel.
Voor Ingezonden Mededefclingen wordt het
dubbele van hot tarief berekead. z
Kleine advarienHSn, van tan hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of geraagd, huur en vup-
huur, koop en verkoop tG.SG.
Meer belangstelling voor de
politiek.
Een van de meest algemeene oorzaken
van de weinige belangstelling voor de po-
>of« litiek ligt hierin en dit noemen wij op
de vierde plaats dat men in de Kies-
vereeniging maar zelden direct een resul
taat kan bereiken.
a[0j Maar dat is toch altijd zoo geweest!
i3 Inderdaad; doch het slechte bezoek in de
n d kiesvereenigingen dateert ook niet van
]en vandaag of gisteren! Alleen frappeert het
0 meer in dezen tijd van actie en gisting cn
•n beroering; nu de politiek iederen dag toe
de menschen komt en zegt hoe z ij het wil,
tou men denken, dat de kiezer ook eens
jflfjg* de politiek zougaan om te zeggen, hoe
ISSIZ
Dei
o
ij het wenscht. Doch indertijd waren in
,eiden bijv. de vergaderingen der kiesver
eeniging onder voorzitterschap van Mr.
Aalberse niet drukker bezocht dan later
:ndcr de presidia van de voorzitters Speo-
Qj, Iel, Oostdam en Mr. Bolsius.
Wie in de kiesvereenigiug komt kan
laar meestal niet, zooals wij zeiden, di-
i-§ a eet een resultaat bereiken. En dat houdt
'elen terug. Wat is toe te schrijven aan
cortzichtigheid I Vaak toch zou het in de
ergaderzalen van, land, provincie en ge-
n f Meerite anders zijn geloopen, dan het ge-
oopen is, als er niet was uitgegaan een
n v 1 o e d van de kiesvereenigingen. In
,e kiesvereeniging kan ook vaak die in-
rloed op de besturende lichamen worden
litgeoefend door voorlichting, daar
egeven door menschen, die op de hoogte
ijn betreffende een of andere kwestie. Nu,
venmin als vroeger, worden altijd de
ij napste koppen naar de vertegenwoordigen-
e lichamen afgevaardigd!
Een vijfde oorzaak is te vinden in:
et sleur-leven van ons, gejaagd en haas-
ig levende menschen in een veel-eischcn-
en. tijd. En hier vinden wij o. i. een ver-
laring, waarom er vaak in de dorpen veel
ïccr leven is in de kiesvereeniging dan in
e Bteden waarom er, om een actueel
9 oorbeeld te noemen, in de dorpen rondom
leiden zooveel beter wordt gestemd voor
e samenstelling van de candidatenlijst
3 gl oor de Prov. Staten dan in de stad Leiden.
1 )p de dorpen leven de menschen vaak
leer bewust van hun rechten en plichten,
aliner, rustiger minder drukte, minder
fleiding, maar daardoor beterdoende
lat-, waartoe zij zich gerechtigd of ver-
J licht weten. Zij treden niet gauw toe tot
en vereeniging, maar, als zij eenmaal
ebben ingezien, dat het noodig of nuttig
Ad lid eener organisatie te worden, dan
t tb ten zij het dwaas een zoo gemakkelijke
aak bijv. als even te gaan stemmen, waar-
oo hun bestuur hen oproept, niet te ver-
ullen. Zij beschouwen zulks als hun
licht of anders als hun recht het recht
an invloed-uitoefenen op de verkiezing,
?at hun als lid toekomt. En de eenvou-
ligen van den lande zien hier klaarder dan
n.ilt deftige heeren uit de stad!
ikti Willen wij deze laatst-gcnoemde oor-
rvt aak wegnemen, dan moet dus het plichts-
lescf bij de leden der kiesvereenigingen
'orden verscherpt.
Wij hebben nu een en ander gezegd over
e? lo oorzaken van de weinige politieke be-
n j angstelling daarbij geenszins op volle-
ligbeid aanspraak makend. Ook hebben
irij gewezen naar de wegen, die o. i. tot
iifll erbetering kunnen leiden.
De heer Van Cranenburg wil eenvoudig
de kiesvereeniging afschaffen en daarvoor
j a de plaats stellen een bureau van hoog
st 'taande katholieken, dat, door alle kiezers
Kr ge kozen, de candidatenlijsten opmaakt..
Maar zoo verplaatst hij de moeilijkhe-
j?n> .^00 verschuift hij de bedenkingen,
rk lio hij heeft, maar heft ze niet op.
Neen; er moet eensgezind worden
gestreefd om onze kiesvereenigingen meer
doen zijn levende organen van héél het
lezerscorps
i:.
iteI ki<
ld
h'il B
J.!
BMITEHLAHP
De bezetting van het Ruhrgebied
Het proces tegen de mijneigenaren. i
Do Engelsehe neutraliteit. Een strenger
opt noden van Frankrijk' te verwachten?
w Een Fransch ultimatum?
G6: Te Maine hebben gisteren de gearres-
toerde mijneigenaren voor den krijgsraad
Rechtgestaan, beschuldigd van het niet
[inkomen van de bevelen der bezettings-
lutoriteiten inzake het voortzetten der
tülenleveranlics.
De uitspraak van den krijgsraad is als
Fritz Thyssen werd veroordeeld tot
iinJ >00.000 francs boete, Olfe tot 204.000 francs
boete, Kestcn tot 15.632 francs, Tengel-
yünn tot 6220 francs, Spindlcr tot 47.742
rancs en Wüslenhöfer tot 8640 francs
Doete.
Reuter verneemt dat, ten gevolge van
1 ®n^crhoud van Lord Crcwe, den Engel-
(enen gezant te Parijs, met Poincaré op
(lezer, over de moeilijkheden tusschen
r Fpansche en de Engelsehe bezettinge-
DE DUITSCHE MIJNEIGENAARS, DIE GISTEREN VOOR
DEN KRIJGSRAAD TERECHTSTONDEN.
1. Fritz Thyssen (die op 1.2 biljoen Mark gelaxeerd wordt'
fen o. m. bezitter is van een eigen haven te Botterdam)
2. de directeur-generaal Eesten; 3. zijn collega Tengelmann;'
4. de directeur-generaal Olse; 5. de directeur-generaal Spind-
ler; 6. de directeur-generaal Wiistenhöfer.
everheden ten gevolge van de aanhouding
van Duitsohe ambtenaren, de toestand zoo
is opgehelderd, dat er waarschijnlijk geen
misverstand meer zal ontstaan. Vastge
steld is, dat Engeland niet in staat is om
op welke wijze ook,mede te werken bij de
toepassing van sancties in de Engelsehe
zone, Engelsehe troepen kunnen niet ge
bruikt worden om de Fransche overheden
bij te staan, maar er zal niets worden ge
daan om de Franschen te belemmeren in
de uitvoering van alle maatregelen, die zij
noodig achten.
Er zijn instructies gezonden aan den
Franschen Hoogen Commissaris om alles
voor de Engelsehe overheid zoo makkelijk
mogelijk te maken.
Een gevolmachtigd vertegenwoordiger
der Fransche bezettingsautoriteiten had
gisteren een onderhoud met eenige jour
nalisten, waarin hij o.m. zcide:
Overal zijn wij gestuit op openlijk of
lijdelijk verzet. De jongste onderhandelin
gen hebben evenmin succes gehad als de
voorgaande. Alle vreedzame middelen zijn
dus achtereenvolgens beproefd, doch zon
der resultaat. Men is thans gekomen tot
een periode van stilstand, doch het zou
onjuist zijn, deze op te vatten als een
aarzeling der Fransche autoriteiten. Deze
zijn opgetreden zonder overijling en zon
der zenuwachtigheid, volgens een rijpelijk
overwogen plan, dat zij tot het einde toe
zullen uitvoeren.
Do huidige periode van stilstand betee-
kent eenvoudig, dat men aan een defini
tief keerpunt is gekomen. Wij zullen
voortaan overgaan tot strenge maatrege
len.
Onze missie heeft geduldig cri stelsel
matig het in gebreke blijven van Duitsch-
land geconstateerd.
Het is niet onbelangwekkend, aan het
einde van deze periode te constateeren,
dat het normale leven in de nieuwe be
zette gebieden niet is onderbroken. Dit be
wijst voldoende, dat het zeer goed moge
lijk is, in het industriegebied bewakings
troepen te handhaven zonder de bevol
king te verontrusten of het economische
leven en de productie te ontwrichten, wan
neer men er slechts van Duitsclie zijde in
wil berusten.
Het verzet der Duilsche regeering heeft
zich ontwikkeld op de wijze, welke men
had voorzien. De, Duitsche regeering
hoopte aanvankelijk, dat de arbeiders
spontaan de algemeene staking zouden
afkondigen. Dit ig op niets uilgeloopen.
De elementen der uiterste linkerzijde heb
ben geweigerd, in de kaart der nationalis
ten te spelen. Toen werd de actie der re
geering geconcentreerd op de ambtenaren
en in het bijzonder op het spoorwegper
soneel. Een spoorwegstaking in het Roer
gebied zou echter de kolenleveringen aan
Duitschland zelf dcsorganisecren. De Duit
•sche regeering achtte het daarom doelma
tiger, te trachten, een algemeene staking
te Keulen te doen uitbreken, teneinde voor
al de goallieerden te treffen.Zij vleide zich
met de hoop, dat de vertegenwoordiger
der intergeallieerde commissie te Keulen,
een Engelschman,zich zou verzetten tegen
de maatregelen tot beteugeling dezer be
weging.
Wij meenen te weten, dat de Duilsche
regeering zich dienaangaand schromelijk
vergist.
De Duitsche regcering stelt dus op het
oogenblik pogingen in het werk, een
spoorwegstaking la Keulen te doen uit
breken, hetzij hedennacht, hetzij mor
genochtend. Zij zou hiertoe hel bevel doen
geven door het comité, dat te Elberfcld
zetelt.
Inmiddels constateert, men bij de spoor
wegarbeidcr8, in weerwil van deze pres
sie, slechts plaatselijke bewegingen, zoo
als die te Oberhau9en en te Sterkrade,
waar kwaadwilligheid aan den dag werd
Een aantal telefoon- en telegraafbeamb-
ten poogt voorts, in de nieuw bezetto ge
bieden de verbinding tusschen de geal
lieerden te bemoeilijken.
De ,.Ecko de Paris" verneemt uit Düs-
seldorf dat een categorisch en rustig uit
gewerkt ultimatum aan Duitschland zal
worden gezonden, waarin de behoeften
der verwoeste gebieden worden vastge
steld, de hoeveelheden cokes worden be
paald, welke Frankrijk noodig heeft, en
de mogelijkheid wordt opengesteld voor
een' ruime samenwerking tusschen de
Fransche .en DuHsehe inde Arieën.-
Wanneer Duitschland na drie dagen fn
zijn tegenstand volhardt, zal het Roerbek_
ken volkomen van de rest van het Duit
sche rijk worden afgescheiden.
Poincaré zou, als de actie aan de Roer
een bevredigenden afloop heeft), voorne
mens zijn daarna af te treden.
De mijnen in Rijnland en Westfalenheh
ben hun contracten met de Lptharingsche
erlsmijnen opgezegd en met Zweedsche
ertsmijnen een contract voor vele jaren
gesloten.
De Duitsche minister van verkeerswezen
heeft het spoorwegpersoneel verboden
mee te werken aan douanemaatregclen
tusschen bezet en onbezet Duitschland.
Minister le Trocquer en generaal Wey-
gand zijn naar de Roer vertrokken om
een onderzoek in te stellen naar de aan
vankelijke resultaten van de bezetting.
De confereniie te Lausanne
De Turken verwerpen het voorstel om de
kwestie-Mosoel voor den Volkenbond
te brengen.
Dinsdag is het een zeer belangrijke dag
geweest te Lausanne. In twee vergaderin
gen is de kwestie van Mosoel besproken.
Nadat Curzon op het einde der eerste ver
gadering had medegedeeld, dat Engeland
bereid is de beslissing aan den Volken
bond over te laten, hoopte men in sommi
ge kringen dat Turkije, alhoewel heb dit
voorstel niet zoo maar zou aanvaarden,
toch wel bereid zou zijn geweest op dien
grondslag verder te onderhandelen. Dit is
echter niet het geval geweest. Ismet pasja
deelde mede, dat de Turken de arbitrage
van den Volkenbond niet wilden aanvaar
den. Hij stelde voor een plebisciet in to
richten.
De verwerping door de Turken van Cur-
zon's voorstel om het vraagstuk van Mo
soel naar den Volkenbond te verwijzen, zal
geen invloed hebben op bet voortduren van
de conferentie te Lausanne. Het voorstel
zal opgenomen worden in het ontwerp-vre-
desverdrag, waarvan de economische en
financieele artikelen al vastgesteld zijn,
Duitschland.
DE RAMP TE BERLIJN.
Omtrent de instorting van het „Berliner
Tageblatt" te Berlijn wordt nader gemeld:
De oorzaak van de ramp staat nog niet
geheel vast. Gebleken is echter reeds, dat
een groote hijechkraan, die op het dak van
de nieuwe gebouwde zesde" verdieping
stond, is omgevallen op het dak, waar reeds
een groote hoeveelheid cement lag. De
centenaars-zware kraan en de cement-mas-
sa sloegen met reuzenkracht door do zol
dering van de vijfde verdieping heen, ter
breodto van vier groote werkkamers. Op
de vijfde verdieping waren op dat oogen
blik ongeveer 100 cmployé's van de adres-
sen-afdceling werkzaam. Deze stortten
met den onder hen instortenden vloer naar
beneden en kwamen op de vierde verdie
ping terecht. Ook hier was een groot aan
tal bedienden van de advertenbie-afdeeling
aan het werk.
Velen van hen hadden kort te voren, op
geschrikt door een vreeselijken slag, het
lokaal verlaten en waren, terwijl zij deels
lichte verwondingen opliepen, over de ge
lukkig nog vaststaande steenen trap naar
buiten gevlucht. Op hetzelfde oogenblik
was ook reeds de zoldering van de vierde
verdieping onder het ontzettende gewicht
bezweken en door de derde verdieping
heen op de tweede terechtgekomen, waar
de redaefciobureaux lagen. Men heeft nog
niet kunnen nagaan, hoeveel redacteurs
aanwezig waren.
Gemeld wordt, dat het aantal dooden
reeds tot veertien gestegen is, terwijl velen
zwaar gewond zijn.
Hongarije
Interneeringskamp afgebrand.
De „Prager Presse" meldt, dab het in
terneeringskamp in Zala. .Egerszeg onder
verdachte omstandigheden afgebrand is.
Het blad deelt namelijk mede, dat het
tijdstip van dezen brand des te merkwaar
diger is, daar de oarlementaire onderzoe
kingscommissie, welke zich van den toe
stand der geinterneerden op de hoogte
wilde stellen, juist het besluit had geno
men, om zich onmiddellijk naar het kamp
te begeven, ofschoon van de zijde der re
geering alles gedaan was om het vertrek
der onderzoekingscommissie minstens met
een week te vertragen.
De brand zou volgens het blad door den
commandant van het interneeringskamp
zijn aangestoken.
R.-K. Bijzondere Onderwijzers
Bisdom Haarlem.
Dinsdag 3 April zall te Haarlem de 31e
algemeene vergadering worden gehouden
van de Dioc. vereeniging van ït.-K. Bijzon
dere Onderwijzers in het bisdom Haarlem,
Verkiezing meet plaats hebben van één
lid van het hoofdbestuur. De heer F. Jt.
Meerei treedt 31 December 1923 af, en is
volgens art. 5 van het reglement der D. V.
niet herkiesbaar. Het hoofdbestuur stelt
voor, om het seizoen 19231924 als studie
punt te nemen: De lichamelijke opvoeding
De zomertijd.
De Zuiderzeevisscherijraad heeft aan
de regeering afschaffing van den zomer
tijd verzocht.
Uit het klesrmakersbedrijf.
De arbeidsvoorwaarden.
Namens de samenwerkende werknemers
bonden in de Meedingindustrie wordt ons
gemeld:
Na do afwijking der werkgevers voor
stelden door de werknemersbonden, heb
ben de besturen der werkgeversorganisa
ties geantwoord, dat zij genegen zijn
eenige verandering te brengen in het loon-
voorstel van de huisarbeiders en kleer
makers die op uurloon werken.
Het uurloon, dat zij voor de huisarbei
ders in de le gem.ee ntteloo nklasse van 76
o.p 66 oent wilden brengen, stellen zij
thans voor te bepalen op 68 cent, mits de
huisarbeiders afstand doen van hun recht
op va cautie.
Voor de uuiiioonwerkers op atoliers (een.
zeer kleine groep van kleermakers) noe
men de werkgevers thans een uurloon van
70 cent in de le gemeenteklasse, terwijl
zij oorspronkelijk 68 cent voorstelden.
De voorstellen om de vaoantie voor de
huisarbeiders te laten vervallen; geen
garantiën meer aan de ateliermakers te
gevenvrijheid om ate li er kleermakers in
alle maanden van het jaar te bunnen ont
slaan, worden door de werkgevers gehand
haafd.
Het voorstel door de kleermakers'bonden
gedaan, om de stukloonen verband' te
laten houden met de verkoopsprijzen, is
opnieuw door de werkgeversbonden afge
wezen.
Ook ten aanzien van den duur der over
eenkomst is door de schriftelijke gedach-
tenwisseling geen overeenstemming ver
kregen, daar de werkgevers hun voorstel,
om niet zooals gebruikelijk was voor één
jaar, doch slechts tot aan 31 October 1923
eene overeenkomst af te sluiten, hand
haven.
De hoofdbesturen der klecrmakersbon-
den hebben over het laatste schrijven der
we-rkgevesbonden overleg gepleegd *en
kwamen eenstemmig tot de. slotsom, dat
op do basis der werkgevers voorstellen
geen overeenstemming mogelijk was.
Zij hebben bij de hoofdbesturen der
werkgevc-rsbonden eene conferentie aange
vraagd, teneinde do werkgevers tot andere
voorstellen te bewegen.
Deze conferentie wordt heden gehouden
Uit het bakkersbedrijf.
De Chris tel ij k e bond eveneens
voor aanvaarding der
voorstellen.
In verband met da beëindiging van do
onderhandelingen van de ver tegenwoordi
ge ra van de besturen der werkgevers- en
veknethétsorg-.nisalios in het bakkersbe-
MET VOORNAAMSTE NIEUWS.
De. arbeidsovereenkomsten in bokkor»-
eu Ide-ermakcrsbedrijf.
Do Duitscbe mijneigenaren zijn door
den krijgsraad tot geldboeten ves^oordeekL
Dreigender optreden van Frankrijk Ut
verwachten.
Do Turken verworpen het Engelsehe
voorstel -om de kwestic-Mosocl voor den
Volkenbond te brengen.
drijf cn de hernieuwing van het collectief
contract in het bakkersbedrijf, heeft het
hoofdbestuur van den Nederlandsohen
Centralen Bond van Christelijke, arbeiders
an de Voedingsbedrijven een vergadering
gehouden, waarbij tevens tegenwoordig
waren de afgevaardigden van de afdee-
lings'bes turen uit de onderscheidene, plaat
sen bij deze regeling betrokken.
In deze vergadering werd rapport uit
gebracht van de onderhandelingen en hefe
daaruit ontstaan concept Arbeidsregeling
aan deze vergadering ter beslissing voor»
gelegd.
Na breedvoerige besprekingen werd met
algemeene stemmen een conclusie aan»
vaard, waarin verklaard wordt, dat het
bestaan van een collectief contract in he#
bedrijf van groote waarde moet worden
geacht en dat, hoewel de thans voorge
stelde concept overeenkomst op onderw
scheid ene pun ten geen gen oegzame be
vrediging brengt, de vergadering toch vatf
oordeel ós, dat eene verwerping dezer con
cept regeling in de gegeven omsta-ndiir-
heden ongewenscht is.
Daarom werd besloten den leden te ad»
riseeren dit concept, te aanvaarden eni>
verklaarde men zich bereid deze aanvaar-
ding in"cle lod-envergaderingen te ver
dedigen. ji
Uit rle Textiel-industrie.
Loonsverlaging uitgesteld.
De Almelosoho Febri ka n te n v er e eni ging
heeft aan de besturen der textielarbeider»
bericht, dat de loonsverlaging is uitge
steld' tot 15 April.
De arbeidstijd in de Textiel-industrie.
De heer Schaper, lid van de Tweedtt
Kamer, heeft den Minister van Arbeid^
Handel en Nijverheid de volgende vragen
gedaan:
1. Heeft dè Minister het plan aan de
textielfabrikanten toe te staan, gedurende
6 maanden den arbeidsduur te verlengen
tot 9 uur per dag en 53 uren per weekt
2. Zoo ja-, op grond van welke bepaling
in de arbeidswet zal de Minister deze ver
gunning dan wallen verleenenl
3. Indien de bedoelde bepaling die i«
van artikel 28, zevende lid, is er da-n een
collectief contract, waaruit do gezindheid
der arbeiders of van 'hun vakvoreenigïngett
blijkt, om deze verlenging van den ar
beidsduur per week te aanvaarden? Zoo
neen, meent dan de Minister, dat het op
zijn weg ligt, om vooraf tegenover werk
gevers zulke plannen te opperen, in de
verwachting, dat de arbeiders later wel,
al of niet noodgedrongen, zullen toegeven T
4. Op welke economische gronden zou
de verlenging van den werkduur per dag
en per week in de textiel n ij verheid' nood
zakelijk zijn? Geeft de arbeidsduur in de
ons omringende landen aanleiding tob
dezen wensoh Zoo ja, hoe is dan deze
arbeidsduur
5. Wenscht dc Minister op grond van 'fc
Ovcngangsbesluit 1920 de verlenging van
den arbeidsduur toe te staan, hoe moti
veert hij dan. met verwaarloozing van ar
tikel 28, zevende lid, dio vergunning als
een overgangsmaatregel, nu de Arbeids
wet 1919 reeds enkele jaren in werking ist
6. Is de Minister in ieder geval be raid,
met heit toestaan der vergunning te wach
ten tot de Kamer de gelegenheid gehadB
heeft, over deze wijze van toepassing der
Arbeidswet 1919 haa-r oordeel uit te
spreken
Hollaridsche kolen naar Duitschland.
Reeds 1000 ton verzonden.
Naar de „Tel." verneemt, is van Duit-
sdhe zijde bij verschillende Limb orgs ché
steenkolenmijnen een contract afgesloten;
vooa.' de levering van kolen naar het on
bezette gebied. 1000 ton werden reeds gis
teren verzonden.
In bevoegde kringen verwacht men, da*
de steenkolen prijzen van de Limburgsch»
mijnen zullen stijgen.
Minister van Karnebeek „gezocht".
5000 Mark boete of 50 dageü
hechtenis.
Door middel van eene bekendmaking in
een der plaatselijke bladen van de „Krei»
Ahr weiier" in Duitschland zoekt he#
„Amlsgeric-ht" daar ter plaatse onzen
minister van Buitenlandsehe Zaken Jhr.
Mr. Dr. H. A. van Ivamiobc-ek, cm tegen
hem eene geldstraf te cxecuteoren.
Hij moet." 5000 Mark betalen, of voor
iodere 100 Mark ecu in de gevaogennf
zitten, omdat hij mat zijn auto over den
straatweg Hemmessen—Alienator is ge*
reden, hetgeen verboden is.
