U Jaargang.
DONDERDAG 9 NOVEMBER 1922
No. 3974
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
BIN riE MAND.
Staten-Generaal.
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leidon 19 cent per week,
Bij onee Agenten 20 cent per week,
Franco per post
2.50 per kwartaal.
2.60 per kwartaal.
12 95 per kwartaal.
I Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó's verkrijgbaar
tD betaling van 60 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af-
dtrliike nummers C ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. 1
TELEFOON INTERC. 935 POST3US No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 85 cent per regel Overige dagen 80 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KLEINE AJ>YERTENTIEN, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur
koop en verkoop f 0.75 's Zaterdags, overige dagen fO.50.
I nummer bestaat uit twee bladen
De Sixtijnsche Kapel.
beroemde koor van Casimiri komt
ook te Leiden! Vooral de kerkzan-
van gantjch den omtrek zullen
met genoegen hebben vernomen, want
valt daar te leeren en te genieten.
koor bestaat uit de beste zangers
Ungertjes van de groote Basilieken
Bom?: St. Jan van Laterane, St. Pie-
St. Maria de Meerdere, alsook van de
lijnsehe Kapel, wier koor echter onder
oorlog, wegens de hooge kosten als
koor is opgeheven,
die Pauselijke (Sixtijnsche) Kapel,
men het orgel steeds geweerd heeft,
voortdurend Palestrijnsch gezongen en,
deze zang zonder begeleiding is ge
reven, geeft men ook thans nog aan
soort van werken den naam van ka-
Istijl en acapella-zang.
Palestrijnsch heeft zich uit het
riaansch ontwikkeld, steunt op Gre-
lansche motieven en is diatonisch
zijn model. Vandaar dat die zang
kalm is en rein, zoo heilig en indruk
kend, zoo waardig en majestueus. In
tging of rytbmus, in zinin deeling of
eering komt het overeen met het Gre-
aansche spraakgezang: het is de een-
duidelijke, ongedwongen uitgal-
van den tekst. Iedere stem beweegt
geheel zelfstandig voort en schijnt
acht te slaan op de andere partijen,
jat de goede samenklank slechts toe
schijnt.
koor van Mgr. Casimiri brengt
zangen zoo voortreffelijk ten ge-
dat de recensenten geen woorden
ig vinden om hun bewondering uit te
kken.
stemmen, vooral van de mannen,
overheerlijk: soepele, buigzame bas-
lichte, tintelende tenoren, die tocli
geweldige kracht kunnen ontwikke-
zonder ooit te forceeren of te schreeu-
altijd ademt hun gezang gewijde
ling. Hun crescendo's en decrescen-
zijn nooit gewild, nooit onnatuurlijk;
hoort geen dwaze zwellingen op rust-
noch aan het slot een uitsterven
Ier eindalles is waar.
is de samenzang volmaakt: iedere
weet zich te beheerschen; naarmate
gewichtigheid van hetgeen zij te zog-
heeft, treedt zij naar voren of wijkt
met bescheidenheid terug naar den
ergroml om de andere stemmen beter
loen uitkomen.
directie en de opvatting der muziek
nk boven alle lof verheven.
mogen Mgr. Casimiri en Zijn koor
dankbaar zijn, dat zij ons de heerlijk
en van de kerkmuziek zdó laten ge
let
lek i
leiden.
TH. M. BEUKERS.
BUITENLAND.
De crisis in het Oosten.
Eon scherpe nota aan Ismct Pacha.
Sultan op een Engelpch
orlogssohip gevlucht?
fficiocl wordt bekend gemaakt, dat de
!che regeering van het Fransche ka
il de verzekering ontvangen heeft, dat
ikrijk ten volle de Engel ach politiek in
slantinopel, wat betreft de aldaar te
dliaven orde, zal steunen,
an het fascistenkabinet te Rome is
gelijkluidende mededeeling ingekomen
oor hot overige is de toestand in de
toche hoofdstad er geenszins hoopvol-
geworden. Wel is er hier nog geen
'hl ontvangen, dat de geallieerde lioo_
tommissarissen den staat van beleg
'»en afgekondigd, hoewel hun resp.
sringen hun daartoe de meest uitge-
idevolmacht hebben gegeven, doch de
imissarissen hebben aan Ismet Pacha
scherpe nota doen toekomen, waarin
tr bij dezen minister van buitenland-
zaken met klem op aandringen, dat
overeenkomst van Mudania zoowel
do letter als naar den geest wordt
deefd. De nota waarschuwt Ismet
to er voor de mogendheden voor een
accompli te stellen.
Londen is men van mcening, dat Is-
1 Pacha tactvoller zal optreden en
!f verzoeningsgezind is dan Refet Pa-
de nieuwe gouverneur van Constan
te].
f6 nota, die bijna in den vorm van een
malum is gesteld, bevat eigenlijk het
voord der geallieerden op de versehil-
nota's der Kemalisten, welke de
^0 eischen vermelden, welke onze le-
r0cds kennen.
Schillende niet te verifieeren berich-
spreken van dreigende troepenbewe-
der jong-Turken in de nabijheid
Britsche detachementen.
:l Pransche bericht, dat de sultan
noord van een Brilsch oorlogsschip
Belucht zijn, moet met het noodigo
behoud worden aanvaard aangezien
do laatste officieelo-telegrammen uit Brit-
scho bron nog steeds vermelden, dat de
sultan te Constanlinopel door Engelsche
gardetroepen bewaakt wordt.
Antwoord aan de Geallieerde Hoogo
Commissarissen.
Angora handhaaft zijn
eischen.
Gisterochtend is een antwoord van de
regeering te Angora ontvangen op de no
ta verbale der Hooge Commissarissen.
De Kemalislische régeering herhaalt in
dit antwoord haar eischen betreffende de
ontruiming van Constantinopcl door de
geallieerde troepen, en de terugtrekking
der geallieerde oorlogsschepen, terwijl
voorts in do antwoord-nota wordt ver
klaard, dat hun aanwezigheid niet vcr-
Dfcnigbaar is met het Kemalislische be
stuur te Constantinopel.
Nog geen staat van beleg
Volgens de jongste te Parijs ontvangen
berichten, hebben de Hooge Commissaris
sen Constan'inopel nog niet in staat van
beleg verklaard. De toestand is echter nog
r;:et beter geworden, en men verwacht,
dat weldra tot dezen maatregel zal worden
overgegaan.
De oorlogsmogelijl(lici<l.
Voor het eerst bereiden bladen als de
Temps en Débats op de mogelijkheid van
oorlog voor en wel tusschen Turkije en
de entente, die door de Balkanmogondhe-
den zou kunnen worden gesteund. Enge-
land zou in dit geval zorgen, dat de laat-
slen Griekenland vervangen, dan wel bij
staan. De Temps accentueert die vrees,
om de Britsche politiek op do kaak en de
r oodzaak van oen onverwijld nocoord tus
schen do geallieerden in het licht te stel
len.
Duitschland.
Een „KuKurkampf" in Saksen.
Hot episcopaat in Saksen heeft last ge
geven de schoolkinderen op katholieke
feestdagen, Allerheiligen inbegrepen, uit
de school te houden. Fleizner, de socialis
tische minister van onderwijs heeft een
vpvolging tegen het episcopaat ingesteld
wegens het inbreuk maken op wettelijke
bepalingen, wat het begin van een „Kul-
turkampf" betcekent,
Dc Herstclbcsprekingen.
Amorika tot steu n-a c t i e
bereid?
Er is een belangrijk punt, waarop niet
genoeg de aandacht kan worden geves
tigd. Do buitenlandsche particuliere ban
kiers hebben zich, met toestemming en
steun hunner regeering, bereid verklaard
deel te nemen aan een steun-actie van de
mark met bankcrediet en onder medewer
king van het Duitsche rijlc. Klaarblijke
lijk zijn. allo crcdicI-gevers Ncdcrlandsche,
Zwit-sersche en Amerikaansche bankiers;
men spreekt ook van Engelsche. Maar in
elk geval schijnt Amorika bereid te zijn,
zich in de steun-actie te interesseeren en,
zoo deze bereidwilligheid oprecht is,
moet men aannemen, dat het ook geneigd
is, bij te dragen lot de vervulling van de
noodzakelijke voorwaarden, en dus in de
eerste plaats de inwilliging van een mo
ratorium mogelijk willen maken. Dezo in
williging is echter afhankelijk van de
meer dan ooit onder Franschen invloed
staande herstel-commissie, die thans dus
weder aan het woord is.
Engeland.
Rede van lord Curzon.
Markies Curzon, de minister van bui
tenlandsche zaken, heeft gistermiddag in
een vergadering van zakenmcnschen te
Londen een belangrijke uiteenzetting ge
geven van de Engelsche buitenlandsche
politiek.
Curzon zeide: „Ik poneer het kardinale
principe, dat de vrede alleen kan worden
verkregen door een gemeenschappelijke
actio der voornaamste geallieerden, die de
overwinning in den oorlog hebben bevoch
ten".
Overgaande tot het Naburige Oosten,zei
Curzon, dat dit op het oogenblik de duide
lijkste bedreiging van den wereldvrede ia.
Hij herhaalde de aanspraken, welke de
Turkscho nationalisten do laatst© 24 uur
gesteld hebben, en verklaarde: „Deze aan
spraken kunnen niet geduld worden. Zij
missen allen grond. Zij zijn een beleedi-
ging voor de geallieerden en oen uitdaging
voor Europa. Het doet mij genoegen u te
kunnen meedeelen, dat er volkomen over
eenstemming bestaat tusachen de drie ge
allieerde commissarissen, die zich ter
plaatse, oog in oog met het gevaar be
vinden."
Rusland.
De verwachtingen voor den winter.
Hot hulp-comité van Nanson dee'lt me
de- Een gedelegeerde van de vereeniging
der kwakers, die een reis maakt in de
provincie Boezoeloek, meldt, dat het ab
soluut noodzakelijk is, dat liet hulpwerk
nog minstens zes maanden moot' worden
voortgezet.
De hongersnood zal gedurende den win
ter voortduren, want" men heeft in het
voorjaar niet genoeg gezaaid, terwijl een
groot deel van den oogst door de droogte
in Juni en Juli is vernietigd. De maisoogst
h zoo goed als mislukt. De sovjet-autori
teiten moedigen de boeren aan maatrege
len te treffen voor het verbouwen van
eetbare grassen.
In eenige districten doen de autoriteiten
reeds enormo graven aanleggen voor de
lijken, want men verwacht een verschrik
kedijke stérfte in dén loop der a.s. maan
den, wanneer de. sneeuw het werk der
gravers veel moeilijker zou maken.
Amerika.
Be verkiezingen.
De Democraten zegevieren
Het resultaat der verkiezingen vcor het
congres toont aan, dat de demoeraten in
het Huis van Afgevaardigden een meer-
denheid van ongeveer negen stemmen zul
len krijgen, terwijl de republikeinen lot
dusver over een meerderheid van meer
dan hondervijftig stemmen beschikten,
riet nieuwe Huis van Afgevaardigden be
staat uit 219 democraten, 214 republikei
nen, een socialist en een onafhankelijke.
Do meerderheid in den Senaat blijft re
pu'blikéinsch, doch zij is met twaalf
veertien stemmen verminderd.
De democraten 'beschouwen den uitslag
der verkiezingen als een tceken, dal Har
ding, indien' hij zich opnieuw oandidaat
vcor het presidentschap mocht stellen,
niet gekozen zal worden. De nederlaag der
republikeinen wordt toegeschreven aan
do nieuwe tariefwettcn, doch ook de
drankwet heeft een groote rol gespeeld.
Het Or;ffc/eboek.
Nederland en de ontwapening
Verschenen is het Oranjeboek, bevat
tende mededeelingen van „Biiitenl. Za
ken" van Mei 1021 tot October 1S22.
Betreffende do vermindering van bewa
pening wordt o.a. medegedeeld, dat de
secretaris-generaal vn den Volkenbond bij
schrijven van 8 Maart 1921 aan de leden
van den bond verzocht zich uit te spre
ken over den door de vergadering van
den Volkenbond op 14 December 1D20 aan
genomen wensch.
Op 17 Mei 1921 heeft de HSTed. gezant te
Bern, in opdracht van de Nederlansclie
regeering, aan den secretaris-generaal van
den Volkenbond een schrijven doen toe
komen, dat in Ncderlansche vertaling het
volgende inhoudt:
„De gedachte van beperking van bewa
pening, neergelegd in de voeu, aangeno
men door de vergadering van den Volken
bond op 14 December 1920, heeft de volle
instemming van de Nederlansche regee
ring. In verband hiermede stelt de Nederl.
regeering er prijs op ter kennis te bren
gen van den Volkenbond, dat zij aan
haar verlangen om tot beperking van be
wapening te komen reeds uitdrukking
heeft gegeven door het voorleggen aan de
Volksvertegenwoordiging van dienstplicht
wetten, welke berusten op beperking van
den oefentijd zonder uitbreiding van het
contingent.
Intusschen moet bij de beoordeeling
van de sterkte van de Nederlandsche
weermacht in aanmerking worden geno
men, dat do Nederlandsche zeemacht voor
de belangen van het Rijk zoowel in als
buiten Europa heeft te waken".
Uitvoering der Land- en Tuinbouw-
Ongevallenwet 1922.
Voorwaarden voor erkenning
der Bedrijfsvereeniging.
In het heden verschenen Staatsblad 566
is opgenomen het Kon. besluit van 19
October 1922 tot vaststelling van een al-
gemeenen maatregel van bestuur, als be
doeld in art. 13 sub 3 der Land- en Tuin-
bouwongevallenwet-1922.
Bepaald is:
Het aantal werkgevers, dat ten tijde
der erkenning als bedrijfsvereeniging tot
do vereeniging moet zijn toegetreden, be
draagt duizend, terwijl het loonbedrag,
dat ten tijde dier erkenning door de tot
de vereeniging toegetreden werkgevers
moet worden uitbetaald, is vastgesteld op
f millioen.
De loonsverlaging bij de Spoorwegen.
8 pCt. Verlaging.
Naar „De .Stand." verneemt, hoeft
wegens hét niet totovereenstemming
komen van de directie met de spoorweg
organisaties de directie een voorstel t<ot
algeheel© loonsverlaging van 8J-, pOt. bij
dien Loonraad ingediend.
Naar verluidt, zal do Loonraad binnen
14 diagen zijn advies geven.
De directie heeft de korting voor pen-
aioenstorbing terug genomen, om zich aan
geen verwijt bloot te stellen.
Wijziging Ouderdomswet 1919.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging der Ouderdomswet 1919, zooals dli©
wet laatstelijk is gewijzigd bij de wet van
19 Mcd 1922.
Het ontwerp heeft aldus de Memorie
van Toelichting in hoofdtaak ten dioel
om in verband met den ongiunstigen toe
stand van 's lauds financiën, lasten, ver
bonden aan de vrijwillige ouderd-omsver
zekering, welke het Rijk tot nu t>oe droeg,
voor het vervolg door de verzekeden zelf
te doen dragen.
Voorgesteld wordt, om de administratie
kosten, voortvloeiende uit in de toekomst
te sluiten verzekeringen, dioor da premie
te doen dokken.
Het voorstel heeft geen betrekking op
bij het totstandkomen dezer wijzigingswet
reeds tot stand gekomen verzekeringen.
Eveneens blijft uit billijkheidsoverweging
gehandhaafd de overgangsregeling, neer-
gelogd in art. 26 der Ouderdomswet 1919.
Classificatie en pensioenkorting.
Gistermiddag had het dagelijksdh be
stuur van de R.-K. Centrale van Burger
lijk Overheidspersoneel een langdurige be
spreking met een commissie uit de R -K.
Kamerfractie. Breedvoerig werd gesproken
over den door de regeering voorgestelden
aftrok van 8 pCt. voor pensioen, de
voorgenomen classificatie van ge-meenten
en dc wijze waarop de regeering overleg
pleegt met de organisaties. Zoowel dó
ambtenaren- als w er kli ede nor ga ni salie
bestuurders gaven over deze zaken hunne
ernstige ontstemming te kennen. Uit ter-
aard kan uit deze bespreking niets ge
publiceerd worden, doch het diageflijkscli
bestu'uuir der Centrale heeft den stellagen
indruk, dat met de naar voren gebrachte
bezwaren ernstig rekening zal worden ge
houden.
Wachtgeldregeling voor militairen.
In antwoord op de vragen van het
Tweede Kamerlid Juten inzakede afvloei
ing van overcompleet militair personeel
heeft Minister Van Dijk o.a. medegedeeld,
dat een wachtgeldregeling in voorberei
ding is.
Onze plantemiitvoor naar Frankrijk-.
Beschermende rechten?
Naar in het officieel gedeelte van hot
„Handelsblad voor Tuinbouw" wordt mede
gedeeld hebben de Fransche boomkwee
kers zich tot den Franschen minister van
Handel gewend met het verzoek, cm in
voerrechten te heffen op Nederlandsche
rozen en andere artikelen, en wel 50 frs.
per 100 KG.
Dit verzoek werd gemotiveerd door de
verklaring, dat Nederland niet bereid zou
zijn, dc invoer van Duitsche rozen en an
dere kweekerij-artikelen in Nederland on
mogelijk te maken.
Thans wordt medegedeeld, dat door het
centraal bestuur van den Ned. Tuinbouw-
raad een schrijven is gericht tot den heer
Turbat, secretaris van de. F. H. P. I. (De
Fransche kweekersorganisalie), om deze
er op to wijzen, dat van uit Nederiand al
leen Nedcrlandscho producten naar
Frankrijk kunnen worden uitgevoerd, aan
gezien elke plantenzcnding vergezeld moet
zijn van een certificaat van herkomst.
Het zou dus op zijn weg liggen, de Fran
sche regeering hierop attent Le maken en
de heffing als bovenbedoeld, niet te doen
geschieden.
Onder de belanghebbende kweekers ont
stond intusschen de vrees, dat de Fran
sche organisatie niet krachtig hierop zou
ingaan en dat de heffing misschien tóch
zou worden ingevoerd.
Daarom wordt thans een bespreking
voorbereid met de Fransche regeering.
Namens de Nederlandsche regeering, zou
een hoofdambtenaar van Landbouw naar
Parijs vertrekken, vermoedelijk vergezeld
\an een lid van den Bond van Planlen-
handelaren en een lid van de Vereeniging
van Plantenexperteurs om aldaar pogin
gen in het werk te stellen, de heffing te
voorkomen.
Het spreekt van zelf, dal het voor de
toch al zoo beproefde Nederlandsche boom
kweekerij van zeer groot belang zal zijn,
wanneer mot deze besprekingen succes
zou worden bereikt, want een invoerrecht
van 50 frs. per 100 K.G. zou den handel
vrijwel onmogelijk maken.
Uit de klompenindustrie.
Naar wij uit den Gölderschen Achter
hoek vernemen bloeit er de eerst zoo in
desolaten toestand ye-rkeerende klompen-
nijverheid wectr op. De klompenmakers
ikunnen tenminste weer fatsoenlijke prijzen
maken van 80 tot 90 de honderd paar
Twintig millioen niet belegd?
Do heer Ter Hall heeft aan den Minis
ter van Financiën schriftelijk gevraagd of
de Minister laan mededeel en, of het juist
is, dialt sedert Juni 1922 bij dien Burger
lijken Pensioenraad, een bedrag door den
voorzitter van dezen Raad niet belegd is
en waardoor de Staat een aanmerkelijk
renteverlies heeft te boeken.
Aanwijzingen in poststempels.
De „Msb." verneemt, dat binnenkort
itussohen de horizontale lijnen, welke bij
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
Opgericht ia de Aigemccne R.-K. Werk*
gevcrsverccniging in het Bisdom Haarlem.
Een vergadering van den L. T. B. i
Gen tributi overlagi ng.
Ingediend is een wetsontwerp wijziging
Ouderdomswet, ter bezuiniging beoogende
de administratiekosten van in de toekomst
te sluiten verzekeringen te doen dekken
door do premie.
De zaak van de aaugeslagcnen inzake
navordering Hoofd. Omslag te Leiden
voor de Haogsehe Rechtbank.
Pastoer L. Kleywcg te Nieuwkoop i 4
overleden.
Do toestand in het Oosten wordt steeds
criüekor. Wisseling van scherpe nota's.
Amerika bereid tot medewerking van
hct herstel van Duitschlaiuls finnoHën?
machinale stempeling der postsLu.te.-eii -ia
plaats en datumstempeLs verbinden, aan
wijzingen zullen warden aangebracht om
trent de adresseering van poststukken,
omtrent do vermelding van den n- -m van
den afzender, enz.
Uit den Maastrichtschen Rau.:.
In de geaneenteraaidszitting kwam aan
de orde een rapport over de rekening van
de Bank van Lecning over 1921, met voor
stel tot opheffing van die Bank. De rek»
ning .wees een tekort aan van 53 805.
Het voorstel tot opheffing van de Bank
werd aangenomen met 24 tegen 5 stem
men.
Een voorstel tot inhouding van de
vacanticbijslagen voor 1923 en intrekking
van het raadsbesluit van 28 Juni 1922 tot
voorloopige niet-belaling van de perio
dieke verhoogingen werd zonder Ivddo-
lij ke stemming aangenomen.
Heb voorstel tot verhaal van 8 y, i<Ot.
voor pensioensbijdragen op de salarissen
en loonen van de gemeente-ambtenaren en
gemeente-werklieden werd aangenomen
met 20 tegen 9 stemmen
Autobus-diensten.
Een van de nieuwste en steeds uitbrei
dende vervoermiddelen is wel de autobus.
In t.al van kleinere plaatsen vindt men dit
vervoermiddel, 't zij van plaats tot plaats,
't zij correspond eerende op trein, bram of
boot. Een groot gebrek is het echter nog,
dat men nergens kan gewaar worden,
waar en hoe vele er van deze gelegenheden
zijn, tenzij men op do plaats zelve is.
De Handelsreizigers-V eroe niging „St.
Chrisfcoffel" te Utrecht bericht echter in
haar Orgaan van 9 dezer dat zij bezig is
gegevens te verzamelen van a'lle Nedcr-
landsdh© Autcdielisten, cm dan in begin
1923 een lijst te kunnen samen stollen,
welke bij eiken hotelier zal zijn in te
zien, en vrij zeker ook tegen een geringe
betaling te verkrijgen zal zijn
Met deze uitgaaf wordt een werkelijk
publiek belang codiend
Overtreding Arbeidswet.
Communistische Werkgevers.
Naar „Het Volk" verneemt, hebben een.
dezer dagen ambtenaren van die Arbeids
inspectie proces-verbaal opgemaakt tegen
de heeren Wijnkoop, Ce ton en Po®bh emus,
resp voorzitter en lid van de drukkerij-
oommissie van de „Tribune-dinukkerij" en
ohef van dit bedrijf.
Er is namelijk bij herhaling go sta-
teord, dat ter zetterij van het communis
tische dagblad door zetterspersoncel m
twee ploegen, van des morgens zes uur tei
des avonds tien uur, arbeid werdt ver-
nicht. Dit wordt geacht in strijd te zijn
met de bepalingen van de Arbeidswet,
aangezien de Tribune behoort tot die
bladen, welke uitsluitend met een avond
editie verschijnen.
Binnenkort zullen een of mebrdere dor
hierboven genoemde personen, die voor
dieze overtreding van de Arbeidswet door
het openhaar ministerie verantwoord©:ijk
worden 'geacht, zich voor den kantonrech
ter te verantwoorden hebben.
De commissie voor de posterijen -»tt
telegrafie uit de Kamer van Koophandel
te Arnhem heeft aan de Kamer geadvi
seerd bij den Minister aan te dringen cup
verlaging der posttoieven.
Naar het Volk verneemt, heeft het
hoofdbestuur van het Genootschap tol
zedelijke verbetering van gevangenen ifl
principe besloten tot het uitgeven van een
.gevangendöoouranit..
TWEEDE KAMER
Vergadering van gisteren*
STAATSBEGROOTïNG VOOR 1923.
Algemccno Bcscliouwixtgen.
De lieer D r e s s e 1 hy s (V-B
zich af wat de verkiezingen ea»
