BINNENLAND. 14e Jaargang. DONDERDAG 21 DECEMBER 1922 Mo. 4009 DeABONNEMENTSPRIJSbedreagtblj vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week, 2.6© per kwartaal. Bg onze Agenten 20 cent per week, 2.6© per kwartaal. Franco per post J 2 ©5 per kwartaal. Bet Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's verkrijgbaar tegen betaling van 60 ct. per kwartaal, bg voornitbetaling. Af zonderlijke nummers ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: op Zaterdag ©5 cent per regel Overige dagen 80 cent per ïagej Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. KLEINE AilYERTEHTIEN, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur koop en verkoop f 0.75 's Zaterdags, overige dagen f0.50. Dit nummer bestaai uit twee bladen V Een korte herinnering. Als de Katholieke lijst voor de a.s. Sta- ten-verkiezing gereed is, komt de critiek. Waarom 1 Een tegenvraag: waarom niett Er zijn immers altijd monschen, die cri- tiseeren. Maar dcnzulken zij er nu op gewezen, dat- het nu (en niet dan) de tijd is voor op- bouwende critiek. Nu kan men door middel van de plaat- eelijke Katholieke Kiesvereenigingen in vloed uitoefenen op de candidatenlijst; men kan althans trachten namen van per sonen, die men er op wenscht, er ook in derdaad op te brengen. Maar dan moet men daarmede niet dralen. In den StatenkieBkring Leiden moet het geschieden voor 3 Januari. In de Statenkieskring Gouda voor 1 Januari. Wij meenen goed te doen aan deze data feven te herinneren. B U S T E HL AD. De conferentie te Lausanne. EEN GUNSTIGE STEMMING. De commissie ter bestudeering van het Vraagstuk der zeeëngten kwam gistermid dag om vier uur bijeen. Ismet Pasja gaf ëen uiteenzetting van het standpunt der iTurksche delegatie met betrekking tot- de Verklaring, welke in de vorige zitting door lord Curzon is afgelegd. Lord Curzon antwoordde op alle door Ismet Pasja ter sprake gebraolite kwes ties, en gaf uiting aan zijn voldoening lover de poging tot verzoening, welke door de Turksche delegatie is gedaan, en wel ke beantwoordt aan een gelijk streven der geallieerden om tot oplossing te komen, welke door allen aanvaard kunnen wor den. De Amerikaansche delegatie heeft offi cieel aan den vertegenwoordiger van Reu ter medegedeeld, dat het berioht, volgens hetwelk de Amerikaansche vertegenwoor diger Child tot Ismet Pasja zou hebben Verklaard, dat de Yereenigde Staten ge kant zijn tegen het denkbeeld eener in ternationale commissie voor de-zeeëngten absoluut onwaar is. De Turken geven inzake de zeeëngten toe. Turkije heeft dn voorstellen der Geal lieerden betreffende de doorvaart' door de zeeëngten aanvaard behalve op één punt, dat verhand houdt met het signalee- (ren van schepen. Turkije maakt echter nog steeds bezwaar tegen de controle van de gedemilitariseerde zone door de com missie voor de zeeëngten. Beloië. F"~ Do Vervïaamsching der Geulschë Hoogeschool. De Kamer zette gisteren de bespreking Voort van het voorstel betreffende de ver- Vla amsching der hoogeschool van Gent. Artikel 2, bepalende, dat de colleges hver Fransche literatuur en Romaansche philologie in het Franseh gegeven worden en de colleges over de 'literatuur en phi lologie der andere levende talen in dio Kalen zelf mogen gegeven worden, wordt laangenomen zonder hoofdelijke stemming Artikel 3. voorschrijvend, dat er in an dere faculteiten een aanvullend onderwijs zal gegeven worden mot de bedoeling om den studenten de Fransche wetenschap pelijke terminologie bij te brengen en dat 'dit onderwijs 60 uren bedragen zal, is verworpen met 85 tegen 82 stemmen en 12 Onthoudingen. Artikel 4. zeggend, dat de studenten Om aan de wettelijke examen-eischen te vol- 'doen en de doktersbul te vewerven in het Franscb moeten zijn geëxamineerd over de onderwezen stof óf in een der takken voorgeschreven in.het program der facul teit óf in een der aanvullende colleges en We helft der punten in deze vakken moe ten hebben behaald, is aangenomen met 69 tegen 82 stemmen èn zes onthoudingen 'Proteststakingen vatf studenten. De studenten te Gent, Brussel, Leuven On Luik hebben besloten als protest te gen het Kamervotum inzake de vervlaam- sching van de hoogeschool te Gent, twee Wagen te staken. Reeds hebben enkele ma- feifeetaties plaats gehad. Ouitschland. De noodtoestand der stad Berlijn. r In een onderhoud met den rijkskanse lier heeft de opperburgemeester van Ber lijn den noodtoestand van de stad Ber lijn uiteengezet. De opperburgemeester ftvees er op, dat de stad voor de kinderen fter armen, voor de rentetrekkenden en de zieken niet meer voldociEie kan presteeren, en dat de nood nog grooter moet worden, indien het rijk do stad niet •te hulp komt. Do rijkskanselier kon den 'opperburge meester natuurlijk niet een onmiddellijk bindende verklaring geven. Hij erkende evenwel den moeilijken toestand, waarin zich Berlijn bevindt en beloofde een spoe dige beraadslaging over de door de regee ring to nemen maatregelen. In aansluiting op deze besprekingen had do opperburgemeester de leiders der raadsfracties bij zich verzocht, met wie hij den financieelen toestand van Berlijn grondig besprak. Hij deelde mede, dat het deficit dit najaar, dat 7,2 milliard be draagt, in elk geval moet worden gedekt. 4.6 milliard kunnen gehaald worden uit de opnieuw voorgestelde verhoogingen der 1 -, waterleiding- en electriciteitsprijzen De rest hoopt men door een verhoogd aandeel in de inkomstenbelasting te krij gen. i.. ;,:-j Engeland. Naar één reconstructie van het kabinet? Het N. T. A. zendt aan het „Vad." een, blijkbaar min of meer officieel© beschou wing van den politieken toestand, waar aan het volgende is ontleend: Het overzicht legt eerst den nadruk óp do rustige atmosfeer waarin de onlangs gesloten zitting van het parlement onder regeering van Bonar Law is verloopen Vooral betreffende de buitenlandsche po litiek, trad, ondanks de binnenlandsche politieke geschillen, volkomen overeen stemming tusschen de partijen aan den dag, zoodat de eerste minister naar Pa rijs kan gaan met een mandaat van al de partijen. Is er op het oogenblik geen partijstrijd, de toestand zou in dit opzicht totaal ge wijzigd worden indien de eenheid in het conservatieve kamp werd hersteld, door dat de afgescheiden conservatieve leiders, Mr. Austen .Chamberlain en Sir L. Wir- thington Evans van de rêgeering van Bo nar Law deel gingen uitmaken. „De opname", gaat de mededceling dan letterlijk voort., „van de vroegere leiders der conservatieven in de nieuwe regeering is bijna een noodzakelijkheid geworden voor Bonar Law. Men neemt aan, dat de regeering er, wat haar financieelo specia liteiten betreft zeer zwak voorstaat. De volle verantwoordelijkheid voor de leiding der besprekingen rust op de schouders van Bonar Law, Baldwin, den Minister van Financiën en Sir Douglas Hogg.^den attorney-general, die in deze korte zitting bewezen heeft, dat hij een grooto aan winst is. Tot nogtoe is Bonar Law als eerste-minister en leider van het Lager huis tegelijk opgetreden, maar deze dub bele taak zou spoedig te zwaar blijken in een lange zitting. De Minister van Finan ciën, vooral met de vraagstukken van de intergeallieerde en de Amerikaansche schulden, heeft het te volhandig met zijn departementale bezigheden om dagelijks de zittingen bij te wonen en de wettelijke plichten van den Attorney laten hem geen tijd over voor parlementair werk. In deze omstandigheden verwacht men stellig in politieke kringen dat er spoe dig een reconstructie van het Kabinet zal plaats hebben en men voorspelt, dat vóór de volgende zitting Chamberlain en Wor- thington Evans deel zullen uitmaken van het Kabinet. Sir Robert Home heeft juist een belangrijke betrekking in den handel aanvaard en zal waarschijnlijk niet terug keeren, maar Lord Rober Cecil zou ge noeg sympathie voor de nieuwe regeering koesteren om zijn medewerking te verlee- iicn. De verdwijning van de splitsing van het conservatieve kamp zou echter waarschijn lijk eene coalitie in het leven roepen van allo niet-conservatieve partijen en den partijstrijd, -dien men totnogtoe niet heeft waargenomen, nieuw voedsel geven. Als eerste factor komt in aanmerking de hereeniging der twee liberale partijen. Deze kwestie ontmoet nog verschillende moeilijkheden, maar de beweging tot her eeniging heeft in den jongsten tijd vorde ringen gemaakt. Er bestaat echter een neiging om de dingen op hun beloop te laten en de hereeniging, indien zij tot stand komt, geleidelijk en spontaan te laten groeien. Er is geen persoonlijke kwes tie tusschen Lloyd George en Asquith, die den weg kan versperren, maar er bestaan in de liberale partij verschillende mee ningen over het vraagstuk en men zegt, dat een liberale Peer verklaard heeft uit de liberale partij te zullen treden, indien er hereeniging komt ouder leiding van I.loyd Georgo". Italië Massa-ontslag, liet „Giornale di Roma" publiceert een belangrijk interview met Torre, die op 1 Januari a.s. als vice-president van de Italiaansche staatsspoorwegen in functie zal treden. Torre verklaarde voornemens to zijn veertig a vijftigduizend spoorweg beambten al' te danken en bij voorkeur oud-strijd»rs in .diepst te houden. Holland vuurvaste Schotels - Dekschalen PudcBingschaSen SPasgeiservÊszen ASIes onder Garantie. .1865 Palen Een nieuwe President gekotzen. Gister heeft de verkiezing van een nieu wen staatspresident plaats gevonden ter voorziening in de vacature, ontstaan door den moord op president Narutowicz. Geko zen werd de candidaat van de boerenpartij Wojciechofski, die tot de linkerzijde be hoort, met 298 tegen 224 stemmen op den candidaat van de rechterzijde professor Morafski. De stemmenverhouding ver schilt dus slechts zeer weinig van die bij de verkiezing van den voormoorden pre sident. Wojciechofski nam do benoeming aan en de beëediging geschiedde gisteravond uur. Van het Vaticaan. Do Paus en het Oosten. Dehulpaande Armee n s ehe Weezen. Naar de „Msbd." meldt, zijn te Castel- •andolfo van Constantinopel 400 Armeen- scho weezen aangekomen. Op aanwijzing van den H. Vader zijn zii in het Aposto lisch paleis ondergebracht. De weezen worden vergezeld door een 40-tal Arrneensche religieuzen, van wie verscheidene uit Angora en Broessa zijn gevlucht waar zij de verschrikkingen van den oorlog hebben ondervonden. Dt ontscheping der weezen had te' Na pels plaats, waar een speciale trein ge reed stond, om he>> nt~,s Castelgandolfo over te brengen. Talrijke prelaten waren van Rome ge komen, om de weezen te ontvangen. Een klein meisje las een adres voor, waarin het erkentelijkheid jegen9 den H. Vader uitdrukte. Een communiqué van den H. Stoel zegt, dat de H. Vader levendig de dienstvaar digheid der Italiaansche regeering, om het transport te vergemakkelijken en de hulp der ambtenaren gedurende de reis heeft geapprecieerd. De Pauselijke Kerstrede. Zaterdag zal Z. H. de Paus zijn Kerst rede tot het H. College houden. Buitenlandsche Berichten. Een rijko gift voor Nansen. Gisteren heeft Nansen in de hal van de universiteit te Christiania zijn Nobelrede gehouden. Eerst echter deed de rector der universiteit, Fredrik Stang de mededeeling dat dè Noorweegsche uitgever Chr. Erich- sen uit Kopenhagen het Nobelcomité heeft medegedeeld, dat hij uit bewondering voor Nansen's werk een even groot bedrag als de Nobelprijs, 122.482 Deensche kronen, voor dr. Nansen ter beschikking stelde. Nansen was met deze gift bijzonder inge nomen, die mot het bedrag van den Nobel prijs voor zijn steunactie zal worden ge bruikt. Koude en sneeuwstormen in Engeland. In de temperatuur is een plotselinge ver andering ingetreden. Er staat een harde, Icoude wind en er wordt zelfs guur weer verwacht. Uit centraal-Engeland worden telegram men ontvangen meldende, dat er een zware sneeuwval heeft plaats gehad, vooral in de districten Derbyshire, Noord-Wales, het z.g. zwarte land, d.i. de streek tusschen Birmingham en Wolverhampton, de Weste lijke binnenlanden, Manchester en Bir mingham. In Derbyshire is niet minder d&n vier inches sneeuw gevallen. Ook uit het Kanaal komen zeer ongun stige berichten. Verschillende schepen zijn in de havens van Dover en Folkestone ge vlucht voor een orkaan, die in den namid dag in het Kanaal lieerschte. gezellenorganisaties, die het contract aan vaarden, het concept zal worden afgeslo ten. De organisaties, die de overeenkomst niet aanvaarden, zullen daarvan de conse quenties moeten dragen. Aan het hoofdbe stuur werd opdracht gegeven, maatregelen te nemen welke het noodig acht om de ar beidsvoorwaarden van het concept-contract lot verwezenlijking te brengen. Uit de Schoenindustrie. Om Regeeringsmaatregelen wordt verzocht. De Ned. R-K, Bond van Schoenfabri kanten heeft in zijn dezer diagen te Til burg gehouden spoedeisehende buitenge wone vengiaiderinig een motie aangenomen, waarin bij de regeering en de volksver tegenwoordiging aangedrongen wordt op het nemen van allerspoedigst in werking tredende maatregelen, hierbij overwegende diait de nood in de schoenindustrie zon danige verhoudingen heeft aangenomen, ait deze industrie in ons land op het point staat aligeheel vernietigd te worden. Uit het drukkersbedrijf. De werkgevers aanvaarden het collectief contract. Gisteren is de algemeene vergadering van de Federatie der werkgeversorganisaties in het boekdrukkersbedrijf voortgezet met de behandeling van het concept-colleotieve arbeidsovereenkomst. Verschillende aanwezigen oefenden cri tiek op de voorstellen. Alle moties en, voorstellen werden ten slotte ingetrokken en het conceptcontract werd met 1138 tegen 33 stemmen aangeno men. .Tevens werd .vastgesteld, dat met de Stalen-GeneraaS. TWEEDE KAMER. Vergadering van gisteren. WIJZIGING L. O.-WET. Voortgegaan wordib met do behondo ling van het wetsontwerp tot wijziging der L O.-weti De heer Gerhard (S.-D.) betoogt, dat dó autoriteiten de bevoegdheid moeten be houden om schoolhouw te weigeren op grond van overbodigheid, ook ai voldoet de aanvrage geheel en al a-an de eischen van art. 75. Dat- dims .yslechts" geweigerd mag worden, wanneer niet aan alle eischen wondt voldaan, wenscht hij te schrappen. De Minis ter van Onderwijs, de heer D e Visser, acht deze wijziging zeer ingrij pend Thans kan de aanviv ge alleen war den afgewezen op formeel» grónden. De heer Gerhard wil daaraan ook andere •gronden van wensohelijkheod enz. toevoe gen. Dat acht spr. in strijd met de pacifi catie en hij wijst dit amendement dus krachtig af. Heit aanendemenlb Gerhard wordt ver worpen met 53 togen 16 stemmen. De heer Rutgers (A.-R.) verdedigt een amendement om te heipalen dat de dn ar tikel 91 der L. O.-Wet vermelde voorwaar den bij de benoeming van een bizonderen onderwijzer niet limitatief zullen zijn. Het zal mogelijk zijn andere dan d<e diaarin ge noemde voorwaarden te stellen. De hee-r Gerhard (S.-D.) vreest zeer ernstig achteruitgang van de arbeidsvoor- waaiden van den bizonderen onderwijzer. De heer Van Wijnbergen (R.K.) zegt dat het niet de bedoeling is geweest dit artikel limitatief te stellen. Hij ziet geen enkel gevaar in uitbreiding van voot- HET VOORNAAMSTE NIEUWS. De Werkgevers in het Drukkersbedrijf aanvaarden het Collectief-Contract. De Schoenindustrie dringt aan op re* geering sm aatrogolon. De Turken aanvaarden vrijwel do voor stellen der Geallieerden betreffende de zeeëngten. Mogelijkheid tot reconstructie van het Er.gclscho Kali inet De noodtoestand der stad Berlijn. Massa-ontslag bij do Italiaansche spoor wegen te wachten? De nieuwe Poolsche president. De Minister zegt dab het volkomen rationeel is van den heer Rutgers om van zijn standpunt dat amendement in te die nen. Het is echter een moeilijke kwestie en hij ziet er ook gevaar in voor excessen. Aan den anderen loont komen in de prak tijk moeilijkheden voer wanneer dit artikel limitatief is. Hij laat dus de beslissing aan de Kamer. Dit amendement wordt aangenomen met 40 tegen 29 stemmen, rechts tegen links. Bij art. XXXVI verdedigt dte heer B n 1- t e n (R.-K.) een amendement om mogelijk te maken, dat de raad eener gemeente waar geen openbare school of geen met een bestaande bizondere school overeen komstige openbare school bestaat, toch lean medewerken aan de verbetering van het lager onderwijs, ook ten opzichte van boventallige onderwijskrachten, doo-r aan spraak op vergoeding uit de gemeentekas te verstrekken. De heer Gerhard (S.D.) verdedigt een amendement om het aantal bovental lige onderwijskrachten te verbinden en af hankelijk te maken van het aantal leer lingen. De praktijk heeft dit .gewenscht ge maakt. De Minister zegt, dat liet amend o- ment-Gerhard' aansluit bij de praktijk en dat het dus voor hem geen bezwaar is, en hij neemt het over. Het amendement-Bulten ia apr. niet ge heel' duidelijk en hij verzoekt den voorstel ler nadere inlichtingen. De heer Bulten (R.-K) licht met ©enige voorbeelden zijn bedbeling toe. De raad is alleen verplicht he-t bijzonder on derwijs overtollige onderwijzers te geven, als heb openbaar ze al heeft. Spr. wil mi de mogelijkheid openen toot het bijzonder onderwijs, ook al is er geen openbare school. De Minister ontraadt nu dit amen dement. Het amendement-Bulten wondt verwor pen met 38 tegen 35 stemmen. De heer Gerhard (S. D.) verdedigt een amendement tot regeling van geschil len in zake huurprijzen van scholen. De heer Rutgers (A.-R.) betoogt, dat het stelsel van vergoeding van huren voor school lokalen moet verdwijnen. Wat op dit punt bestaat moet een overgangsbepaling zijn, dio alleen geldt voor bestaande toe standen en dan, evenals artikel 205, van 1 Januari 1922 af. Indien zij blijvend zou gel den. zou daarin een nieuw stelsel van ver goeding voor schoolLokaliteat liggen, ter keuze van de schoolbesturen. Dan zou ech ter tevens hetgeen in bet voorstel derr Regeering geheel achterwege blijft dit stelsel moeten voorzien zijn van waarbor gen tegen onredelijke opdrijving van kos ten. De waarborgen van de artikelen 77 en 81 zijn op de vergoeding van huur niet toe passelijk. Wanneer de zaak sis overgangs bepaling wordlt goregekl, zou alleen een waarborg tegen onrodelirV br^^drijving noodig zijn. Mei. W esterm;»A -A 1" een amendement toe, waarvan de strekking is te bepalen, dat alleen dan toelage voor vakonderwijzers wordt «ego••■en. als de be treffende vakben inderdaad d<*or vak onderwijzers wonden onderwezen. De heer Vliegen (S Dverdedigt een sub -urne nd ome n(t op het amendemexvt- Westorman om de vergoeding te geven .naai-gelang van -het «antid ly^uren De Minister veelt in beginsel *el voor het amendement Wes teaman, met vermelding dat het. bedrag per lesuur wordt betaald, Daardoor wordlt heit sub amendement overbodig. Tegen het amen dement-Ru tgers heeft. spr. geen bezwaar. Hij neemt dat over. De heer Gerhard (S. D.) trekt zijn amendement in ten gunste van dat van den heer Rutgers. De heer T i la n u s (C.-H.) stelt een motie voor waarin subsidie woidt gewraagdl voor cursussen van moderne talen verbon den aan de bizondere scholen. De heer Dresselhuys (V.-Bstelt voor die motie later te behandelen. Conform besloten. De heer Gerhard (S.-D.) stelt voor een .amendement om het ambulantisme ook op de bizondere schelen af te schaffen. De Minister laat de beslissing aan de Kamer, die hij verzocht het amende ment niet aan te nemen. Het amendement wordt verworpen met 59 tegen 22 stemmen.. De heer Dresselhuijs (V.-B.) stelt voor, zoowel openbare als bijzondere scho len, welke op 1 Januari 1920 bestonden en een leerplan bezitten, ingericht overeen komstig de wet van 1878, nog tien in plaats van vijf jaar gelegenheid te geven een vreemde taal te blijven onderwijzen. De heer Oud (V.-D.) gaat niet mee met dit amendement, hoewel hij voor heb Franseh is en voor het amendement-Wes terman heeft gestemd. Nu besloten is het Franseh te schrappen, moet men er niet op reageeren. Spr. is in ieder geval voor een blijvende beslissing. Nadat do heeren Albarda (S.-D.) etf de Minister dit amendement hebben bestreden, trekt de heer Dresselhuijs (V.-B.) het weer in. De heer Snoeck Henkemans (C.- H.) licht zijn amendement toe om eert grooter aantal leerlingen op de oude mulo- scholen toe te laten en deze te beschou wen als ulo-scholen. De Minister neemt dit over. De heer Van der Molen (A.-R.) stelt namens de Commissie van Rapporteurs voor om den datum van 1 Januari 1923 té verschuiven tot 1 Januari 1925 voor dé verplichting om een bepaald aantal onder wijzers met hoofdacte aan de bijzondeTSi scholen te verbinden. De Minister noemt dit amendement! Mej. Groeneweg (S.-D.) verdedigt een amendement om gehuwde vrouwen in' het bezit te laten van wachtgeld, indien zij al gehuwd waren voor zij op wachtgeld kwamen. De Minister bestrijdt dit als een on« billijke regeling. Het amendement wordt aangenomen met 48 tegen 35 stemmen. Do Minister heeft aan dit artikel ee* nieuwe paragrofif toegevoegd, luidende: Tot 1 Januari 1928 zullen bij de mede werking tot de stichting eener nieuwe school onder de leerlingen, waarop de verklaring, bedoeld in het eerste lid vatf artikel 73 onder a, betrekking heeft, niet worden medegerekend leerlingen, die dé 1 door hen bezochte gelijksoortige bijzon-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1