lit,éi AG 1! SEPTEMBER 1922
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN.
BINNENLAND.
Jaargang.
No. 3925
JONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling
..taiden 13 cent pet weet, Ü.60 per kwartaal.
Jm Agenten 20 cent per weet, .2.60 per twartaaL
p"p„ peet .2 36 per kwartaal.
umnstreerd Zon.tag.btad ta voor de Abonné'a verkrijgbaar
See van 60 cL per kwartaal, bij vooruitbetaling. Af-
Ji, nummera 6 ct„ met GeilluBtreerd Zondagsblad 10 et.
eS^icbdoeSou/to/nfc
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. i
TELEFOON INTERC. 935 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
op Zaterdag 35 cent per regel Overige dagen 30 cent per reg®
Voor Ingezonden Mededeeiingen wordt het dubbele
van het tarief berekeud. -:
KLEINE ADTBBTEA'XIEN, van ten hoogste 60 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en verhuur
koop en verkoop f 0.75 's Zaterdag, overige dagen f 0.50
immer bestaat uit twee bladen
naaste toekomst;
volgende citeoren wij uit een
arti-
fOlgenuc --- ---
Het Vaderland" van Zaterdag-
hebben reeda eenigen tijd geleden
dat wij er niet aan denken den
;htschen partijen er een verwijt
maken, dat de oplossing - van de
lan? duurt. De noodzakelijke he
in? is niet zoo gemakkelijk. En dan,
cdaard maakte eene zeer juiste op^
toen ze er op wees, dat men
hoogste thans met elkaar eens kan
over eene sluitende begrooting
et jaar 1923, want dat -de mogelijk-
iet is uilgesloten, dat men over een
r nog veel bedenkelijker voor zal
te staan, zoodat dan heel wait in-
ider maatregelen noodig zullen
bezuiniging van i7 procent
parlement, die er volgens het Gen-
tal komen.
mogelijkheid is niet uitgesloten",
lijden nóg ernstiger worden; dat
aise nóg dieper zal zinken
rdaad, wie zal die mogelijkheid
hel is goed, het is noodzakelijk,
i oredelijke wijze reke-
houden.
t de zakenman doen in zijn za-
is de plicht van den particulier in
ïvé doen en laten.
f zulks mag ons niet drijven tot
e moedeloosheid of somher pessi-
Irns. Do stoffelijke welvaart is iels
zéér voornaams in het leven.
;ie zelf welvarend is en voor an-
ot cynisch de oogen sluit kan zulks
zen. Doch, dit vooropgesteld, moet
ize overtuiging zijn, dat de stoffe-
'elvaart niet is. in de verste verte
t voornaams te En wij,
:en, kunnen nooit dankbaar ge-
ijn, dat wij deze waarheid betrek-
zoo gemakkelijk in levens-werk e.
id kunnen omzettenl
'ervolgens: Een verslechtering van
Uw lijd is oen mogelijkhei d, een
ICH ëelo mogelijkheid maar, dat het
0 verges te 1de zal geschieden,
kan niemand met stelligheid ont-
deï c.
moeien met verslechtering, zoo mo-
rekening houden, maar mogen on-
i op verbetering vertrouwe nl
eder geval: de hand vatte nu met
werkkracht aan wat er te doen valt
1 ongetwijfeld de beste voorberei-
yoor de naaste toekomst, hoe deze
k zij.
BUITENLAND.
Volkenbond.
Dc Volkenbond sv ergn dering.
Ie volkenhondsvergadering spraken
s Hymans en Haoobaux, die de
113J ikheid van de resultaten, welke
«en volkenbond verkregen zijn, con-
rden,
Loudon verklaarde, dat hij geen
i°P i'^l werk van den raad had uit
![wn, en sprak de meening uit, dat
kenbond zich met den economischen
D<1 van de wereld moest bezighou-
yorgadoring nam daarop eenstem
■raPPort van den raad aan. De zit
e[,d dan tot nader orde geschorst.
België.
Dc zaak-De Bouckelaere.
Drusselsche bladen wijzen er op,
wettelijke termijn is verstreken
dat de auditeur-militair tegen de
umC £k 'n zaak-De Beuckelaere be-
waangeleekend, wat erop wijzen
"le kwestie als geëindigd mag
beschouwd.
Duitschland.
dtschRel rj i sclio onderhandelingen.
1 n overeenstemming,
•ieus werd Zaterdag medegedeeld,
O'S'sche gedelegeerden tot een
'omst waren gekomen onder voor
de goedkeuring der regeering
'oden worden uitgegeven schat-
8 rosp. met oen looptijd van 6,
maandelijksche aflossingen, die
cerd-zouden worden door Ne-
Tsche en Engelsche bankiers,
°or de Duitsche Rijksbank.
I' den dag werd medegedeeld,
4 e'sclle vertegenwoordigers Bor-
j e" zouden verlaten, zonder dat
zij met de Duitsche onderhandelaars tot
overeenstemming zijn gekomen ten aan
zien van de door Duitschland te verstrek
ken waarborgen vo:r de Duitsche schat
kistbiljetten. Zulks moet in hoofdzaak
worden geweten aan het feit, dat door de
Duitsche regeering was verzocht, om den
looptijd van deze schatkistbiljetten te ver
lengen boven den termijn van 6 maanden,
welke door de Commissie van Herstel was
bepaald. Dit toe te staan zou evenwel de
bevoegdheden van de Belgische regeering
zoo deze zich tenminste met dit voor
stel zou willen vereenigen overschrij
den, daar de beslissing hierover alleen
aan de Commissie van Herstel toekomt.
Men beschouwt te Berlijn het vertrek
der gedelegeerden niet als een definitief
afbreken der onderhandelingen en acht
een hervatten daarvan alsnog mogelijk.
De inlosten te Kattowifcz.
Omtrent de stakingen en plunderingen
te Kattowitz wordt nog het volgende ge
meld:
Zaerdagmiddag hadden onderhandelin
gen plaats' tusschen het provinciaal be
stuur en de industrie-arbeiders over de
vraag, hoe aan betalingsmiddelen te ko
men. Van de zijde van het eerste bleek
het voornemen om in bons te betalen,
maar de arbeiders wezen dat van de hand
Op de Ferdinandsgrube is om 10 uur
'smorgens de staking uitgebroken. De ar
beiders der mijn, ongeveer 5000 man, hiel
den een demonstratie voor het gebouw
van het provinciaal bestuur en dreigden
het te zullen overvallen. Tegen zes uur
's avonds werden de volksoploópen in de
straten steeds "grooter. Honderden arbei
ders trokken door de straten. Toen de po
litie uitrukten, werden de politie-man-
schappen ontwapend en afgeranseld. Te
gen half acht werd de Grundmannstrasse
als tooneel der onlusten gekozen. De de
monstranten verbrijzelden de vensterrui
ten, drongen de winkels binnen- en plun
derden die totaal uit.
Voor het hotel Savoy stieten de demon
stranten op een militaire patrouille. Het
-kwam tot een schietpartij, maar tot dus
ver zijn geen dooden of gewonden gemeld
Om acht uur 's avonds verschenen ex
tra-bladen, waarin bekend werd gemaakt,
dat de regeering te Warschau voor Opper
Silozië verscheidene milliarden mark ter
beschikking had gesteld. De betoogers
namen, met hoongelach hiervan kennis.
Het provinciaal bestuur heeft een oproep
gericht tot de arbeiders, waarin het- hen
lot kalmte en bezinning maant.Den gehee-
len avond wérd echter voortgegaan met
plunderen en niemand sloeg acht óp den
oproep. De schade bedraagt verscheidene
milHocnen Duitsche marken.
Oproep aan de mijnwerkers in het
Beer gebied.
Do vier mijnwerkersbonden' hebben een
oproep gepubliceerd, waarin zij de mijn
werkers van het Roergebied aansporen,
zich tegen de onbeheerschte elementen
der unionisten en communisten te ver
zetten, die de mijnwerkers tot nuttelooze
en schadelijke acties pogen op te hitsen
en dc v-akvereenigingen pogen te vernie
tigen.
De vakvereenigingen zullen geen mid
del onbeproefd laten om langs gepaste
wegen den geweldigen duurte-nood der
arbeiders te bestrijden. Inzonderheid heb
ben zij er voor geijverd, dat door geschik
te maatregelen de door gebrek aan beta
lingsmiddelen in gevaar gebrachte loon-
uitkeering in korten tijd zonder haperen
geschiedt. Zij wiegeren echter, zich door
de dreigementen van den vakvereenigin
gen vijandig gezinde elementen tot on
doordachte maatregelen te laten verlei
den.
Niet een dwang op de werkgevers, maar
de vakvereenigingsdiscipline bevordert
het nakomen der getroffen overeenkom'
sten ook inzake de overwerkregeling.
Inzonderheid worden de hoogere em
ployé's en bedrijfsraden aangespoord,
zich hun leiderschap bewust te-toonen en
onbekommerd om de onbeheerschte aan
vallen van onverantwoordelijke en gewe-
tenlooze elementen, voor de doorvoering
dor door de meerderheid gewenschte over
eenkomsfen op te komen.
Hongarije.
Tendenlicuse berichten.
In verband met de Roemeensche ge
ruchten omtrent een van Ilongaarsche
zijde beraamden p.anslag op do Roemeen
sche koninklijke familie, waarin ook een
Hongaarsch overste, Gaboreszky, betrok
ken zou zijn kan worden gemeld, dat bet
Hongaarsch karakter geheel uit de lucht
is gegrepen. Een Hongaarsch officier
van dien naam bestaat in het geheelc le
ger niet.
De Hongaarsclie pers, aldus de „Msbd."
beschouwt deze geruchten als een poging
om Hongarije in discrediet le brengen op
het oogenblik, dat te Genève over dc loc-
fat ing tot den Volkenbond moet worden
beslist.
Daarmede is bet arsenaal dor legen Hon
garije geric-hte insinuaties echter niet
uitgeput. De „Prager Abendzeitung" laat
zich bijv. melden, dat koningin Zita zich
in Szomathely zou ophouden, terwijl ter
zelfder tijd uit de Fransche pers kan blij
ken, dat de koningin in Spanje is waar zij
wegens ongesteldheid verhinderd was,
deel te nemen aan het doen stapel ioopen
van een schip.
De „Budapesti Hirlap" wijst er op, dat
het Roemeensche gerucht wel wat heel
plomp is, vooral omdat het den naam van
Hor thy, aan de samenzwering verbindt.
De allerhoogst geplaatsten houden zich
in zulke aangelegenheden buiten schot en
het is wel naïef, het te doen voorkomen,
alsof Horbhy er belang bij zou hebben,
in Boekerast een samenzwering op touw
te zetten tegen de vorsten en staatslieden
der kleine entente.
Engeland.
De Iersche kwestie.
De Dail Eireann b ij een.
Gosgrave hoofd der voor-
loopige regeering.
De Dail Eireann is Zaterdag voor de eer-
e maal sinds December van het vorige
jaar bijeengekomen.
Zij koos de voorloopige regeering met
Cosgrave aan het hoofd.
Hot cenige anti-verdrag-lid, dat aanwe
zig was, Lawrence Ginnel, werd met ge
weld uit do vergadoirng gezet.
Bij de opening der zitting beeft Cosgra
ve een redo gehouden, waarin hij 'o.a.
zeide, dat h-et zijn voornemen is het Ver
drag van Londen getrouw na te komen.
Toen hij de lijst van zijn ministers be
kend maakte, ontstond er eenige opposi
tie tegen de benoeming van den opperbe
velhebber generaal Mulcady tot minister
van defensie. Men meende, dat deze post
eerder aan een niet-mi'litair moest wor
den gegeven en dat de cumulatie van het
opperbevel met bet ministerschap onge-
wenscht was. In het algemeen gaf Cos
grave dit toe, doch het betreft liier een
uitzonderingsgeval van tijdölijken aard.
De andere ministers zijn O'Higgins, bin-
nenlandscho zaken, Desmond Fitzgerald,
buitenlandsche zaken, Hogan, landbouw,
Blythe, binnenlandsch bestuur, Me Grath,
economische aangelegenheden en onder
wijs, Cosgrave, financiën en premier.
Verder werd Wa'lsh tot postminister en
Dailleden Lynch en Duggan, de twee eeni»
ge overgebleven onderteekenaars van heit
verdrag, tot minister zonder portefeuille
benoemd. Daarna is de zitting tot heden
verdaagd.
De telegrafische verbin
ding van Dublin met
andere Iersche steden
verbroken.
Een Reuter-telegram meldde, dat het
bericht dter gevangenneming van De Va
lera en Childers niet bevestigd werd en
liet er op volgen, dat de telegrafische ver
binding van Dublin met 33 andere steden,
o.a. Cork, verbroken was.
Uit de „Daily News" blijkt het verband
tusschen beide med'edeelingen. Dit blad
meldt n.1., dat de telegraafdraden werden
doorgesneden enkele minuten nadat te
Dublin bericht was ingekomen van de ge
vangenneming van De Valera en Enskine
Childers op de grens van Cork en Kerry.
Het hoofdkwartier te Dublin heeft Don
derdag den. heelen dag tevergeefs getracht
draadïooze verbinding te krijgen met Cork
Griekenland.
De overwinning der Turken.
De val van Smyrna.
Officieel wordt de bezetting van Smyr
na bevestigd. In den morgen van 9 Sep
tember verschenen Turksche afdeelingen
in de voorsteden. Door vliegtuigen werd
een proclamatie over de stad uitgewor
pen, waarin de bewoners werdén opge
wekt, zich aan Turksche zijde te scharen
In den namiddag rukte de tweede divisie
Turksche cavalerie de stad binnen onder
de toejuichingen der bevolking.
Dadelijk na de bezetting van Smyima
door de Turken werden de buitenwijken
van de stad overstroomd door vluchtelin
gen die geen onderdak en geen voedsel
krijgen. Daarop werd naar verschillende
landen geseind om onmiddellijk levensmid
delen, artsen en ziekenverplegers te stu
ren. De stad is verklaard te zijn een haard
voor een typhus- en pest-epidemie.
Uit Athene wordt gemeld, dat de eer
ste transporten Grieksche troepen uit
Klein-Azië aan den Piraeus zijn aange-
komep. De scheepskapiteins, die instruc
tie hadden gekregen om de troepen alleen
op de eilanden van den Archipel aan wal
le zeltrn. waren door de soldaten ge
dwongen m naar den Piraeus koers te
zetten. Onder de soldaten heerschte hevi
ge opwinding; sommige hebben zich, naar
het schijnt, beleedigend uitgelaten tegen
over den koning.
Te Angora is de overwinning der "IJur-
ken feestelijk gevierd. Do premier heeft
reeds de aanslaande bevrijding van Con-
stantinopel en Adrianopel aangekondigd,
i waaraan hij toevoegde, dat Turkije's le
gers de wapens niet zullen mogen neer
leggen, alvorens de nationale doeleinden
van Turkije zullen zijn bereikt.
In sommige politieke kringen te Athene
begint men te spreken over de mogelijk
heid van een troonsafstand van koning
Constantijn; maar de royalisten wil ion
daar absoluut niet van hooren.
Wapenstilstandsvoor
waarden.
Naar de „Daily Telegraph" meldt zou
den de wapenstilstandsvoorwaarden der
Kemalisten do volgende zijn:
io. Algeheele aanvaarding van het na
tionalistische pact (hetwelk de teruggave
van Adrianopel inhoudt).
2o. Schadevergoeding voor de in Analo-
lië aangerichte schade en bedreven wreed
heden.
3o. Onderhandelingen tusschen de Grie
ken en Turken alleen met uitsluiting van
de geallieerden
4o. Autonomie voor de Dodecanésus.
5o. Waarborgen voor de veiligheid der
Turksche minderheden-in Macedonië.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
Alg. Vergadering van den R.-K. Bond
van Spoor- en Tramwegpersoneel
Raphael".
De Jongensdag te Noortlwijk is goed gc-
slu-'igd.
Ongeluk op liet Intern. Concours Avia-
liquo te Rotterdam. Eèn tloodc.
Tiucichcu de Duitsche en Belgische on
derhandelaars Is men niet tot overeen
stemming gekonieu.
De val van Smyrna bevestigd.
De troon van Coustanltin aan 't wanke
len?
Dc eerste zitting van de Dail Eireann.
Het tekort bij de spoorwegen.
De actie van St. Kapha öl.
In dfó groote zaal van he,b Park Tivoli te
Utrecht werd gisteren vanwege den Ned.
R.-K. Bond van Spoor- en Tramwegperso
neel „St. Raphael" een landelijke a-otie-
ve-rgadering gehouden tegen de plannen
der directie tot loonsverlaging enz. voor
het personeel.
Devergadering was druk bezocht.
De Voorzitter, de heer J. Helle-
m o n s uit Boxtel wees in zijn openings
woord op den moeilijken, zwaren en ge
vaarlijken tijd, waarin we leven.
Vervolgens sprak die lieer F. L. D. N i-
v a r d, wethouder van - Rotterdam, die
e>r op wees, dat tot voor korten tijd de
organisaties in een aanvallende positie
stonden, dooh dat de rollen thans zijn om>
gekeerd en de organisaties een verdedi
gende positie hebben moeben innemen. Dit
alles, óók de verdere maatschappelijke in
zinking, die men overal ziet, is een gevolg
vaa. den oorlog We moeten thans de han
den in eikand eg slaan om deze moeilijke
tijden door te komen, en vooral de leiding
volgen en zioh niet door opwinding en
groote woorden van de wijs te laten bren
gen.
Snreker sc-hetste vervolgens uitvoerig de
totstandkoming van die tegenwoordige
loonregeling vain liet spoorwegpersoneel
en hoe jarenlang daarvoor aan heb perso
neel allerlei uit keeringen moesten worden
gedaan om heb personeel voor financieele
inzinking te behoeden Het heeft den or
ganisaties enorme moeite en opoffering .ga
'kost om tot een behoorlijke loonregeling
te komen. Daar cm kunnen en willen wij
niet daib thans die loonregeling weer teniet
wordt geda-an. (Luid applaus
Met al de macht die in ons is, zullen
we ons verzetten indien men verslechte
ringen in die loonregeling wil brengen en
wij roepen u op om achter het bestuur als
één man te gia-an staan in dit verzet. (Luid
applaus.)
Merkwaardig is, dat men zioh thans be
roept op die lagere loonen in de publieke
bedrijven, hoe.wel de directie nooit iets
van die particuliere loonen wilide woten
toen ze hoogcr waren dan die van het
spoorwegpersoneel.
Voor den oorlog laad het personeel de
grootste verantwoordelijkheid en het laag
ste loon, toen leed het personeel gebrek.-
Tot dien toestand willen we*niet terug en
daartegen zullen we ons tot het uiterste
verzetten. (Luid applaus.)
- Onder geen voorwaarde kunnen wij in
gaan op loonsverlaging en het is een ge
lukkig teeken dat de samenwerking thans
ioi stand is gekomen. Wij zijn overtuigd
van den ernst der tijden en daarom dient
heit personeel achter de besturen te staan
als zij tegen de directie zegt. „Handen af
van onze salarissen". (Luid applaus
Besloten werd een telegram te zenden
aam het Christen Syndika-at van Spoor
wegpersoneel dot te Leuven vergaderde
ter verkrijging van kindertoeslag.
Ver volgons roerde de heer G. H a e n
uit Zwolle he.t woord over de ddenstklee-
diuig, de diensttijden, entz. Spreker wees
uitvoerig op de ingevoerde arbeidstijd ver
slechteringen en de inkrimping vam het
aantal leden van het scheidsgerecht. Ook
spreker verheugde zich over de tot stand
gekomen so menwerking, doch de pers en
vooral "de katholieke pers die zweeg,
toen de verslechteringen aangekondigd
werden was verontwaardigd. Wij weten
dat we deen zullen wat noodig is voor heb
belang v-an het. personeel en desnoods zul
len we daden stellen als ze noodig zijn
(luid applaus). We dreigen niet, we zullen
brachten met de rogeering en we hopen
dat het nieuwe figuren zullen zijn in
overleg to komen. De toe-stancl bij de
s- rvegen moet veranderen, doch we
dru ken er voor, dat die veranderingen op
de ruggen van het personeel gelegd wor-
don. (Luid applaus.)
De heer De Bruin van het R.-K,
Vakbureau deelde mee, dat dc Katholieke
Vakcentrale geheel achter de actie van
hot spoorwegpersoneel staat..
Vervolgens sprak Mgr. Mutsaers
een kort woord. Hij wees er op, den in
druk gekregen te hebben, dat in de R.-K.
wereld van Nederland men een verkeerd
denkbeeld heeft van St Raphael Zij. die
de geschiedenis kennen van Sb. Raphael,
weten, dat men in 1903 een. anti-socialisti
sche organisatie wilde oprichten Spreker
heeft dit geweigerd, omdat hij meende,
dat do Bond e-r zijn moe-st om het per so.
necl omhoog te heffen. Dat heeft de Bond
steeds gedaan en daarom kan e-r thans
alleen sprake zijiy dat door St. Raphael
met de samenwerking geen daden zijn ge
daan, die in strijd zijn met het R.-K. be-
giussl. Er is bij de totstandkoming niets
als zoodanig gedaan. Spreker wil dit
openlijk getuigen en tot do R.-K. pers zeg
gen blijf van die samenwerking af, daar
voor is aftraker verantwoordelijk en nie
mand anders
ALs geestelijk adviseur zegt spreker tot
de. leden wees voorzichtig in woorden en
daden. De zaak is al emslïg genoeg.
Strijdt uw strijd ernstig, volgens de R. K.
beginselen en volgt uw hoofdbestuur (luid
applaus)
Daarna sloot de Voorzitter de vergade
ring.
Uit de Textielnijverheid
De loonsverlaging.
De gecombineerde besturen der textiel
arbeiders-organisaties hebben den in ons
blad van Woensdag gepubln cee-rdcn
brief van de gecombineerde wepkgevera-
vereenigingen waarin een belangrijke
loonsverlaging, subs, verlenging van den
werktijd, werd aangekondigd aan een
bespreking onderworpen. Zij meenen er
niet op te kunnen antwoorden, alvorens
hun ledenvergaderingen te hebben geraad
pleegd. Op dien grond berichten de ar
beidersorganisaties, niet in -staat te zijn,
voor 15 dezer te antwoorden, doch zorg
te zullen dragen, dat hun antwoord voor
1 October zal zijn ontvaoson
De werkverschaffing.
In Staatsblad no. 500 is opgenomen het
Kon. Besluit tot vernietiging van het be
sluit van den Raad der gemeente Alk
maar van 2 Maart 1922, tot vaststelling
van een loonregeling van de werklieden
in dienst bij de werkverschaffing.
Bij het nemen van deze beslissing over
woog de Kroon:
dat de door den Raad der gemeente
Alkmaar vastgestelde loonregeling voor
de werklieden op de werkverschaffing,
waarin werd bepaald, dat het loon zou
zijn voor arbeiders in dienst bij de werk
verschaffing, 57 oent per uur 25 65 po*
week) en voor vaklieden op de werkver
schaffing werkzaam, in hun vak 90 pOS
van" het loon, vastgesteld in de ooUectievtf
arbeidsovereenkomst voor het des be tref
fend o vak, dien werklieden op de werkver
schaffing een loon waarborgt, dat gelijk
is, of bijna gelijk aan de loonen, die de be
trokken werklieden gewend zijn te verdie
nen in. het z.g^ vrije bedrijf
dat bij het vaststellen van een loon
regeling op een werkverschaffaiig, op den
voorgrond diemt te staan, dat de op dó
werkverschaffing geplaatste werklieden
een sterken prikkel hebben om arbeid te
zoeken en te aanvaarden buiten de werk
verschaffing, aangezien het werk op een
werkverschaffing niet. langer dient te
duren, dan strikt noodzakelijk
dat de door den Raad dier gemeente
Alkmaar vastgestelde loonregeling dien
prikkel niet in zich droeg en derhalve dS"
mogelijkheid bestond, dlat de arbeiders óa
werkverschaffing zouden beschouwen ai*
een normale werkgelegenheid en daarop
langer zouden blijven dan strikt nood
zakelijk en in bet belang van de financiën
der gemeente wera*h«liïk was.
Commissarissen Raden van Arbeid.
Bij K. B. rijn ^ecxiefcïgd eU< besluite»
van «ïeD Raad van ArbeSd te Rotterdam,
houdende benoeming van commissarissen
als bedoeld ir. art. 51 Irarcf r\'\ «3»
Radenwct.