jaargang.
OCTOBER 1922
No. 3957
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
BINNENLAND.
Staten-Generaal.
DGfLI.SR'r^.C
INNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling
'eScidóoh^Sou^atit
Leiden 19 cent per week, 2.50 per kwartaal,
i Agenten 20 cent per week, 2.60 per kwartaal,
per post 2 96 per kwartaaL
«astreera Zondagsblad Is voor de Abonné'e verkrijgbaar
aling van 60 ct. per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af-
nummers C ct.. met Geïllustreerd Zondageblad 10 ct.
LE
ii«
«er bestaat uit twee bladen
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 35 coal per re-el Overige dagen 30 cent per rege
Voor Ingezonden Modedeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KLEINE AÜYERTENTIEN, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur
koop en verkoop f 0.75 's Zaterdses. overige dagen f0.50.
uiterlijk eenvoudig en. zonder
ïaar baaiafcteristieJcwit. met
de gele band, de pauselijke Heu-
>t witte veld de titel en daaronder
ia pa-are liet welzeggend vignet:
ja, die zich de borat openrijt. En
DQAeren
Pie peldoane, Jesu domino,
men het boek open, dan treft
gelijk een reproductie in zwart
16 fijne affiche, dat Dorua Hermeen
d|sl nonisoh vain oompoaitie, zoo vroom
instelling, zoo devoot-grocieus van
j en zoo teer van tanten toekende en
ca ]b sinds een paar weken de aam-
I0J rekt in de portalen onzer kerken:
Pü i-ische hulde aan het Allerheiligste
rend vallen allereerst een aanbal
(ties op van teekenimgen en schil
.tueachen den tekst verspreid. We
met ales noemen, maar vestigen
en de aandacht op een zeldzaam
dristus van Loui3 d:e Leeuw, streng
riek geconstrueerd, vol van boogie
vol van sterk, schoon leven,
muurschilderingen van Dunselman,
mg hebbend op het Saoram-ents-
te Amsterdam; een teekeining van
van Joan Colette en Ber-
"j" in Vlijmen, Alex Asperslag, foto's
iihouwwerk onzer Boomsche jon-
j® een prachtig modern kerkinterieur
Stuyt, het portret van den H.
van Anton van Wely, enz.
7an Sohaiik, Ant. Averkamp, Steger,
in dier Bijl en Hubert Cuypers
composities bij, die aio bedoelen
- Jodische verheerlijking vain Cliris-
zijn. Jammer dat tegenover het
en prachtig polyphome Jesu dulcis
ij' i van Hubert Cuypers een toon-
van denzelfdon tekst door Theo van
iis opgenomen, die wat kmderacb
loet.
rang lokken verzen en proza; oen
zameldng van Roomsohe achoon-
Iu Brom, de fijn-aristocratische,
met een voornaam sonnet. De Lim-
e zanger Felix Hutten geeft een
Hollands olie bewerking van 't Adoro
>iv, Bernard Verhoeven, Joa van
3P. AJ'berdinck Thijm S.J, Pierre
ea-, die door hun kunst een geest
apostolaat uitoefenen, dragen ge-
bij, die als zoovele bloemen een
I,]; lea krans vlechten om de H. Eucha-
ilfui zijn er nog de vele opstellen "in
beschouwend, of rhythmisdh dei-
frisoh proza, meestal kort en krach-
schoon gevoeld, vol godsvrucht en
sitdijke Manken.
fe velen die dit boek verrijken met
ijlragen noem ik Prof. Aengenent
v in paar bladzijden over „De H.
istie en de Sociologie". Van Vin-
fcerdin een avondgebed in de Boa-
Tj .ïthedraai, waarover Dorus Herni-
pas in „G. en W." te Ledden
ooveel schoons liet zien. Van
.'éuis een geestige pbantasie
van het Mirakel A. D.2345"
opstelen van Van der Lans, Dr.
Smits, Pater B. Kruitwagen,
"Tl, e.a.
Eresaluut mag niet wonden onthou-
-Ieonardua van den Broeike, die al
jkagen wist te rangschikken, waar-
t boek een blijvende, waardevolle
Bring zal zijn voor allen, die het con-
fj ftoeken. Maar niet alleen voot
die niet naar heb luisterrijk
gaan, zou ik den raad willen
bsteedt ook uw 60 cents aan dit
teatelt het ten spoedigste aan het
toieau, Heerengracht 259, of bij
handelaar. Ge kunt dan, te meer,
alle kerken van het bisdom plech
w bisten plaats hebben, nog zooveel
feest in uw geest meevieren,
-el gedeclto achter in 't bock
fcn overzicht van alle werkzaam-
ïeike verricht, alle plechtigheden
jorierd zuiden wooden,
pl bwe dian het boek doorbladeren en
DJ 1 van allerlei uitingen, vain kunst-
Hoomsche vroomheid en zonnige
levensvreugde, laten we dan.
lW ^nblik dankbaar belijden, wat
R rijke roenschen wij toch zijn.
5 stille daoukzegging d'an met-
jl 1 zielsinni'ge bede inhouden voor
TOen. dezen rijkdom missen,
i troosteiooze wereld nog niet of
kennen het Goddelijk middel-
el ons leven: den Christus
•icus.
N. J. H. S.
ITENLAND.
Oasierscïie kwestie.
ij |M. VREDESCONFERENTIE.
™PS" ontvangt cea tek-gram uit
P.ome, waarin gezegd wordt naar aanlei
ding van de keuze van de stad voor de
a.s. Oosterschc conferentie, dat men in
Italië hoopt, Venetië als plaats van ver
gadering te behouden. Italië heeft Vene
tië voorgesteld en Frankrijk heeft zulks
geaccepteerd. De keuze van een andere
stad in het bijzonder een Zwitsersche,
zal door de Italiaansche opinie slecht ge
ïnterpreteerd worden, aangezien men niet
zal begrijpen, waarom men een stad, die
als het ware aan de poorten van het Oos
ten gelegen is, niot zou accepteeren.
Ontevredenheid over de
rede van Lloyd George.'
Do nationalistische regeering uil Kaboel
is aangekomen, naar aanleiding van volks-
betorgingen, die veroorzaakt waren door
de redevoering van Lloyd George. De
Emir van Afganistan heeft aan de bevol
king beloofd, te protestceren tegen de ver
klaring van den Engelschen premier.
Een dergelijk bericht is uit T. herangc_
komen, waar men verwacht, dat de regee
ring van den sjah officieel bijhetEngel-
sche ministerie van buitenlandse!)e zaken
zijn beklag zal doen.
Ten slotte heeft Kemal van hot Indi
sche comité te Londen voor de verdediging
van het Kalifaat een telegram oclyangen,
waarin het misnoegen van de leden van dat
comité wordt uitgesproken.
Uittocht uit Thracië.
Volgens betrouwbare berichten, uit
Thracië te Athene ontvangen, verlaten de
afgevaardigden uit Thracië en de Chris
telijke bevolking van dat land. orrianks de
Taadgevingen der Grieksch? autoriteiten,
het land, ten prooi aan een paniek. In de
havens van de Zwarte Zee, de Zee van
Marmora en de Egoïsche Zee scliat men,
dat '138.000 personen zich willen insche
pen zonder te rekenen met de binnen-
landsche bevolking, die op spoorweggele-
genkeid wacht en op de stat'cns onder
bescherming van militaire troepen en
gendarmerie bijeenkomt.
Duitschland.
De Presidentsverkiezing
Een voorste! van het
Centrum.
Gistermorgen heeft een bespreking van
den rijkskanselier met de leiders der
coalitiepartijen en der Duitsche en Beier-
«ch© volkspartij plaats gehad over de
kwestie der presidentsverkiezing.
De fractieleiders zetten het standpunt
hunner fracties uiteen. Marx van het
centium deed het voorstel, de verkiezing
te doen plaats hebben op 30 Juni 1925.
Hierdoor zou een wijziging van het betref
fende grondwetsartikel noodig zijn, het
geen oen rijksdagmeerderheid van min
stens twee derden vereischt.
Van bevoegde zijde wordt medegedeeld,
dat de leiders .der coalitiepartijen en der
Duitsche en Beiersche volkspartij, na
ruggespraak met hun fracties te hebben
gehouden, verklaard hebben, het cen-
trumsvoorstel te aanvaarden.
H'erdoor is de aanneming van het voor
stel verzekerd, zoodat de verkiezing op 30
Juni 1925 zal worden vastgesteld,
Engeland.
Do Unionistencoufcrcntie.
Het heeft onder de Engelsche conscrva
lievfn groot opzien gebaard, dat de unio
nistische pairs, hoewel zij leder van de
Carlton-club zijn, niet uitgenoodigd wer
den tot bijwoning van de vergadering van
heden.
Tot de uitgestotenen behooren o.a lord
Carson, de hertog van Northumberland,
demarkies van Salisbury, en lord Chaplin
Laatstgenoemde heeft zelfs een brief aan
de „Times" geschreven, waarin hij het
recht opeischt voor de conservatieve
pairs de vergadering van hun eigen partij
in hun clubgebouw bij te wonen.
De kosten der Oostersche crisis.
Sic Worlhington Evans, de minister van
oorlog, deelt mede, dat de uitgaven voor
leger cn vloot tijdens de Oostersche cri
sis £2.500.000 hebben bedragen, hetgeen
tie verzekeringspremie is geweest voor
een zeer groot gevaar en de risico voor
veel grootei* uitgaven.
Rusland,
De hongersnood.
Het hulpcomité van Nanscn meldt: De
sovjet-autoriteiten erkennen thans, dat
uitgestrekte oppervlakten akkerland to
taal onbebouwd zijn gebleven. De boeren
•n die streken hebben zich genoodzaakt
gezien, hun voorraden en landbouwma-
teriaal te verkoopen. In de hongergebic-
den leven meer dan anderhalf millioen
menschen, die totaal geruïneerd zijn.
I-Iet is van het hoogste belang, deze lie
den in hun verlaten hoeven te reïnstailee
ren en hun de middelen te verschaffen,
om tot den aanstaanden oogst li leven.
De 'autoriteiten schatten thans, dat min
ster.s 10 percent van de totale bevolking
:n 1921 van den hongerdood te lijden heeft
gehad. In het hongergebied alleen rijn
minstens drie millioen menschen door den
hongersnood getroffen. Erkend wórdt, dat
de staatsmiddelen ontoereikend zijn, om
het hongersnoodvraagstuk op te lossen.
Portugal.
Een dreigende revolutie?
Reizigers, die uit Lissabon te Madrid
aankomen, verklaren dat aldaar cpnieuw
het gevoel van onrust en onzekerheid
t cerscht, dat meestal een revolutionaire
beweging vooraf gaat. Er dreigen troebe
len van verschillende zijden. Het leger is
ontevreden over het gevangen houden
van verscheidene officieren in verband
met sleependo gerechtelijke onderzoek
naar de politiek© moorden van een jaar
geleden. Ook is het leger ontevreden, om
dat de extra-toelage wegens de duurte
werd verminderd. De regeering zag zich
voorts genoodzaakt tot het ontslaan van
ambtenaren en beambten, die bet groote
aantal werkloozen nog zullen vermeer
deren.
Ten slotte wakkon ook de steeds stijgen
de kosten van het levensonderhoud onte
vredenheid, zoowel onder het proletariaat
als in het leger en in de ambtenaarswe
reld
Het pestpersoneel is te Lissabon, Opor
to en in nog ecnige andere plaatsen in
-faking gegaan. Het eischt een loonsvor-
hooging van 100 en een 200 hoogere
betaling voor overwork. »Tel."
Italië
Geen ontbinding van het Parlement.
Na een kabinetsraad, die verscheidene
uren duurde, heeft het ministerie beslo
ten niet af to treden en ntot toe te geven
aan den met klem gestelden eisch der fas
cisten om de kamers te ontbinden.
De premier heeft besloten vast te hou
den aan de gemaakte regeling en op 7 No
vember in het parlement te verschijnen
ten einde daar voor de eenige wettelijke
tribune rekenschap af te leggen van zijn
bestuur en zijn politiek.
Voor dien tijd zal er dus geen sprake
zijn van een crisis.
Deze krachtige houding van Facta, dien
men voor vrij zwak hield, heeft groote
bevreemding gewekt, omdat zij een groo
te verrassing is, vooral voor de fascisten,
die thans niet weten, hoe zij dezen tegen
zet moeten beantwoorden. Zelfs Mussolini
zou onder den indruk van deze krachtige
houeeng zijn gekomen, en nu blijkt, dat
Facta weet, wat hij wil, verder een af
wachtende houding willen aannemen.
Hot Valicaan en de Fascisten.
D© kanselarij van het Valicaan heeft
een rondschrijven tot alle Itaiiaansche
Bisschoppen gericht, waarbij hun aanbe
volen wordt een strikte onpartijdigheid te
bewaren tusschcn de politieke groepen on
zich boven den partijstrijd te plaatsen.
DU rondschrijven is feitelijk een ant
woord op het verwijt, dat de kerk offi
cieel de popolari zou steunen.
Spanje.
De Spanjaarden in Marokko.
A1le viooleenheden te Cartagcj-.a en te
Forrel hebben bevel gekregen zich naar
Mel ilia te begeven, om deel te ntmen aan
de actie tegen Alhucemas.
Griekenland.
Bezuiniging dor nieuwe regeering.
Bii wijze van bezuinigingsmaatregel
beeft de Grieksche regeering, vo.gens een
Beiga-teïegram, besloten om verschillen
de Grieksche gezantschappen in het bui
tenland af te .schaffen, o.a. het gezant
schap in Den Haag.
Streit, de leider der Grieksche delegatie
tij den Volkenbond, is teruggeroepen.
De regeering besloot de verkiezing van
den oecamenischen patriarch Neiitios
goeii te keuren.
Britseh-lndië
Nieuwe onrust.
Uit Amritsar wordt gemeld, dat er zich
opnieuw moeilijkheden voordoen met de
Aka'is. De arrestaties nemens dagelijks
toe. Reeds zijn er 1500 gevangen gezet. Er
bestaat ongerustheid voor do Diwalivie-
ringen op 20 October, wolke jaarlijks
groote aantallen pelgrims naar Amritsar
brengen. De priester van den beroemden
gouden tempel deed een beroep op de
Sikhs, om in groolen getale op te komen,
ten einde de regeering de banden te bin
den door de gevangenissen te overslroo-
men. De leiders der beweging hebben een
manifest uitgevaardigd, waarin zij de vrij
lating eischen van alle Sikhgevangenen,
als voorwaarde voor de bespreking van
bei rr-rerra'-^"-^ '.werp in zake het toe-
lomt. 0u .a\. d?r lieiiisdommen.
Perzië
Ernstige toestand.
Naar het Russisch telegraafagentschap
uit Moskou seint, is aldaar uit Teheran
fcer'cht ontvangen over een ernstig con
flict. dat in Perzië zou zijn uitgebroken
tusschcn de militaire autoriteiten en de
regeering. Het verkeer is stopgezet en
men verwacht ongeregeldheden. Te Te
heran heeft een geweldige anti-Engelsche
belonging plaats gehad ter ge'egenheid
van de aankomst aldaar van verschillen
de nationalisten uit Mesopotanvê.
De zakelijke belasting op het bedrijf.
Een bezwaar van den
Minister.
In de verordening op de heffing van
een zakelijke belasting op het bedrijf heeft
de gemeenteraad van Groningen bij amen
dement de bepaling opgenomen, dat de be
lasting eerst wordt geheven boven het ge
tal van negen boven het gemiddelde aan
tal arbeiders, dat volgens de wet tot maat
staf voor de heffing dient
De Minbter deelt dus blijkbaar niet het
bepaling bezwaar gemaakt, omdat het
zijnsdnzaens in strijd is met de wet. B. en
W„ zwichtende voor dit bezwaar, stellen
den raad nu voor de bij amendement in
gevoegde woorden „boven het getal van
negen" te doen vervallen. Nu hierdoor do
bedoeling, welke bij de voorstellers van
het amendement heeft voorgezeten, n.l.,
om de kleinere bedrijven niet in de be
lasting to betrekken, niet kan worden ver
wezenlijkt, stellen zij den raad voor, de be
lasting, welke thans op 12per arbei
der is bepaald, te verlagen tot 9.
De Minister doelt dus blijkbaar met het
standpunt van anderen, dat de wet niet
verbiedt een zeker aantal arbeiders be
neden het getal van tien vrij te stellen.
Indertijd was de wethouder van Leiden,
mr. v. d. Pot., van het zelfde gevoelen als
waarvan nu die Minister blijk geeft
Wijziging van de Indische tariefwet
2 5 00 0 0 meer in de schafc
kist.
Ingediend i3 een wetsontwerp houdendo
wijziging en aanvulling van de Indische
Tariefwet. Blijkens de Memorie van Toe
lichting is in de praotijk de wenschelijk-
hoid gebleken cm in deze wet en in het
daarbij behoorend tarief van invoerrech
ten verschillende wijzigingen en aanvullin
gen aan te brengen.
Do meerdere ontvangsten uit de wijzi
gingen voortvloeiende, worden geschat op
p'Lm. 250.000 's jaars
Rijksseruminrichting.
Eervol ontslag aan den
directeur dr. J. Poels
Bij Kon. besluit is, met 1 Januari 1923,
aan dr. J. Poels, te Botterdam, op zijn
verzoek, eervol ontslag verleend als direc
teur der Rijksseruminrichtinig, onder dank
betuiging voor de vele en gewichtige dien
sten, dien lande bewezen.
De werkloosheid.
De Duitsche stucadoors
geweerd.
Met hot oog op de toenemende werk
loosheid in het stuoadooxsbedrijf zijn, naar
de „Tel." meldt, de best-uren van de werk
gevers- en werknemersorganisaties over
eengekomen voorioopig geen buitenliamd-
sche werkkrachten .meer aan te stellen.
Deze maatregel betoekent, dat zal wor
den gedaan wat mogelijk is om den Hol
lar.dsclien werkloozen werk te bezorgen.
De maatregel zal golden tob een defini
tieve regeling tusschen de organisaties is
verkregen.
Voorts kwam men overeen te trachten,
zoo spoedig mogelijk de vereischte overeen
stemming te verkrijgen, waardoor voor
komen zou worden, dat er gebrek aan
werkkrachten zal komen.
Iujtinssohen worden de respectieve afdee-
Hr-gen dor organisaties uitgenoodigd plaat-
aclijke commissies to vormen, welke met
i verschillend1© werkzaamheden IbsflastJ
kunmen worden.
Het tekort bij de spoorwegen.
In de Kamerzitting van heden is do
interpellatie aan do orde betreffende het
cxplo-itatie-tekorb bij do spoorwegen en de
mididelon tot dekking ervan.
Uit de Sigarenindustrie.
Do bemiddelingspogingen
mislukt.
De Commissaris van de Koningin heeft
een schrijven gezonden aan do arbeiders
organisaties. waarin hij mededeelt dat.
waar do patroons hun standpunt blijven
handhaven, zijn poging tot bemiddeling in
het conflict in de sigairenóndustrie als mis
lukt is to beschouwen.
Op do sigarenfabriek vaai de firma Azijn-
man in Den Bosch, waar nog ongeveer
honderd arbeiders werkzaam zijn uit qo
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
De Tweed» Kamer neemt het ontwerp
Erfopvolging aan.
De poging van den Commissaris der Ko
ningin in Noord-Brabant tot bemiddeling
in Let conflict in dc srigarenindustrio is
mislukt.
De Minister van Arbeid heeft bezwaar
gemaakt tegen een besluit van den gemeen
teraad van Groningen, waarbij bepaald
was dat do zakelijke bedrijfsbelasting eerst
ra den negenden man zou worden gehe
ven.
Ernstige ontstemming onder .Moham
medanen over de rede van Lloyd Gcorgei.
Dc Duitsche presidentsverkiezing op 30
Juni 1925 vastgesteld.
De Unionistenconferentie op heden.
Onrust in Portugal, Britsch-Indic op
Per>ië.
vier organisaties, is aan dezen de arbeid
opgezegd togen 28 dezer, indien do nieuwe
voorwaarden niet aanvaard worden
Uit de textielnijverheid.
De besturen van den Christ. Textielar-
beidersbond Unitas cn den R.-K. Texfiel-
arbeidersbond St. Lamberius hebben van
d© besturen der textielfabrikantenveresni
gingen een uitnoodiging ontvanger tot bet
houden van een conferentie. Op deze con
ferentie, welke vandaag wordt gebonden,
zullen de besturen van de fabrikant en ver-
eenigingen nader© inlichtingen verstrek
ken over de gevoerde correspondentie in
zake werktijdverlenging.
Di Eendracht en de vrij© organisatie
ontvingen geen uitnoodiging.
Do wijziging van d© L.G.-wet.
Naar het „Vad." verneemt is-de Nota van
Wijzigingen betreffende het weisontwerp
tot wijziging van d© L.O.-wet 1920 welk©
nota gisteren aan een speciaal afdeelincs-
onderzoek is onderworpen, in de afdeelin-
gen der Tweede Kamer slechl ontvangen,
speciaal door links, omdat men vreest,
dat de openbare school hierd-^" var-
eer aehlcroo zal eeraVp"
Invoerrecht op aardappelen in Zwitserland
D© Directeur Generaal van den Land
bouw brenigt ter kennis van belo r> ah ebben
den, dat blijkens out vangen berichten het
op 5 Oef-ober 1922 ingestelde extra invoer
recht op aardappelen, in Zwitserland met
ingang van 23 October 1922 met 50 cen
times per 100 K.G. zal worden verlaagd,
zoodiat derhalve het- totaal d-er inkomende
rechten van genoemden datum af zal be
dragen 3 Francs per 100 K.G.
Verkoop van aardancelen direct aan dei*
consument.
De TuinibouwveTeeniging te Nieuw© Nie-
-dorp besloot, nu dë groenten zoo vccimiig
opbrengen, t© trachten de aardappels on
middellijk aan de consumenten te verkoo
pen. De prijs van beste winteraardappelen
werd bepaa-ld op 4 per 100 K G„ in
elusief zaik. Mocht dicze onderneming sla
gen dan zullen ook met andere groenten
proeven worden genomen
De heer Broekhuys en de Staatsloterij.
Het „Vad." meldt, dat de heer Broek-
huys het volgende oanbo-d aam de regeering
heeft gedaan
„ïk ben bereid do Staatsloterij zc-odanig
te reonganiseeren, dat 50 percent der ge
heel© begroeting door de winsten wordt
gedekt. Ik ben genegen 1.000.000 to stor
ten bij de Nederiandsche Bank, welk be
drag vervalt ten bate van den Staat, wan
neer mijn plannen worden uitgevoerd en
niet bedoeld© winsten in de schatkist wer
pen".
Hierbij teekemt 'het blad heb volgende
aam:
Wij weten op grond van een onderhoud
met den minister van financiën, dat de
regeering uit moreel© overweging niet op
het plam kan ingaan, omdat zij terugschrikt
voor het otddum, dat zij ons volk tot gek
ken zou verleiden.
Geheel afgezien van den moreclen kant,
kunnen wij echter voorioopig niet goloo-
v-en dat het plan praotieoh uitvoerbaar ia.
Met 50 procent der Bog-rooting zijn toch
eon 250 tot 300 miUioen gulden gemoewL
En dit zou dé netto-opbrengst der loterij
moeten zijn.
TWEEDE KAMER.
Vergadering vaa gisteren.
Do Erfopvolging.
Over het algemeen ia bet Rogeeriagsontwer^
waarvan wij gisteren de strekking aangaven*
nagenoeg niet veranderd. Re beteakeud*
amendementen zijn met groots ca-etderheid ve#«
worpen, op écn na.