BUITENLAND.
BINNENLAND.
4s Jaargang.
VRIJD&G 15 DECEMBER 1922
No. 4005
<z^idóoh^(Bou/tcmt
ie ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 10 cent per week, 2.50 per kwartaal.
BQ onte Agenten 20 cent per week, 2.60 per kwartaal.
Franco per post 2 05 per kwartaaL.
let GJefllostreerd Zondageblad ia voor de Abonné's verkrijgbaar
rgen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af-
jnderlüke nummers 6 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct.
Dit b!ad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 85 cent per regel Overige dagen 80 cent per rege.
Voor Ingezonden Modedeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KLEINE AJJYERTENTIËN, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden anngeboden of gevraagd, huur en verhuur
koop en verkoop f 0.75 's Zaterdags, overige dagen f0.50.
it uuflimer bestaat uit drie bladen
Een moeilijke kwestie.
lij do discussies, gisteravond gehouden
de afdeeling van De Hanze te Leiden,
een interessante lezing over het onder-
rerp: „Hoe kan een middenstander be-
oinigen", kwam even een moeilijke
rostie naar voren.
Wij bedoelen de kwestie: Werkt men
>t mcdu aan de malaise, als men gaat
«uinigen door te werken met zoo weinig
togelijk personeel!
lij het beschouwen van dit vraag-
ht - b antwoord en is zeer moei-
jkl moet oi. al onmiddellijk onder-
worden gemaakt.
Personeel, dat niet noodig ia, aanstel
en, is heel iets anders dan personeel,
itwelk overbodig is, ontslaan.
Tot het eerste zou met uit louter-chari-
itiove redenen kunnen besluiten
naar dan is het misschien wel wenscho-
Üjk om, zoo mogelijk, deze uitgave buiten
ie zakelijke exploitatie te houden.
Bij het ontslaan van onnoodig personeel
hnnen echter oi. ook rechtvaardigkeids-
il billijkheidsoverwegingen moeten gel-
fen (afgezien van louter-charitafcieve mo-
(seven).
„zaken zijn zaken" opgevat in
fea bekenden zin kèn afkeuringswaar-
Eg zijn, altijd, maar ook en misschien
elfa juist in dezen tijd van malaise.
Wij zeiden reeds, dat de hier bedoelde
restie lang niet gemakkelijk is.
oeconoom, die rekening wil houden-
cet wat recht is en billijk en zedelijk-gocd
al, naar 't ons voorkomt, bij het beant-
oorden van dit vraagstuk niet zoo heel
■Hst kunnen zijn.
De conferentie te Lausanne.
KOERSVERANDERING.
Turkije aanvaardt het
voorstel inzake de
minderheden,
i Turken hebben de voorstellen der
(tailleerden ten aanzien van de minder-
feden aanvaard op denzelfden grondslag
i!i deze kwestie geregeld is in de ver-
tagen aangaande de nabuurstaten.
De Turken willen tot den
Volkenbond toetreden.
Do Turken hebben beloofd, tot don Vol-
mbond te zullen toetreden.
De Britsche draadlooze dienst meldt,
M naar men verwacht" de kwestie der
minderheden uit den Volkenbond,welke
ield van de permanente commissie voor
minderhedn uit den Volkenbond, welke
«middellijk met de bespreking er van
il aanvangen, nog zelfs voor de toelating
Turkije tot den Volkenbond.
Volgens berichten uit Lausanne zullen
b geallieerde delegaties aan den Raad
q den Volkenbond vragen, wanneer deze
Januari bijeenkomt, om een buitenge
re zitting van de vergadering van d«fti
olkenbond bijeen te roepen, met het doel
hrkije onmiddellijk toe te laten. Anders
M de toelating van Turkije niet officieel
innen worden goedgekeurd voor do a.s.
iptemberzitting der vergadering vanden-
blkenbond.
Do hoogeschool-kwestio.
Inzake de hoogeschool-kwestie is giste-
m noch van den kant Tier regeering,
Kh van dien der parlementaire partijen,
beslissing gevallen.
Duitschland. -
De kwestie van HersleL
Staatssecretaris Bergmanp heeft de te-
l?reis uit Londen naar Berlijn aanvaard
lorgenochtend zal hij waarschijnlijk aan
rijkskanselier rapport uitbrengen
|p zijn onderhandelingen te Londen,
t'ke een gunstigen uitslag zouden heb-
Ondertusschen werkt de Duitsche re-
ïriog nu een uitbreiding harer herstel-
Jonen uit. De medewerking der indus-
is haar thans verzekerd. Nochtans
Men geen besluiten of beslissingen wor-
genomen, voordat Bcrgmann gehoord
Engeland.
Uit hot Lagerhuis.
Het debat over do
herstelkwestie.
Bisteren werd in het Lagerhuis een l>e-
a8ri,ik debat gehouden over de herstel-
Wstie. Het debat werd geopend door
die aan de regeering drie vragen
Megdo met het doel een definitieve
garing van de regeering uit te lokken
•effende haar houding in de herstel
de en het vraagstuk der inlergcalli-
Mft schulden.
De eerste vraag luidde: Welke is de
houding der regeering ten opzichte van
het voorstel, om een eventueel morato
rium aan Duitschland gepaard te doen
gaan met een verdere controle der geal
lieerden, hetzij die controle dan bestaat
in een beheer der Duitsche financiën, be
slagname van mijnen en bosschen of een
verdere bezetting van Duitsch gebied,
met name den Roer?
De tweede vraag luidde: Welke hou
ding zal de regeering aannemen, voor het
geval Frankrijk voor eigen rekening tot
een dergelijke actie wenscht over tegaan?
De derde vraag was: Wat is volgens de
regeering het verband tusschen de discus
sie over een oplossing der herstelkwestie
en de geallieerde schulden eenerzijds en
de afzonderlijke actie van een der geal
lieerden anderzijds?
In zijn antwoord hierop vroeg Bonar
Law het Huis zich een oogenblik op het
Fransche standpunt te willen stellen.
Frankrijk had, evenals Engeland, vroeger
groote verwachtingen gebouwd op de be-
dragon, die van Duitschland zouden wor
den ontvangen en <lie verwachting was bij
de Franschen zoo sterk geweest, dat hét
heele gebouw der staatsfinanciën op deze
gropte bedragen was gebaseerd. Duitsch
land had de verplichting op zich genomen
bepaalde bedragen to betalen, doch ge
stort is er bijna niets. Bonar Law per
soonlijk had steeds de mogelijkheid in
twijfel getrokken dat die betalingen wer
kelijk zoo groot zouden zijn.De Franschen
zeggen thans: Wij hebben conferentie op
conferentie gehad en wat is het resultaat?
Dit, dat wij in iedere bijeenkomst in de
zen of genen vorm een soort uitstel van
betaling hebben moeten toestaan en dat
«•wij na afloop van zulk een uitstel steeds
zagen dat de kans verminderd was om
van Duitschland iets van belang te ont
vangen. Dit was de Fransche opvattingen
er bestond niet de minste twijfel over
dat de Duitsche regeering een groote in
flatie van het geldwezen had toegelaten,
.waardoor het onmogelijk werd de aan
spraken op schadevergoeding door te
zetten.
De Franschen beweren, dat de Duitsche
regeering dit opzettelijk heeft gedaan, een
opvatting, die Bonar Law zelf niet kon
deelen. Toch moest hij toegeven, dat deze.
methode van passieven t egenstand Duitsch
land in staat stelde de betalingen voor
goed op de lange baan te schuiven. Deze
methode evenwel heeft zeer veel weg van
zelfmoord. Bonar Law vatte het Fransche
standpunt als volgt samen: Wij hebben
niets gekregen en zijn er verder van ver
wijderd dan ooit iets te krijgen. Dit zijn
wij hartelijk beu en nu moeten wij krach
tiger maatregelen nemen.
Overgaande tot bet Engelsche stand
punt. zeide Bonar Law, dat iedere conces
sie, die Engeland ten aanzien der schul
den zou kunnen maken, onverbrekelijk
verband hield met de zekerheid of althans
met de zeer groote waarschijnlijkheid,
dat er een finale regeling tot stand komt,
waarop niet weer zal worden teruggeko
men. Men heeft voorgeslagen, dat Enge
land zijn aanspraken op de Duitsche
schadevergoeding en op de geallieerde
schulden zou schrappen, dooh er is wel
niemand ter wereld, die het uit een oog
punt van rechtvaardigheid kan goedkeu
ren dat Engeland alleen zou betalen.
Bonar Law zeide verder: ..Onze finan-
ciaele positie is thans sterk. Tenzij er een
werkelijke verbetering komt, en dat bin
nen zeer korten tijd, zal Engeland in een
toestand komen, slechter bijna dan die
van een der andere geallieerde landen. Als
Duitschland zich ooit herstelt, zal het vrij
zijn van de vreeselijke lasten eener bin-
ncnlandsche schuld, die zoo zwaar druk
ken op de Engelsohen, Dat Duitschland
zich te eeniger tijd zal hersteilen, was bo
ven allen twijfel verheven. Engeland
moet dus overwegen hoe het de betaling
kan krijgen. Alle medcdeelingen, die mij
hebben bereikt, stemmen daarin overeen,
dat Duitschland vlak voor een algeheele
ineenstorting staat".
Ten aanzien van den Roer stelde Bonar
Law als algemeen richtsnoer, dat de En
gelsche regeering niet met gelijkmoedig
heid een optreden kan toelaten, dat naar
haar mecning, althans vermoedelijk, ten
gevolge zai hebben dat de schadevergoe
ding niet betaald zal worden, doch inte
gendeel moeilijker wordt gemaakt, ja,
misschien zelfs geheel en al onmogelijk.
Hij besloot zijn rede met te zeggen, dat
in de vreeselijke moeilijkheden, waarin
Europa is geplaatst, er bijna geen hoop
is op een goede oplossing, tenzij Frankrijk
en Engeland samengaan.
De Ierse!»e kwestie.
De Britse he troepen
vertrekken.
Te Dublin vielen gisteren aardige ioo-
neelcn voor toea de Britsche troepen af
scheid namen en de soldaten van den
vrijstaat de wachten overnamen bij de
ambtswoning van den onderkoning en de
kazerne bezeilen. Tweeduizend man au
drie Brllscho regimenten. marcheerden de
kazerne uit met muziek voorop en vlie
gende vaandels te midden van een juichen
de menigte en geroep van: Jullie zult spoe
dig terug zijn!" De ontruiming door de
Britsche troepen zal de volgende vier da
gen voortgaan.
Zwitserland.
Einde dor Typografen#talcing.
De typografen zouden heden den arbeid
hervatten.
Amerika.
Het Ilcrstclvraagsluk.
Naar de „Times" meldt, is te Washing
ton bekend gemaakt, dat de Vereen. Sta
ten geenszins inactief zullen blijven bij den
huidigen stand der kwestie van de her
stelbetalingen en dat de betreffende Euro
peesche mogendheden voor 2 Januari van
de houding van Amerika op de hoogte zul
len worden gebracht.
Wijl echter de toestand uiterst deli
caat is en derhalve groote reserve nood
zakelijk is, meent het Witte Huis zich
voor het oogenblik tot dez$ algc-meene
verklaring to moeten beperken.
Als nadere verklaring van deze mede-
deeling van het Witte Huis wordt offi
cieus medegedeeld, dat de Vereen. Staten
nog steeds hetzelfde standpunt innemen
als in Maart 1921, toen Harding aan het
bewind kwam, n.l.. dat Amerika Duitsch
land verantwoordelijk stelt voor den oor
log en dit land dan ook verplicht acht
om de aangerichte schade zooveel moge
lijk t.e herstellen.
In een nota aan de Duitsche regeering
heeft Hughes destijds medegedeeld, dat
de Vereen. Staten dit als de eenig moge
lijk gerechtvaardigde basis beschouwen
om den vrede in Europa duurzaam te her
stellen.
President Harding is in èen kabinets
raad tot de slotsom gekomen, dat het wel
licht mogelijk zou zijn ops g lijko basis,
als waarop het viervoudig' trac-taat voor
de Stiile Zuidzee was gesloten, ook een
regeling voor den Europceschen vrede te
vinden.
Van het Vatieaan.
Het openbaar consistorie.
De aanbieding dor
nieuwe tiaar.
Na het opzetten der kardinaalshoeden
aan de nieuwe kardinalen, heeft kardi
naal Tosi, de aartsbisschop van Milaan,
den Paus de tiaar aangeboden, het ge
schenk der Milaneesche Katholieken, dat
uit goud en zilver gesmolten met talrijke
edelgesteenten is versierd.
De H. Vader gaf Zijn levendige bewon
dering te kennen, terwijl Hij zich met het
huldebewijs zeer ingenocnen toonde. Ver
volgens gaf de Paus Zijn Zegen en keerde
onder toejuichingen naar Zijn vertrekken
terug.
Na het openbaar consistorie werd een
geheim consistorie gehouden, waarin de
bisschoppenbenoemingen plaats hadden,
vooral van Spaansche.
De afkondiging dor Grondwetsherziening.
Het Ned. Corr. Bureau meldt:
Ons bericht inzake de afkondiging van
de Grondwetsherziening behoeft in zoo
verre verbetering,dat niet op 2 Januari e.k
maar reeds op 29 December a.s. de plech
tige afkondiging in zittingen van den Hoo-
gen Raad, de Gerechtshoven en de Arron
dissementsrechtbanken, alsmede van de
pui of voor de deur van de gemeentehui
zen zal plaats vinden.
De eerste oefentijd bij de Cavalerie.
In een nota op de Oorlogsbegrooting
zegt de minister, het terugbrengen van
den eersten oefentijd bij de Cavalerie van
18 tot 14 maanden voorshands te regelen,
om den betrokkenen de laatste vier maan
den verlof te geven.
Mr. Zimmerman tijdelijk Commissaris-
Generaal te Wcencn.
Ter aanvulling van de persstemmen
naar aanleiding van mr. Zimmerman's
benoeming, seint men aan de N. R. Crt.
nog uit Weencn, dat de communistische
Abend meldt, dat Tsjecho-Slowakije en
Frankrijk tegen deze benoeming verzet
hebben aangeteekend, omdat mr. Zim
merman Duilsch-gezind zou zijn. Dit is,
volgens het blad de reden, dat mr. Zim
merman de benoeming slechts voor zeke
ren termijn heeft aanvaard.
Uit het drukkersbedrijf.
De Bond van Christ. Drukkerspatroons
heeft, naar de „Stand." meldt, de con
cept collectieve arbeidsovereenkomst aan
genomen.
Kamer van Koophandel Gouda.
In verband met e^n schrijven van de
Kamer van Koophandel enz. te Hoorn om
adhaesie te betuigen aan haar adres hou
dende verzoek aan den Minister van Land
bouw om intrekking zijner beschikking,
waarbij de uitvoer van kaas met een vet
gehalte in de droge stof van minder dan
20 wordt toegelaten, besloot dc Kamer
van Koophandel en Fabrieken te Gouda,
zelfstandig een adres aan den Minister te
richten.
Blijkens het adres betreurt de Kamer
bet ten zeerste dat het mogetijk is gev/or
den, dat kaas met een vetgehalte in de
droge stof van minder dan 20 kan wor
den uitgevoerd.
Hoewel de Kamer zich niet wil uitspre
ken over het feit, dat al of niet ingrijpen
der regeering in den vrijen uitvoer van
kaas aanbevelenswaardig is, wil het haar
toch voorkomen, dat zoolang aan kaas
van betere qualiteit, door het feit dat
deze niet voorzien is van het Rijksmerk,
de uitvoer niet wordt toegestaan, het
voor den goeden naam der Hollandsche
kaas in het buitenland nadeelig moet zijn,
indien thans aan een minderwaardig pro
duct daarboven de voorkeur wordt gege
ven.
Do bepaling, dat de kaas in broodvorm
voorzien moet zijn van het woord „ma
ger", lijkt de Kamer niet voldoende; im
mers hoe vaak zal het voorkomen dat
door onduidelijke stempeling of door be
werking van do kaas dit woord minder
leesbaar wordt, afgezien nog van bet feit
of de bedoeling van dit woord aan de bui-
•tenlar.dsche verbruikers wel duidelijk zal
zijn, te meer waar het er uitsluitend in
de Hollandsche taal opkomt.
De Kamer, als vertegenwoordigende het
kaasdistrict bij uitnemendheid, zou het
daarom, vooral met het oog op de we
reld-reputatie, v/elke dit specifiek Neder-
landsch artikel geniet, ten zeerste op
prijs stellen, indien de minister het. daar
heen zou kunnen leiden, dat de beschik
king, waarbij de uitvoer mogelijk is ge
maakt, wordt ingetrokken.
Voorts besloot, de Kamer aan God. Sta
ten te vragen op de hoogte gesteld en ge
houden te worden van de plannen die er
zijn met betrekking tot de belangrijke
wijziging in den loop van de Gouwe, ten
einde zocl noodig op wijzigingen in die
plannen aan te dringen in verband met de
belangen van handel en industrie.
Zandvoortsche Logeerbe'.astir.g.
De voornaamste bepalingen van. een in
den Raad van Zandvoort aangenomen lo-
geerbelasting luiden, in het kort vermeld:
De belasting wordt geheven van hen,
die tien jaar of ouder zijn en gedurende
tenminste een week als logeergast vertoe
ven in een hotel of pension binnen de ge
meente.
De belasting is verschuldigd door den
hotelhouder of pensionhouder.
De belasting bedraagt voor iedere-n lo
geergast f 0.25 per nacht. Logeeren meer
personen waarvoor belasting betaald dient
te worden en die één gezin vormen, dan is
het maximum bedrag der belasting f 1
per nacht.
Vrijgesteld worden: het personeel in
dienst van logeergasten, hotel- of pension
houders, verpleegden en verzorgers in in
stellingen van liefdadigheid en onvermo
gende zieken of minvermogenden in hotels
en pensions vertoevende.
Vallen de logeergasten door hun ver
blijf in de gemeente in de termen om aan
geslagen te worden in de plaatselijke in
komstenbelasting, dan wordt wat zij aan
de logeerbelasting hebben betaald geres
titueerd.
Iedere hotel- of pensionhouder is ver
plicht den eersten werkdag van elke week
aan den gemeente-ontvanger oen staat over
te leggen van de belasting verschuldigde
personen, die over de afgeloopen week in
hun hotel of pension hebben vertoefd. Ook
moeten zij de daartoe aangewezen ambte
naren desverlangd inzage geven van de
boeken, bedoeld bij art. 438 van het Wet
boek van Strafrecht.
De verordening zal in werking treden
op 1 Januari 1923.
In een toelichting is er aan toegevoegd,
dat in overeenstemming met een opmer
king van den 'Minister van Financiën bij
de mondelingo behandeling van het wets
ontwerp tot wijziging der Gemeentewet in
de Eerste Kamer, voor de betaling dor be
lasting aansprakelijk wordt gesteld de ho
telhouder of pensionhouder. Alleen op de
ze wijze wordt een behoorlijke inning der
belastingen mogelijk geacht.
Staïen-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Av o n d v e r g a d o r i n g.
BUITENLANDSCHE ZAKEN.
Minister Van Karnebeek is het aan
genaam geweest, dat de boeren Drcssel-
lxuys enVan Rijckcvorsscl zijn opgekomen
tegen den blaam, op de ambtenaren, die
hem ter zijde slaan, en spr. zal hier niet
verder op ingaan.
Deri heer Sao eek Henkemans, dje heeft
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
In dc Tweede Kamer w ordt het Onder- I
wijsdebat voortgezet.
Bij de behandeling van de Bcgrooting
Buitonland.scho Zaken is het gezantschap
bij het Vatieaan besproken.
R.-K. Schoolbestuur te Leiden contra
Gemeentebestuur (3de blad).
Do Turken veranderen van houding ter
conferentie te Lausanne. Zij geven toe in
de kwestie der minderheden en vragen
toelating tot den Volkenbond
Do Duitsch regeering werkt aan do uit
breiding harer herstelplannen.
Een belangrijk debat in het Engelsch
Lagerhuis, waarbij Bonar Law het En
gelsche standpunt ten aanzien van do
horstel-kwestie beeft uiteengezet.
i
gevraagd, of de kwestie van de belangen
van de Nederlandsche polishouders ver
zekerd bij Duitsche maatschappijen niet
in verband kar. worden gebracht met de
voorwaarden bij het verleende crediet»
deelt hij mede dat zijn departement niet
in gebreke is gebleven ten opzichte van
den te verleenen steun aan deze personen
en de onderhandelingen v.r !."i nog
steeds voortgezet.
Det Duitsch crediet. :-j' •nar-
tementen valt-, wordt, wat de financieel-
technische zijde betreft, beheerd door het
departement van Financiën. Sedert Dins
dag is spr. nog niet in de gelegenheid ge
weest een onderzoek in te stellen naar de
nieuwe tecrenwA-en'o iv-.vr.-roArende
werkingen.
Onze 'regeeringscómiir.ssa: ri heeft .geen
medezeggenschap over het verleenen van
de credieten. maar wel het recht van veld
wanneer deze credieten in strijd mochten
zijn met het beginsel, neérgetegd in de
overeenkomst.
Wat betreft de slachtoffers Ie Leuven
zijn do onderhandelingen nog steeds gaan
de. Komende op de groote lijnen, gelooft
de minister dat in het woord zelfsfnndig-
heidspoliliek niet hoelemaal goed is ver
staan. De politiek van ons land kan beter
betiteld worden -als zelfstandigheidspoli-
tiek dan als neutraliteitspolitiek, niet om
dat de neutraliteit daarbij in het gedrang
zou komen, maar omdat het woord zelf
standigheid beter beantwoordt aan 't pos
tulaat van Nederland d«n neu
traliteit.
En thans kunnen, wc - pluk
ken van het vertrouwen dat we geduren
de den oorlog hebben ondervonden.
In de kwestie der bewapening is een
zeer belangrijke wending gekomen, maar
voorloopig is sprekers meening, dat het
niet vaststaat, of een dergelijk stelsel wel
volkomen te vereenigen zal zijn met onze
politiek van zelfstandigheid.
Nu de aanval van den heer Gerretson.
Is diens standpunt in des klacht over het
waas van geheimzinnigheid, da-t hangt
over het departement, wel juist? Ts de
principieele lijn, welke de heer Gerretson
miste, niet aangegeven?
De ambtenaren in het buitenland zullen
niets onbeproefd laten en nalaten, wat ten
goede kan komen aan onze economisch®
betrekkingenmet het buitenland. Reeds
zijn e,enige overeenkomsten gesloten, en de
mogelijkheid bestaat, dat eerstdaags een
nieuwe overeenkomst aai worden aange
gaan met Oostenrijk en Hongarije. We
hebben daarbij ook de medowerking noo
dig van de departementen in die landen.
Maar »pr. meent-, dat we voor oen land
aks het onze reeds veel hebben bereikt
De olgemeene beraadslagingen worden
De artt. 17 worden goedgekeurd.
Bij de lie afdoening (kasten van buiten-
Ionische zendingen en consulaten) be
spreekt de heer Kersten (Ger. Staats
partij) het gezantschap bij den Paus. Hij
herinnert er aan, dat we in de jaren 1371'
tot 1915 er ook geen gezantschap hadden.
Het brandpunt van deze kwestie is of hcü
Vatieaan een middelpunt is van interna
tionale politiek, ja of noen. In 1871 is dit
gezantschap opgeheven, omdat men deze
vertegenwoordiging niet moer noodig
odhfcte. De opheffing geschiedde niet op
grond van traditio en van 18711915 in
evenmin een traditie ontstaan. Het standh
punt der Stand., dat door het.zenden vort
een gezant geenszins de macht, van dien
Paus wordt erkend, doelt spr. niet
Wel degelijk wordt de Paus erkend al*
hoofd! dar Christenheid. Z. i. mag Neder
land. den Parus aJs zoodanig niet erken
nen. Wij hebben ons van Rome losge
maakt. Vandaar spr.'s amendement om
den uitgetrokken post te verminderen met
do bedragen voor den gezant bij het
Vatieaan.
Tegen de vertegenwoordiging van den
Paus door den internuntius te 's-Graven-
liago maakt spr. geen bezwaar, omdat wij
daarvoor geen geld behoeven uit te trek-
I ken.