No. 3976
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
BUITENLAND.
BINNENLAND.
0 Jaargang.
ZATERDAG 31 KOVEM3ER l©22
e ÊtzicbeHc ©ou^cmt
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
foor Leiden 19 cent per week, 2.60 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week, 2.60 per kwartaal.
Bianco per post 2 96 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondageblad is voor de Abonné'e verkrijgbaa*
a betaling van 60 ct. per kwartaal, bij voornitbetaline. Af*
Idliike nummers 6 ct.. met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 35 cent per regel Overige dagen 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KLEINE ADVERTENTIES, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur
oop en verkoop f 0.75 's Zaterdags, overige dagen (0.50.
nummer bestaat uit vier
«jen, waaronder het Ge I-
Ireerd Zondagsblad.
Werken voor pleizier.
lader dezen titel schrijft „Het Vader-
p een artikel, waaraan wij het volgen-
ontleen en:
Als men wil,en dat geldt voor den arbei-
lerin hot algemeen, dat hij pleizier in zijn
erk zal hebben, in zooverre dan wer
en ooit voor de meerderheid der men-
Jien een pleizier zal zijn, en laten wij
larom spreken van een relatief plei-
sr, dan zal hij geïnteresseerd moeten
orden bij het bedrijf, door een zeker
indeel in de winst, zooals dat reeds
ódr den oorlog in sommige groot® be-
rijven het geval was. Er is nu eenmaal
rbcid, die alleen door de winst vcr-
it wordt, omdat ze geen geestelijk ge-
5t geeft. En die toestand is vermeer-
>rd door de machines, die den artisan
(crbodig hebben gemaakt; wij stellen
as voor, dat de man die vroeger een
jrloge maakte of een wenteltrap met
iet geringe satisfactié de vruchten
zijn arbeid aanschouwde, maar de
pecialiseering en het machinale in
?t bedrijf maakten dat millioenen ar-
(iders h'*n leven lang niet verder ko-
len dan het onderdeel van het onder-
tel.
Naar onze meening zullen wij dan
ak moeten komen tot het winstaandeel
jq den arbeider in het bedrijf,
aar aanleiding van deze laatste zinsnc_
wiiien wij een paar opmerkingen ma-
Ijj constateeren dan allereerst, dat de
ijver niet beweert, dat een a n-
'6 loonsbi paling, dan die, welke be
st in het uilkeeren van een zeker aan-
in de winst, onrechtvaardig
zijn. Zulk een bewering trouwens zou
liberaal standpunt al héél zonderling
lDö socialisten beweren wel zoo iets
ga/ijks; en ook is het indertijd ge
raaid door de aanhangers der Katlio-
Oostenrijksche school (von Vogel-
We iss c.s.) welker stellingen ech-
joverluigend weerlegd zijn. (Zie o.a.
:h in het derde deel van National
öomie; Aengenent in Leerboek derSo-
fpe).
laar al is dan ook het toekennen aan
arbeider van een zeker aandeel in de
si niet een eisch van rechtvaardigheid
een andere vraag is, of het de meest
ïnschle loonsbepalmg is.
dat laatste schijnt „Het Vaderland"
willen beweren.
ïj zeggen „schijnt" want het blad
il heel luchtig over deze kwestie, als-
lel de meest eenvoudige zaak ter we-
betreft.
hl het blad héél het loon laten af-
|g (gen van de winst ofvan het
lies? Zoo ja; dan komt liet blad dicht
do opvatting van do straks genoemde
ienrijksche school,
eel a dor,en tijd van laag-conjunctuur.,
irin we zulke geweldige schommelin-
cien in do bedrijfsuilkomsten (en ook
I (verliezen, wat in het don oorlog voor-
lande bloeitijdperk slechts belrekke-
zelden voorkwam), zal wel niemand
behoeven te worden overtuigd, dat
'loon-theorie ook voor de arbeiders
allerminst gewcnscht is.
bedoeling van het „Vad."-artikel is
»er, meenen we. dat boven het vaste
a I aan de arbeiders een zeker aandeel
Jijde winst wordt uitgekeerd.
$1 we hiervan denken?
est indien er aan één voorwaarde
it voldaan. Namelijk, dat gedurende
vastgesteld aantal
'on de arbeide's zeker zijn van een
id loon misschien lo laag bij
)i« Prc winstj doch dan ook blijvend1, als
kleinere winst liet eigenlijk niet zoo
zou kunnen dragen welk loon dan
die jaren wordt herzien, eventueel ge-
ligd.
'kan er dan bovendien— in het oog
ir"dend den plicht om lie reservearen hij
van goede winst een zeker aandeel
dio winst worden uitgekeerd; 't zal
Mand de ambitie, de werklust van
arbeiders ten goéde komen.
en hierin verschillen we niet
,Vad." een n o o d z a k e 1 ij k e
gaarde, een „m o e t e n" is het voor
werklust naar onze beslislo mccning
(t.
51 'e „werken voor pleizier" is er vcel-
absoluut vereischt, dat de arbeiders
'den werkgever kunnen overleg-
t beraadslagen, wat hebben mede te
jfl ipb zóó dat al degenen, die op een-
je zaak werken, zich in zekeren zin
jair gevoelen. Dan zal er worden ge
kt— althans niet in mopperende on-
pnheid -
De crisis in het Oosten.
DE TOESTAND ERNSTIGER.
Besprekingen in het Engelsche Kabinet.
Een Christenvervolging
aanstaande?
De „Daily Mail" meldt
De toestand in het nabije Oosten werd
gisteravond in officieel© kringen zeer ver
ontrustend geacht. Er heeft een nieuwo
conferentie plaats gehad op hot departe
ment van oorlog tor be-sprekdmg van even-
tueole militaire maatregelen.
Het Engelsche leabinet heeft zich giste
ren wocler beziggehouden met de kwestie
van het Nabije Oosten en ofschoon geen
communiqué is uitgegeven, meent men uit
niet-offiicieele berichten te moeten op
maken dat de ernst van den toestand vol
strekt- niet verminderd is.
De maatregelen, die de nationalisten in
het werk hebben gesteld of in het werk
willen stellen ten opzichte van de christe»
lijke minderheden, zijn van dien aard, dab
een onafzienbare tragedie er het gevolg
van dreigt te worden. Men raamt, dat er
in Oost-Anatolie alleen een mülioen chris
tenen zijn en er zijn tail van aanwijzingen,
dat de Turken hun dreigement om al die
mensehen uit die streek de doen verdwij
nen, zullen doorzetten. De Amerikaansehe
hulpactie in Oonstantincpel hoeft reeds
bericht ontvangen, dat Angara er op
staat, "dat de Christenkinderen, die zich
ten getale van circa 12 000 in godsdien
stige weeshuizen in Anatolie bevinden,
met de Grieksche en Armenische oppas
sers uit Anatolie zullen vertrekken.
Een ander bericht, door de Amerikanen,
uit Samsoen ontvangen, zegt. d f tenzij
de Grieken en Armeniërs vrijwillig gaan
en binnen een maand Anatolië hebben
verlaten, hun verbanning zal volgen. De
mannelijke christenen tussohen de 18 en
45 jaar uit het kustgebied aan de Zwarte
Zee worden thans reeds naar het binnen»
land overgebracht, terwijl de rest der
Christelijke bevolking wordt verjaagd.
In Constantinopel bevinden zich onge
veer een half millioen christenen en ais
die menisohen ooik worden verbannen, zul
len die problemen van tramsport en levens
onderhoud, vooral in dezen tijd van hes
jaar, bijna onoplosbaar worden. Niette
min schijnt Angora het hier toch op aan
te sturen. Een groot- aantal Grieken en
Armeniërs wordt reeds gedwongen te ver
trekken.
De Amerikaansehe vertegenwoordiger
heeft zich aangesloten bij het protest der
hoog® commissarissen, waarin verlangd
wordt, dat het- bevel tot verhuizing zal
worden opgeschort- en dat het vraagstuk
in Lausanne zal wórd-en besproken.
De Fransohe missionarissen in het Na
bije Oosten zijn gedwongen huil schoten
te sluiten, daar zij in de onmogelijkheid
verhoeren' de eiscben, welke hun door de
Ivhemalistlaehe autoriteiten gesteld wor
den, in te willigen.
DE CONFERENTIE TE LAUSANNE.
Met het oog op Ismc.t Paolia's vertrek
deze is gasteren naar Lausanne vertrok
ken en ten einde den Turken niet den
indruk te geven, alsof men de regeling
van den vrede wil uitstellen,, zal de
Frans che regeering ©r op aandringen do
conferentie van Laiusanne niet te verzet
ten.
Men zou de opening op 13 November
kunnen houden en dan praotisoh voort
gaan na aankomst der andere delegaties,
met name van het tweede gedeelte der
Turksche delegatie.
Inmiddels zou dan een preliminaire bij
eenkomst der drie geallieerde ministers
van buitenllaiwtecho zaken kunnen bijeen
komen, vermoedelijk te Parijs, gelijk do
Baitsohe regeering heeft voorgesteld.
Hoewel de regeering voornemens is of
ficieuze waarnemers naar Lausanne to
zenden, kan zij geen definitief besluit
nemen, voordat de datum vaststaat, al
heeft zij ook niets te maken met de be
spreking over het vaststellen van dien
datum.
Het uitstel, volgor.s Engeland» wensoh,
geeft- de Amerikaans-ohc regeering wat
langer tijd tot heb aanwijzen Van en heb
opdracht geven aan haar vertegenwoordi
gers, die waarschijnlijk Grew, de gezant
in Zwitserland, admiraal Bristol en wel
licht ook Child, de gezant te Rome zullen
zijn.
Gisteravond wercl bevestigd, dat Frank
rijk ten slotte 20 November zou aanvaar
den als datum van de opening van de
oonferenitïe te Lausanne, als Engeland
blijft bij zijn verzoek cm uitstel.
In Fransohe offioieele kringen is men
van meening, hoewel men voorstander is
van een voorafgaande bespreking tussohen
de geallieerden, dat de voorbereidende be
sprekingen boter te Lausannekunnen
plaats hebben, tussohen de hoofden der
delegaties, aangezien de drie ministers
het in liun vroegere gesprekken eens zijn
geworden over de grondslagen van do
politiek in het Oosten.
Duitschland.
De kwestie van Heratol.
Bespreking eéi over de
geveerde onderhandelingen
De herstelcommissie heeft gisteren Ber
lijn verlaten om naar Parijs lenig te koe
ren. Voor zijn vertrek bracht de voorzit
ter Barthou den rijkskanselier een af
scheidsbezoek.
Gistermorgen om 10 uur is in commis
sie voor builenlandscho- zaken van den
rijksdag bijeengekomen onder voorzitter
schap van Strescmann, aan welke zitting
voor de rijksregeerii.g rijkskanselier
Wirlh en de rijksminister voor economi
sche zaken Schmitfc deelnamen.
Do rijkskanselier brtchl rapport uit
over liet verioop der Berlijnsolie bespre
kingen met de berst cl commissie. Op dit
rapport volgde een debat, waaraan de lei
ders der verschillende partijen deelna
men. Ook SI inn es nm aan de zitting van
de commissie voor- builenlandscho zaken
deel. Hij mengde zich evenwel niet in
het debat, ofschoon hij herhaaldelijk van
sociaal-demoeralischc zijde werd aange
vallen wegens de door hem in don eco-
nomischen rijksraad gehouden rode.
Rijkskanselier Wirlh zal in de rijks
dagzitting van Dinsdag spreken over den
algemeenen politieleen toestand des rijks
en in verband hiermede, over de bespre
kingen met de herstelcommissie. In aan
sluiting op de rede van den kanselier zal
een algemeen politiek debat volgen.
Nu de Berlijnschc besprekingen met de
herstelcommissie ten einde zijn, treedt dc
kwestie van dc uitbreiding der coalitie
en van de hervorming der regeering we
der op den voorgrond. Tot nog toe heeft
nog geen enkele fractio haar houding ten
aanzien van deze kwestie bepaald en het
schijnt, dat men eerst de houding van de
centrumsfractie wit afwachten, daar men
deze in de kwestio der rcgèeringsoonstruo
lië de hoofdrol wil toekennen. De cen_
trumspar-lij zal evenwel niet voor Maan
dag a.-s. bijeenkomen, zoodat met de
eigenlijke besprekingen over de coalilio-
uitbreidïng en dc reconstructie op zijn
vroegst begin volgende week zal kunnen
worden begonnen. Dc Donderdag door de
Duilscho volkspartij gehouden fracliezit-
ting en die, welke dc democratische par
tij gisteren hield, hebben zich eveneens
bezig gehouden met bovengenoemde kwes
tie, zonder evenwel tot een definitief re
sultaat te zijn gekomen.
B a r l li o u over de voorstellen
Barthou heeff aan den correspondent
van Havas te Berlijn verklaard, dat het
werk van de commissie van herstel er
niet in geslaagd was voorstellen te ver
krijgen, die men met recht had mogen
verwachten. Do vlucht voor de verant
woordelijkheid is in Duitschland even
groot als die van het kapitaal. De nota's
van Duitschland over de stabilisatie van
de merk gelijken slechts heel uit de verte
op het welomschreven plan, dat hot be
loofd had. Het zijn beweringen, het zijn
geen oplossingen. Ik wil niet vooruitloo-
pen op de beslissingen van de commissie,
en vooral wil ik niet zeggen, wat een ver
bond kan verzwakken, waarvan de Duit-
sche regeeringon bij al onze besprekingen
de werkzame kracht heeft gevoeld. Maar
als afgevaardigde van Frankrijk zal ik de
rechten van mijn land verdedigen, en, als
de schuldeischer den schuldenaar niet
moet ruïnecren, hij moet zich evenmin
ruïneeren ten bate van zijn schuldenaar.
Frankrijk heeft niet zooveel opofferingen
en voorschotten gedaan om zich de noo-
dige waarborgen te zien weigeren of in
trekken, en niemand kan ervan verwach
ten, dat het de gonialighe-id tot de zelf
verloochening drijft.
Hongeropstooljes te Hamburg.
Ten gevolge van een nieuwe, plotselin
ge st-ijging van de prijzen van alle levens
middelen, kwam het in verschillende voor
steden van Hamburg tot opstootjes voor
tal van zaken van levensmiddelen. De
menigte,-dio haar misnoegen over den
.staat van zaken nieL onder stoelen of ban
ken stak, kon slechts door energiek optre-
den der poitic belet worden de winkels
te bestormen.
Engeland.
De Icrschc kwestie.
..Een nieuwe arrestatie.
Gisteren is tic bekende lersclie republL
keinscho leider Erskin Childers, een
vriend van De Valera, gearresteerd. Hij ia
een jong roman-schrijver van aanzienlijke
afkomst, vocht tijdens den oorlog aan de
fronten cn voegde zich later bij do Icr
schc republikeinen, waar li ij een groot®
rol speelde. Vorledcn voorjaar behoorde
hij tot do Iersche gedelegeerden, die te
Londen het Ierscho verdrag teeltenden,
hetwelk hij 'alcr evenwel 'verloochende,
om met Do Valera den strijd voor de re
publiek voort te zeilen.
Hij werd nabij Wicklow gearresteerd
door een afdeeling van liet m.' le
ger ten huize van Barton, ook een ondcr-
tcekenaar en verzakcr van het Londen-
scho verdrag. Ook De Valera bevond zich
op dat oogenblik in de woning van Bar
ton, doch hij wist zich nog net op lijd
door de vlucht aan zijn arrestatie te ont_
trekken.
Straatgevechten to Dublin.
Gisternacht cn ook gistermorgen wer
den te Dublin twee kazernes van hel na
tionale leger van af de daken der omlig
gende huizen en ook van de zijde van liet
kanaal, waaraan deze gehouwen zijn gele
gen, hevig beschoten. De troepen vuurden
terug. Later werden voor oen der gebou
wen twee lijken van burgers gevonden. Dc
nationale troepen deden te Dublin een
inval in het republikeinsche hoofdkwar
tier en namen cr een belangrijke hoeveel
heid oorlogsmateriaal in beslag.
To Tipperary werd de republikeinsche
leider Robhinson gearresteerd.
De burgemceslersveikiezingeu
Een viertal vrouwen
ge kozen.
Bij de verkiezingen van burgemeesters
in de steden van Engeland cn Wales, zijn
vier vrouwelijke burgemeesters gekozen;
een hiervan, gekozen in de Londensche
gemeente Bermondscy, behoort tot de ar
beiderspartij.
Van de 28 Londensche gemeenten zijn er
nu in 17 leden van de Municipal Reform
Party (bond van belastingbetalers) burge
meester en in G leden van de arbeiders
partij. Verleden jaar waren deze gelallen
respectievelijk 10 en 15.
Mexico
Een rebellen-generaal gesneuveld.
Generaal Carrasco, dc aanvoerder van
het leger der rebellen aan de Westkust,
is met zeven volgelingen in een gevecht
mot de federale troepen bij Durango ge
sneuveld.
Dit feit, dat kort volgt op de terecht
stelling van Murguia, heeft een anderen
vijand van president Obregon uit den weg
geruimd.
Buitenlandsche Berichten.
Treinbotsing bij Hamburg.
Dertig personen gewond.
Op den electrischen lokaalspoorweg
BlankenesseOhlsdorf heeft gisterenmid
dag even over vijven ten gevolge van den
dichten mist een botsing plaats gehad tus-
sclien een electrischen motorwagen en een
spoortrein. Van laatstgenoemden trein ont
spoorden vier wagons, waardoor dertig
personen gewond werden. Tel.
Brand in een kapel.
De kapel van de paters-recollecten te
Gent is door brand gedeeltelijk vernield.
Het altaar, de communiebank en de preek
stoel gingen in de vlammen op. De H.
Vaten konden gered worden, alsmede de
kruiswegstaties, de beelden en het har
monium.
De mijnontploffinfl bij Pittsburg.
Volgens een verklaring van den mijn-
inspecteur is do ontploffing in dc Reilly-
mijo, waarbij 7G personen het leven ver
loren aan nalatigheid te wijten. Er zat
onderzocht worden wie voor de ramp ver
antwoordelijk is.
R.-K. Verbond van Werkgcvcrs-
Vakvcrecnigingen.
Omtrent de deze week le Utrecht geliou-
deu vergadering van het R.-K. Verbond
van Werkgevers-Vakverecnigingen, waar
van we ijeeds het een en ander gemeld
hebben, dèelen we nog het volgende mede.:
Het verslag over het onderhoud met het
dagelijksch bestuur van de R.-K. Staats
partij maakte pen onbevredigenden indruk
De wenschelijkheid werd uitgesproken,
dat voortaan eerst schriftelijk zal worden
medegedeeld, waarover de besprekingen
zullen loopen.
Uitvoerig werd van gedachten gewis
seld over de wcnscheiijkheid van contact
met de R.-K. Kamerclub. Vooral ten op
zichte der economische politiek oordeelde
men overleg tusschcn Kamerclub en Ver
bond beslist noodzakelijk. Een schema van
een program voor dc economische poli
tiek werd samengesteld cn zal aan de Ka
merclub worden opgezonden met verzoek,
daarover van gedachten te wisselen.
Mr. Steenbergho gaf, op verzoek van
den voorzitter, een kort verslag over de
regeling der exportrrediclen. IÜj is van
mccning, dat cr na de uitgebreide actie
van de zijde, van hel Verbond de mogelijk
heid 'bestaat, dat een nieuwe, betere rege
ling door de Regeering zal worden vastge
steld.
Het plan om Le komen tot een Centrale
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
Het jubileum van Prof. Kamerling5» On-<
nes te Leiden.
Rapport van de elassificaUe-commissio
te Leiden.
De K.S.A. in liet Bisdom Haarlem.
De Antirev. en bot Defensie-vraagstuk
(Uit de Pers en Kamerverslag).
Een uitsluiting in dc textielnijverheid
op komst.
Ecu Christenvervolging in het Oosten to
verwachten?
Dc conferentie van Lausanne op 20 No
vember vastgesteld
Dc besprekingen over de gevoerde on
derhandelingen met dc Commissie van
Herstel.
Erskin Childers,een Icrsch rcpiiblikcinscli
leider, gearresteerd.
Kamer van Koophandel, werd algemeen
afgekeurd.
Do leden der aangesloten vcreenigin-
gen, die tevens lid van een Kamer van
Koophandel zijn, zullen dan ook worden
geadviseerd, de oprichting der Centrale
Kamer tegen te gaan.
I)e distributie van ambtenaren der
Rijks-Verzekeringsbank over dc Raden
van Arbeid, wertl als zeer ondoelmatig en
allerminst strekkend lol bezuiniging "ge
brandmerkt. De Commissie voor dc So
ciale Verzekering werd gemachtigd in de
zen naar bevind van zaken te handelen.
Benoemd werd een ecunmissio ad boe,
om het Welsvoorstel-Flcsker.s nader te
bezien en daaromtrent zoo noodig te ad-
vïseeren.
Eveneens Werden ëeiiige hrcreh bereid
gevonden Le rapporlcoren over ons be
lastingstelsel en do wijzigingen, welke
daarin, ten behoeve der industrie, wen-
schelijk zijn.
Inzake de wcrkloósbe"TQSverzekeing cn
werkverschaffing werd een schema vast
gesteld, waarin de desiderata der R.-K.
Werkgevers zijn 'verwerkt.
Algemeen werd de wonsclielijkneid uit
gesproken. dat de Vakbonden zich zullen
bezighouden met de vraag hoe er meer
eenheid te brengen is in dc werking der
adviescolleges als daar zijn, Nijverheids-
raad, Werkloosheids raad, Iloogen Raad
van Arbeid en andere.
De vergadering sprak haar ooTdeel uit,
dat de -werkgevers niet moeten medewer
ken aan de vakcommissies van advies bij
«Ie Arbeidsbeurzen, voor zoover zij zich
met het loon willen bemoeien.
Rijkscommissie van advies inzake het
bibliotheekwezen.
Bij Kon. "besluit van 7 dezer is ingesteld
een R ijilvsco-mmi&sde van advies inzake het
<bitbliot.heeikwez.en, onder bepaling, dat do
taak en de wenk wijze van deze oömmissie
nader zal worden omschreven in een door
den Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen vaat le stelten reglement
o.a.
In deze commissie zijn be., eind:
ambtshalve de bibliothecarissen van do
bibliotheken der Rijksuniversiteiten te
Leiden, Utrecht en Groningen en de bi
bliothecaris van de bibliotheek der Tech
nische Hoogeschool te Delft
Prof H. C. van de Kamp, bibliothecaris
van het Groot-Seminariuni to Haaren
Pirof. F. Trimmers, S. J., bibliothecaris
van het Studiehuis der Jezuïtcn te Maas
tricht
pater Bonaventura Kruitwagen O. F. M,
le Woerden.
- De uitsluiting iu Twente.
Uit Hengelo wordt gemeld, dat de stand
der slaking bij dc firma De Jong en Van
Dam momenteel aldus is, dat waarschijn
lijk alle aangesloten fabrieken der
Twcntsch-Geldersch Fabrikantenvereeni-
ging Maandagmorgen het bedrijf zullen
stopzetten.
Een contract van Furness-Stokvis.
De Furness-Stokvisgrocp heeft eed
overeenkomst gesloten met de Sovjet-re-
gcering tot levering van machines en ge
reedschappen ten behoeve van handel en
nijverheid.
Congres R.-K. Post-, T. en T.-personeel.
Het hoofdbestuur van den R. K. Bond
van Post- T. en T.-pcrsoneel heeft besloten
een buitengewoon congres te beleggen te
Utrecht op Dinsdag 21 Nov. a.s. in ver
band met de verschillende voorstellen vart
de regeering betreffende het rijksperso
neel.
De contract-onderhandelingen in het
drukkersbedrijf.
De kansen op een nieuwe
overeenkomst, gering.
Het „Grafisch "Weekblad" deelt over de
