BUITENLAND.
BINNENLAND.
14e Jaargang.
WGENS©A© 17 JANUARI 1923
No. 4028
OeABóNNEMÊNTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal-
Bij onze Agenten 20 cent per week fi 2.GO per kwartaal-
Franco per post S2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. H.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adveriontiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
r. dubbele van het tarief berekend.
Kletae adverlenltën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur cn ver-
hifur, koop en verkoop 10.50.
De bezetting van het Ruhrgebied
Do requisities der kolen begonnen.
Uitbreiding der bezetting. De particu
liere steenkolenhandel in Duitschland
stopgezet.
In de gisiteren te Dusscldorf gehouden
vergadering zeide generaal Davignes dat
hij voor de laatste maal herhaalde, dat de
kolenleveringen aan de Entente moesten
worden aangevangen, ondanks het verbod
van den ri.jkskolenconrmissaris. Anders
zouden de maatschanpijen zich blootstel
len aan dwangmaatregelen. Reeds had
men Maandag als gevolg van het leve
ringsverbod van de Duitsche regeering
Dortmund bezet. Den mijnvertegenwoor-
digers werd daarop een bevel in de Fran-
sclie taal overhandigd om gisteren vroeg
de kolenleveringen te beginnen, waarbij
de hoeveelheden 20 pet. moesten worden
verhoogd tot dekking der tekorten. De le
veringen aan de Entente moeten eerst in
vollen omvang worden uitgevoerd voor
er kolen naar Duitsclilan'd mogen worden
vervoerd.
De mijnvertegenwoerdigers wilden hier
op een verklaring afleggen, maar gene
raal Davignes weigerde dit met de woor
den: Ik bob slechts bevelen te
geven en geen verklarin
gen te ontvangen.
De generaal zei den arbeidersvertegen
woordigers te betreuren, dat hij moest
vaststellen dat do industrieelen, gedreven
door den kwaden wil der Duitsche regee-
ring, den moeilijken toestand nog moeilij
ker trachten te maken, en wees op het
vreedzame doel van de bezetting, waardoor
men geenszins de economische verhou
dingen wilde verwarren. Integendeel, de
bezettingsautoriteifen zouden al hun best
doen. om de arbeidersverhoudingen en de
positio van de mijnarbeiders niet te ver
ergeren door een toestand waarvoor alleen
de industrieelen en de Duitsche regeering
de verantwoordelijkheid dragen.
De aanwezige Dussoldorfsclie ï^egeerings
commissaris zeide hierop, dat deze ver
wijten tegen de Duitsche regeering het
lierh onmogelijk maakten verder aan de
zitting deel te nemen, en verliet de zaal.
Hierop tvas de bespreking geëindigd en
konden de arbeidersvertegenwoordigers
heengaan zonder iets in het midden te
kunnen brengen. Zoowel de mijn- als de
arbeidersvertegenwoordigers spraken na
derhand hun verontwaardiging uit over
de wijze van ontvangst; zij waren vooral
woedend dat men hen voor zoo iets naar
Dusseldorf had laten komen.
De mijnvertegsnwoordigers zeiden dat
zij ook het nieuwe bevel der Franschen
niet zouden uitvoeren, maar zich aan de
verordeningen van den rijkscommissaris
zouden houden. En een groot aantal in
dustrieelen te Essen verklaarden, d'at zij
in geen geval van hun standpunt zouden
afwijken, zelfs als de Franschen tot ar
restaties zouden overgaan, waarmee men
•te Essen al rekening houdt.
Overigens gelooft men, dat de controle
op het kolcnvervper, die de Franschen
aan de stations hebben ingesteld, en waar
door allo goederentreinen 15 minuten moe
•ten stilstaan, spoedig tot een groote ver
warring van het spoorwegverkeer zal lei
den.
Do requisilic der steenkolen begonnen.
Ondanks dn tegenovergestelde berichten
van Maandag, is ae requisitie van kolen
gistermorgen begonnen.
Volgens de Temps is een trein, geladen
met kolen, die op weg naar Beieren was,
tegengehouden.
DE UITBREIDING DER BEZETTING, j
Nadat eerst Hagen was bezet, i9 Maan
dagmiddag ook Dortmund bezet, zoodat
thans ten Oosten van het oude bezette ge
bied een zone van 50 K.M. zich in Fran
sche handen bevind. De Chicago Tribune
meldt uit Dortmund, dat thans uitbreiding
"van de bezet line lot Ilarnm—Elberfeld—
-Mar men overwogen wordt. (Zie boven
staande kaart). Rij de botsing te Bochum
zijn een zeventienjarige sociaal-democra
tische arbeider en een vrouw 'als offers
der Fransclio machinegeweren gevallen,
terwijl het aantal gewonden nog niet be
kend is, doch vermoedelijk zal dit grootcr
zijn dan aanvankelijk werd aangenomen.
Skonkolcnüastï'ibulie in Berlijn.
De bladen melden, dat het. distributie-
bureau van steenkolen te Berlijn den han
del vin steenkolen verboden heeft. Er mo
gen geen kolen worden afgeleverd dan
met- locstemming vau liet bureau. De voor
radon moeten in do eerste plaats worden
-verstrekt aan de openbare instellingen, de
stedelijke bedrijven, ziekenhuizen, liefda
digheidsinstellingen enz.
Duitschland.
DE TOESTAND IN MEMEL.
Een wapenstilstand?
eind ig 'thans volkomen in lianclen der
OVERZICHTSKAART VAN HET BEZETTE
DUITSCHE GEBIED VOOR DEN OPMARSCH
DER FRANSCHEN IN HET ROERGEBIED.
De plaatsen van liet. Roergebied (Essen, Bo-
slium, enz.) zijn niet bestippcld, omdat heb gebied
der bezetting dagelijks verandert. De lezer is na
in staat-, den opmarsch der Franschen na te gaan.
Litauers. De Fransche bezettingstroepen
hebben zich in de kazerne teruggetrokken.
In de stad is alles volkomen rustig. De Li
tauers, die met een aanzienlijke macht
zijn binnengetrokken, hebben zich tot dus
ver behoorlijk gedragen. Het is niet tot
incidenten gekomen. De Litausche „Putsch"
regeering is van Heydekuh naar Memel
overgebracht.
Volgèns de jongste berichten uit Memel
zouden er reeds onderhandelingen tus-
schen de Franschen en Litauers zijn ge
voerd, welke tot het besluit hebben geleid
een wapenstilstand te laten intreden.
Voorts wordt gemeld dat de opperburge
meester van Memel Zondagavond laat door
de Litauers gevangen genomen is.
Uit "Wilna wordt via Warschau gemeld,
dat hernieuwde aanvallen van Litausche
benden en troepenafdeelingen in de neu
trale zone op do grens van het Wilna-ge-
bied en Litauen hebben plaats gehad.
Uit Parijs:
De Fransche troepen te Memel hebben op
bevel van den Franschen hoogen commis
saris het vuren gestaakt. Aan den leider
der opstandelingen is een heftig protest
overhandigd.
DE REACTIE IN BEIEREN.
Uit Münclien komen weer geruchten
omtrent een aanstaanden recht-radicalen
Putsch. Den 20sten Januari n.l. 'zal een
nationaal-socialistische vaande'lwijding
plaats hebben en het „Berliner Tageblalt"
schrijft, dat dit het sein zal zijn voor een
groote actie.
De „Vorwiirts" zegt, dat de laatste dagen
berichten uit Münclien zijn ingekomen,
waaruit blijkt, dat Hitier zijn mannen
niet meer vast in zijn hand liceft. Het.
was reeds opvallend, zegt het blad. dat
deze meest onbesuisde en gewetenlooze
ophitser onlangs voor ongeregeldheden
waarschuwde. Hij zou dit niet gedaan heb
ben, indien hij zich nog zeker gevoelde
van zijn mannen.
Naar 'de sociaal-democratische parle-
mentsdiens't verneemt, hebben nu zijn on
deraanvoerders hein te verstaan gegeven,
dat zij niet meer in slaat zijn, zijn man
nen terug te houden, indien het niet spoe
dig tot een krachtproef komt..
De arbeiders in geheel Duitschland heb-
hen alle reden, zegt het blad. in deze voor
het rijk waarschijnlijk critieke weken
uiterst waakzaam te~ zijn.
Ook de berichten omtrent pogingen tot
wederoprichting van de z.g. Einwohner-
wehren hangen klaarblijkelijk met den ge
spannen toestand in Beieren samen en
moet tot groote voorzichtigheid manen.
Engeland.
Een aanval op het huis van gouverneur
Healy.
De wauoirdelijikheden in Dublin en om
geving duren voort, en er zijn geen teeke-
nen, die wijzen op het staken mn de ac
tiviteit der ongeregelde troepen.
Een Tan de jongste wandaden is de
aanvall op de particulier© woning van gou
verneur-generaal Healy, op dTie mijl af
stand van Dublin. Er werden verscheidene
salvo's gelost, de kogels drongen door de
ramen, doch niemand werd getroffen.
Amerika.
Nog geen overeenstemming over de
schulden.
De Britsche en Amerikaansche commis
sies voor de schulden zijn er gisteren niet
in geslaagd tot overeenstemming te ko
men.
De besprekingen zijn tot Donderdag
uitgesteld. De Britten zullen in dien t-us-
schentijd om nieuwe instructies telegra-
feeren.
China.
Dc bezetting van Canton aanstaande.
De troepen van Tsjen Tsjoeng Ming, die
onbetrouwbaar zijn gebleken,hebben aan
zienlijke verliezen geleden. De DLroepen
van Yannan worden te Canton verwacht.
De stad Canton i9 zender geld en verant
woordelijk bestuur.
De flo'tille, die het kustgebied bij Can
ton verdedigde, heeft zich aan de consti-
tutionalisten overgegeven. De regeerings-
troepen te Canton bereiden de verdediging
der slad voor. De aankomst der constitu
tional is liseh-e troepen wordt dagelijks ver
wacht. Waarschijnlijk zal Tsjen Tsjoeng
Ming hedenavond vertrekken.
Koninklijke Besluiten.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot nota
ris binnen het arrondissement:
Assen, ter standplaats Coevorden: H. v.
Veen, thans notaris te Ezinge;
's-Hertogenbosch, ter standplaats Andel
A. G. Cool, candidaat-notaris te Bcilen;
Breda, ter standplaats Zwaluwo: G. K.
Smit, candidaat-notaris te Assen; -
ter standplaats Fijnaart: M. Meppelink,
thans notaris te Klundert;
en is bepaald, dat de notarieele stand
plaats te Klundert niet zal worden ver
vuld.
De Rijksmiddelen.
De middelen hebben in December opge
bracht f 37.348.922.29>* en in heel 1922
f 468.769.421.26 tegen een raming van
f 429.601.000 en een ontvangst in 1921 van
f 438.021.692.24.
Opheffing van Huia*commissies.
Zijn B. en W. rechtens bevoegd
tot opheffing?
De omstiandlLgJi-eid, dat in verschillende
plaatsen door B. en W. besloten wordt
tot opheffing der huuiroomnii.ssao heeft het'
Ned. Instituut "voor Yoifehuisveisiting aan
leiding gegeven bot 'het zendicn va-n een
adres aan de Ministers van Arbeid en
Justitie, waaraan het voligiendie is ont
leend
Art. 3 der Huurconimissieweb geeft aan
B. en AV. de bevoegdheid tot instelling
eener huur commissie, doch la.at zich niet
uit over de bevoegdheid' tot opheffing. Uit
de omstandigheid dat, als B. en "W. de in
stelling niet nooddg achten, deze niettemin
volgens genoemd wetsartikel door God.
Staten kan worden gelas't, is af te leiden,
dot de opheffing niet kan geschieden zon
der goedkeuring van hoog er gezag. Dit-
blijkt ook uit do bepaling ran artikel 16
van den algemeenen maatregel ran be
stuur van 17 Maart 1921, St'bl. 533, vol
gens welke B. en W„ indien cr meerdere
huurcommiissies in oen gemeente zijn, tot
opheffing van ééne daarvan niet kunnen
overtgaan zonder goedkeuring van Ged.
Staten.
Het op lichtvaardige wijze opheffen,
door B. en W. van een huur commissie
heeft ook allerlei ongewensebte zijdeling-
sohe 'gevolgen, al houdt men er rekening
mede, dat volgens de aanhangige wijzi
gingswet de bevoegdheid' volgens de Huur-
opzo^- ^Tswet aan den Kantonrechter zal
over?;
Komt immers aan B. en W. de ophef-
finigs bevoegdheid toe dan is daarmede
tevens het lot der Huuro.pzieggin.gswet in.
handien va-n dat college gelegd, daar dan
in de betrokken gemeente die wet buifcen
werkraig treedt.
Voorts is er nog te wijzen op de Wo-
miignood>we>t en de moeilijkheid, die door
opheffing der huiiroommns-sie wordt ge
schapen ten aanzien van de onteigening
ter vooraiening in dien woningnood, om-
schroven in art, 9Ga der Onteigeningswet.
Bij deze onteigening, welke toepassing
vindt bij het onverhuurd Laten of bij ver
waai! oozing van woningen, geldt- het voor
schrift dat B. en W. de huuroommissie
hoornen en er is zeker plaats voor gegron-
den twijfel of zulk een onteigening we!
uitvoerbaar zal blijken, indien do huur-
oommiissde verdwenen is.
Adressant verzoekt den Ministers de on
zekerheid te willen opheffen aangaande
de bevoegdheid van B. e,n W. om een
huuroommissie te döen vervallen door iti
het wetsontwerp de goedkeuring van hoo-
ger bestuur, do Kroon of Ged. Slaton op
te nomen.
Invoerrechten of invoerverboden?
Alleen de schoen-industrie?
Zooals het Kamerlid-Fleskens in dc te
Tilburg gehouden vergadering van Bra-
bantsche industrieelen meedeelde, heeft
de regeering gistermiddag haar standpunt
ten opzichte der bescherming der door be
langhebbenden bepleite bescherming vast
gesteld.
Naar ons ter oore komt is de waarschijn
lijkheid groot, dat de beraamde maatre
gelen niet de Brabantsehe nijverheid in
haar geheelen omvang zullen treffen maar
zich zouden beperken tot regeling uitslui
tend ten dienste der schoenenindustrie.
Af te wachten is of de bescherming iets
verder zal gaan dan tot maatregelen,
soortgelijk aan die, welke ten dienste der
sigaren-fabricage getroffen werden (lioog9
invoerrechten).
Inwerking-treden van zulke maatregelen,
die de sanctie van het parlement behoe
ven, is uiteraard niet te wachten, voor zij
den Raad van State en de Kamers hebben
gepasseerd, hetgeen ook, indien zij met
den meesten spoed worden behandeld,
moeilijk voor einde Februari het geval
kan zijn. Aangenomen al, dat bescherming»?
maatregelen een meerderheid in de Twee
de Kanier zouden verwerven. Tel.
Uit het tuinbouwbedrijf.
Geen overeenstemming
ointment de C. A. O.
Men schrijft uit Delft aan <le „Tel."
De bespmejkiiigien t-uss clien de bestuur
ders van de patroons- en arbeidersorgani
saties over het nieuwe collectieve contra-et
in hot tuinbouwbedrijf, hebben niet tot
een aocoomd geleid. In verband hiermede
hebben heden de 'georganiseerde warmoe-
zeuiers te Delft. Loosduinen en Vour hun
werklieden tegen 1 Februari ontslag aan
gezegd.
Bezuinigingsinspecteurs.
Ooik al 'n Bond.
Gisteren is in Den Haag opgericht de
Rond va-n bezidnigiugsinspectonrs in over
heidsdienst, die -de goede uitoefening van
liet aan zijn leden opgedragen ambt wil
'bevorderen. De behartiging van do 'stoffe
lijke belangen vam de ledien is van den
werkkring va-n de.n bond uitgesloten. Tot
lid van den bond braden aiLle inspecteurs,
die thans in overheidsdienst werkzaam
zijn. toe.
Tot voorzitter werd gekozen do hee.r K.
T. B. A. -de Oester, mijks-bemini.gings-
inspoeteur. en tot secretaris de heer ir. H.
A. Yerheij, bezuinigingsinspeoteur der ge
meente Amsterdam.
Chr. L. Schuller tot Peursum t
Maandiag is plotseling overleden, 45
jaar oud, de heer Chr. L. Schuller tot
Peursum, hoofdingenieur van den rijks
water staat.
Uit de Communistische Partij.
Blijkens het jaarverslag over 1922 van de
Communistische Partij in Nederland, op
genomen in de Tribune, is het ledental van
1904 op 1 October 1921 teruggeloopen tot
1488 op 1 Januari jl.
Zwaar gestraft.
De berichtgever van het „Hbld." te Ber
lijn telefoneert:
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
Dc totaal-uitslag der stemming voor hol
1 op dc Katholieke lijst voor dc Prov.
Stalen in den Statenkicskring Leiden.
Een vergadering van hot Provinciaal
Comité Zuid-Hol land-Noord voor het Ro-
gocz'ingsjuhileum van H.M. do Koningin.
Een advies van het instituut voor
Volkshuisvesting, inzake ulo opheffing van
Hu ur commissies.
Een conflict in liét Tuindcrsbedrijf.
Een nieuwe bijeenkomst tussehen gene
raal Davignes en de vertegenwoordigers
der mijnwerkers.
Dc kolenrequisities begonnen.
Uitbreiding der bezetting.
Do particuliere steenkolenhandel in
Duilsehland stopgezet.
Nieuwe Putsch-geruchten in Beieren.
D© directeur van een Nederlandsche
naamlooze vennootschap voor piano- en
hairmoniumbauw, welke te Weener (Oost-
Frieslanid) e>en filiaal heeft, is door do
Strafkamer te Aurich, wegens een vergrijp
tegen die voorsdhirift-en der Duitsche Uit-
vcieTcontrole, veroordeeld' tot negen maan
den gevangenisstraf en tién mi l Hoen raa/rk
boete.
De vennootschap betrok ito -se'ala-n-d
speciale, deedlen v-oor de faibrioatie van
haar instrumenten zonder de voorwaarden
van bedoelde controle in a-oht te
De rangschikkingsregelir.g.
De Tel. verneemt, dat het departement
van oorlog binnen enkele dagen een leger
order zal uitvaardigen betreffende, een
nieuwe rangschikkingsregeling. Verschil
lende categorieën van militairen zullen in
andere groepen worden ondergebracht.
Bij dien gemeente/raad van Delft is
ingekomen een voorstel van de raadsleden
de heeren Chaidan, Schuiten, Kolman en
m«evr. Post om de salaris'girens tot waar
het recht- op vacantdetoeslag zal blijven
geldien, vast te stellen op 2400 's jaars
(overeenkomend© mot oen loon van 46
jier week.)
De bestaande toeslag zal daardoor voor
66 ambtenaren komen te vervallen, waar
door een jaarlijiksche besparing van /GGOO
zal worden verkrerren
Gemenaöe beriehto
Opgeruimd.
De recherche in Den Haag heeft ingere
kend, om over de grens te worden gezet, den
Duitschcr S. ven W., techniker, zich noe
mend ingenieur. Yon W. heeft langen tijd
in Den Haag en elders kwade practijken
uitgeoefend. Hij knoopte betrekkingen aan
met jonge meisjes, wicn hij beloofde haar l©
zullen huwen, en wist haar dan onder aller
lei voorwendsels telkens geld afhandig to
maken. De cenc maal gaf hij voor, dat zijn
fiets gestolen was, een andere maal, dat
hij plotseling een groote uitgave moest doen
waarmee hij veel kon verdienen, enz. Ver
schillende meisjes schonken hem haar ver
trouwen, hetgeen blijkt uit brieven, afkom
stig uit Friesland, Groningen, Den Haag en
•ook eenige uit Duitschland. Ook mot oen
getrouwde dame- in Den Haag stond In- jfl
relatie. Yon W. had het plan. waarover hij
met een vriend heeft gesproken, tegenover
deze dame chantage te plegen met behulp
van een brief, dien zij hem had gezonden.
Het visum van zijn pas was reeds lang
verioopen. Ook heeft hij zijn pas vervalscht
door van „gehuwd" „ongehuwd" te maken,
klaarblijkelijk om met grootcr succes jonge
meisjes te kunnen overhalen, geld aan hem
af te staan. Von W. heeft op handige wijze
ook zijn kamerverhuurstcr, aan wie hij bo
vendien nog geld schuldig bleef, weten op
te lichten. En een firma in Den Haag, die
hem vertrouwde en geld meegaf' om ifl
Duitschland schrijfmachines voor haar te I
koopen, heeft dat- geld nooit teruggezien efl
evenmin schrijfmachines ontvangen. Von
W. beweert, dat- die machines aan de gren»
in beslag zijn genomen.
Vermoedelijk vallen al deze daden nog
juist niet onder de Strafwet, zoodat hij uit
gewezen zal worden zonder vervolging.
Verdronken. i
Te Haarlem is de6-jarige Frans dé -
Bruyn bij het spelen op zandbakken in het'
water van de Leidsche vaart geraakt. Nadat
men 1% uur lang beproefd had de leven»-
geesten weer op te wekken, kon de dokter
slechts den dood constateeren.
Grove onvoorzichtigheid.
Maandagavond is naar het Binnen-Gasfc-
huie te Amsterdam vervoerd een lS-jarigé
bewoner der Rozengracht, die, denkende dat