No. 3929
TENLAND.
BINNENLAND.
jaargang.
VRMDAG 15 SEPTEMBER 1922
BONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week, :2.60 per kwartaal.
Acrenten 20 cent per week, .2.60 per kwartaal.
Lw per post >2 96 perkwartaaL
upïllustreerd Zondagsblad is voor d© Abonné's verkrijgbaar
Lialine van 50 ct. per kwartaal, bjj voomitbetalinp. Af-
pe nummers C ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 10 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN.
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 35 cent per regel Overige dagen 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele
van het tarief berekend.
KL&I>E ADYERTENTIEN, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden ol gevraagd, huur en erhtr f,
koop en verkoop f 0.75 's Zaterdag, overige dagen f 0.50.
ummer
bestaat uit twee bladen
leine partijtjes.
Plattelandersbond hoeft vergaderd
die vergadering ia, zoo wordt mede-
d met algemeen© stommen besloten,
ija en rechta in don bond blijven
Eaan, doch dat bij volgende verkie-
voo'r de Tweede Kamer de lijslen
Dcer zullen worden verbonden. Be-
werd voorts, met kracht deel te ne-
nan de verkiezingen voor de Provin-
gtaten en de Gemeenteraden.
zoover het bericht. We vroegen ons
)eu wij dat lazen, of die „Plattelan-
dan toch nooit wijzer worden of
iu nog niet inzien, dat de belangen
ut. platteland in do groot© politieke
moeten bekend zijn en daür moe-
lartigd worden, en dat al het gedoe
leine partijtjes nutteloos gewriemel
it hoogstens tot resultaat kan heb-
at er iemand een Kamerzetel of een
ran lagere rangorde wordt bezorgd,
wordt niet behartigd het algemeen
bezien van principieel standpunt
ar zoo wordt zelfs óók niet behar
iet eigen standsbelang, nuchter bo-
katholieke plattelanders zul-
nooit in een plattelan-departijtjo
okken.
:eor.cn hun plants.
Volkenbond.
Dc toelating van Hongarije.
Delating van Hongarije tot den Vol-
nd is gistermorgen ter sprake ge-
i de eerste sub-commissie van
commissie. De commissie be
de militaire rapporten over de be-
ig van Hongarije, zooals deze door
manente militaire commissie van
olkenbond alsmede door den raad
ibassadeurs zijn verstrekt,
on Hongaarschen minister van Bui-
iche Zaken gehoord te hebben, be-
politieke subcommissie, aan de
issie een gunstig rapport uit te
in zake de toelating van Honga-
den Volkenbond.
negers vragen zelfstandigheid.
iet te New-York gehouden neger-
is een delegatie van vier perso-
ïaar Genève gezonden, die aan den
hond toelichtingen zal 'verstrek-
een memorandum, dat rbeds eeni-
geleden aan den secretaris-gene-
an den Bond is gezonden. De dele-
iou den Volkenbond het verzoek
engen, aan de negers een of meer
oegere Duitsche koloniën in Afrika
ren om aldaar een negerstaat te
Zij willen de wereld bewijzen.dat
wel in staat zijn om, in overeen-
ing met de bepalingen van het Vol
idstaluut, zichzelf te regeeren. De
verwerpen iedere gedachte als
zij propaganda gaan maken voor
'og tegen het blanke ras.
der gedelegeerden heeft te kennen
dat zulk een negerstaat geen on-
lid van den Volkenbond zou zijn.
ijn minder oorlogszuchtig dan de
zeide hij.
België,
Hrl einde van den Zomertijd.
omertijd zal eindligen in den nacht
°P 8 October.
Duitschland.
"Uüsch-Belgischo l>csprekingen.
opmerkelijk, dat Frankrijk niet
reeks met Duitschland onderhan-
ree tegenover Frankrijk te volbren
fplichtingen, de vertegenwoordi-
meer gematigdheid aan den dag
besprekingen tusschen den staats
js Bergmann met de vertegen-
jers van de Fransche, Engelsche
aansche vertegenwoordigers der
I ^mmissie en de Belgische gede-
n. e la Croix en Bemelmans werd
ee reeks van oplossingsmogelijk-
,e-!proken.
leJs'omming werd tot nu toe niet
h# i 'n v;el ingelichte kringen
in oes^n<t betrekkelijk óptimis-
'0r.e'(l- Men legt er in elk geval
Dnr cI\n£Kjruk °P. dat alle betrok-
streven om tot een oplos-
geraken.
Wining in republikcinsche dl
itn)' w den loon aangeven in
n komt noch met den
iet ft rede van Poincaré,
L.e dreio<?rncntcn van een deel
-BpK^0rS bespreking dor
17i"3IScb° onderhandelingen,
Va:VsP?itici, die vroeger de bc-
el Roergebied gewenscht heb
mans van meening, dat de
kwestie der Belgische schatkistwissels in
geen geval een zoo belangrijk besluit, als
een afzonderlijk optreden van Frankrijk
tegen Duitschland zou beleekenen, kan
rechtvaardigen.
De President van de
Rijksbank naar Londen.
De president van de Duitsche rijks
bank, Havenstein, is naar Londen vertrok
ken om daar met de bank van Engeland
in bespreking te treden. Het onderwerp
dezer onderhandelingen is de kwestie
van de financieels overname van de ga
rantie, door de bank van Engeland, voor
de door Duitschland aan België over te
geven schatkistbons, welke kwestie reeds
bij de besprekingen met de Belgische ver
tegenwoordigers te Berlijn was aange
roerd.
Tot Havens te inte reis werd eerst gis
terochtend in een kabinetsraad besloten.
Naar het „Berl. Tagebl." verneemt zal
de Belgische nota voor het beëindigen van
deze nieuwe onderhandelingen te Londen
niet worden beantwoord.
Volgens de „Germania" ziet men in
Berlijnsche politieke kringen de beslis
sing van de herstelcommissie niet juist
met optimisme tegemoet.Anderzijds heeft
men echter de hoop nog niet opgegeven,
dat België toch nog met zich zal laten spre
ken. Men mag niet uit het oog verliezen,
dat de Belgische nota geen ultimatum,
doch slechts een der gebruikelijk somma
ties tot betaling is. De mogelijkheid, nog
maals met de Belgische vertegenwoordi
gers te onderhandelen, blijft dus onge
twijfeld bestaan en op dezen grond hoopt
men ook te Berlijn dat. de rapporten van
de Duitsche gedelegeerden te Parijs Fi
scher en Bergmann, welke men in den
loop van den dag van heden verwacht.,
zoo zouden uitvallen dat een compromis
mogelijk is.
Gistermorgen heeft op de rijkskansela
rij een chef-bespreking plaats gehad,
waaraan o.a. staatssecretarissen Schroder
en von Simon deelnamen. Later bracht de
rijkskanselier rapport uit over den politie
ken toestand bij president Ebert.
Dr. Wirth over den
toestand.
In de vergadering van den Duitschen
Industrie- en Handelsdag wees de rijks
kanselier er in een uitvoerige rede op,
dat het een utopie was te gelooven, dat
één volk alleen de kosten van den groo-
ten oorlog kon dragen.Het gevaar bestaat,dat
wanneer deze waarheid wordt omgezet in
een daad, in een werkelijk economische
beperking der schadevergoeding, de daar
bij betrokken volken reeds zijn geruïneerd
on Europa is ineengestort. Allen, die aan
den oorlog deelnamen, moeten nog een
maal bijeenkomen om den afloop van den
oorlog nogmaals te hespreken en dan para
graaf voor paragraaf een vredesverdrag
samen te stellen, waarin voor de wereld
een werkelijke vrede wordt gewaarborgd.
De politiek, die thans wordt gevoerd,
beteekent de vivisectie van Europa. Wil
men het doel bereiken, dan moet het scha
devergoedingsvraagstuk op een nuchte-
ren grondslag worden gesteld. De inter
nationale mentaliteit moet niet telkens
bevreesd zijn voor crisis en ultimatun s,
wanneer de Duitsche regeering opkomt
tegen de eischen, die niet in overeenstem
ming zijn met de Óuitsche prestaties en
capaciteiten.
Oostenrijk.
Een leëning in de Vereenigdo Staten.
De Oostenrijksche regeering is voorne
mens een door Italië, Zwitserland en
Tsjecho-Slowakije gegarandeerde leening
in de Yereenigde Staten uit te schrijven,
De regeering heeft reeds in beginsel
toezeggingen gekregen van d'e bankiers
groep-Morgenthau, den voormaligen ge
zant der Vereenigde Staten te Constanti-
nopel en zal, nadat aan door den volken
bond vast te stellen voorwaarden voldaan
is, propaganda kunnen maken voor het
plaatsen van de leening in de Vereenigde
Staten.
De strijd togen het Godsdicnstonderwija
De vorige week hebben wij, aldus de
„Msbd.", gemeld, dat de aartsbisschop
van Weenen bij den minister van onder
wijs in beroep was gegaan tegen een be
sluit van Gloeckel, dat het godsdienston
derwijs op de scholen zou afgeschaft wor
don.
Naar een Wolff-telegram uit Weenen
nu meldt, heeft de minister het protest
van den aartsbisschop als rechtsgeldig er
lcend en bevolen, dat het besluit van
Gloeckel voorloopig opgeschort zal wor
den. Tot de beslissing in hoogste instan
tie zal zijn gevallen, zal dus godsdienst
onderricht op de scholen gegeven worden
Engeland.
Dc lersche kwestie.
Ken mare door de rebejlen
veroverd en weer
ontruim d.
De rebellen veroverden Zaterdagmorgen,
m.ar eerst thans bekend wordt, Kenmare,
in het graafschap Kerry.
De rebellen waren sterk in getal. De
strijd duurde van Zaterdagochtend vroeg
tot twee uur in den namiddag, toen de
Vrijstaters gedwongen waren zich over
te geven. Brigadier O'Connor, die het Vrij_
slaatsch commando voerde, werd toen hij
te bed lag verrast. Hij weigerde zich over
te geven, waarop hij met de kolf van een
geweer werd neergeslagen. Zijn broer
snelde hem te hulp. Beiden werden in de
daarop volgende worsteling gedood. De
strijd bereikte zijn climax om twaalf uur,
toen de Vrijstaters eeri hevige fusillade
onderhielden als een laatste krachtsin
spanning. Zij moesten echter voor de
overmacht zwichten, hondertwintig man
als gevangenen in de handen der rebellen
latend.
Nadere berichten betreffende de verove
ring van Kenmare door de rebellen mel
den dat de gevangenen op tien mijl buiten
Kenmare werden vrijgelaten.
De robellen hebben Kenmare na plun
dering weer ontruimd.
Later heroverden de Vrijstaters deze
plaats weder en namen tal van rebellen
gevangen.
D e Va le.r a en M u 1 c a h y.
In een conferentie met Mulcahy, den
opperbevelhebber van het leger van den
Ierschen Vrijstaat, heeft de Valera over
vredesvoorwaarden gesproken.
Totd usver hebben de besprekingen tot
geen resultaat geleid en ambtenaren der
voorloopige regeering zijn van meening,
dat er geen kans op een overeenkomst be
staat. Mulcahy zeide tot de Valera, dat de
voorloopige regeering heeft besloten, dat
er slechts één leger in Ierland zal zijn,
dat van den Vrijstaat, en dat de ongere
gelde troepen de wapens neerleggen en
alle. krijgsverrichtingen staken moeten.
Naar verluidt heeft het vaste voorne
men der voorloopige regeering, om het
Verdrag ten uitvoer to brongen en niet
met de ongeregelden te schipperen, een
ontmoedigende uitwerking gehan*"" op de
'Valera, wiens strijdkrachten beginnen te
verzwakken.
In antwoord op een rede van Mulcahy
in de Dail, waarin deze de republikeinen
verweet, dat hun politiek alleen op ver
nieling uit was, heeft De Valera een ver
klaring gepubliceerd, waarin hij 'zegt, dat
de voorstanders van het verdrag van Lcn
den juist hem en de republiek in den
steek hebben gelaten, toen Lloyd George
en Churchill dit wenschten.
De leiders der republikeinen kunnen
aan dent reurigen toestand niets veran
deren. De verdragsmenschen willen goed-
konpe militaire triomfen vieren en hen,
die tegen hun politiek ingaan, voor een
voldongen feit stellen.
Waar de digen zoo zijn en de republi
keinen voor de keus worden gesteld, kie
zen zij de republiek en het trouw blijven
aan de eens gedane heloten en de tradi
tionele politiek der votldige lersche on
afhankelijkheid.
De Valera besluit met erop te wijzen,
dat hij in geen enkel opzicht afwijkt, van
wat hij tijdens de verkiezingscampagne
heeft beloofd en gezegd.
Griekenland.
DE CRIEKSUI-TURKSCHE OORLOG.
De stad Smyrna in brand
Een telegram uit Smyrna meldt, dat de
Grieksche en Armeensche wijken door
een brand zijn vernield, die zich uit
breidt over andere stadsgedeelten. Onder
de bevolking heerscht een paniek.
Een draadloos telegram van de Italiaan-
sche oorlogsschepen te Smyrna, aldus
wordt aen de „Tel." geseind, meldt, dat
de brand der slad een enormen omvang
heeft aangenomen. De Itïfliaansche regee
ring heeft onmiddellijk van uit Napels
schepen met levensmiddelen en genees
middelen naar de stad gezonden, en alle
Italiaansche schepen, die zich in de Mid-
dellandsche Zee bevinden, hebben op
dracht gekregen, naar Smyrna te stoo-
men, teneinde de Italiaansche kolonie aan
boord te nemen.
Volgens de „Giornal© d*Ilalia" hebben
de troepen van Kcmal pasja de stad in
brand gestoken als een wraakneming wor
Afioen Karahissar. Door den Zuidenwind
is de brand ook naar het Noordelijk deel
van de stad overgeslagen. Aan blusschen
valt niet te denken. De schepen in de ha
ven moesten zich op eenigen afstand van
den wal verwijderen om niet in gevaar te
komen.
Een Russische Nota aan
de Geallieerden.
Reuter verneemt, dat te Londen een
lange nota is ontvangen uit Moskou over
den toestand in het Naije Oosten. In deze
nota, die aan de geallieerden is gericht,
verklaart de Russische volkcommissaris
van Buitenlandche Zaken, dat Rusland
zich niet gebonden zal achten door dc be
slissingen, welke genomen zullen worden
en maakt hij voorbehoud in verband met
een evenlueole regeling van de kwestie
van het Nabije Oosten. De nota geeft,
uiting aan de voldoening der Russische
regeering over de Turksche overwinnin
gen en zegt, dat do sympathieën van Rus
land aan de zijde van Turkije zijn. Verder
wordt in de nota betoogd, dat geen oplos
sing van de kwestie van het Nabije Oosten
volledig kan worden geacht, wanneer
Rusland geen slr-m in deze kwestie krijgt
Bulgarije.
Een complot van Wrangel's aanhangers
onUlckt.
De politie te Sofia heeft gedurende de
laatste dagen bij de vertegenwoordigers
van het leger van generaal Wrangel in
Bulgarije de volledige archieven in be
slag genomen met een groote hoeveelheid
compromillcerende documenten, volgens
welke de aanhangers van Wrangel voor
nemens zouden zijn een actie te onderne
men met het doel de regeering omver te
werpen 'en de neutraliteit van het land
te schenden. De in beslag genomen docu
menten doen vermoeden, dat de aanhan
gers van Wrangel bij de voorbereiding
van de staalsgreep rekenden op den
steun van enkele leden der oppositie.
Door de ontdekking der documenten is
de staatsgreep mislukt.
Spanje.
De betrekkingen met Duitschlaml.
Volgens een officieele medcdeeling heeft
de Duitsche regeering zich genoodzaakt
gezien aan do Spaansche regeering te ken
ken te geven, dat zij voor het oogenblik
van de voortzetting der onderhandelingen
tot het sluiten van een economische over
eenkomst geen voor beide parlijcn bevre
digend resultaat kan verwachten.
Daar zij echter wenscht de langdurige
handelsbetrekkingen met Spanje te hand
haven, hoopt zij, dat vóór den afloop van
het bestaande verdrag een modus vivendi
za;l kunnen worden gevonden om de on
derhandelingen te hervatten.
Amerika.
Do Spoorwegstaking bijgelegd.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
staatssecretaris van arbeid, Davis, van
zijn vertegenwoordiger te Chicago be
richt heeft ontvangen, dat de staking der
arbeiders in de spoorwcgwerkplaalsen bij
gelegd is.
R.-K. STAATSPARTIJ.
Bestuursvergadering.
Men. zendt ons het volgende kort ver
slag van het verhandelde op de ergade-
ring van het Bestuur der R.-K. Staats
partij. op Zaterdag 9 September 1922 te
Utrecht gehouden.
Bij den aanvang dezer vergadering
slaat de Voorzitter, mr. A. baron van
Wijnbergen, allereerst een terugblik op
den afgeloopen stembusstrijd, daarbij
memoreerende, dat het behaalde succes
van 32 Katholieke Kamerzetels te dan
ken is aan den ijver en 't enthousiasme,
waarmede in de onderscheiden kieskrin
gen is gewerkt en de propaganda is ge
voerd, aan de Bisschoppelijke verklaring
betreffende de Nieuwe Katholieke Partij
en tenslotte aan de gunstige verbinding
der lijsten in de achttien kieskringen in
gediend. Het mag worden verwacht dat
in de komende drie-jarige regeerings-
periode door Regeering en Kamerfractie
dn het bijzonder de aandacht zal worden
geschonken aan de verwezenlijking van
de vijf punten, welke onder het motto „Al
gemeen" aan het hoofd van hot R.-K.
Shaatsprograon zijn geplaatst.
Het verdient aanbeveling in den loop
dezer periode wellicht meerdere malen
dan tot heden gebruikeJ ijk is. een vergade
ring van het Bondsbestuur bijeen te roe
pen. Van deze vergaderingen zal in het
vervolg een communiqué aan de Pers wor
den verstrekt, waarin mede zal worden
vermeld, welke kieskringen niet ter
vergadering waren vertegenwoordigd
Voorts werd o.a. besloten
1. daft het. Dagelijksch Bestuur binnen
©enige weken een ver gad',erin g zal uit
schrijven van de voorzitters en secretaris
sen der achttien Rijkskieskringon ter be
spreking van
a het aanbrengen van eventueel noodig
gebleken wijzigingen in de samenstelling
der besturen
b hot bevorderen van aansluiting van
personen uit allen, rang en stand bij de
Katholieke kiesvereeniei ogen
c. een regeling omtrent- de contributie
betaling der Rijkskieskring-organisaties
2. dat het Dagelijksch Bestuur den voor
zitters, secretarissen en adviseurs van de
socia-lo organisaties van werkgevers, mid
den stond eis, boeren en arbeiders een
voorstel zal doen tot samenspreking over
de praktijk der onderlinge verhouding van
sociale en politieke organisaties
3. dat ter bespreking van het belang
der verkiezing vóór de Provinciale Staten
een vergadering zal worden gehouden
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
B. cn W. van Leiden zijn niet voorne
mens een voorstel te doen tot opheffing
van dc zakelijke belasting op hot bedrijf.
Een conflict in do textielindustrie?
Vereenvoudiging Rijksloezdcht op de
Spoorwegen.
Tijdens een militaire manoeuvre in dt
buurt van Valkenburg is een ernstig on
geluk gebeurd.
Dc president van de Duitsche Rijksbank
naar Londen vertrokken om onderhande
lingen tc voeren over dc wanrljorging der
voor België bestemde Duitsche schatkist-»
biljetten.
De slad Smyrna in brand. De Grieksche
cn Armeensche wijken verwoest.
Dc strijd in Ierland.
Gunstig rapport over de toelating van
Hongarije tot den Volkenbond
vam het Dagelijksch Bestuur me: dc voor
zitters en secretarissen der Provinciale
Ki-eskringbeeitxi'pen
Van het verhandelde op deze ver gade»
ringen zal na afloop een communi ie aan
de Pers worden verstrekt
Ter uitvoering van de beslui en Ier
laatst gehouden Algemeene. Bondsverga
dering genomen in zake het ontwerpen,
van een algemeen Kiesreglement veor de
verkiezingen voor de Tweede Kern nr. word
besloten een commissie aam-en te sl-cllen,
die hiertoe een proeve zal ogjiwerpen ei:
deze bij liet Bonds bes-tuur indienen. Bij
het samenstellen van dit ontwerp zal o.a.
met de betrekkelijke voorstellen on de
jongste algemeene vergadering r.:?e'k-nd,
werden rekening gehouden
De namen der leden van dG-c Com
missie zullen nader worden bekend ge
maakt.
Aan de Pers zal worden verzocht, aan
ingezonden bijdragen betreffende de or
ganisatie en werkwijze van de ff.-IC.
Staatspartij slechts dan plaatsing te ver
laenen, indien deze met den vollen :w.m
van den inzender worden, onderteekend.
Naa-r aanleiding van heb in de Pers ouw
euleerend bericht omtrent een aanstaand
definitief aftreden van den voorzitter der
R K Staatspartij, deelde deze mede, dat
hij over dc plaatsing van dit beri<-5> '"•iet
w-as geraadpleegd.
Wat den inho-ud van het berie.lit betreft,
deelde de voorzitter mede. dat hij zich nog
niet had beraden of hij zich bij zijn af
treden opnieuw tor beschikking zou stel
len. Wel achtte hij heit zeer wel mosreliik,
dat men tot het inzicht zou komen, dat de
functie van voorzitter beter aan and ore
handen werd toevertrouwd. Hij verzocht
daarom den leden hierover ernstig ..a re
denken ten einde in een volgende verga
dering daarover te kunnen beraadslagen
en in deze gewichtige benoeming tijdig de
noodige leiding te kunnen geven
HET NIEUWE MINISTERIE.
Landbouw
Dat de nieuwe Minister van Bimnenland-
scho Zaken de leiding van het Ministerie
van Land'bonw, Nijverheid en Handel zal
vooron „tijdens de ontstentenis" van den
op 18 September aftredenden titularis --
maar die inmiddels reeds zijn taak lie,eft
beëindigd, behoeft, zegt „Do Tijd'',
nog niet te be-teekenen, diat heb Ministe
rie van Landbouw zal worden opgeheven.
De ontsteltenis, die daardoor in landbouw!-
kringen is gewekt, schijnt ons vooralsnog
te vroeg; klaarblijkelijk li-gt het in de be
doeling van de nieuwe regeling, om Land
bouw tijdelijk weer bij Binnenlandsche
Zaken onder te brengen, Nijverheid en een
deed van Handel bij Arbeid en de
rest van Handed bij Buitenlandsche Zaken.
Mocdut het die richting uitgaan, dan za-1
deze oplossing sommige vooraanstaand a
personen in de landbouw wereld niet ge
heel bevredigen, want daar heeft men ge
hoopt op een afzonderlijk departemiyy
van Landbouw, omdat die afdeding v->
corn in het gedrang kwam bij ministers,
die nog zooveel andere zaken aan hun
hoofd hadden.
Men mag nochtans niet uit het oog ver
liezen, dat men nu bij Binnenlandsche
Zaken niet meer den ontzaglijken over-
vlciod van zaken vindt, die d-aa-r behan
deld werden, toen Landbouw daar ook
ressorteerde. De geheele O ndcrwij sm ae rifc
is met- Kunsten en Wetenschappen naar
een afzonderlijk departement verhuisd, en
wat er teen aan Arbeidszaken te behan
delen was, behoorde ook ouder Binnen
landsche Zaken. Dat is nu dus heel an
ders en er is werkelijk kans, dat men aan
BinnenJand'sche Zaken meer gelegenheid
zal hebben rm zich aan de Landbouw
zaken te wijden. Vooral omdat een direc
teur-generaal in ieder geval afzonderlijk